TABLE OF CONTENTS1 customs
1.01. Why traffic flows from the left in the UK ?
1.02. Why are traffic lights red, yellow and green ?
1:03 . Men , why are blue babies clothes ?
1:04 . Why are the buttons on the right of men ?
1:05 . Why do people shake their hands ?
1:06 . Grief why the flags are lowered to half ?
1:07 . Why is the color of most of the black umbrella ?
1:08 . Nowadays khaki uniforms why ?
1:09 . How old people were doing the toilet ?
1.10. How were formerly men shave ?
1.11. Why is rebated ancestors left ?
1.12. Why are men wear a tie ?
1.13. Why is the color of wedding dresses white ?
2 Superstitions
2.01. Why is ominous number 13 ?
2:02 . Why It's bad luck to break the mirror ?
2:03 . How is it evil eye ?
2:04 . Black cats are bad luck , why go ?
2.05. Why is considered bad luck to pass under the stairs ?
2:06 . Why would hit the board ?
3 daily life
3:01 . Why do we like music ?
3:02 . Why the days of month 28, 30, 31 as different ?
3.03. Why is serrated edges of a coin ?
3.04. Why is always circular circus tents ?
3:05 . Why most of the hexagonal pencil and yellow colors ?
3:06 . Why is ice slippery ?
3:07 . Why are clocks back and forth ?
3:08 . Why an hour is 60 minutes ?
3:09 . Why is the hands of the clock is turning right ?
3.10. What is the meaning of the shapes in a pack of cards ?
3.11 . Why is iced salt dumped on the road ?
3.12. What is 24 carat gold ?
3.13. Why is being done in four distinct styles of swimming races ?
3.14 . Turkey why Turkey is called in English ?
3.15. Why is wet running in the rain more ?
3.16. Home flowers How can it harm us ?
3.17. How Soap eliminates dirt ?
3.18 . How in the circus sword swallowing ?
3.19. Why not torn Newspapers cross properly ?
3.20 . Athletes why they run clockwise ?
3.21 . Why are the four corners of the boxing ring ?
3.22 . What happens if you hop around the elevator dropped ?
3.23 . Candle lights up , why does not anything left ?
3.24 . Write why you 're wearing light colored clothes ?
3.25 . Can we get a tan in the sun behind the glass ?
3.26 . Electrical how people stand ?
4.Human
4:01 . What is Pain ?
4.02. How drunk is olunuy ?
4.03. Emphasis will be on how to eat ?
4:04 . Why we yawn ?
4:05 . Why we're getting old ?
4:06 . Why are we ticklish ?
4:07 . How about the colors are affected ?
4:08 . Our hair is getting longer , why ?
4:09 . Why are we sleeping ?
4.10. What is sleep ?
4.11. How our body heat is setting ?
4.12. How much of alcohol is harmful in traffic ?
4.13. After the bath , our hands are wrinkled why ?
4.14. What's with the jet-lag ?
4.15. How can the blue-eyed boy of Karagözlü ?
4.16. Children of the same parents are different , why ?
4.17. Why blue red while our blood our veins ?
4.18 . Why do people not be stored frozen ?
4.19. Why we see under the water cloudy ?
4.20. Why are some people left-handed ?
4.21. Our fingers are crunchy why ?
4.22. What's going on in our brain when you sleep ?
4.23. Why are hiccups ?
4.24. How to keep the vehicle going on?
4.25. Why are we laughing?
4.26. How are people able to swim ?
4.27. Why do people differ from each other 's blood ?
4.28. Why we sneeze ?
4.29. Our hair is whiter as why ?
4.30 . How our nails are getting longer ?
4.31. Men's and women 's handwriting is it different ?
4.32. Why your wisdom teeth out now ?
4:33 . Why has every man a different sound ?
5 Animals of the world
5:01 . Why not eat insects ?
5:02 . Why is red bull makes you angry?
5:03 . Why are people putting mosquitoes ?
5.04. Why do not birds on wires multiplied ?
5:05 . How can horses sleep standing up ?
5:06 . Why Birds ' V-shaped 're flying ?
5:07 . How do cats always fall on all fours ?
5:08 . Green grass eating cows' milk is white , why ?
5:09 . How flies can walk on the ceiling ?
5.10. Why is the age of a dog is equal to seven human years ?
5.11. How animals live at the poles ?
5.12. What are the characteristics of a spider web ?
5.13. Why bats suck blood ?
5.14. Ants in the rain is one thing , why not ?
5.15. Why do animals hibernate ?
6 technology
6.01. Phone area code is given how ?
6:02 . How to break a glass by singing ?
6:03 . Dry cleaning How is it done?
6:04 . Discontinuation occurred phones how it works?
6:05 . How to Microwave ovens cook food ?
6:06 . What is Barcode ?
6:07 . Polygraph How does it work?
6:08 . Gun silencers how does it work ?
6:09 . Why are projections of the phone keys ?
6.10. Why mirrors show our cars different ?
6.11 . Why our car is working hard in cold weather ?
6.12. Why cloud they leave behind airplanes ?
6.13 . What does the tail of the helicopter ?
6.14. Why come out red eyes in photographs ?
6.15. Fluorescent lamps are more economical , why ?
6.16. How was the first parachute jumped , who jumped ?
6.17. How can boomerang come back ?
6.18 . How is the paper ?
6.19. What is the highest sound ?
6.20 . Why stainless steel stainless ?
6.21 . Airbags in cars How does it work?
7 food
7.01. Pepper 's why it hurts ?
7.02. Hamburger 's name come from?
7:03 . How salted foods can be kept?
7:04 . Why will our eyes are chopping onions ?
7:05 . Why the people cooking the food places?
7:06 . Beer drinkers why they go to the toilet frequently ?
7:07 . Diet Coke in the water how can you swim ?
7:08 . Apple 's getting fails, why ?
7:09 . How popcorn popping ?
7.10 . Tomato is a fruit why ?
7.11. Why is a dangerous explosive ?
8 our world
8:01 . Why is the sky blue ?
8:02 . How would travel to the center of the Earth ?
8:03 . Why is sea water salty ?
8:04 . It's getting closer to the sun the air why ?
8:05 . The volume of water , why do not minimize Upon my arrival ?
8:06 . How many degrees is the lowest and highest temperatures experienced ?
8:07 . How do the cloud ?
8:08 . Why is it raining ?
8:09 . Why is it snowing ?
8.10 . How Lightning is falling?
8.11. Why is thundering ?
8.12 . We can see why the moon sometimes during the day ?
8.13 . Stars of blinking lights at night , why ?
8.14 . Why is losing water from the sink turning right ?
1
customs
1:01 left in the UK , why traffic flows?
Once upon a time everyone was going to the left of the road as the British . There was a valid reason for it too .
Hundreds of years ago across the road from me , friends , or enemies were not able to predict that . Because most people use their right hands , the road to the left , from the bottom wall ( on foot or jump ) to safety increasingly take the left-hand side , right hand just to draw their swords were waited on hand .
On the left , traveling for the first time in 1300 , the Pope of the pilgrims coming to Rome not to give way causing confusion , the official told them to go to the left of the road and continued for centuries .
18 At the end of the century in the United States in many horse -drawn stagecoach , driver's seat and the driver did not have the rear and left sitting on a horse . This is when you go to the left of the road and oncoming road made it difficult to control .
Soon he began to work in the United States the right traffic . During the French Revolution , the Revolution 's leader Maximilien Robespierre probably be a nice gesture to those who challenge the Catholic Church , lest wanted to go to the right of the road from Parisian .
After a while, the fact that a left-handed Napoleon himself , the army of the right of way in the supply of cars ordered to go and conquer in all countries where this practice was implemented .
England can not be captured by Napoleon in no time British did not give up the habit of going to the left of the road . Australia, all former colonies such as India have continued in this procedure . Unlike the British , Americans already on the car and the driver was sitting to the right .
With the development of modern car technology pioneer in the development of the world in the U.S., according to the driver's seat and steering wheel to the left, going right placed and spread in this way in many parts of the world .
In England and its former colonies , to get the flow of traffic in the right lane of the bill is loaded it up , now, whether they also can not do that easily .
No matter what country you're in, you want to get traffic from left to right direction you want , before you cross the street , you still do not neglect to look in both directions .
1:02 Why are traffic lights red, yellow and green ?
Application traffic lights , before the signal is applied to the control of the railways trains started taking Example . The red color of the railway administration 'stop' signal was chosen as . Red color is the color of blood for centuries danger , destruction and death has become a symbol . Railways which first began operations in the 1830s ' warning ' light green in color , 'late' if the light was white.
White signal after a while began to create problems . White colored 'late' signal could be mixed with other street lights . But even worse, 'stop' signs put in place the red lenses are whiter as the light of the thought , ' now' is perceived as a signal and could lead to accidents .
At the end of the railwaymen's red 'stop' , green 'late' yellow in color ' warning ' signals as they begin to use . As is known, the yellow , the color spectrum is the most eye-catching colors . Thus, the signal should have a mechanic where if you see a white light , one understands that something was wrong and was taking precautions .
When it comes to highways , roads where only horses and even at times of car traffic in the big cities of the world was a problem. The emergence of the first traffic light before the car was used in London in 1868 . Burned gases and the red and green lights that can be rotated about an axis explode after a year , the police also turn themselves yaralayın This application has disappeared .
But on the other hand, the emergence of the car and start to circulate in the city has worsened their condition . Different applications were made in various cities . Railways were in practice , but there were two lines parallel to each other on the railways . This system did not work in the intersection of two roads .
At the end of the first electric automatic traffic lights similar to those of today , the primary school and the first black car owner in Cleveland, Ohio in the United States , which has developed Garrett Morgan . Morgan started their first attempt in 1914, received a patent in 1923 . Morgan died in 1963 at 40 thousand dollars before the patent was sold to General Electric .
Lamps similar to Morgan's railways a "T" on the red and green were the only two lamps . Soon the yellow warning lamp was also added in the sense and practice has spread rapidly all over the world .
Despite the intervening years, the yellow color is still ' warning ' but today's drivers, it means 'late' as a signal to perceive.
1:03 Men , why are blue babies clothes ?
Hundreds of years ago the forces of evil in humans , infants or small children in the room they went , they wait for an opportunity to enter the body they had a common faith . In addition, these evil forces , was also believed to be fired by the blue color . Because the color of the sky was blue . Even today in the Middle East to repel demons , some of the houses are painted blue doors .
At that time, the dynasty for more baby boys the importance of which is more than the devil 's afraid expense , so that male babies and young boys clothes is blue pieces became for centuries and has continued .
Much later baby girl also " won the male babies as important " to their clothing needs to be given a color and the flower was born , which is the most beautiful rose color , that color was pink .
1:04 Men are the buttons on the right , why ?
Indeed, why all of the men in clothes right buttons , buttonholes , while on the left is the exact opposite in women's clothes ?
Here , people settle for exercising their right hands more than a habit . For a right-handed people , the right button on the left is easy to spend a buttonhole . Therefore the men's buttons are always right .
So why women buttons on the left ? The majority of women , it does not use more of their right hands ?
The first time started to be used in the garments of the buttons in the buttons and could break quickly , as well as everyone was too expensive . Button to receive rich women , long dresses , but with the help of the maid could wear .
The servants of the lady across the street , their buttons , buttonholes convenient and faster than using the right hand could (of course, men also say they do not need to solve more quickly ) . This cause ( s) of tailors maid of buttons to the right , the left side of the ladies have to be in the upright . Nowadays, every woman , dressed dressing himself , although for some reason, this number has not changed.
1:05 Why do people shake their hands up ?
Shaking hands is actually one ages ago . In very ancient times , all the men are carrying a weapon , and the majority were using this weapon with the right hand .
A man is friendly to the other , to show that there is a gun in his hand , right hand holding out empty , the other was doing the same thing . But both sides to secure itself , and the other to prevent the sudden pull a gun , until you are sure of each other , were standing by gently squeezing his hands together .
In the habit of shaking hands shake hands , better hands grasping the opponent's clothes through the removal of a sudden, to prevent weapons may have begun . But later it was an expression of friendship .
Grief 1:06 flags lowered to half- why ?
This tradition goes back to the origin of the old naval battle . He revs the top of each mast of the battleship had a flag rippling distinctive color . Renewed after a sea battle ship , victorious side had to hang the flag , the flag of its own for it by pulling the top half would leave the place .
If such is the case at present , to halve the flags stayed as a gesture of respect . Nations in the days of mourning , in the measurement of important dignitaries , the flags of other nations to halve the means to participate in the mourning has become an international tradition .
No matter which nation of vessels at sea , passing by each other during the transition period to halve the tradition of my flag , as an expression of respect still continues today .
Most of the color is black umbrella 1:07 Why ?
Umbrellas first 3400 years ago in Mesopotamia , a rank , began to be used as a symbol of privilege . This is not the first umbrellas Mesopotamians from the rain , was used to protect them from the scorching sun .
Umbrellas for centuries was used to always protected from the sun . Even today in some African tribal chief is seen walking behind an umbrella carrier . Even the umbrella in English means the ' umbrella ' word, which means shade in Latin ' umbra ' was derived from the word .
When it comes to the Egyptians 1200 years before Christ umbrella was a little religious meaning . God made the sky from the body , protects the world believed that it was an umbrella and umbrella they carry on their heads was a symbol of high morality .
The Romans took the umbrella culture from the Egyptians , but he always saw it as a symbol of feminine and never used by men . Made from wax paper umbrellas in the rain that killing had occurred , began to be used by women in the rain . Now in the ancient theater , in the rain while sitting comfortably under the umbrella of the women , the men were drenched sırıl cyclam .
Widespread use of umbrellas in Europe in the 1700s was initiated. This year, the higher a kind of woolen fabric of the umbrella was sıvanıy with oil . This oil adds a feature waterproof fabric and black colors. Black color this umbrella was adopted by men and women and white umbrellas for the sun , which , while black men for the rain , which was indispensable accessories .
A type of fat plastered with black umbrellas , but life did not really ever spend too much rain did not last long . Over time, more high-quality umbrellas were produced , but the black color is perceived as if the seal is a guarantee . Write nowadays , but in the rain without an umbrella , so use the number of men still insist on carrying black umbrellas . If women are walking around with umbrellas in lively colors .
s why khaki uniforms .08 today ?
Until the Napoleonic wars , military uniforms were very colorful and flamboyant . However, some drawbacks in war technology evolves it began to emerge . With sword and shield at the enemy in the battle morale was creating flashy uniforms but firearms found, this bright and colorful clothes began to be a good target distance . Today soldiers go to war dressed in the most appropriate simplicity and just carry the necessary equipment .
In khaki uniforms for the first time by the British in India were introduced in the 1850s . British army Haryana Lumsden of British soldiers and white uniforms because of the easy targets they are noticed , the uniforms on the dust and mud riding and some tea by painting with colors shaded brown transform and clothes the color of the land to keep worked . Soil color similar to the color of the uniforms of the soil Hindi means ' Khaki ' named and Turkish de ' genuine ' as is history .
Khaki 20 At the beginning of the century was replaced by the standards of the day . This model by American special forces have begun to be used in dangerous missions . First used in World War fabrics in these colors because they are too hard and reduces the mobility of the soldiers were running out of ıslandık . Made from cotton in 1932 ' Cramerton ' military dress to be durable and can be easily moved in terms used by the army in the Second World War has become the most widespread land dress .
The next stage of the soldiers enough to not be seen by the enemy , but also according to land on the same side to ensure that the soldiers shooting at each other in color and pattern can be discerned was to create fabric .
In fact, the first by soldiers in camouflage , but to avoid noticing the animals themselves were consulted by hunters . In order to create camouflage patterns has collaborated with the British and French armies painter . Even Picasso's army saw their clothes , ' These are my patterns I shouted' that 's even been rumored .
1:09 how old people were doing the toilet ?
A very long time in history, people were using the toilet . Initially the animals how they're doing , and they did so . Jobs at the foot of the nearest bush or on the edge of a river could see . But societies evolve , villages, towns emerge toilet must go farther afield to meet the need arose. It also exposed the bad smell of the waste created and the dangers of the disease in humans in this regard it is time to get some measures has created awareness .
Thousands of years ago the Sumerians , Egyptians living in India and sit in the seat , the seat needs to go after the pours were falling away somewhere . Two thousand years ago the Romans first began to use simple toilet . They sit waste falls into the hole , bore hole water under them away .
Farmers in the open country of the employees already had no such trouble . Field is digging a hole in a corner of the pit is full enough , soils and other fills were digging a pit . They keep a potty under the bed at night .
Forts and castles in the Middle Ages through a hole in the waste water puddle around the building was being reduced . Make a toilet on the ground , drag it with water from a tank , the initial idea to leave a suitable place Queen 1 Elizabeth timely, in 1589 came from John Harrington . But then what the hell is in his home in England to fill a tank , nor waste water system had to be taken away .
Similar to those of today, two centuries later, a toilet , but a watch-maker in England in 1778 , which was designed by Alexander Cumming and was developed by Joseph Bramah . If the bad smell from the toilets spread to the house in 1849, Stephen Green's 'U' shaped pipe to the outlet of the toilet with mounting ended. And now also at the bottom of the sink of the toilet that the U -shaped tube will always be some water and prevent the formation of odors . Of course, at that time the toilets were made of cast iron . Then smooth surface for ease of cleaning ceramic toilets have begun to be produced . In 1888 the chain, stepped into the toilet with running water closets were added.
We latrines for toilets , potty breaks , the john , toilet . , 00, yüznumar used many names such as . ' Head . ' English named ' Water Closet is the initials . Yüznumar if the story is different. In the past, France was at the end of the corridor toilets in hotels . While the number of rooms to each , toilets, they said unnumbered and '00 he had marked . In French ' numbered ' , '100 number with the word 'word is pronounced almost the same , because we are a bit scarce French translation errors as a result of someone ' yüznumar as' settled .
Men were used to shave 1.10 How ?
In 1991, in the Austrian Alps a man 's body was found frozen in glaciers . Surprisingly, the body does not belong to someone who lived 5200 years ago and so far almost no Abilmesiydi remain intact . 'Alba Shepherd , called Another issue pointed out in this body , beard and mustache on his face did not.
According to archaeologists, the prehistoric men were shaving . On cave walls dating from this period shave for photos of shells , shark teeth , sharpened flints most of the shows that used . Nowadays, in some primitive tribes discovered flint was used for this purpose is indeed observed . BC opened the tombs of the ancient Egyptians in Egypt 4 century they used to have hair cut gold and copper tools were found .
Of prehistoric men not shave because it does not cut the beard , which can take up to 150 centimeters mobility is highly restrictions . However, the need to shave fly recording the cause is unknown . If you need to cut every day why the bearded men were created , it is also a separate issue. Men today as it was in times past, religion , social status and fashion reasons were shaving . For example, in Rome only free men could shave .
MS . 14 in the present century began to emerge razor primitive , but men say shaving painful and bloody 20 continued until the beginning of the century . King Camp Gillette ( razor ) in the United States in 1901 discovered the first two -sided razor blade . However, the First World War until the year 168 was able to buy razors and 51 machines . At the beginning of the war the U.S. government to meet the needs of the army shaver company has ordered 3.5 million . Thus, the blade has become an industry .
After a short time a former producer, Wilkinson Sword razor blade manufacturing company in the past and this duo came as the giants of the market until today . Today, 66 percent of the world market in Gillette in my hand , while keeping the Wilkinson's share is 20 percent. Always sector which is the engine of explorers and the fact that Gillette is a brand of the product while the company's name and the name has become
In the 1950s, the first electric shaver tripped. In the same year he released a stainless steel razor blade . About 80 percent of today's men's wet shaving razor blade so prefer to use . World shave 2 billion men and each face 15 thousand hairs while and let alone these hairs a day about 2 inches tended , so a man's life an average of 100 days was shaved , but , in passing, who can bend the blade industry's wrist ?
Why is rebated Ata 1:11 left ?
As in many other habits , it's also the reason most people are not using the right hands . Centuries ago , more people using their right hands , in order to be easy swords , sword sheaths , were carrying on the left side .
Horseback riding , left knee, right to the bottom of this long ride appointed by the sword , so put the right foot in the stirrup , throwing his left foot on a horse ride was difficult because of the sword .
From left , left foot on the stirrup , put his right foot on a horse throwing his sword binince did not cause problems . In particular, disciplinary reasons for going to war with the army and needed to move an example , the left-hander ancestors were forced to ride on the left .
Now they do not carry a sword in riders , horseback ride on the left has become a tradition dating back to the present .
1:12 Men are wearing a tie , why ?
Jewelry , except upon us are a function of each garment . So other than common tie is the function of the throat ? Maksam button to bring together both sides see it work . Button cover and our clothes make beautiful and colorful Maksam why women do not wear ? So I like the tie is open but we are not a nation believe it or not the Turks also have a role in the emergence of a tie .
Ottomans defeated the Austrian army in 1660, then in the Austro-Hungarian Empire , which borders Croatia ( Croatia ) as the heroes of the victory of a regiment were taken to Paris and were brought before the king . These soldiers were wearing their throats colorful handkerchiefs . These wipes orator during the reign of the Romans , they wrap their throats to keep warm vocal cords looked like wipes . King enjoyed a lot , and he founded the kingdom in a procession wearing a tie . Tie the Croatian word meaning ' sprung from the Croatan .
Soon the fashion spread to England . No gentleman himself from wrapping something in her throat did not feel well dressed . Ties at that time was so high that it is connected , people did not look around without rotating the body , but there was at least one benefit . He was protecting the neck against a sword blow .
Ties in various forms for centuries has maintained its position , was developed over one hundred different binding methods . Linking books were written on forms . Slightly during 1960 to remove the head of the youth scheme fell out of favor , but starting from the 1970s, has increased in popularity again . Of course other options to employees in bosses Insert tie did not stay .
Ties easiest of men may wear wardrobe accessories. Usually by men tie a knot , pull the thin end up . However, when connecting the right way tie which movements have done , is to do the same in reverse order when removing it .
After removing the tie both ends of the floor to do is to combine the two , such as a belt wrap on your finger , pull your finger through it so that you maintain all night after being recommended by experts . If you are concerned that a silk tie straps just have to hang in the morning , to their original shape of the fiber in this way is the future. One word of caution : even if the stain on a silk tie to send the dry cleaning , deformable as possible, try cleaning it yourself does not give a result that can be used as wipes rip my stitches .
1:13 Why is the color of the dress is white ?
Asked the child to his mother : 'Mother of the bride dress in white , why ? ' Her mother replied: ' The white color is a symbol of innocence and happiness . ' Children asked again : One of the groom , then why are you wearing black ? '
In ancient Rome, the color of the wedding dress was yellow. They wore yellow veil brides again . Distinguish between married and unmarried women would like veil . In the Middle Ages was not focused on the color of the wedding dress . The quality of the fabric and it was more important to be flashy . Everyone was wearing their best clothes , the color was visible to everybody's own choice .
The expansion of the number 16 in white wedding dress century has been . During these years, the royal family has a tradition of the brides wearing wedding dresses in silver color . Queen Victoria refused it and insisted on wearing a white wedding dress .
After that the British and French writers, the issue of the color white is a symbol of innocence began to process . That period, according to the morality because it is an indispensable condition of virginity, marriage pieces kept the white wedding dress . When I married the virginity of young girls to wear white clothing to the community was a means to declare .
There are also some superstitions about wedding dress . According to them, the bride's wedding dress strut itself , before the wedding the groom to see the bride in a wedding dress , the bride 's wedding dress before the wedding brings bad luck to wear .
Word opens, wedding rings also mentioned the need to get married . Married people wear rings are based on the beliefs of the ancient Egyptians .
2
Superstitions
2:01 Why is ominous number 13 ?
The belief that the number 13 is ominous in the world are so common that , in many aspects of life is seriously affected . In some countries, the number 13 will not be given to the doors of houses , planes 13 There is no row of seats , apartments , hotels, 13 or is 12A or 14 times . There is no room number 13 . Even though people do not want to stay in that room . Even on the 13th of absenteeism , cancellation of flights and train bookings , shopping and fall -like behavior to the United States is said to have cost millions of dollars a day . This belief that a phobia is accepted as a kind of dread disease name ' is triskaidekaphobia .
Overall this belief , the Prophet. The number of disciples in Jesus' famous last meal to be due to belong , the root of much more ancient mythological gods believed to live to age , goes to the territory of Scandinavia .
At that time, a feast of light and beauty is god Baldur . Baldor Vikking with the famous god Odin and Frigga 's son , is equal to Nanna's queen of months . While 12 people invited to this feast , Loki , god of lies and deceit , which, although not invited , forced 13 Want to join as a person . But in the meantime the debate , much loved by the other gods Loki kill Balder .
This mythological stories and beliefs from Scandinavia extends to the south of Europe . Christian clerics use this folktale and the Prophet. They take the last meal of Jesus . Balder's place in the Christian version of the Prophet. Jesus , Loki takes the place of the traitor Judas . After this meal, the Prophet within 24 hours . Jesus 's death by crucifixion . Therefore, Christians met for dinner if 13 people per one of them believed that a disaster in the future .
According to this belief , but the number 13 is ominous Friday of the month coinciding 13 day is ominous altogether . However, If you were born on a day like the exact opposite , that is your 13 your lucky day .
Friday's ominous to be ignored our father Adam, Eve, the apple of our main yedirtip Friday that led to his expulsion from heaven , the Prophet. The great flood of Noah's time on Friday the Prophet . Such as the crucifixion of Jesus on Friday may be caused by one or all of the events . Muslims the Prophet . Friday the creation of Adam to this day believe that it give more value than other days .
The origin of the belief in bad luck number 13 in one year look at the full moon of the month of 13 times or there are those who say that .
2:02 Why It's bad luck to break the mirror ?
Mirrors will bring misfortune of breaking the belief that it is one of the oldest superstitions . Origin of the first centuries of the mirror construction and even goes back to the dawn of human . In the lake or pond , you see their otherwise primitive man surprised , it was as if he was the spirit of the water causing the loss of image blurring enemies have succeeded .
The first of the ancient Egyptian revolution coincided with the use of mirrors . These brass, bronze, silver or even made of metals such as gold and polished surfaces were very good and , of course, it was not possible breakage . In this period also reflected from the surface of this bright image that is a reflection of the human soul was believed to be . Then there are the spirits of the ditzy images in this glossy surface reflection of the belief that it was added .
After started to be built in glass containers , the water in the projected image is a reflection of the belief that the soul continued, but could be broken glass in and then also a part of the mental body was leaving .
Romans in the first century of this jinx deduce the duration of 7 years of life Romans were convinced that renews itself every seven years a . As a result of glass breakage and hence the spirit of people's health is destroyed , the body's self- renewing , restoring health for seven years had to pass .
This superstition , 15 century in Italy , in Venice , rear , silver plated , very easy to break and expensive, were well developed with the conclusion of the first mirror . Had little faith in the economic dimension . Mirrors are carrying , cleaning mirrors servants in homes , breaking into the mirror for seven years , on issues they may encounter with disaster worse than death were notified .
Some measures have also improved with this conviction , of course. For example : broken pieces of the mirror is collected and washed in a river flowing toward the south , or if buried in the ground would have been no bad luck . However, the broken pieces away leaving the house need to look within . Mirror in the bedroom should be covered when not in use , cover the 're staying within the spirit . Of the mirrors in the house of a deceased person should be covered over the soul encounters an obstacle in the journey toward the sky you .
17 In the middle of the century in England and France have begun to produce low-cost mirrors but so ensconced in superstition , even in today's modern world is still going on .
2:03 How to jinx it happening?
Our " evil eye " is called faith , in other languages, " demon eyes " or " evil eye " is called. A mother to her baby dressed up in new clothes , go to the mall to shop . Meanwhile, income and babies love to another woman . Go home when the baby gets diarrhea . Here's to the infant by the mother of the woman is evil, it was worth it . If you pay attention to where the baby has no intentions of loving woman . Already a haunted person usually is not evil , which comes envy and is çekemezlig .
Santa Claus and other superstitions are strong in childhood, decreases with age , it is the exact opposite of the belief that evil eye . The power behind belief in the evil eye gaze is the integration of the spirit . Glance is more effective than talking . Humans are fully focused and more emotional . Many of us have turned our back at us that even though we have felt someone in the crowd .
With regard to jinx the most accepted view is reflected in the eye . If you look carefully at someone's eyes in your face , your eyes will see that reflected in your own image . Old people water , reflected from the mirror images is believed that their souls . Against their own little images you see in people 's eyes that they were in danger , think of their souls were trapped in the eyes of the face .
This fear of turning into a general belief around the world , now lived on the land of Iraq is believed to have originated from the ancient Sumerians , according to the Sumerian belief of some people looking at the waters were dried up and therefore can lead to death . Later this faith with a view to establishing the direction of the living things evolved. For example, in the eyes of the children have diarrhea and fluid loss , the mothers and the drying up of the milk of animals giving milk , fruit trees , etc. remain dry and impotent men . As seen in all of which dehydration and drying are also .
This belief in the east to India , west to Portugal and the UK , has spread north to Scandinavia . Such a belief is not America, Asia, Africa and Australia are explorers , sailors and immigrants moved by . But nowadays it is still China , Korea, Southeast Asia, Australia and American Indians in Africa south of the Sahara is not such a superstition .
This belief in the Eastern Mediterranean and Aegean coasts , blue-eyed people more were added in the belief that the evil eye . Blue-eyed people in this region is believed the reason for this lack . Therefore, here it is evil, or as a mirror to reflect back the blue eye -shaped, made of glass evil eye amulets , including infants , particularly in the thought that is attached to each place .
2:04 Black cats are bad luck , why go ?
The world of cats on another , first deified , and then subjected to genocide özdeşleştirilip devil , then head back corner of the house is not placed in any species .
A man passing in front of a black cat will bring bad luck to the source of the belief in 3000'li before Christ , the ancient Egyptians are known to withstand . Live at that time was seen as a sacred cats . In fact, they are considered to be the goddess of black female cat as a result of excavation work is understood from the wall reliefs .
In that period of illness and death in Egypt, cats were even made laws to protect them from . The house was a disaster for the family cat died . It does not matter whether poor or wealthy family , cat mummies, wrapped in fabric is very nice , and even precious stones and metals were left at the grave side .
Cat of the reason the Egyptians so much influence , even when dropped from a very high place of escape unscathed is believed to be . The belief that the cat's nine lives have evolved in that time .
Civilization evolves in humans has also increased love cats , in India , in China cats were closest animal to human . In those days , today Contrary to popular belief cats pass in front of someone means that person has the chance to .
Cats , especially black cats hate , symbol of Christianity cultures and their predecessors agreed with the motive of destroying things in the Middle Ages , began in England . Independent, who knows , " stubborn" and " sinister " characters , numbers , coupled with the excessive increase in the cities , cats fell out of favor .
In that year, feeding the cat in the house and elderly women living alone were poor . Yet the belief that years of wizards and witches all over Europe were the years turned into hysteria . Black cat feeding these women are doing black magic that was launched campaigns . Black cat in the night they are transformed into demons were manufactured folk tales of horror .
Paranoia turns into a witch subject of many poor women were burned along with the cat . The king of France 13 Louis prohibits this practice until the cat was burned thousands every month . Then again increased the popularity of cats has increased. Cats have nine lives because they have not in vain .
2:05 Why pass under a ladder is considered bad luck ?
Do not walk under a ladder against the wall you see , to go around . Because he's at the top of the stairs , or a mechanic, or someone who can delete a painter or glass . So a hammer on your head , water bucket , paint , or even a man's fall is likely. Do not go under the stairs will bring bad luck superstitions beliefs really only useful in at least one is faith. However, the origin of the belief in the practical benefits are not related to or different things .
A ladder against the wall , between the wall and form a triangle . This is a triangle known as the holy gods in many cultures . For example, the edges of the pyramid is based on the belief that triangle . Also pass through a triangle , a holy place could mean challenge .
Şans Eski iyi kendisi Un merdiven Un Mısırlı sembolü lAr id için U zaten . Without stairs , the sun god Osiris prison life in the darkness of the soul would not be able to recover . In addition, solid ladder to climb to the gods in a figurative symbol. Today 's drop dead in this ancient tombs which have been put fire ladder to climb up to heaven to be seen.
Centuries later , as in many superstitions that belief in Christianity Hz . Jesus' death was adapted to the shape . Ladder based on the cross of evil , treachery and death became a symbol . People pass under the stairs , but all were convinced that they could encounter bad future .
17 century in England and France before being taken to the gallows offenders were being put under a ladder . Besides of course the ones that floated around the stairs .
Some antidote against those evils different cultures have developed . For example, the bottom of a ladder to accidentally or for people staying in the fist of the Romans was the antidote . Those people that the middle of the longest stretch their fingers as they do other fingers fist and swung toward the stairs were after . With us, there is no one like that in Turkey , but in the face of American films profanity, or were insulted by this movement is common. The origin of this work at this Rome is the antidote .
2:06 Why would hit the board ?
To give people a spiritual value to the oak tree is based on very old . Due to tree height and strength was believed to have some power . Knock on wood disparate beliefs of the world has evolved independently in two places . First, before Christ native to North America in the 2000s , then in the Hellenic civilization in the Aegean .
Both cultures oak tree struck by lightning, had observed that very often . American Indians of oak , with the lightning of God descended to earth and that his seat on , the Greeks believed that God had Lightning .
North American Indians took it one step further and superstition . This tree's roots , tapping her on the head in the future and bad luck against dangers that may come into contact with God and believe that they would want to protect themselves from it .
In medieval Christian clerics gracing this belief to their speed . According to them, on the basis of this belief Hz . Jesus on the cross, killing a lay board . Even in the cathedral of Europe's original wooden cross was believed to be a small part . If this knock on wood "God prayer and fulfill my request " meant .
Meanwhile, the board remained the same but in other cultures, beliefs breed has changed a bit . American Indians and the Hellenic civilization oak tree while the Egyptians, the fig tree , the Germans chose to ash . The Dutch did not give importance to the genus of the tree . It was enough for them to be unpainted and unpolished .
The origin of the board of Americans hit the belief that what is strange is not based on the American Indians . Expanded considerably during the reign of the Romans in Europe as part of the creed of the ancient Hellenic Americans are hitting the board .
The worst thing that could happen to us knocking on wood to ward off the belief still continues, but very narrow field of application . Each side is full of plastic and laminate .
3
DAILY LIFE
3:01 Why do we like music ?
What is music? Something to be said speaking in a flat format with different sound waves are like being told why ? Why enjoy music or vice versa, can give a sense of sadness ?
Music actually sound waves , is streamlining within certain rules . As is known, the sound waves emitted. The number of seconds of sound waves in a character is detected. Sec 260 makes waves , ie, vibrating sound ' Dom ' is a note .
7 basic notes in this way is formed. Do- Re-Mi - Fa- Sol- La- Si. After the last note , Dom vibration of the number of vibrations in a solid finer Dom comes up , it is called an octave between two Door . That octave , scale , chord mathematical sequence called a kind of music is created by sequencing . But all of us are unaware of this mathematical sequence , the native Africa , the mountain can not explain at the beginning of the shepherd's exquisite music .
Get music and enjoy it on the fact that culture has a direct interest . East music in the above mentioned mathematical set of curtains to navigate complicated , dizzying rhythms in Africa , in Europe, the ideal order of the notes is highlighted. But they also , who are interested in various genres of music and music we can explain the reason for the likable .
Music and language skills are similar in many ways . Scientists of people winning musical talent , with start talking argue that corresponds to the same time . Certainly the ability to talk and a chance to live a better communication has brought the advantage , but that meet the needs of music which is still unknown.
Babies begin to sound similar to the words meaningful at the same time they also start to hum as you sing . To establish a long and complicated sentences got screwed , the longer and sing songs of mixed abilities increases. However, damage to the part of the brain that control speech of patients continued to speak even though they also showed musical talent .
Recently, our brains perceive music thesis is suggested that a buyer can be found . Even if one day you find a buyer , it is still understood the reasons why our brains will not be .
Capable of being taught by or dance a dance movement that can not be perceived as a live counting , music and rhythm in nature are only human . The reason this feature is not yet fully explained .
Why 28 days of the month, 3:02 , 30, 31 as different ?
In 758 BC the Romans began to practice before the 10-month calendar . This is the first original Roman calendar months , day and night are equal for thousands of years the beginning of life as a time accepted from March to begin , Martius (March), Aprilis ( April), Maius (May), Junius (June), Quintilis (July) , Sextilis (August), September (September), October ( October) , November ( November) and December ( December ), respectively.
This month names from Quintilis' from the (July), at December (December) so ones, 5, 6, 7, 8, 9 and 10 figures Roma'lılar pronunciation manner of it was that , in March onset according to schedule these months of the year, the 5th , 6th , 7th , 8th , 9th , and 10th months were the . This 10-month calendar unaccounted for more than 60 days would leave behind .
This created problems when kept in reserve by 60 days , Janarius (January) and Februarius (February) complete with the names of the calendar by adding two more months . So the first month of the year Martius (March), the Februarius last month (February) was .
46 years ago after centuries AD the Roman Emperor Julius Caesar ( Caesar) , probably for political reasons has made some changes in the calendar . Eleven months 30 and 31 day staged two way year Feb. last moon 29 days gave a February four securities day pleaded added . But then for some reason Janairus (January) has declared the first month of the year . As such , a day added every four years , in new condition , although not to the second month of the year Februarius (February) were going to be added .
Julius Caesar's unexpected death ( YouBrutus event ! ), The Roman emperor in memory of those they love quintilis (July) in July they changed the name of the month .
To ask him who ascended the throne of Augustus, his own honor , Sextilis (August) with his name by changing the name of the month , this month gave the name of August . But another problem emerged. 31 days of the month of Caesar Augustus, the 30th day of the month drew . Problem solved emperor himself again and already 29 days from February , which would throw in one more day of taking Ağutos . So two months and he was also synchronized .
Here's the calendar , why be 12 months that the month names of how the issue whether and why a different number of days occurred what , four years later added now days why the year 's last , not irrelevant to the second month is added to a small story .
Especially in medieval times on calendars that were played , the conducted scientific computing , according to Jesus today accepted Christ , that Jesus was born about 6 years ago was born , 36 years lived after Christ 30 years died in are put forward.
Why serrated edges of the coin is 3:03 ?
In particular, prior to the transfer of paper money , shopping, contains gold and silver coins were used . In each cycle , as well as some of the rogues in those days , scrape the edges of this money , albeit in very small amounts , it is saving precious metals , money could also use it again .
In those days , traders are weighing and weight of the missing money did not accept . Sure, the money was staying in your hand . If you notice in the catalog of ancient money , a large portion of the money that you will see a full round .
Solve this problem and to protect people missing money began to be serrated edge of a coin . Through these caterpillars was immediately obvious that the edge of the coin and the edge of the etched engraved money did not get one .
This tradition has continued until today . Now despite the absence of a valuable mineral , or caterpillars , or at the edges of our coin has an article .
Nowadays coins ' disorder ' or ' little one ' in the name is used only in payment küsuratlar . Qualities that money coins to buy from law , although there are some limitations in the use .
Paper should both get the coin , as both are not able to accept payments . This ' Circulation Legal Obligation ' it is said , this obligation in paper money is unlimited. No matter how large the amount paid , it is obliged to accept the opposite side .
The obligation of coins is limited. Most are printed entirely with coins value you can pay 50 times . For example, with 50 thousand pounds , you can make payments up to 2.5 million , but more the opposite side of the coin may not accept your request for payment .
It is known that paper money printed by the Central Bank of the coin which is issued by the Ministry of Finance are little known. Total money stock of coins in the ratio is around l percent .
Did you ever noticed that ? Human faces front in paper money , coins are in the hand . Place in coins is very small , a face in relief is not possible to give full details . Side profile makes people better known .
3:04 Circus tents in a circle is always why ?
18 century until , acrobatics , fire , etc. swallowing . shown streets ring In palace nobiliary was doing.
Philip Astley, is considered the founder of modern-day circus . In the circus that was established in 1763 , were those made binilerek assigned to the main show . Astley horses when they come around in a circle , the rider on the horse know they are more comfortable standing , and the circus tent shows held in place so as to form a circle and horses during the show , was always in a circle , keep them coming .
Another circus owner, Antonio, in Franconia , about 13 meters in diameter of the circle is the most suitable detected , it is a measure of distance used even today .
As a final note , in English ' circus ' circus word which in Latin means circle , ' without specifying , however, that a circle should also derived from .
3:05 Why most of the hexagonal pencil and yellow colors ?
In fact, the easiest form of square cross-section pencil production , but did not so easy when writing retention Round pens are easy to handle but it is expensive to manufacture . If hexagonal pencils is the middle way . Round section so easy to use pen and production is cheaper.
Eight round of the trees used for pencil , pen hexagonal done nine and a stage production phase is shorter.
Of course, much of the production costs for the buyer does not matter . According to the hexagonal pencil still eleven times more than the other reasons of preference , perhaps, be rolling in the table , is that falling down .
Pencil on the outside of the yellow staining of sales in 1854 is based on undaunted . However, by year 1890, use this color was not a factor to be considered important .
L & C Co. Hardtmuth in Austria in 1890 . View the company has produced such a pencil , the other manufacturers were forced to capture this quality .
This pencil with the famous Indian diamond ' Koh-I- Moor ' was called and was painted in golden yellow . Also in the lead tip with a black flag made up of the Austro-Hungarian empire .
This pencil was so popular and so successful was he , the yellow color remained as a symbol of quality in pencil . Other manufacturers also pencil in order to get their products to market share of success in yellow riding began . Today it is still on the market , three of the four pencil is yellow .
There are definitely in the lead of a pencil . The graphite used as starting material 40 mixed with various materials at high temperature is pressed until they became too thin rods . Lead is a highly toxic element already . 16 said the reason Pencil century British scientist found graffiti element if it is some kind of lead . But 200 years later, it was understood that graffiti is a form of carbon .
3:06 Ice is slippery why ?
The possibility of falling while walking home in your socks on polished hardwood , carpet is much more than . Because of our feet with carpet , hardwood polished than a lot of friction and has more contact . Our feet slipping on an icy surface can base a similar reason , but those who lumpy ice skating on the ice surface , a flat ice surface much more than just a fast glide .
Ice , as might be supposed , because it is a smooth surface is not slippery . Event , ice skating surface too small due to making the pressure at that point , and the resulting melting of the ice skates on this thin layer of water is moving .
The average length of the human foot 25 centimeters , 10 centimeters Let's assume that the most of . Usually people with a weight of 75 kg. , Both feet touch the ground when the 500 centimeter , every square centimeter of 0.15 kg. weight ride . Women wearing high-heeled shoes on the floor so that the printed area is smaller and the pressure increases it in women's high-heeled shoes on the asphalt stays hot on the trail , even where the pressure is the same as the Filiki .
Which is almost like a knife tip of the ice skating area until it is so small , to reduce the melting temperature of 130 kg/cm2 s degree required to melt the ice surface immediately .
When rough ice , skating to just press the protrusion of ice roughness , thus shrinks and the pressure increases the contact surface thoroughly and ice melt more easily , with ice skating on thin water layer formed between the sliding comfortably .
Another amazing feature of the ice in the meantime goes without mention . Our teeth , our hands placed on the ice when the pain of a toothache, helps to reduce .
When pain occurs in any part of our body , stimulating the nerves send pain signals to the midbrain here .
In this way, the brain is stimulated by the body's natural painkillers , the ' endorphins ' and ' enkefol 's ' is secreted.
In order to go to the source of this epidemic to other parts of the nervous system , pain perception through which the other doors 'close' signal will be sent. Out of hand because of the pain signals secreted from the facial nerve as a result of natural painkillers in the brain pain door is closed .
Dental pain in another part of the body but also the reason why this is manually placed on the ice , the implementation akapunt similar results to this point is reached. Between thumb and forefinger, to this point, the point is called HO- K .
Hours are 3:07 back and forth , why ?
During the First World War many countries during certain times of the year began to readjust . The purpose of this bright hours of the day , to keep people in their time awake , and thus , lit lamps in homes and on the streets was to save the energy needed to .
Today we continue to practice being the same , the first Sunday in April, clocks forward one hour , an hour while on the last Sunday of October is recovered . In other words, you not noticed an hour in the spring , are back in the fall .Standard time in the United States during the winter months , while summer daylight saving time application has been accepted as a congressional resolution although some states have rejected this application . Summer and winter time is still standard practice in this state continues .
On summer days, daylight, so luminous watches much longer hours to save money but still mostly incomprehensible why taken forward an hour . The brief description of this ' night time is added to the day ' but that we already dark at 24:00 and not 23:00 What would give our country often can not understand our bed .
Hours of getting forward has nothing to do with the winter season . During the winter months when the standard is applied. However, a long bright summer days are passing a period of time . The purpose of this time starting from sliding forward , not dinner time is one hour extension .
Summer days the weather is too early enlightenment . If you are not the farmer at 05:00 No need to wake up . However, the daylight saving us hours ahead wish we did not need to see, what would it be ?
June 21 4:43 of the sun in the world born in a place where we choose . You can live here and to be at work at eight o'clock, quarter past six o'clock, you have to get out of bed . This is where we choose the 6 -degree angle to the sun on the horizon , the standard hours and hours completely lit up around 5:11 in the vicinity . 06:15 hours taken forward in this case ' shows that I actually work you can be gone in an hour early , but look at the time without burning light , and breakfast can shave .
In the evenings, always at 24:00 accustom your body to bed a man , would have had to go to bed an hour ago , but at home at night and the street lights go dark for an hour burn time will be reduced .
Daylight saving has nothing to do with electricity that is used by the industry . They at night , during the day , albeit already spend the same electrical energy .
3:08 Why is 60 minutes in an hour ?
A day , complete a rotation around its axis in the world is the period when the . Everybody knows that . In fact, it is not exactly . Because the world during rotation around its axis
Back on the orbit around the sun because the sun when viewed from different elapsed time for a full rotation is observed.
Anyway now we confuse and today the whole world has agreed to let the system ;
he is 12 months a year . she is 52 weeks a year it 28-31 days a month . it is 4-5 weeks a month . it is 7 days a week . it is 24 hours a day . it is one hour 60 minutes . o A minute is 60 seconds. it is a second 100 milliseconds .
As can be seen , even when asked is how many seconds a day incalculable mixed division head . 24 days ago , then 60 , then 60 is divided into a further . Seconds later the divisions are going with the decimal system . Here is the reason for the strain in the accounts of children's time .
Nobody knows why one day is 24 hours . This figure is the first to use the sundial is believed to have originated from the Egyptians . A high stone planted in the ground in the morning shadow west, east, evening fell and the Egyptians were divided into six this search . Thus, section 24 was happening one day .
12, number 2, 3 , 4 and 6 can be divided at the time, was the most common number of units , even today, is used as the unit of the number under the name dozen .
Egyptians also a 30-day month and a 360-day calendar year did apply .
Today, a circle divided into 360 degrees , this is believed to be the cause of . Approximately three thousand years ago , living in the place known today as Iraq , the Babylonians had taken as 60 number system based on mathematics . 2 , 3 , 4 , 6, 12, 15, 20 and 30 and dividing this number is divisible and 360 were taken as the unit of minutes and seconds . At that time, the decimal system , ie only 2 and 5 of them can be divided into a number of poor was .
If the portions could not be measured in seconds, that time , when starting to be able to measure the history of the world , and it was based on the decimal system .
3:09 Why is the hands of the clock is turning right ?
First, the ancient Egyptians, was born with a regular movement of the sun each day , was present at the same point in the sky at certain times , and they observed that sank it can be used on a day when they discovered disassemble .
Thus, taking advantage of the sun's first sundial made this move . This time , a place Meydanlık movement of the sun during high set in stone and this was merely moved to follow the shade .
Egypt, to the location northern hemisphere , but the equator close is a country , when the sun rises , the shadow almost exactly in the west consists sun rises shade north, ie to the right , acting sunset in the eastern direction to reach the maximum . So the shade today as it was in the hands of all the watches was turning from left to right .
Later, penduluml , the battery did not change direction in time , even the right of return ' clockwise rotation ' was called .
In countries like Australia, south of the equator , the sun rising and the sun moved higher shadow falls to the south it will return to the left . The first hour there was discovered, today, the hands could have been going in the opposite direction .
3.10 What is the meaning of the shapes in the paper playing cards ?
Game of cards where and when that occurs is not fully known . 7 and 10 that occur between the 13th century in China century, it is estimated that brought to Europe by Marco Polo . Come from India or Arabia , but today there are those who argue that the manner of use with 14 century France is based on certainty.
At that time , there were four classes in France and playing in paper hearts, spades , diamonds and clubs that represented four classes . Cup a shield resembling the shape with the noble class and the church, the core of a spear tip that evokes the shape of the army , tile commercial marine businesses equilateral four tiles inspired by the middle-class fly, the clover leaves resembling the shape of the peasant represented . Today, bridge, poker or other games, the most valuable trophy in the fly that's why it is the most worthless card is classification .
In fact, the pastor called us English king in the name of the card (king ) , the girl is the queen ( queen) . Jacks or for the first time the boy meaning the rogues ' knave ' word , but recently the 'jack ' name is being used . So the king and queen married in foreign cards , while we observed and a little old priest named king , queen de 'girl' was awarded to the boy saying .
In some countries, different names and symbols used in playing cards , although the most common ones used by the French . French ' spade ' shape likening spear ' pique ' gave the name . In English, in the same sense ' spades ' words are used . Although it resembles a shield that represents the noble class is being claimed that the ' trophy ' is a classic heart shape . Therefore, her French ' coeur ', the British 'heart' gave the name .
' Tile ' square in the French meaning ' carreau ' used in the British sense of diamonds ' have preferred diamond . Our ' fly ' in the three-leaf clover shape is a very open . In that sense, the French ' trefle the word' at the controls , the British 'club' (clubs ) have used the name .
This is why a bridge player ' in spades ' peak ', ' cup ' blind ', ' fly ' de' of clubs ' , they say, which is already fidelity ' tiles are also used as is . Ace , king, ace used for boys and girls , rue , roofs and valet As the French equivalent names again , Roi, Dame , and from the words of Valletta has passed into our language .
3:11 Chilled salt dumped on the road , why ?
In winter if you live in an area where a lot of snow , ice on highways officials to resolve the path you've seen they use salt . However, salt is used in making ice cream at the same time . But salt, How the fuck are these two functions are seen as the reverse ?
Anyone contrary to the supposition of salt dissolves in water as sugar melts. Once inside the ice salt dissolves it . Because salt will stay again but now it is not water soluble ice , brine and melting point is lower than pure water .
When poured iced road salts , salts with ice before analyzing creates an ice water layer and the solution freezing point is low, even at temperatures below freezing without freezing accepted . Today, in the United States , 45 percent of the salt produced is used for melting ice on the roads .
As you know , when you get the temperature to zero degrees donor . The freezing temperature with the addition of salt to the water is also reduced. 10 per cent of salt in water lowers the freezing temperature of -6 degrees . If salt water mixed with 20 percent of the donor's -16 degrees . However, heat or ice on the road , less than -16 degrees so will have no effect on the dissolution of the salt now , just by being on the ice can reduce wheel slip .
When freezing of the mixture at very low temperatures are needed around . Freezing the mixture around the heat is very low , but the low temperature should prevent freezing of the mixture . Wherein even below zero added salt freezing mixture allows the creation of ice-cream .
If password ' Titanic ' film ocean water temperature a few degrees below zero , although the surface of the sea water , because of the salt in still had freezing .
3.12 What is 24 carat gold ?
Show us as a measure of the purity of gold is usually ' tune' the word is used, but the words used in the international market ' is carat . ' Carat ' and gold as well as diamonds and other precious stones are used in the measurement unit .
Used to measure diamonds and precious stones ' carat is a unit of 200 milligrams ( 0.200 grams ) are equal. So if you have 20 grams of a diamond , the 100 carat diamond. Very rarely found in nature, the size of the diamond is over a centimeter . The largest diamond ever found 3,106 -carat ' is Cullian . That two large and 100 small 530 and 517 carat diamond has been processed.
Used under the ' carat ' or ' setting ' indicates the purity of gold . 24 Carat ( setting) of gold, mixed in another non-metal is one hundred percent pure gold . Because pure gold is too soft is usually mixed with copper or silver . Each carat ( setting) is one in 24 of all the gold . For example, a sleeve 18 of 24 gold, 24 silver is made of 6 in that ring in 18 carat ( setting) is golden.
Gold is used in measuring this funny system , nearly a thousand years before the Germans stems from a gold coin named Mark . 4.8 grams of the money that was entirely made of gold and diamonds in units of measurement are based on the weight was 24 carat . Other substances into subsequently stirred, depending on the amount of gold in carats size reduced .
Gold , white, red , yellow are offered in various colors like liking . Gold, copper has been mixed with the 'red gold ' , silver mixed with the ' yellow gold ', if it contains metals such as nickel or platinum ' white gold ' is called .
3:13 Swimming races , why is done in four different styles ?
Swimming race free ( kravl ) , butterfly, breaststroke and backstroke is done in four distinct categories including . However the ' butterfly ' of every human face can not be easily taken to a style well known is why the competition . In fact, the origin of all styles did breaststroke before the establishment of international swimming federation also had some other interesting categories . For example, in 1900 in France on the Seine in the 200 -meter hurdles race , the swimmers in the water to direct it turns out, they were moving from the bottom of the boat .
I swim breaststroke oldest known form of this style due to less energy expenditure and enjoyment in life-saving water used in swimming . Both arms are extended forward , with hands on either side of the water withdrawal , meanwhile synchronized movement of the legs of frogs, because this name was similar to swim .
At first stroke is completed, the breath taken before the start of the arm movement , this is the way the speed is too low dura appears to have yüzülüy . Thriving in this style now retreat in the breathing movement of the arm is taken just before completion , the swimmers are swimming without hesitation .
The main difference from the breaststroke, butterfly style arm movements. Forward movement of the arms over the water they do. In 1933, Henry Myers made in the USA from a racing style with a swim breaststroke competitor to comply with the rules and ultimately the race had insisted was adopted.
Later as a separate branch butterfly style competition has been taken to . Initially , as in breaststroke swimmers legs sideways movement after ettirirlerk start showing dolphin tail were flapping . In fact, the name of this style of pitching should be likened to the flight of butterflies is probably going to be the butterfly ( butterfly in English ) have been accepted as .
The 20 backstroke swim shape beginning of the century began to develop . In this, initially looked like breaststroke arm and leg movements . Harry Hebner kravl style similar to American arm and leg movements that developed in the first race and in this way obey the rules face was disqualified on the grounds . At the end of the objections made in the rules supine except there is not a constraint and this style backstroke with the understanding that further improves speed was officially accepted and Harry was given a medal .
The kravl also called freestyle swim , to cope with the high waves by the natives of the South Pacific is believed to have developed . The fastest swim of all shapes , this style by Australians moved to Europe in 1902 . Style in America reaches feet 4 times before each stroke , then further developed in 1917 by two women began to whipped six times and increased speed increases .
3:14 turkeys why Turkey is called in English ?
Christians , especially in the U.S., an important symbol of Thanksgiving turkey , which is actually a native of the American continent . Wild turkey breeds before Christopher Columbus discovered the continent also lived in North America before . Even coming from Europe to South America for the first race of the Aztecs tame breed turkeys could see that .
American turkeys brought to Europe by the Spanish in 1519 , and then spread all over Europe had reached England in 1541 . Hayvancağız acts confused by the British , who then Turkish territory from West Africa brought by Portuguese traders in Africa, turkey or chicken if Indian had again brought out of Turkey . Eventually it was realized that both races are different , but this bird's name of American origin 17 Thanks century British immigrants in the United States who emigrated to the United States 'Turkey' as settled .
Of course the name of Turkey 's why it used to mean that the official explanation of turkeys in English . Besides, there are also another argument concocted . One of them is Columbus's first voyage involved a Portuguese Jew Jose de Torres turkey , seeing Hebrew 'big bird ' means ' Tukki tuk 'at yelling , the other a continuous westward steadily in India aimed at reaching the Columbian America ' or turkey when he arrived here in India and the Indian peacock , thinking of her ' Tuka ' call and schedule of this word is pronounced as Turkey .
Wait a thesis finished. In another argument , turkey Indians ' division 'de Because of these words pronounced in English with a ' return to turkey'y are claimed . There are also further turkeys thesis . For example, the sounds of turkeys by the people of the terrible turk -turk -turk ( torque) to simulate the time he caused them to be called even if Turkey is claimed. Bunda bought and nothing to be offended . Meaning of the word turkey in Turkish is very close to India . We also have a ' Egypt ' has an example .
Why turkey with colorful feathers originally bred as domestic pets have on set , while aware of the quality of meat was concluded after 1935 . Male turkeys paint 130 inches and 10 pounds in weight ulaşabilirlerk females are almost half the weight . Wild turkeys prefer to live on the edges of rivers and lakes and fly to 400 meters in time of danger .
In the meantime, why no turkey eggs not sold in stores , has attractedyour attention ? Today, more than 250 chickens per year yumurtlayabiliyorlark , the turkeys 100 - 120 pieces , lay their eggs and the eggs are heavier than 4 -5 times . But rather are used to fabricate new turkeys .
Why is wet running in the rain more than 3.15 ?
Wet when it rains which suggests that more of them is , people wander in the rain loping boost with an opinion would not notice anything hanging around the middle is claiming a further opinion .
According to the opinion of those who will not change anything in your body is a rectangle and a vertical drop of rain drops Suppose that . Whether it 's running as fast as metrec a face , or walk unsteadily will not notice a thing . Number of rain falling on your body without depending on the speed remains the same . To the front side of the costumes of rain will hit more in a second , but that the total number of shorter time and the results will not change.
' Rain walk in ' Those who are running in case of rain drops in the same period a larger number accumulate and evaporate less time is upon us than our wet would be the aerodynamic effects into account , a flat walking upon us to fall vertical drops , if we run download for their future contacts would , walking on our heads falling that the number of drops per run , arguing that there can be more than ' drizzle ' I suggest we walk in the light precipitation , which is called up . Sure thing to remember here on our legs while walking slowly get much rain .
' Your Running ! ' According to the opinion , but to walk in the rain, ran between the amount of rain falling in terms of our bodies can not make a difference but what is important is the amount falling on our heads . Therefore, if we run a shorter period and reduced the amount of rain falling on our heads .
In an experiment conducted , angle of 45 degrees with rain download yağıyork , the condition of a notebook paper the same distance when the 131 drops 7 seconds , 20 seconds and 216 drops hit when it was determined that enable walking . Accordingly, to go walking in the rain , running to get wet by means almost twice .
Surely when these Propositions , wind direction , shape and type of garments upon us , and most importantly to be achieved within a closed area of consideration and evaluation was based on a short distance . You have no chance at a long distance run, run as far as possible , but the truth of rain lingered until the place closed .
3.16 How can it harm us home flowers ?
To help us better understand the subject of a plant does two jobs at the same time we need to know . The first breath of the cells , and the second light and chlorophyll photosynthesis, which is also called assimilation . These two events completely different from each other , are two separate processes .
As in all living cells , plant cells require oxygen to live are airborne . Breathe oxygen from the air by way of food molecules such as sugar burns , energy gain . It continues relentlessly throughout the day and night life .
Cells in leaves of plants during the day with the light also perform photosynthesis process . So the plant during the day while at night with both processes would just keep breathing . In the process of photosynthesis, plants take carbon dioxide from the air, give oxygen . However, cells that here again at the controls of breathing oxygen , they use photosynthesis to carbon dioxide exhalation .
Usually an adult human , a stationary 15 minutes , 20 thousand times a day inhales. Each inhale half a liter of air enters the lungs . So 7-8 liters per minute and again gives pulls air into the lungs . This is day 11 thousand liters of air . In fact, carbon dioxide while breathing oxygen from the air we give away is not exactly right expression .
There is oxygen in the air we get both , as well as carbon dioxide . Now we are the same way , but the rates are different. Oxygen in the air we take in our lungs give out DUğUmUzdAkinde while 21 percent is 16 percent. So every breath of air we take in oxygen in our body is used as 5 percent to 6 . Therefore, the amount of oxygen in the air we received daily average is around 570 liters .
Under sufficient light during the day , the process of photosynthesis in plants , the plant is more intense than breathing . So remove the extra oxygen out and increases the amount of oxygen in the air in your room during the day are . At night there is no light and darkness can not do the process of photosynthesis , plants breathe carbon dioxide ongoing amount is more.
Remove flowers or ornamental plants in our homes day and night that they give more oxygen to carbon dioxide , the amount of oxygen in the air that people breathe so little that next is not possible to affect our health . However, door , window air-tight in a small room , with a giant plant another course if you have a habit of going to bed ...
3:17 How Soap eliminates dirt ?
In fact, soap, antiseptic, germicide is not so . On a normal skin , dead skin cells , dried sweat, various bacteria, and dust are fat excretion . Characterized in soap mechanically out of the skin is that the reception of them .
Water and oil ( oil no matter what ) if you put the same rude to each other , unlike oil and water do not mix between molecules are a force pushing each other . When we wash our hands with just water , a layer of oil on our skin , our skin contact with water will prevent it , distribute it , and literally cleaning achieved. Here is engaged in soap and assumes the role of intermediary .
Soap in the known history stretches back over 2000 years . Even 4000 years ago by the Hittites in Anatolia had burned with the ashes of plants are known to clean their hands . Soap, every period of history is made of cheap and easily available materials . Romans to make soap , have achieved lime by heating limestone , lime , this wet mix then have to spray on hot wood ash .
The resulting gray slurry poured into a pan of hot water for hours with goat butter have a boil, stirring . By a thick layer of brown dirty condition occurs , are left to cool . Hardened layer by dividing a result of cooling were used as soap .
Here is the soap . With all kinds of alkaline materials such as lime soap oil mixture. Nowadays alkaline caustic soda is usually used instead of lime . Goat's fat , instead of at the oil obtained from cattle and sheep tall oils , palm , cottonseed and olive oils obtained from being used.
Consisting of alkali and oil soap bears the characteristics of the mother and father . So on the one hand while on the other hand I love the water loving oil . One end of the molecules soap oil, water , an alkali pulls the other end . When we rubbed our hands in grease and dirt , so bacteria in the segment. Soap molecules that combine with water to turn yellow oily dirt and make -up now insoluble . Water flowing from a tap away with the expenses. Hand drying moist environment of bacteria that love will disappear .
If the soap in today's modern markets , certain additives , dyes, perfumes, deodorants, bacteria -inhibiting substances , creams , lotions and other substances which are said in the advertisements attached state are faced with. Shampoo, toothpaste, shaving cream and cosmetics, soaps made with different compounds of sodium Aliases. Instead of caustic soda , if potassium is used, the liquid soap is obtained which is softer .
3:18 How to sword swallowing in circuses ?
Believe it or not, they do show the number of those who swallow the sword is not fake . Really sword swallow . The main problem of relieving the throat muscles to learn, so to swallow is to mania . This feature can be won with the week -long exercise . Is not likely to cut the neck of the sword , since both sides are not sharp , that is blind. But it looks like the sword pointed a sword at length not reached the bottom of your stomach that is no problem if you choose .
Dan Mannix of the great masters of sword swallowing and fire , even wrote a book about it in 1951 was . Mannix for weeks to accomplish this task , at least an hour a day , try cutting with a sword unlikely , he says. The first problem came from swallowing reflex . Again weeks by eating lunch , sword from the throat have solved his problem entering the shrinkage of the throat . Finally, one day you can relax throat while inserting the sword has become .
Now Mannix thinks that the most difficult aspect of the principles behind the difficulties you have encountered a place called Adam's apple . After managed to get there in folds , also paying attention to the ribs , up to the hilt sword gained the ability to swallow .
Sword swallowing attempt to self-learning at home is extremely dangerous . Especially when this number never even speaking professionals . Ingestion sterilized before and after the introduction of the sword is also a very important consideration .
Very little folding some crafty use of the sword comes along, Mannix sword really will prove to swallow past to another number . Made specifically very thin thickness , the electrical contacts on one side only , the U -shaped neon tubes swallowed . Electric power is supplied neon lamp lights up , lights were seen from the outside of the body . Thus proving that these things have really swallow .
Mannix and assistants work in it have developed , angry, fried on the sword swallowing was even made . Of course, asbestos before swallowing a sword scabbard .
3.19 Newspapers torn, why not cross properly ?
If you try you will see that a newspaper page from top to bottom can rip properly . However, when you rip a cross from right to left so you yırlamazs properly , definitely zigzags will occur.
Journal of the tree is the main ingredient of paper we all know. Newsprint in a tree above the lyre revenue to be down .
For this reason, if a newspaper page vertically rip , tear , to follow the path of the fibers properly descend to the bottom . When the transverse tear , tearing at each zigzag is rastlayış life .
So why in the vertical direction of the fibers ? The reason for this lies in the form of paper is produced, . These fibers in the production line and contains very little water , spread across the belt travel . Water building at the end of the production line , but ranks longitudinal fibers in the paper .
3:20 Why Athletes running clockwise ?
Right -handed people , both in behavior with the right leg, use the First . Therefore, it is stronger than the right leg .
Run by drawing the curve to the left , they remain outside the right foot . Especially in short- distance running , track runners at the corners right foot slightly inward meylederek are able to run more and runners that are loaded with strong feet more comfortable runs from right to left .
Most of the people use their right hand . Only 5 percent of men , 3 per cent of women are left-handed . Is considered comfortable for the majority of the athletes on the track they run in an anti-clockwise direction . Of course, in this case , and especially in the 400 -yard dash is getting somewhat diminished the chances of a lefty .
Why the four corners of the boxing ring is 3.21 ?
As we know, the 'Ring ' words, in English , ring means . So even attached to the ring finger 'ring' is called . In fact, in the past, professional boxing , boxers, as a group , from town to town to walk around , to match with the indigenous people there were boxers .
Boxing audience area to be placed in a circle , sitting on the front fastened the rope surrounding area , others were prevented from entering the place to do boxing . Also in the scene one of the boxer challenge head slamming into the rope meant that the desire to fight .
Spectators amount increases, this procedure has become difficult to implement . Connecting the rope to stakes planted in the ground began boxing to be determined . Obviously the most suitable for this work was a square .
Boxing the frame of places all around the world despite the fact that the "ring" that's called the story !
What happens to the elevator fell 3.22 zıplanıls ?
Consider the elevator was broken, and 60-70 km / h , ie 18 meters per second are falling rapidly . You can also jumps up at the last second . Do not jump up 4-5 meters per second can be rapidly though though . So you still about 13-14 meters per second, you can continue to rapidly fall to the ground .
Want to 18 meters per second , if you want to consider 13 feet to the ground quickly , the result does not matter. You may have to dig out . Please do not panic , holding the lift is a single cable , the cable has at least 5 or 6 . Each of these wires can carry the weight of the elevator itself .
Let's make the task has none of these cables , the elevator will stop there is another brake hardware . Even some in the elevator shaft spring or oily addition , specific systems are also available to prevent life-threatening .
Still does not work, none of these systems try to be optimistic , at least once in your life , no stopping on the floor directly in the ground you are in!
Candle lights up 23.3 Why does not anything left ?
Though now that activates automatically when the electricity fails, lamps, candles or even have generators , but throughout our lives has been a fixture in our house . I so hope we perceive as a regular part of our lives , that we struck a match to the wick how he lit , lit even if we do not think the solid part where you're going .
A very old history dating back almost magical power of candlelight are . As people awaken romantic feelings , there are also a lot of spirit in all religions . Is the indispensable material of rites and offerings . Candle is one of the first ever invented . In the year 3000 BC in Egypt and Crete have been found pre-dating the candles but the most common usage in Europe in the Middle Ages has been . It is as old as the date of today without losing popularity and widely used , there is nothing else .
In fact, the structure is very simple candle burning mechanism , but it is not so simple . There are two main elements in the form of wax . First the fuel serves as a kind of wax , the latter having also a kind of absorbent twine, ie the fuse. It is very important feature of the absorbent wick . Because the candle burning secret is hidden here . This property also has gas lamps in the wick , and they work on the same principle .
Any string in your hand away from the end when you dip into a bowl of water that is absorbed by water and water twine cords that come up along the darkening of color can understand. Here is a candle wick at the top of the flame due to the move to the upper part absorbs the wax melts and allows the continuation of burning in this region , so there really is not a suppository wax burning and giving light itself.
Paraffin waxes are made from crude oil , a hydrocarbon that is a good dark are flammable . Lighter kindling lit a wick , the wax to melt the top layer and thus can cause the mechanism to begin to work . Wick , it moves the flame up the melted wax , wax evaporates in the heat of the flame and ignite. The solid part of something burning candle is actually completely burnt out candles when you do not much left .
The most bees wax candle making , in the production of petrol or paraffin oil which is a by- product made from vegetable and animal oils ' stearin ' used. Nowadays the most commonly used waxes are obtained with mixtures thereof . Candles with pull method , is done by pouring or pressing . After everything is complete and in the end they are inserted into the dye bath to give brightness are immersed in cold water .
Write why you 're wearing light-colored clothes 03.24 ?
Summer days , sunny warm days are usually wear white or light- colored clothing . The white color reflects all the rays contained in sunlight that is a combination of all colors . On the contrary, the black color absorbs all radiation . Does not reflect any light on black color , a color that is not actually black , colorless to .
They keep all of the light black fabric , white fabric according to 5 degrees warmer than our t amounts . Well then why Bedouins in the Sinai desert, they prefer to wear black clothes ? Because black clothes , heating the air between the fabric and skin , but at the same time in a ventilation mechanism makes it work . This heated air that replaces the sensation of coolness of the air Bedouin allows them to hear .
Black clothes spend in the sun , but with all of our tractor beam in infrared light . Therefore, a very sunny day to wear light colors are definitely helpful . Anywhere off the infrared rays penetrates the temperature of the black color can be more advantageous to transmit . Perhaps non- white, black inner wear , clothes, skin , and are the ideal combination for the heat exchange between the air . Of course , in the winter and vice versa.
The main benefits of winter dressing on top of the air layer is formed between the two garments . As is known, the air is a good insulator . So it is not good thermal conductivity . In this way, the sun's light to heat loss from the body as it would be . So when winter dress for twice the outer black, inner garment is the white color is really helpful .
3:25 Can we get a tan in the sun behind glass ?
No. Providing change the color of our skin in the sun in sunlight 's ultraviolet ( UV) rays can not pass through the glass of which are . Invisible UV rays , high-energy, short-wavelength and can see beyond the color purple in color distribution rays are located . For this very sunny weather, the sun , while fully downloaded but is also open car window on our face when we use our arm bereaved blush.
Our tanning and we look very healthy as we like , change the color of our skin under the sun, the incident actually ' derma ' known as the second layer of our skin is a reaction of the pigment cells . These cells when exposed to UV rays ' melanin ' increase the amount of dark pigment called up again . This dark pigment of the skin on the upper levels of income and thus the color darkens our skin .
Melanin absorbs UV rays , ie to increase the body's production of melanin , to protect our body from the effects of UV rays are dangerous . But after a point, it is not valid. What we will be burned up in the sun , darkening of skin color, so if you 're darker , though half of UV rays in sunlight can still get into our skin .
Excessive exposure to UV rays can even lead to skin cancer at the end . Is seen in this disease each year half a million people . Especially among young people is increasing. Although this species is usually treated successfully with but can be spread to the lungs or brain , there are also a lot worse kind .
Very sunny weather to protect from UV rays , it is advisable to wear a hat and sunglasses . UV rays are very harmful to our eyes . Let's not forget our bodies, the thin skin of our eyelids . If having to go to the sun protection factor creams and oils should be high .
UV rays are reflected from objects . Therefore, the remedy is not to stay in the shade . People can be in the shade as well .
Solar energy is much stronger than predicted . 3 square kilometers of the earth receives from the sun for a day in a field of energy , the energy released by the atomic bomb detonated over Hiroshima equals . Bomba energy is discharged at a time , shock waves are formed and have been fatal .
3:26 How Electricity people stand ?
Be multiplied by the power of the people of his is going to become a conductor . Liquids are good conductors , that are good conductor of electricity . If we consider our body as a container filled with liquid , the whole task of protecting our skin remains. He is not the same thickness on each side of our body . He is also iletkenleşiy wet , especially if you have a wound on the resistance completely disappear .
220 volts and 50 Hz current in our homes has always existed. It is interesting how an electrical current to the most dangerous frequency range of the human 50 - 60 is the Prophet . Electric current can be compared to the plumbing in our house . Anyway pressure of water ' in the Volt is it. ' Amp ' is the equivalent of the amount of water .
In Electrocutions time is also important. If prolonged period of skin sores and wounds more quickly than electricity passes through it . The electrical current from the skin immediately affects our nervous system . Paralyzes the breathing center in the brain , disrupt the rhythm of the heart leads to even stop . Electric shock, cardiac arrest is often the result of first aid should be made accordingly . Where electricity is also important that we multiplied . Electricity from hand to hand or hand- foot pass between them can harm our vital organs .
Into electricity by multiplying shock why is our own electricity . The electricity generated outside of our nervous system multiplied by the electricity we encounter in our bodies intertwined once you are creating convulsions and tremors .
Electric shock, ie the intensity of the current in amperes at voltage not to be significant bandied about . This topic among physicists and electrical engineers have a difference of opinion . A full description of the electricity itself is already made, or not agreed upon a single definition .
Lethal amount of current the voltage of electricity but also by those who argue that the current directly affects the heart . According to this line of thinking to 5 milliamps of current levels in the body felt , the pain begins 10 milliamps , 100 milliamps when it comes to showing nervous reactions and shock occurs at 100-300 milliamps . Of course not all of these assessments a full scientific classification . So if you're in a salty water , the shaft will not occur until your whole body than even the current level of microamperes can be damaged .
Who Electrocutions if you die , the remainder of their lives often without trace of this event , can live without problems . But even if a small amount of damage on the nervous system leave. Substituted by multiplying electricity to shock the heart rhythm again to edit the electro- shock is applied.
4
HUMAN
4:01 What is Pain ?
Pain event , with a thin nervous system , brain, muscle is directly relevant to our system and circulatory system . However, the secrets of this communication has not been fully resolved . Pain , to help doctors diagnose the disease , so it is helpful . Then why women give birth in pain ? Why are some very serious disease does not occur in any pain ?
Pain is divided into four classes . The first two are conventional pain known to the society . First, a hammer blow your fingers as a result of the pain felt . The latter originate inside our bodies , rheumatism, migraine , etc. . pains. The third class of pain , bizarre and irrational than seen after a long time and events that can occur are pain .
For example, twenty years after the cessation of an arm pain to be felt in non- arm events were encountered . Fourth grade is pain , which is directly related to a person's mental state are the phantom pain . Why albeit imaginary pain is real. 30 percent of this type of pain medication is known to be resolved with inert substance given to the intention .
Headache if you need to put in a place apart from the others . According to the studies , 90 percent of headaches are muscle pain . A heavy handbag or shoulder bag to carry the phone under the chin compressing talk , head tilted forward at the same position consistently typed as writing and reading movements of the neck and head muscles to impress , headache the most common are the main causes .
Throughout history to relieve pain , hot water, another pain as searing with hot irons methods are used for a variety of applications including . The primary benefit of these revealed , pain, spinal cord formation and blocking mechanism , not determining the presence in the brain has been .
Even the strongest case of voltage , or vice versa , which is a pain if you sleep with the disappearance of pain, how large a role in the control of the brain shows that . For example, some of the injured survivors after accidents talked with them they said they feel any pain is very common .
Most effective on pain of two drugs, obtained from poppy obtained from willow bark to morphine is aspirin. These substances stimulate the senses rather than painful , prevents pain you feel . Pain is particularly relevant for most people . Most of the events which had caused us pain is not seen in animals .
4:02 How drunk is olunuy ?
With the first sip of alcohol after contact with the mouth and esophagus , involving a considerable amount of blood to the stomach which comes first stop . However, most of the alcohol into the bloodstream in the small intestine becomes .
A large part of the small intestine into the blood in the alcohol immediately begins to affect our central nervous system . A few minutes later affects the brain through nerve cells and slows the transmission of messages .
If you continue to drink , the brain visual , balance, speech and reasoning about begin affected nerve centers . Meanwhile, to overcome the suppressing effect of the alcohol , and the pulse rate is increased to force the heart muscle .
If you drink a little more loss of consciousness may occur . If you continue further , the ratio of alcohol in the blood alcohol level reaches poisoning , respiratory failure and death becomes inevitable.
Alcohol is burned pretty slow . 100 grams of pure alcohol for about 10 hours in body is burning .
In the liver, burned 7.1 kcal for each gram of alcohol exposed. According to research conducted in the U.S., 10 percent of people in general, alcohol calorie needs are met. 50 per cent of alcoholics and severe malnutrition seen.
Besides alcohol, liver failure , heart disease and increases the risk of cancer . In the brain results in cell loss , long lasting increases in brain cells degeneration , psychiatric disorders starts .
But the biggest influence of alcohol and health from disrupting the family and friends of shredding , is filling prisons and hospitals . Come on, your honor !
4:03 How is the highlight meal ?
People under water for centuries not only for pleasure or curiosity , pearls, coral , sponges remove things like , well , are involved to ensure their livelihood .
Atmospheric air pressure at sea level is s . Respiratory and circulatory system of the human body is set at this pressure . However, in the water , getting deeper every 10 meters further increases in atmospheric pressure line . Water pressure at a depth of 30 meters is 3 atmospheres , ie, every square centimeter of our bodies at this depth the pressure of the water makes the surface compared to the three times that.
Without the use of any supplies , down to a depth of 30 meters , lung capacity is reduced to one quarter , increased blood pressure , body temperature, heart rate increases that fall , confusion begins. Therefore, to reduce below 30 meters without the use of aids is dangerous.
However scuba diving are also unique problems . Deep external pressures due to high tube of inhaled air in oxygen, such as nitrogen gas, tissues were smaller a volume dağılırlar.eg water surface rapidly exited if the drop in the pressure with the gases rapidly expand. Oxygen in tissues is not a problem , but especially nitrogen gas expands rapidly in the arteries , atherosclerosis , lung rupture , and even lead to paralysis and other major body damage .
In this way, emphasis eaters, are rapidly taken into the pressure chamber . Here again, emphasis is given to the depth at which the pressure is reduced and balanced . Another measure that Eater emphasis , again, is to download the same depth .
Decompression sickness should be slow to surface , even at specific depths can be expected. Ideally the output speed is 20 meters per minute , in practice it diver instructor candidates ' surface, the faster the emergence of a small air bubble ' as they teach .
4:04 Why we yawn ?
As we sleep we justyawn ? Yawning is contagious ? In fact, stretching and physiology facts behind still not known exactly .
Before the stretch , when people are tired body to increase the amount of oxygen in the blood at his reflex was considered as a respiratory system . As a result of experiments made of stretch , a short supporting the respiration , but it has been found to be an important function .
Both our nose , as well as mouth breathing with us to receive , although it is not possible to yawn mouth closed . And the time of the most frequent yawning , it's time to wake up in the morning . Usually a yawn lasts 6 seconds .
Not only people , cats, birds, mice and many other species are also loosens . However, these different types of behavior , for the same function be? For example, as people laugh at his facial muscle movement may be an expression of fear in some other creatures .
In the studies , the animals need more attention, they yawn during an event to meet people , on the contrary it was found that yawning is a reduction in external stimuli .
In the course students not bored , bored of trying to sleep even though it was observed that more elastically . According to another aspect , a student will take the exam or an athlete's race will be the cause of much flexing of the organism is calm herself .
Yawning is contagious as well laugh . Yawning occurred in the shaping of a person's facial lines , stretch a stimulating effect on other people is estimated to wake up . That's how we get hungry when you see a man eat , something like that .
Suggests that yawning is contagious, according to an opinion dating from the first people we esnemekt as a behavior . Our primitive ancestors in the evening around the fire collectively sitting leader of the group all showing her teeth yawns, closes the session , now the night began , everyone from morning till bedtime and not to move the signal would give . Other members of the group declare their yawning were in consensus .
Nowadays, more complex technologies are used for this work . My father gets up from the seat off the TV with the remote control . Therefore, any benefits of stretching is not seen today and the next is thought in a million years will disappear .
4:05 Why we're getting old ?
Every human body is getting older as time goes by . Human life is different according to each person but nowadays reached an average of 75 years .
Scientists believe people can live up to 150 years . So far, the record of the longest human life, is owned by Japanese Shigechiyo Izumiya . These people have lived 120 years 237 days .
The growth of people , there are various theories on aging and dying . According to one theory , Ömrümüz some chemical reactions occurring during our biological activity , including day by day , especially the kidneys and heart are damaging our healthy cells .
According to another theory , genetic programming with our lifetime is predetermined . The program is checking our aging of our cells , organs after death sufficient number of cells required level does not work and people are dying . However, in the first ages of 30-40 years , while the average human lifespan to 75 years to reach today , refutes this assertion .
To this end, scientists, playing with genes of fruit flies flies Longer Lasting were able to create . This long-lived flies than others because of differences prevents oxidation enzymes , defense systems to be more powerful in their ability to hunger and fat storage is stabilized .
Research on fruit flies , could not give a hint serious about human life , but genetically closer to humans than studies conducted on mice may give more realistic information is believed .
Another detection , the metabolism high, so very fast burning alive of oxygen , slow -burning experience is that less than . For example , mice metabolised rate is higher than human , but rarely live more than three years .
Recently, the name is often mentioned in vitamins E and C in the antioxidant group taking part in delaying aging , albeit very little they are observed.
In the human body , cells divide , the new cells can form is limited . Single cell is dividing up to the end of cancer cells . Therefore, actually solved the mystery of human aging cancer patients is to shed light on .
4:06 Why are we ticklish ?
Titillate as much as disturbing as it is entertaining . By others , and sometimes even tickled intact , but we can not tickle ourselves . Some others are very sensitive to tickle unaffected even .
Tickled by a human , the small nerve fibrils on the surface of the skin will come into action . Especially with t caressing, insects , these fibrils are sensitive to events like walking , they send signals to the brain . However, these signals in the brain, researchers are not sure where to save . The brain's response to tickling , itching like to respond to , a reluctant response is made .
Tickling increased blood pressure , pulse and heartbeat quickened , the brain's alertness is worth noting . Tingling of the well there are physical as well as psychological . If you tickle initially be enjoyable can turn into fear and panic when well maintained .
Where people are more ticklish , foot-six , are areas such as the palms and underarms . The reason for this , is that this very sensitive areas .
Which of warnings from the human brain to the body of man from himself , which distinguishes that come from outside and gives him precedence . For example, our hands like burning requires immediate reflex gives priority to wake up from the outside . Therefore we react when tickled by someone else but ourselves when we tried tickling tickle the brain is at these points can reduce sensitivity .
4:07 How about the colors are affected ?
Human behavior and psychology of colors that significantly affect was finalized today . Experiments performed at a school in Canada , the room layout by changing the color and light level of intelligence of some students and discipline problems have been found to be affected in a positive way . However, the human eye can detect light and color, the network layer through the optic nerve to the brain it after transmission in the brain that cause physiological effects how renkbilimci not yet explain .
In fact, our eyes see two kinds of cells through the image is scanned. In the form of cylinders or rods of light , the color of the cone -shaped ones senses . About 7 million eyes are conical and cylindrical cells up to 100 million .
Color -sensitive cone cells in the middle of the network layer , cylindrical cells sensitive to light is more intense than the edge . Therefore, the edge of our eyes we saw a star in the night sky , look him directly can not see . Because here is less sensitive to light image of cylindrical cells is lost. In the same way, in the way we look at our eyes with the edge color disappears .
In the experiments , the pink color facing the people they feel relaxed , red, orange and yellow like the warm colors overlooking the blood pressure rises , heart rate and breathing rate, and perspiration to proliferate , the blue color is the opposite effect that the belirlenmiştir.araştır studies most of the people blue color they like , as red and green suggests that followed . Men green , sea blue, orange and dark purple color preference , while women turquoise, green, light blue , pink as well open - pale colors, while the kids blue , red, green, yellow and orange as the vibrant colors of love even more are .
Yellow colors painted a ceiling in a building , the room is higher, the larger shows a yellow colored walls . Clinical warm colors of the painting, created in white patients reduces feelings of sadness . Sitting down shops selling prepared food appetite open walls stained orange to red or orange - yellow color in the race cars are preferred . In fact, not a color , which is rather renksizlik classic black is the color of the official vehicles .
Red color is the color of blood , for centuries has been a symbol of danger and destruction . At the traffic lights 'stop' signal is used as the reason why . In the operating room , to be transmitted to certain blood color is supposed to use logic red clothes , soothing blue and green colors are preferred.
4:08 Our hair is getting longer , why ?
Because otherwise it would remain unemployed barber ! Ha, ha ! Joking aside, there are many important tasks of our body makes . Our hair is our head from the summer sun , protect them from the cold of winter . Our eyebrows of our customers , our eyelashes become barriers to entry into small pieces in our eyes . Hairs in our nose and ears to prevent entry of dust . Our other makes in our body , the skin keeps cool , prevents heat loss .
We not only our hair , our beard , armpits and genital area in the space of hairs that our , our arms , our legs and elsewhere, we think that the elongation of our hairs . In fact, our hair elongation stops after a while , but it goes for quite a long time .
Each of our body hairs like grass in the soil , under our skin grows and grows in its own bag . This bag makes it the roots of the hair cells in the new form . Whenever there are new cells , the old ones are pushed out of the bag , and these cells lose their characteristics being alive is pushed out , so they die and make it part of our form and we can see our hair .
Depending on which part of our body that they are , in bags make new hair cells are produced in a given time . This time period ' growth process ' is called. Then stops for a period of growth . However the ' standstill period ' is called. At the end of this process, as well as of the hairs grow back ' growth process' income and this goes on, goes .
Go ahead and pluck hairs from the bottom in the process of a new replaces . I.e. the reach of a hair or hairs that the longest dimension is determined by the length of the growth process . Hair growth process of our arms forming cells are programmed as a few months . Therefore bristles soon extends a centimeters a length when they are now not extensible a particular time span, the bottom new ones site.Users On the other hand our hair growth process two years , six years varies . If you do not cut a length of one meter can reach even more . Our hair is an extension of three months , and then spent a stopping phase of this new hair from the bottom of the discards old , so spills can cause . The hair from the bathroom sink after doing this you can understand . In this way, a human hair is between 70-100 dumps every day .
Hair and hair growth and stop each of our processes are different start times , all at once at the same time they constantly shedding hair in our heads , our bodies would make . In animals , these processes begin and end at the same time because they shed feathers at certain times of the year .
4:09 Why are we sleeping ?
Here's an extremely important question about our lives than answering a surprise ! ' Nobody knows . ' The answer is easy , you can say that we charge our sleep, energy , scientific research , but it does not show . In the studies , a 70 year old woman in England , sleeps for an hour every night , even after staying awake for 56 hours at a time only l, sleeps 5 hours the next day with full performance have been observed to sustain life .
In fact, normally , as we all know , even stay up one night , the next day because of the adrenaline rush is slowing down all our activities . Sleeps two nights in a row , the situation is worse than in humans . Attention and concentration decreases , the error increases.
After three days you can begin to see the human imagination , clarity of thought is lost. Then the reality of human relationships no longer cuts. In experiments conducted on mice awake trying to keep a living death can be caused are proved.
In addition, consecutive nights insufficient sleeper similar problems were observed. The other two events that occur during sleep observed the development of one of the children's growth hormone , and the other chemicals that are required for secretion of our immune system .
But the question is still in place ! ' Why are we sleeping ? ' Nobody knows. Here are several theories .
Sleep , muscle and other tissue repair people , gives you the chance to renew aging or dying cells .
Sleep , memory information in the human brain editing, and archiving chance to forget unnecessary data. Dreams are a part of this process .
Sleep , reduces the amount of our energy consumption . Therefore, we can settle for eating three meals a day instead of 4-5 times . At dusk we will not do anything anyway , we save energy by turning off the key .
Sleep all day, employees of the brain may be a charge time . In other organs, energy consumption and cuts the brain cell activity which is necessary for energy artırabilir.uyk about all we know , a good night's sleep , we mornings ourselves, we feel good , and our bodies , as well as our brains for a new day itself refreshes the patients.
10.4 What Is Sleep?
Sleep fully unsolved mystery of human life is an interesting event . Sleep in a sense, we all know how it is . The following conditions are observed in a sleeping man ;
he sleeps inpatient . those eyes are closed. it sounds very high , unless hears nothing . she breathes slowly and rhythmically . that muscle is completely relaxed . ( If you sleep sitting in a chair , booster seat can fall asleep . ) That one or two hours with hand controls his body .
In addition, the heartbeat slows down and very interesting events occur in the brain called dreams . In other words, most of the things that occur around the sleeping man is irrelevant. A patient with a sleeping man with the most important difference between a coma , sleep enough , which can be induced by external intervention .
For animals living in the wild around this smooth and indifferent, about an eight-hour period of sleep is unlikely , this situation is thought to occur during human evolution .
Reptiles, birds and mammals all go to sleep. They sleep , albeit for a short time in their relationship with the environment intersect . Some , such as fish and frogs and water , as well as those living on land, they also slow down the activity at certain times , but never with the environment are known to cut their interest . They sleep the sleep of insects is unknown, but some of them at night, some during the day she's still.
As a result of studies on brain waves , they are dreaming of reptiles , birds , very few mammals has been determined that the dream of all sleep . The interesting point is that one of the cows sleep standing up , not lying down can dream .
Animal sleep processes are also different. For example, people once and slept for a long time , the dogs sleep all day at short intervals . Some of the animals prefer to sleep at night , while some prefer the daytime .
Older people's need for sleep decreases. A newborn baby needs to sleep 20 hours a day , while the four-year 12 hours , 10 hours eighteen year old drops. They need adults to sleep 7-9 hours , but usually six hours is sufficient.
4 11 How our body heat is setting ?
To maintain our body heat by wearing clothes in the winter months upon us , but we 're helping out in the hot summer upon us there was no longer anything to tune how our body temperature ?
In the hot summer , our body temperature through sweating is to maintain and adjust . Have a special gland in our brain that regulate sweating . Name the ' hypothalamus ' . In addition, two million sweat glands under the skin and the appearance of a ball every square centimeter of cloth have thin channels in the 400 .
Environmental temperature increases with the brain, stimulates the sweat glands in the skin . This thin channel by means of the sweat glands on the skin , they release a little fluid to be visible . In the liquid evaporates on the skin is the body's temperature . Exactly one evening winds blowing from the refreshing water after a spill in front of a fan or door skin absorbs sounds like the feeling of coolness .
Including visible and invisible are two kinds of sweat . You'll sweat even when you exhale . Meanwhile , the water vapor is not visible. About the other face , neck , and especially in our armpits sweat gland secretion occurring as a result of dense condensations are . Thus the cooling of our body is ensured .
Some would be uncomfortable in the same ambient temperature and excessive sweating , and some do not show any signs of discomfort , from where they sit satisfied . Some Petting the hot summer days , others closed , like a misty winter days . Well, I wonder if there 's a medical explanation ?
There is a simple explanation , if not medical . Every person's body temperature more precisely, average body temperature is not the same preset . A human body is set to 36 degrees , 38 degrees according to a set of people , they are more sensitive to temperature elevations around .
Sweating and circulatory systems to a lesser degree thermostat knob set low, people will feel more comfortable at ambient temperatures .
4.12 How much alcohol is harmful in traffic ?
Traffic control will be laid in the mouth of the alcohol test is not possible to get rid of a candy or gum . When you drink alcohol or garlic, onion-like smell our breath when we eat pungent foods . Far occu My 's wash our mouths our teeth fırçalayal , sugar Let or gum My çiğneyel noticed does 're giderenl this smell exactly .
This causes odor in the mouth or throat of infected alcohol, food remaining in the mouth between the teeth are not. They can be removed by washing the mouth . These scents do not come from the stomach , because when you go food are always closed end of the esophagus . All of these molecules of alcohol and fragrant food in the stomach during digestion through the stomach wall into the blood . Thus, reaching the lungs breath spread to the environment .
Alcohol tests made in traffic control , a blood alcohol content measured in breath . 2000 cubic centimeters of exhaled air blow into the device to show the amount of alcohol in the blood . This rate of alcohol intake dividing a person's weight in men and 0.7 in women can be calculated by multiplying the coefficient of 0.6 .
These coefficients explain differences in the same body size and fat with a male and female test on the at although alcohol and 20 percent in the stomach , 80 percent in the small intestine into the bloodstream allows itself also in women alcohol stomach less broken blood mixing ratio not more than 30 per cent of women have drunk more quickly and last longer than drunkenness is observed .
A glass or two glasses of wine rack sugar alcohol content in blood refers to 40 grams . Such a dose of 75 to 40 pounds in weight in men ( ( 75XO , 7) = 0.76 g / liter gives a result , the traffic exceeds the legal limit .
This amount of alcohol a woman receives 60 pounds in weight would be guilty , because according to the account in the blood of 40 ( ( 60x0 , 6) = 1.1 g / liter of alcohol interests .
In humans, a liter of blood alcohol content after 0.5 grams reflexes slow down, drive awareness can not judge . This leads to serious accidents .
After the bath , our hands are wrinkled 4:13 Why ?
All our bodies , some of which is visible , but a careful look at a large part of the difference is covered with hair and feathers . This makes the feather and at the bottom of the 'sebum' are called sebaceous glands . These are the interests of the oil, water -proof and water creates a layer of keratin in our skin by preventing the ingress keeps our skin soft .
Perhaps the most used places in our body due to be just our fingertips and the base has no hair or feathers . Therefore, there is no protective keratin layer . Also our feet bottom of the finger tip and is covered with a thick skin layer .
Our base of the finger tip and soak it all in. If mold under water for a certain period , a more watery substance called osmosis darker skin as a result of our entry into a substance under the water, and this water enters want to find yourself here . But here , the water expands and can differentiate our thick skin because there is more place , type exactly as in very hot weather tarmac bent , twisted , so shrinks .
4.14 What is Jet -lag event ?
All the animals of the body , sleep , body temperature, as well as periodic functions that control reproductive time has a biological internal clocks . Most of these internal clocks , in their own time zone for the functions work, but are also influenced by external factors such as light and temperature .
If you fly from Istanbul to New York , your body clock is still set to Istanbul . For example, from Istanbul at 12:00 takes off , after an 8 hour flight to New York there , if your body clock 20:00 13:00 said, but New York ' lives. According to the environment is 7 hours ahead of time in your body . Your stomach will be hungry , your sleep will come a bit later , but even there the evening hours are 7-8 ,
That event is called jet-lag . ' Meaning in English dating back to the lagoon , is the delay . In this case, after the flight of human fatigue can be heard , especially reading, driving, and on issues such as job interviews lack of motivation and concentration is observed .
The world is complete rotation in 24 hours , from north to south of the Earth's surface each hour line is divided into 24 time zones . For example, in Istanbul and New York are among the seven time 14:00 in Istanbul , while at the same time , 7:00 in the morning in New York is .
By N AS in each time zone of the biological clock of the human body , ie, one hour a day is a time to get used to the change . In this case we get to York from Istanbul What we only 7 days after the body is able to adapt itself . Not to fly from jet-lag event , depends on how much time passed from the region . The same distance in the same time zone as the north-south distance from the jet-lag phenomenon is not seen to get there .
Do eastward jet-lag event or trip westward Does the debate is more common . Certainly, the majority of these people and life depend on the level of the structure . As a result of the survey conducted , the majority than in the eastward flight which was very uncomfortable with the human body clock speed , the more difficult it is seen that by slowing down .
Small children affected much from the jet-lag events of daily life are most affected are those who live by making regular and routine work . The plane of the air is dry during the voyage of movement is limited , to drink alcohol , failure to drink enough fluids , different climate, different food, jet -lactam resistance in humans breakers are other factors .
How can the blue-eyed boy of 15.4 Karagözlü ?
The main mechanism of genes is very simple. Her mom and dad still has two full . And one of them passes to the children . If the gene taken from mom and dad are the same, ie children from both sides took the blue eye gene is not the problem . The child's eyes will be blue in color . However, blue eyes, on the one hand , while the other took the gene from the brown eye , one blue and the other brown eyes, there can not be one of these genes will prevail .
Here comes against an opponent that always superior to the dominant gene (dominant ) gene is called . Dark eye dominant gene is the gene in humans . Above mentioned child 's eyes will be brown . Blue eye color as well as losing the fight still reserved ( recessive ) genes , both genes in the father denilmektedir.ann and the result will be the same dominant gene . Reserved genes in this fight but both sides are winners of the gene, the gene may be reserved . Long and short in length gene is dominant long lengths . For example, the father of two long- length gene (U / L ) , mother and two short stature gene ( k / k) , if every child to do a long and a short length gene ( a / k) and long length dominant gene because every child long will be taller .
These children (U / k) gene carried by one if married , each of the children probably (U / U, U / k , 'k / , k / k) gene structure will be formed so three children taller , while one short will remain . In humans, brown eye color, while the ability to see and saçlılık dominant genes blue eyes , color blindness and baldness are genes reserved .
Reserved gene in the child 's DNA pattern , can be passed on to his children . Blue father , but his mother would have brown eyes blue eyes brown -eyed child stops genes reserved . If you marry someone with the same genetic structure itself above the long -long - short -long , as in the case despite the brown-eyed parents can be one of the boys with blue eyes .
This situation is according to Mendelian rules that blue-eyed brown -eyed children of mothers and fathers and eliminate them to panic, there is no need to look for another reason .
4:16 the children of the same mother and father , why is it different ?
The formation of children from their parents and if their sets of chromosomes , one set of chromosomes in each human chromosome is present and this does not change over time , from the same mother and father of the children also do not have to be identical? Reproduction is surprising about the awesome nature . About the occurrence of children in nature special system has been designed.
Last year review of issues related to DNA drawn from the pictures in the newspapers and magazines are probably attracted your attention . Whether male or female human of each chromosome are set and when they are combined each chromosome ' x' consists of two parts composing . This dual DNA is tightly wrapped both arms .
Of a person's chromosomes , one of these two sides from the mother , and the other comes from the father . Middle ' X ' shape that depends on both halves of the new chromosome carries a complete set of genes .
Sperm , eggs allows the formation of a new human being merged with . One half of the sperm carries the new baby's chromosomes , the other eggs . The real question is this: the DNA of the sperm and egg come from? Each cell in the father , the substantially identical 'X' shaped chromosomes carries . This is the same for the mother . Father and mother's chromosomes, chromosome came from their mother and their father . But which half has come ? Here is a hint here of the order of nature is awesome .
Father passage of sperm cells , their mother and father 's chromosomes a semi- random, ie without being connected to a rule takes . Mother in eggs of the same thing when , every child born four people , my grandmother , my grandmother and both his grandfather ( hence their parents' ) genes are randomly mixed form occurs and every child is different physical and psychological properties.
Why blue red while our blood our veins 04.17 ?
In order to take our lives in every cell in our body needs oxygen . Our blood carries oxygen to our cells . Our blood receives oxygen from the air we breathe is a result of our lungs and our bodies each point is reached. In this point we switched our blood oxygen to the cells , the heart of our being absorbed by the lungs in order to store oxygen is pumped again and so the cycle continues.
Keep oxygen molecules in our blood in the vessels moving target is reached, there is a special molecule leaves . Red blood cells, red blood cells that surround and the fact that iron-containing hemoglobin , a protein , known as the bright blood oxygen combine to create the color .
Abandon our blood and oxygen to cells , receive and return carbon dioxide in the vein while the color is dark red to purple and even a little close . Vascular wall and that the colorless blood cells , blood oxygen in the tone of the color or colors would not be appointed .
Our veins appear blue in color , our body, our skin is absorbed a portion of the incoming light , reflected in part is related to . Our skin color as well as a high-energy blue wavelengths of light in our eyes because it comes more reflected blue color is seen in our veins .
Almost all of the vessels in our body that we see in the vein that carries blood relatives are darker . By heart arteries blood pumped every instead body expeditiously pressure higher to reach . In the vein of the blood pressure is low , the pace is slower .
When the blood comes out faster than any cut an artery , blood loss, rapid and quite happen. Endangers life . Our arteries against this danger made more thick-walled and are placed under the skin deeper . Unless there is an accident or surgery, so you can not see our arteries .
Therefore the majority of vessels have seen in the skin , the thickness is less than the color of the blood in the veins are closer to the skin very reflecting . Of course it venous blood ceases to flow in dark red or purple color does not mean . Interruption of blood flowing immediately over the air making contact with them, get the oxygen rich blood color and the color becomes known again .
4:18 Why do people not be stored frozen ?
Currently, treatment is not possible patients die before a freeze , technology develops and the possibility of treatment may exist for further years to store up to scientists worked very hard on that issue and scientists on this research the reasoning frogs are .
In nature, certain species of frogs during hibernation donors , heart rate , breathing and blood circulation is completely stopped . Even if the aorta will not bleed when cut . Ices after the first heart begins to beat and the frog returns to life .
In studies of frogs suddenly they freeze for 24 hours between blood and cells with low freezing point of water as it freezes back and they left a type antifreeze solution has been found that significant increase in glucose production . However, in humans this ratio so as to prevent the rise of sugar has many mechanisms and the results of their diabetes is well run .
Of the cryopreserved cells of a mammal in order to ice formed within the cell must be minimized . To completely freeze the water in the cell leads to death . For this, the freezing process should start from the extracellular fluid , only to freeze the water in the cells and blood between them , and the structure of proteins in the cell membrane must be intact .
Frozen blood , nutrients and oxygen can not move , can be seen as in metabolism defects are still unknown. A separate issue is the expansion of the water freezes time . That's why parts of blood vessels , tissue structure may be corrupted , can rupture the cell membrane .
In fact, nowadays human egg cells , sperm and white blood cells , skin and cornea can be stored by freezing . But the number of these cells is very small. Ice is stored in the liver and kidneys for transplantation , but it is also the most time 2-3 days . Moreover, these organs are stored in a cold environment , but freezing .
Still , even an organ could not be frozen , according to scientists in a whole body cryopreservation not so optimistic, but work continues. More precisely, it is doubtless possible to keep people freeze , re-heated the way of animation is not yet known .
4:19 blurred why we see under water ?
Dipped into the sea when we open our eyes around we can see blurry , but everything becomes clear when you plug in goggles . It is understood that the air inside the goggles before our eyes , unless the sight of water is function without a hitch .
A convex shaped outer surface of the eye acts as a lens only . Our eyes receive light without this lens , can not focus on the retina at the rear . So our eyes off visual elements , rather than the fine-tuning of the image is a simple lens .
Light, air, water, or as it is passes through a prism , is broken while the different density of the object . We know that. And convexity of our eyes are set so that the intensity of the light refraction as a result of focus on the retina at the back of our eyes .
Speed of light in water , the speed is about the same with our eyes . However, the density of water is different here from the light, depending on the light intensity is set to air next full indivisible in our eyes , retinal image does not focus on the recognition and under the water bodies we see flu .
If you put it in a glass with water between our eyes and we leave a gap behind where the air , water, the air, the light coming to our eyes there normally is broken and the focus is clearly on the retina .
4:20 why some people are left-handed ?
Why most of the people , the more they use their right hands is not yet known . If half the population of the world is left-handed or left-handed if there were none in the world , this situation than the rules of nature ' may be appropriate , but even ten percent of identical twins to use different hands is amazing. This situation is not genetic , inherited an interest in the absence of definitive . There are theories about the position of the baby in the womb, but not proven.
People outside of any creature, a hand or foot does not use precedence over the other . The world throughout history , cultural and racial differences between people without the right-handers have been always in the majority . Scientists call for years why it stands.
As we know, both halves of our brain controls different capabilities . At first the left half of our brain that controls our ability to speak is known, our writing as a control , all the important controls that were supposed to take sides . But then the right half of the brain cognition , judgment,
very important functions such as memory control , of both halves of the brain to be superior from a one and both sides were seen to undertake the tasks of equal value .
There are various opinions about the proportion of left-handed . Public opinion it 1/9 ratio is that there is . Every minority in society, as happened some difficulties have left-handed , even with the devil in the dark ages of history have even özdeştiril . Even today, children born left-handed , families are forced to write with his right hand by .
Life is easier for those who use their right hands . They became better organized , have established a brutal rule , were set according to them everything in the world . Gears of cars , guns fırlayış direction of the empty cartridges , even if the location of the tap in the bathroom is designed according to all right-handed .
On the left in English means 'left' words, weak and useless in the sense used in the old English ' lyft ' is derived from the word . Right in the sense of 'right' is used in the sense of the legitimacy and accuracy . In Turkish , is not it ? Right used both live and in life , as well as healthy , creates the root of title , such as solid , left outside the pale Create the root of an adjective with only one note has a name similarity .
04.21 Our fingers are crispy why ?
To maintain our body heat by wearing clothes in the winter months upon us , but we 're helping out in the hot summer upon us there was no longer anything to tune how our body temperature ?
In the hot summer , our body temperature through sweating is to maintain and adjust . Have a special gland in our brain that regulate sweating . Name the ' hypothalamus ' . In addition, two million sweat glands under the skin and the appearance of a ball every square centimeter of cloth have thin channels in the 400 .
Environmental temperature increases with the brain, stimulates the sweat glands in the skin . This thin channel by means of the sweat glands on the skin , they release a little fluid to be visible . In the liquid evaporates on the skin is the body's temperature . Exactly one evening winds blowing from the refreshing water after a spill in front of a fan or door skin absorbs sounds like the feeling of coolness .
Including visible and invisible are two kinds of sweat . You'll sweat even when you exhale . Meanwhile , the water vapor is not visible. About the other face , neck , and especially in our armpits sweat gland secretion occurring as a result of dense condensations are . Thus the cooling of our body is ensured .
Some would be uncomfortable in the same ambient temperature and excessive sweating , and some do not show any signs of discomfort , from where they sit satisfied . Some Petting the hot summer days , others closed , like a misty winter days . Well, I wonder if there 's a medical explanation ?
There is a simple explanation , if not medical . Every person's body temperature more precisely, average body temperature is not the same preset . A human body is set to 36 degrees , 38 degrees according to a set of people , they are more sensitive to temperature elevations around .
Sweating and circulatory systems to a lesser degree thermostat knob set low, people will feel more comfortable at ambient temperatures .
4.12 How much alcohol is harmful in traffic ?
Traffic control will be laid in the mouth of the alcohol test is not possible to get rid of a candy or gum . When you drink alcohol or garlic, onion-like smell our breath when we eat pungent foods . Let 's wash our mouths as much as we want our teeth fırçalayal , I eat candy or gum çiğneyel , I not noticed this smell exactly are giderenl .
This causes odor in the mouth or throat of infected alcohol, food remaining in the mouth between the teeth are not. They can be removed by washing the mouth . These scents do not come from the stomach , because when you go food are always closed end of the esophagus . All of these molecules of alcohol and fragrant food in the stomach during digestion through the stomach wall into the blood . Thus, reaching the lungs breath spread to the environment .
Alcohol tests made in traffic control , a blood alcohol content measured in breath . 2000 cubic centimeters of exhaled air blow into the device to show the amount of alcohol in the blood . This rate of alcohol intake dividing a person's weight in men and 0.7 in women can be calculated by multiplying the coefficient of 0.6 .
These coefficients explain differences in the same body size and fat with a male and female test on the at although alcohol and 20 percent in the stomach , 80 percent in the small intestine into the bloodstream allows itself also in women alcohol stomach less broken blood mixing ratio not more than 30 per cent of women have drunk more quickly and last longer than drunkenness is observed .
A glass or two glasses of wine rack sugar alcohol content in blood refers to 40 grams . Such a dose of 75 to 40 pounds in weight in men ( ( 75XO , 7) = 0.76 g / liter gives a result , the traffic exceeds the legal limit .
This amount of alcohol a woman receives 60 pounds in weight would be guilty , because according to the account in the blood of 40 ( ( 60x0 , 6) = 1.1 g / liter of alcohol interests .
In humans, a liter of blood alcohol content after 0.5 grams reflexes slow down, drive awareness can not judge . This leads to serious accidents .
After the bath , our hands are wrinkled 4:13 Why ?
All our bodies , some of which is visible , but a careful look at a large part of the difference is covered with hair and feathers . This makes the feather and at the bottom of the 'sebum' are called sebaceous glands . These are the interests of the oil, water -proof and water creates a layer of keratin in our skin by preventing the ingress keeps our skin soft .
Perhaps the most used places in our body due to be just our fingertips and the base has no hair or feathers . Therefore, there is no protective keratin layer . Also our feet bottom of the finger tip and is covered with a thick skin layer .
Our base of the finger tip and soak it all in. If mold under water for a certain period , a more watery substance called osmosis darker skin as a result of our entry into a substance under the water, and this water enters want to find yourself here . But here , the water expands and can differentiate our thick skin because there is more place , type exactly as in very hot weather tarmac bent , twisted , so shrinks .
4.14 What is Jet -lag event ?
All the animals of the body , sleep , body temperature, as well as periodic functions that control reproductive time has a biological internal clocks . Most of these internal clocks , in their own time zone for the functions work, but are also influenced by external factors such as light and temperature .
If you fly from Istanbul to New York , your body clock is still set to Istanbul . For example, from Istanbul at 12:00 takes off , after an 8 hour flight to New York there , if your body clock 20:00 13:00 said, but New York ' lives. According to media time is 7 hours ahead of your body . Your stomach will be hungry , your sleep will come a bit later , but even there the evening hours are 7-8 ,
That event is called jet-lag . ' Meaning in English dating back to the lagoon , is the delay . In this case, after the flight of human fatigue can be heard , especially reading, driving, and on issues such as job interviews lack of motivation and concentration is observed .
The world is complete rotation in 24 hours , from north to south of the Earth's surface each hour line is divided into 24 time zones . For example, in Istanbul and New York are among the seven time 14:00 in Istanbul , while at the same time , 7:00 in the morning in New York is .
By N AS in each time zone of the biological clock of the human body , ie, one hour a day is a time to get used to the change . In this case we get to York from Istanbul What we only 7 days after the body is able to adapt itself . Not to fly from jet-lag event , depends on how much time passed from the region . The same distance in the same time zone as the north-south distance from the jet-lag phenomenon is not seen to get there .
Do eastward jet-lag event or trip westward Does the debate is more common . Certainly, the majority of these people and life depend on the level of the structure . As a result of the survey conducted , the majority than in the eastward flight which was very uncomfortable with the human body clock speed , the more difficult it is seen that by slowing down .
Small children affected much from the jet-lag events of daily life are most affected are those who live by making regular and routine work . The plane of the air is dry during the voyage of movement is limited , to drink alcohol , failure to drink enough fluids , different climate, different dishes, jet -lactam resistance in humans breakers are other factors .
How can the blue-eyed boy of 15.4 Karagözlü ?
The main mechanism of genes is very simple. Her mom and dad still has two full . And one of them passes to the children . If the gene taken from mom and dad are the same, ie children from both sides took the blue eye gene is not the problem . The child's eyes will be blue in color . However, blue eyes, on the one hand , while the other took the gene from the brown eye , one blue and the other brown eyes, there can not be one of these genes will prevail .
Here comes against an opponent that always superior to the dominant gene (dominant ) gene is called . Dark eye dominant gene is the gene in humans . Above mentioned child 's eyes will be brown . Blue eye color as well as losing the fight still reserved ( recessive ) genes , both genes in the father denilmektedir.ann and the result will be the same dominant gene . Reserved genes in this fight but both sides are winners of the gene, the gene may be reserved . Long and short in length gene is dominant long lengths . For example, the father of two long- length gene (U / L ) , mother and two short stature gene ( k / k) , if every child to do a long and a short length gene ( a / k) and long length dominant gene because every child long will be taller .
These children (U / k) gene carried by one if married , each of the children probably (U / U, U / k , 'k / , k / k) gene structure will be formed so three children taller , while one short will remain . In humans, brown eye color, while the ability to see and saçlılık dominant genes blue eyes , color blindness and baldness are genes reserved .
Reserved gene in the child 's DNA pattern , can be passed on to his children . Blue father , but his mother would have brown eyes blue eyes brown -eyed child stops genes reserved . If you marry someone with the same genetic structure itself above the long -long - short -long , as in the case despite the brown-eyed parents can be one of the boys with blue eyes .
This situation is according to Mendelian rules that blue-eyed brown -eyed children of mothers and fathers and eliminate them to panic, there is no need to look for another reason .
4:16 the children of the same mother and father , why is it different ?
The formation of children from their parents and if their sets of chromosomes , one set of chromosomes in each human chromosome is present and this does not change over time , from the same mother and father of the children also do not have to be identical? Reproduction is surprising about the awesome nature . About the occurrence of children in nature special system has been designed.
Last year review of issues related to DNA drawn from the pictures in the newspapers and magazines are probably attracted your attention . Whether male or female human of each chromosome are set and when they are combined each chromosome ' x' consists of two parts composing . This dual DNA is tightly wrapped both arms .
Of a person's chromosomes , one of these two sides from the mother , and the other comes from the father . Middle ' X ' shape that depends on both halves of the new chromosome carries a complete set of genes .
Sperm , eggs allows the formation of a new human being merged with . One half of the sperm carries the new baby's chromosomes , the other eggs . The real question is this: the DNA of the sperm and egg come from? Each cell in the father , the substantially identical 'X' shaped chromosomes carries . This is the same for the mother . Father and mother's chromosomes, chromosome came from their mother and their father . But which half has come ? Here is a hint here of the order of nature is awesome .
Father passage of sperm cells , their mother and father 's chromosomes a semi- random, ie without being connected to a rule takes . Mother in eggs of the same thing when , every child born four people , my grandmother , my grandmother and both his grandfather ( hence their parents' ) genes are randomly mixed form occurs and every child is different physical and psychological properties.
Why blue red while our blood our veins 04.17 ?
In order to take our lives in every cell in our body needs oxygen . Our blood carries oxygen to our cells . Our blood receives oxygen from the air we breathe is a result of our lungs and our bodies each point is reached. In this point we switched our blood oxygen to the cells , the heart of our being absorbed by the lungs in order to store oxygen is pumped again and so the cycle continues.
Keep oxygen molecules in our blood in the vessels moving target is reached, there is a special molecule leaves . Red blood cells, red blood cells that surround and the fact that iron-containing hemoglobin , a protein , known as the bright blood oxygen combine to create the color .
Abandon our blood and oxygen to cells , receive and return carbon dioxide in the vein while the color is dark red to purple and even a little close . Vascular wall and that the colorless blood cells , blood oxygen in the tone of the color or colors would not be appointed .
Our veins appear blue in color , our body, our skin is absorbed a portion of the incoming light , reflected in part is related to . Our skin color as well as a high-energy blue wavelengths of light in our eyes because it comes more reflected blue color is seen in our veins .
Almost all of the vessels in our body that we see in the vein that carries blood relatives are darker . Of the blood pumped by the heart arteries anywhere in the body to achieve rapid pressure is high. In the vein of the blood pressure is low , the pace is slower .
When the blood comes out faster than any cut an artery , blood loss, rapid and quite happen. Endangers life . Our arteries against this danger made more thick-walled and are placed under the skin deeper . Unless there is an accident or surgery, so you can not see our arteries .
Therefore the majority of vessels have seen in the skin , the thickness is less than the color of the blood in the veins are closer to the skin very reflecting . Of course it venous blood ceases to flow in dark red or purple color does not mean . Interruption of blood flowing immediately over the air making contact with them, get the oxygen rich blood color and the color becomes known again .
4:18 Why do people not be stored frozen ?
Treatment today who can not be before dying freeze , technology develops and treatment facilities can be found in the coming years until the store, the scientists worked very hard on that issue and scientists on this research the reasoning frogs are .
In nature, certain species of frogs during hibernation donors , heart rate , breathing and blood circulation is completely stopped . Even if the aorta will not bleed when cut . Ices after the first heart begins to beat and the frog returns to life .
In studies of frogs suddenly they freeze for 24 hours between blood and cells with low freezing point of water as it freezes back and they left a type antifreeze solution has been found that significant increase in glucose production . However, in humans this ratio so as to prevent the rise of sugar has many mechanisms and the results of their diabetes is well run .
Of the cryopreserved cells of a mammal in order to ice formed within the cell must be minimized . To completely freeze the water in the cell leads to death . For this, the freezing process should start from the extracellular fluid , only to freeze the water in the cells and blood between them , and the structure of proteins in the cell membrane must be intact .
Frozen blood , nutrients and oxygen can not move , can be seen as in metabolism defects are still unknown. A separate issue is the expansion of the water freezes time . That's why parts of blood vessels , tissue structure may be corrupted , can rupture the cell membrane .
In fact, nowadays human egg cells , sperm and white blood cells , skin and cornea can be stored by freezing . But the number of these cells is very small. Ice is stored in the liver and kidneys for transplantation , but it is also the most time 2-3 days . Moreover, these organs are stored in a cold environment , but freezing .
Still , even an organ could not be frozen , according to scientists in a whole body cryopreservation not so optimistic, but work continues. More precisely, it is doubtless possible to keep people freeze , re-heated the way of animation is not yet known .
4:19 blurred why we see under water ?
Dipped into the sea when we open our eyes around we can see blurry , but everything becomes clear when you plug in goggles . It is understood that the air inside the goggles before our eyes , unless the sight of water is function without a hitch .
A convex shaped outer surface of the eye acts as a lens only . Our eyes receive light without this lens , can not focus on the retina at the rear . So our eyes off visual elements , rather than the fine-tuning of the image is a simple lens .
Light, air, water, or as it is passes through a prism , is broken while the different density of the object . We know that. Our eyes are set so that the intensity and convexity , as a result of the light refraction of the eye focuses behind the retina .
Speed of light in water , the speed is about the same with our eyes . However, the density of water is different here from the light, depending on the light intensity is set to air next full indivisible in our eyes , retinal image does not focus on the recognition and under the water bodies we see flu .
If you put it in a glass with water between our eyes and we leave a gap behind where the air , water, the air, the light coming to our eyes there normally is broken and the focus is clearly on the retina .
4:20 why some people are left-handed ?
Why most of the people , the more they use their right hands is not yet known . If half the population of the world is left-handed or left-handed if there were none in the world , this situation than the rules of nature ' may be appropriate , but even ten percent of identical twins to use different hands is amazing. This situation is not genetic , inherited an interest in the absence of definitive . There are theories about the position of the baby in the womb, but not proven.
People outside of any creature, a hand or foot does not use precedence over the other . The world throughout history , cultural and racial differences between people without the right-handers have been always in the majority . Scientists call for years why it stands.
As we know, both halves of our brain controls different capabilities . At first the left half of our brain that controls our ability to speak is known, our writing as a control , all the important controls that were supposed to take sides . But then the right half of the brain cognition , judgment,
very important functions such as memory control , of both halves of the brain to be superior from a one and both sides were seen to undertake the tasks of equal value .
There are various opinions about the proportion of left-handed . Public opinion it 1/9 ratio is that there is . Every minority in society, as happened some difficulties have left-handed , even with the devil in the dark ages of history have even özdeştiril . Even today, children born left-handed , families are forced to write with his right hand by .
Life is easier for those who use their right hands . They became better organized , have established a brutal rule , were set according to them everything in the world . Gears of cars , guns fırlayış direction of the empty cartridges , even if the location of the tap in the bathroom is designed according to all right-handed .
On the left in English means 'left' words, weak and useless in the sense used in the old English ' lyft ' is derived from the word . Right in the sense of 'right' is used in the sense of the legitimacy and accuracy . In Turkish , is not it ? Right used both live and in life , as well as healthy , creates the root of title , such as solid , left outside the pale Create the root of an adjective with only one note has a name similarity .
04.21 Our fingers are crispy why ?
Some people to each other through the fingers of both hands and stretching them supposed to sound , so they insinuate . Most of us here would have thought that the sound came from the bones , but for some reason even those who are uncomfortable satisfied with where they appear .
Most and where we can easily hint of friction joints are most abundant in our body . These types of joints , for example in our fingers , one at the junction of the two bones of the joint capsules are . This capsule in place during movement of the bones has a lubricating fluid . In solution , dissolved oxygen, nitrogen and carbon dioxide are available.
Our joints in our body can most easily insinuate our fingers . Our prestressed our fingers and joints are stretched capsule also smoothed . Decreases the pressure of liquid and gas bubbles start to burst . Here are coming to our ears it sounds . Exploding bubbles will leave the fluid as a result of gases , the liquid expands and further increases the mobility of the joint .
The stretching of the joint doubt , it is limited to capsule size . X-ray at the moment you pull your fingers hint , if you can see the gas bubbles formed in the joints . This event is about 15-20 percent volume increases around the joints .
In the same finger repeatedly this spring . You must wait a while , because gas bubbles within the liquid takes some time to occur again .
All of these explanations , proven in experiments , although it still make a sound as big as a small amount of gas that reason able is still not understood . This problem is not yet a satisfactory answer . In addition, detailed studies have shown that two separate sound is heard during my crunch . The first is known that the gas bubbles burst . There are limits to the extension of the second sound when the capsule is believed to be .
Yeah, we're most interested in the question ! Is it harmful to our bodies, our fingers to give a hint ? In this regard the results obtained are very few scientific studies . According to an opinion intimation of finger joints in our liquid is not an effect . According to another opinion and it makes it a habit of constantly bringing in damaged soft tissues around joints in the fingers are swollen , because of the hand grip strength is reduced.
4:22 what's going on in our brain when you sleep ?
If a man alone ' elektroensephalograf ( does not need to memorize ! ) If you connect a device with the name , you can save that person's brain waves emitted . And still a man's brain in awake state , oscillating 10 times a second ' alpha ' waves it emits. Moving a person's brain , however, more than twice release 'beta' waves it emits.
During sleep, the brain , much less two types of oscillation wave , ' theta ' and ' delta' wave propagates . 'Theta ' waves in the 3.5 to 7 seconds and release , ' delta' in dalgalarının seconds from 3.5 less.
Man's sleep deepens, slows down brain waves . In humans, the deepest and most difficult to be awakened sleep time , the brain is no longer ' delta' waves began to spread .
Now we come to the most interesting aspects of the business . Human night something unexpected occurs at various times in his sleep . In English 'Rapid Eye Movement ' was taken from the initials of the words ' REM ' sleep a night in the so-called 3-5 times and seen the majority of people at this stage , it accelerates to a person, awake brain waves .
A person or a dog if you watch during REM sleep , eyes flickering back and forth, you will see quickly . The majority of dogs in the REM sleep stage , a portion of the people in the arms , legs and face muscles twitch observed.
Happens in the dream stage of REM sleep . If you wake up a person in this stage , the dream is very much alive can remember and tell . REM phase of sleep, people often dream ignore the outside .
In order to get a good sleep at night , and REM, both of the stages except it is necessary to live with . REM sleep portion should cover up to 25 percent of the time . REM or dream sleep, a normal part takes 5 to 30 minutes .
Sleep medications can make you sleep more quickly and deeply , but the quality of your sleep and especially REM alter the part . The alcohol before sleep the brain waves spreading system and affects the layout . For a regular sleep every time people go to bed at the same time , including weekends should wake up at the same time .
4:23 Why are hiccups ?
Our lungs in our ribs , stand like a bag . When we breathe the air by as much as they can get these bags to contain swell . Our stomach and lungs that separates the chest from the bottom of our diaphragm muscle adjacent to a large , shrinkage allows the expansion of our lungs , breathing helps .
When eaten fast food , some with food as a result of swallowing air is taken . Hiccups , sticking to the surface of food entering the digestive system where the air show is a response of the system to throw . Aperture rapid shrinkage , allows us to be very sudden and rapid breathing . Meanwhile, in the upper part of the throat , vocal cords , and here where our part would be a closure for a moment the air is blocked. This ' Hick ' in the form of a sound cause it to be .
The relationship between an incident aperture in the stomach , nerves in these two organs are very close together or even be nested one . Therefore, we sobbed after most meals . After the digestion process will not hiccup . To avoid hiccups are a variety of recommendations .
Upside-down , slowly drink the water , arms hold up , breathe , keep ahead to a point looking to take deep breaths , iced water to drink, breath holding three times to swallow , mint swallow , finger, ear pushing water to drink and to scare .
They are scaring people from the shock , and thus to affect the nervous system , stomach, diaphragm, take a deep breath and push to ensure low carbon dioxide levels in the blood is known to accelerate the formation of hiccups keep breathing are the most sensible precautions .
In fact none of these measures is not required . Hiccups are about 5 seconds and usually do not last more than a minute . Measures dealing with you , he already cut himself . Agreed to cut hiccups hiccups interrupt the general opinion is that no measures . However, in exceptional cases lasting for months , definitely need medical intervention , even in these cases the operation to be done on the nerves can not even come up .
Such as chili cook large quantities of chemical burns , infections and diseases such as ulcers can form the hiccups are brought forward. During hiccup something is worth eating and drinking , more air can be taken again because of this .
Best to avoid hiccups dinner eat slowly , eat large amounts of eating, drinking carbonated drink , concentrate on eating , talking and laughing in a very . Increased respect for how much you eat , if it is reduced to sobs .
4:24 How to keep the vehicle going on?
How fast and how far to go without depending on the distance , people of means moving up in a sickening feeling discomfort .
Our mission is to provide the outer ear hearing but our inner ear is responsible for our balance . When we are moving , in our inner ear fluid is agitated and nervous system signals to our brain goes through . If you read something in the car or if you are looking for something in the car , his eyes not moving from the desired signal goes to the brain , but outgoing signals from the inner ear is different. He let you know that your body is in motion due to concussion . The difference between these two signals , among the people ' to keep the car ' so-called , is nauseating effect .
In fact, a ship navigating rough seas seasickness is what the people of a moving vehicle to keep people in the car is the same thing . Movement of the sea is literally a three-dimensional effect is greater. Headache , dizziness , increase in heart rate and pressure sensation in the stomach , vomiting and needs are the most prominent features . In addition seasickness , nausea before they begin to secrete stress hormones thoroughly and to strengthen the feeling of discomfort and panic .
While in the car with your eyes , a far , if you look at a burning , these vehicles can help keep the problem . For this reason , to keep driving the car in the event the vehicle is not visible. Because the car , is under control of uses . Drive the car will accelerate when to stop or what direction is aware that return . Motion sickness is more common in young people , and travel a lot , because as you get older , decreases sensitivity to the motion of the inner ear .
According to an opinion , in motion sickness, balance disorder, symptoms such as blurred vision signals sent to the brain , poisoning the same as the signal sent to the brain . Therefore, vomiting and stomach poison the brain gives the order to evacuate .
We strongly recommend against sickness as follows: reading books , get your mind busy with other things . Events that actually occur in the brain , it is busy with something else , please . Mental or word games . Do not eat the stomach breaking things , you need a lot of drugs produced for it , use tape attached to the back of the ear .
Chinese doctors are applying acupuncture treatment for centuries against motion sickness . In this application, the black and white races 50 to 60 percent of people affected even though almost all of Asian influence. This difference in the nervous system is believed to have a genetic basis based .
4:25 Why are we laughing?
Such would be the questions, of course, to the paragraphs , you can say that we are laughing at funny words and events . But research shows that the event is as simple as that . Of course, you also might be right. Laughing is not as complex as investigated by researchers for many years , our primitive ancestors rest , adapt to our environment and social life of a behavior can also be about sharing .
Babies are not born, they cry , but only after four weeks instinctively begin to smile . I felt that he was pleased that the mother and father of the baby is worth noting laugh at . Laughing is like manifesting a kind . Laughing is accelerated heartbeat , deep breath is taken by the brain ' endorphins ', which are secreted chemicals . If endorphins in our body tension, reduces pain .
Laugh as well as sorrow or anger is a discharge path , but it is not known exactly why this is . Surely , we feel better about ourselves after we all laughed . Laughing in the body of tension in the muscles is reduced to the point where loss of control , fell from a chair or in many cases can not hold ourselves .
Laughing in social relations can be seen as sharing happiness , but it is not always an expression of happiness . We made our boss a joke ( even if very funny ) have the tendency to laugh . So power , the opposite is always seen smiling face .
Very loud laugh , a nervous reaction may be against dangers that may come . In a fight between two people in a game, you can laugh at powerful pounding weak . So laugh , can also be an indicator of power and aggression . Laughing at people 's facial expression is happy , but everyone understands that the relationship between facial expressions and emotions that lie behind even the psychologists still can not fully explain .
Still laughing from happiness should win a competition why are they crying in tears , crying in a place where a person still in tears with laughter laugh the reasons why are not well understood . But in the meantime , but with laughter , smile need to distinguish . Certainly people smile , even though he had not felt across something good for is an expression of happiness .
According to a study made people laugh in the 50s per day, 18 minutes , 6 minutes this time has fallen today . Adults average 60 a day , while children laugh 500 times , and a smile that took an average of 6 seconds has been identified by researchers .
4:26 How People can swim ?
Of a body of water in order to remain above the water must be lightweight . However, a 120-pound man's water is very comfortable supine , if a person is too weak to stay above water many times you've seen him struggling . What is important here is not weight density . I.e. a cubic centimeter volume of the object or is the weight of a liter .
It is necessary to distinguish between the two issues . Swimming to know people from one point to another in the water can be a way to go , the people on the ground it can be compared to walking or running . Stay on top of the land is like standing water . It is this innate ability given to us .
Density of water , i.e. is of a liter per kilogram of the weight only l l , 00 as shown. Our bone density 1.80 intramuscularly our 1.05 0.94 fats our bodies , our lungs the weather to 0.00 dr. The average of density according to the amount in the body that is obtained, the average person 's body is found to be slightly less than the density of water . So even if we wanted water can not remain at the bottom of the water pushes us up .
This is not only true for people . Mammals , including sheep majority accepted above water . People that are very muscular , with skin and bone density is higher, and those who remain are not comfortable on the water . Women there is a lot of fat in their bodies than men , the density is relatively low and the water carries them more comfortable .
Swimming sport in which the situation is different . Especially men must be tall and thin . In this structure, the density of the body , which is more than the average person , but they are important for moving forward , which will provide water pulling back muscle strength and water resistance to show at least the body structure.
Salt water , fresh water is a little more intense . So I swim in the sea , swimming in a pool full of fresh water and salt water is more comfortable you can swim faster .
Unlike all other land sports , swimming, women's performance is very close to men . Surely it is because women have less than men and thus the density of water is the convenience it provides them .
In some countries, women in the pool of water that were delivered in 've seen in the media . Babies born as healthy water may come on later in their development , they are able to move very comfortable under the water . Because babies in the womb are in the water . Not different for them to be in the water , an environment that is already familiar .
4:27 Why the blood of humans different from each other ?
Our body works constantly throughout our lives we have a muscle . So our hearts are composed of a single caste . Our hearts breathe in our lungs with oxygen taken the field pumps blood to all parts of our body . The air of the lungs in one minute receive the same volume of blood which the heart pumps about 6 liters. Voltage exhales the air into the lungs , heart, blood exceeds capacity . So how is it that blood is different from person to person and even do not match with each other at all ?
People born before the blood groups are genetically determined . Our blood impurities, germs detect and fought with them our cells , namely red blood cells , red blood cells there are , in other words . The red blood cells live only 120 days . Therefore, continuous red blood cells are produced in our body . During an average lifetime , more than half a ton of red blood cells are produced in the human body . In that the surface of red blood cells ' antigen ', which are proteins and lipids . That antigens will define the presence or absence of blood .
There are 300 blood group known fact , but the most common grouping called AB 0 system, inherited from the parents of two antigens called A and B is based on the presence or absence . This system originated in Austria in 1902 as the first American scientist Karl Landsteiner has revealed.
This grouping of blood are A, B , AB and 0 (zero) are divided into four . Other than human animals have different blood groups . For example , in pigs 16 , 12 in cows , dogs, 7 , the two different blood groups in cats was determined .
This grouping some of them may be compatible with each other and may or may get blood from other groups . In mismatched group of friends from the opposite side of the defensive antigens in the blood to clot bilmeyip waging war , can cause kidney failure and even death . Now you can get blood from a who's who , let's see to whom you can give blood .
Blood group => blood group can be received => blood group can be given
A = > A, 0 => A, AB B = > B, 0 => B, AB AB = > A, B, AB, 0 => AB 0 => 0 => A, B, AB, 0
As seen in the AB group can receive blood from anyone , if 0 group can give blood to anyone . War of the intense need for blood as the test time is small at times, as much as possible at the blood bank blood group zero is stored .
4:28 Why we sneeze ?
Sneezing, sudden, involuntary , voice is to breathe through the mouth and nose . Sneezing, nasal passages, resulting in the stimulation of nerves is a psychological reactions . In fact, our nose makes a very important task in our breathing . Creating turbulence in the air passing through the narrow channel and its temperature is adjusted , and wherein in powder filtered.
The stimulation of the nerves causes are different. Are affected , but most allergic to dust, smoke , perfumes or even look at the lights suddenly has more than many other reasons like . As though we had been bitten before sneezing like a lot of nerve endings send warning , resulting in a secretion comes before our nose . We realize that many can not .
As a result of this outbreak warning and then to the brain stimulated muscles in the head and neck of a sudden breath of divorce have happened . Closes before the portion of the vocal cords , and wherein the air pressure rises thoroughly . Then suddenly opened and air is given out in a loud voice . Of course in the nose along with impurities such as dust and germs that creates colds . However, the germs spread by sneezing medical science , hands spread is much less than has been detected .
Especially during the dream phase of sleep, some elements of the nervous system is turned off in normal circumstances would not sneeze . Alerts can be very strong , but the instant woken up . However, this is not perceived as a threat by the brain . Pull the foot of sleeping people we tickle his feet , turn around and sleep like further acidification .
Sneezing reflex, full details are unknown, it is known for certain something. You can not keep your eyes open when you sneeze . Scientists in our body that we heard a pain or soreness to shut our eyes connected. I try to be nice to keep the sneeze is definitely not recommended.
When faced with sunlight has been suggested that sneezing is genetic . At least 18 percent of the world population has this sensitivity . Sneezing transmitted by genes, suggesting that the number of scientists there . Hapşırılırk three times in some families , others were standing in the eighth .
After people sneeze ' very experienced ' the origin of the number of Christians say ' God bless you ' you're so God bless you 'or' God 's blessing be on you 'sentence is referring to . In the sixth century sneeze at the devil in those body said that they promise in terms of congratulations for the great plague epidemic began and was necessitated by the Pope told was enacted.
Our hair is whiter as 4.29 Why ?
In fact, a hair , and in the hollow pigments called melanin is nothing more than a tube . At a young age in this space that holds the melanin that gives color to hair is a liquid . As we get older our skin , our hair and our bodies can not produce more hair as healthy as before . In the middle of hairs lost fluid , dye cells are also only air remains can not hold . Hair becomes unpainted , so the actual color changes to white color .
All of our hair turning white process may take 10 to 20 years . In fact, the color of each hair strand is either black ( yellow, red, brown , etc. . ) Or white. So each hair strand does whitened grileşip slowly . However, in the process, not all at once whitened , as the number of white gray color combo ever seen in all her hair . The interesting side of the dye cell production rate can sometimes give . Increasingly whiter hair seems to have reached a temporary period of time can put a bit again .
A shock or extreme tension between people of someone who spends a night whitening of the hair for a while, then returned to its former color is said . In fact, some historians Queen Marie Antoinette went to the guillotine on the night of the day all of his hair was white writers.
Hair that extends continuously , after a certain period will be remembered no matter where new hair spilling from the bottom , not the existing hair , white hair , but the future may be new , so is not possible to whitening of the hair is seen in one night . However, this phenomenon scientists say it could be a few weeks in the process .
Thyroid gland diseases such as diabetes and excessive stress or shock in such cases people poured colored hair back and forth fully in this process only accepted previously bleached hair . Together with other hair instead of white and black hairs may be even more lush .
Whitening of the hair in human history is somehow always been a problem . Some of her as a symbol of maturity and wisdom , seeing war heroes throughout history , seen as a symptom of old age and weakness, and in a way they have dye their hair .
In the meantime, let us note one more thing , our hair curly, wavy or straight we received from our parents that gene sets . When a curly hair cut is close to the rectangular cross-section , the ellipse of wavy hair , straight hair, you can see that the cross section of the circle . Here are some hair because of the hair straight elongate some sections immediately begin to curl . For curly hair , do not iron your hair to no avail , that the structure of the hair without changing the shape of the cross section to have a lasting straight hair is not possible
4:30 how our nails are getting longer ?
Animals in the soil and digging their claws , they use them for defense and attack are pointed , people have flattened nails are bandied about as a result of the evolution . In general terms, our quotation shows a common feature of our hair . Seen both parts is made up of dead cells and keratin is the main ingredient in the compositions . Our nail our fingers mechanically protect against external dangers . Our fingernails are very important , especially for our fingers . They were not holding utensils with soft layers of our skin would not remove .
Our fingernails and toenails , under our skin , remove it from the root of the nail too close to the bottom . Here too observes and half-moon shaped nails a white color. This section is very evident in the thumb , the other fingers may be in , but it might not linger pinky are uncommon. The root cells produce a dead keratin cells and the new cells are pushed outward to nail üredik the dead . Therefore, just like our hair cutting our nails do not feel the pain .
Our quotation of our skin elastic fibers are bound by both sides . In this way, even though they are well connected from the longer they move easily . Skin contact with the bed ends and cut the nails and wait for whitening . However, this section also hold small objects , to one side and scratched our , as you squeeze pimples are very serious function .
The only difference we have those feet nails , faster, so a week on average 0.5 - 0.6 millimeters are lengthening rapidly . So if they are not cut off years 2.5 - 3.0 centimeters in length are available . Toes elongation rate is about one fourth thereof .
The fastest extending the middle finger nail punctual. Here the longer the finger , the faster the nail grows there may conclude . All nails grow faster in warm weather than in cold up . Nail in the elongation rate slows down with age . Drops by almost half in very advanced age . In infants nail growth rate is slower than in adults .
Outside Our quotation is actually a very simple structure that seems too complicated and not fully understood even today have a structure . Quotes, rather it is also susceptible to forming portions psychological changes . In times of stress , prolonged high fever , harmful spirits are taken crack , patches occurs , thicker or thinner , they become so deformed . It features our nails reveal our state of health makes the important tips .
4:31 handwriting is it different for men and women ?
By looking at the handwriting of the woman , orthat men can not identify . A handwriting analysis of the result of the author's personality, character , emotional state , the clarity , mental state, energy , motivation , feared and defense, imagination and compatibility as well as many issues have an idea , but about the gender of a decision can not be given . Though men and women separately in the handwriting of some of the characters are known to use similar way , but this is all about an article does not give a satisfactory idea .
Handwriting analysis about the person's subconscious lies at the very least give you a clue , but it is up to a point . Handwriting only gender but of race, religion , and even to left-handed m , or right-handeduse found that it INCONSISTENCY subject neurobiology branch employees also attracted the attention and scientists sinirkas reactions of classification sought . Some of the reaction sinirka warning people with similar personalities and in the brain they saw that , and from there could be a link between writing style and personality were detected .
Handwriting varies from person to person . Writing letters to every child in elementary school taught in a specific pattern , although children in a very short time writing letters and forms its own individual characteristics reflect . Times the human personality grows to maturity in their private and will not handle is when viewed by Who's writing style is formed.
In fact, very few of us as we think we are writing. Our handwriting reflects our personality rather than our thoughts . Analyzing handwriting is no longer regarded as a social science . Write 85 to 95 percent accuracy , an analyst trained and experienced owner ( not sex ) can provide information . These analysts in job applications , companies and state courts make even the man on reception is referenced in the exercise .
A similar issue is the fake signatures . Which mimicked a rogue signature adds something from their writing style . Often these fake signatures can be easily distinguished . Assign a forged signature , the signature has been much studied , the shape of the signature and pen flick shot very well apply even if the order can be determined that the signature was forged , but can not obtain information about assigning a forged signature .
4:32 Why our wisdom teeth out now ?
Many functions of the organs in the human body although it is not currently at the beginning of human history are believed to play important roles . Our bodies like to do other things as well as created . For example, there are many interesting places to make our , our knees are much larger than it should be , there is a need in our feet so fingers appendix in our bodies what we are looking for ?
Makes the cause of the first people's feelings just transmit voice but also with movement and is believed to be the smell . In some parts of our body and makes the feathers of the main tasks was to establish communication between male and female fragrances , especially produce . In the same way our ancestors appendicitis at first weed eater herbs they use intimidation , but over time they gave up from grazing is believed to be an organ blunted .
Of foreigners " wisdom tooth " wisdom teeth now they say it as they go , and they often also create problems for the immediate withdrawal is recommended by dentists . In fact, this non- chewing teeth in many functions for cooking us food to eat yet that can not be discovered is the legacy of our ancestors . Their more powerful bite to eat raw foods and teeth needed .
Already our teeth at the same time all the other dead . First milk teeth appear. After they poured out the front teeth and canines then molars . Wisdom teeth will follow this sequence a little delayed . All of these events continue to develop our jaws while , but after the age of 20 to the age of twenty teeth in our jawbone opens.
Our jaws of humanity that evolves into wisdom tooth is staying up less space , so the jaws are getting smaller in human evolution . Therefore, in some people it can remain buried without ever leaving teeth . Can rot can not be a perfect fit , inflammation can do. There is a function to pull the dentists they prefer .
Although only chew tasks there are nerves in our teeth . This nervous about our dental pain, suffering and our brains transmit heat . So if you rot our teeth nerve warns our brains about a problem but for some reason that this warning has been rotting teeth , job after job is done , save that tooth to the dentist before they get on your nerves .
4:33 Why every man a different sound ?
The human voice , or rather the passage of human speech that there are so many things that contribute , they come together in the same unlikely to have two people talking is negligible . In fact, every individual is unique, so to speak , the top and bottom of the phone sound despite the destruction of certain frequencies , as you open the 'hello' from words against our people can recognize .
Undoubtedly the main cause of the formation of our voice is our vocal cords . Length of the vocal cords determines the thickness of voice . How much longer interests so thin that they seem sound . The advantages of the vocal cords of women compared to men is that they are longer . Of course, our vocal cords alone can not determine the timbre of our voice . Our lips , our teeth , our language had not revealed a disturbing noise was incomprehensible .
We're talking exhale . This affects the characteristics of speech breath passes through at least 11 points . In addition, a person's character , and the speed of the air flow , the structure of the mouth and lips are also influential factors in speech . But all the talk of the event organizer is a region in the brain . Wherein the main body is formed of thought , is combined with the signal from the ears and the eyes and throat is sent as a signal .
In animals there is no such region of the brain . Some parrots , budgerigars, and even talk of the crow family are their ability to memorize and repeat . It is not a conscious conversation comes . Even chimpanzees are genetically the closest to the human tongue and palate structure is not possible because of the human-like conversations .
Different languages are spoken around the world , but all these people have in their mouths similar noises . Both lips with T ' and' B ' , lips and teeth and ' F ' and' V , front of the tongue portion and the ' T' and 'D' , the tongue heel with ' N ' and ' G' voices are laying .
Language in early humans , cooperation rather culture and information is believed to arise from the need to transfer to future generations . Six thousand languages have been developed until today . The only common feature of all languages in the world , the most commonly used words are writing fewer letters . About the Altai language family within the Turkish has some interesting features . Once you separate the male and female bodies do not have a voice and a name or a verb from the root of compliance with various additional able to derive new words .
People frown on her face , eyes, nose, mouth and other shapes show very little difference , despite all combined not similar to how a human other , contributing to the formation of the things we talk in terms of diversity is one.
5
ANIMAL WORLD
5:01 Why do not we eat insects ?
The only emotion in the human creates the idea of eating insects is a feeling of disgust . Food consumption habits of the people , not the caloric value and nutritional balance , religions, traditions, culture determines short .
Modern humans, only a few vertebrates , molluscs and crustaceans to eat , but our ancestors were insect eaters .
Insects plenty of protein and contain less fat than lean beef in them plenty of calcium , iron ore, various minerals and vitamins are .
For protein content , 50-75 percent of grasshoppers , spiders , 64 percent , 24 percent ants , chicken 23 percent , 21 percent fish , beef and lamb 17 percent to 20 percent is rich .
Europeans do not eat insects , but in Africa and large butterfly caterpillars eat different types of grasshoppers . In Thailand, a species of large aquatic insects , cicadas in New Guinea , Japan ansi -fried wild , alone or mixed with other nutrients are eaten with or without sauce .
Still in our world , as human food is eaten around 500 insect species , 40 percent of it is consumed in Mexico .
Insects eating habits of people is probably why they not win , the small size of insects , so the amount required for consumption is due to the difficulty of providing .
What we said then , we read carefully and understand the economic value of their home heating insects readers ;
If you decide to eat insects , you must put them in a healthy catch and immediately processed , dead insects because they are highly perishable .
Insects such as cockroaches and houseflies often carry bacteria , should avoid eating them . One way or another , they all move parasitic insects actually a good cooking gerekir.tüyl insects irritate the throat , colorful insects are mostly toxic .
Kidding aside, people wont be able to eat in a healthy manner to insects if they kavuşs , devoted to fattening pastures could be protected as a forest today !
5:02 Why bulls red color makes you angry?
In fact, no bull red color does not annoy . Because bulls are color blind and can not distinguish red from other colors . Bull in the bullfighting matador waving his hand to his hat, shawl teases . Bull's red shawl in the belief that attack is wrong.
Spain attacked the belief that the red color of the bull , the matador with the red headline cause has spread. However, the title of this color is not to tease the bull , the audience was selected to provide a pleasant image .
Red color actually affects people . In the experiments of the color or increase blood pressure in humans , the heart rate was found to accelerate . It is because of the red , the color of blood is thought to be .
Seeing red bull in the arena of asabileşmez . Put yourself in the bull . Around you screaming of thousands of people in the middle , dusty, noisy and very hot environment, your back stuck on the sword the pain of a her hat and shawl 'm waving above that comes to a man , if that girl so hard to reason , while sheer color red as a piece of cloth to Did you flush ?
Bullfighting is just so wrong not known about . In fact, the tradition of bullfighting in Spain are not born . Bulls from the early ages of the force , has been a symbol of strength and efficiency . The first version of bullfighting ancient Greek, Roman , Egyptian and even the Korean and Chinese civilizations are seen.
Bull worship Persians , Africa, the zoom while you drank the gall to kill . All of these traditions on the basis of the animal's strength lies . This tradition came to Spain in a way that , in European countries, the last to leave the feudal system in this country is supposed to be permanent .
5:03 Why Mosquitoes puts people ?
Globally, an estimated three thousand are known to be species of mosquitoes . Most of them do not attack people . Already otherwise if these creatures can be found all over the world in the woods , the mountains , the people living in places where there were unable to sustain their maintenance .
People who live by sucking the blood of the females alone of mosquito species suck blood. Females lay their eggs on the blood of humans in order to ensure they absorb proteins to produce . Many of the female mosquitoes breed at least the first can produce eggs without the need for blood , but the blood they need for the next egg . They suck the blood of every living thing they can find , even the fish of the sea , even they can not escape to the surface .
Men are fed up with flower essences . Because there is such a problem producing eggs sting people .
Female mosquitoes hunt their antennae and three pairs of legs in place with buyers find . Buyers and moisture, perspiration and heat properties are determined . Mosquito's sensors to one thousandth of a Celsius temperature is sensitive enough to detect changes .
Female mosquitoes that person's interests , while breathing in a cloud of carbon dioxide , making moves back and forth evaluate this information , they decide to hunt would be beneficial action pass. Some of the ' mosquito touch me ' cause they call principles of sweat and breath odor , and encouraging is that attractive to mosquitoes .
Mosquitoes and pointed hollow as thought by inserting a tube into the skin does not absorb the blood . Mosquitoes two tubes in a pouch at the bottom of the mouth , two serrated blade is also used as a scalpel . Holes in the skin with knives before , then one of the tubes is funneled into this hole with their saliva .
This saliva of human blood clotting , thereby inserting the second tube , the liquid readily absorbs blood, unbeknownst to you . If you still have not noticed in a minute , tank filled with blood , found the head is separated from the skin .
Mosquitoes that drives the thing breath in carbon dioxide with the skin on your heat and humidity are , especially at night the mosquitoes attack the transition to very frequent breathing that requires physical movements that you do not , t your cool and dry to keep remember that you need .
Why do not birds on wire multiplied 5:04 ?
Coal at the moment they are touched by humans thousands of volts of electrical current carrying wires going to the issue of how the birds are not caught in the draft ? Because are grounded . Because they do not generate a complete circuit . Because I produce a short circuit . All these ' meaning essentially the same because of its way.
Electricity , electrons collide with neighboring atoms vibrate with them, we all know that a transmitted energy . From a generator , with one of the two wires in the cable the current, lamp lit , makes the task after the other neutral wire returns .
Electric current does not like resistance . The shortest and easiest way to return home is always preferred. If you're in a puddle , and if you touch an electric wire , which is the easiest way to stream from the wire enters your body , there is also extremely conductive through puddle , returns home soil .
Of birds on electrical wires on the ground have nothing to do . Electricity they produce a short way to go home . Electricity passes through their body , rather than showing less resistance to it from the bird's body , I prefer the wire between the two feet . Birds and therefore the whole day long , high voltage , bare electrical wires can stand on .
Birds in the meantime if accidental contact with electrical wires carrying poles , electric current directly through the bird's body and goes to ground and the birds are dead . High power line poles of birds sitting on wires The bar is pecking habits once in Germany has increased so much that the bird deaths , pillars and supports birds were isolated from soil was rescued from death .
5:05 How Horses can sleep standing up ?
American cowboy films , the horses in the camps at night or during the day , always standing in front of the bar , ready to ride in the situation they stand watch. It is true , horses are rarely or often they are ill or when they give birth .
Horses for days , even weeks can stand on the ground and the way they can go to sleep . Locking the knees while standing and sleep possible. If you try it , you fall on your brain are final.
Scientists were more comfortable while standing horses and say they are less energy . Because the horse's body lying in a rather large and breathing difficulties can lead to some internal organs .
5:06 Why Birds 'V' shaped 're flying ?
Not only geese , seagulls, pelicans, waterfowl such a great way to bulk fleet as a 'V' shape creating a fly . The reason for this uncertainty about the open for discussion, there are various opinions . We talk about the two most sought-after them .
According to the first view , the herd's 'V' shaped flying is the purpose of saving energy . This first flight with the shape of the foremost bird, a bird will come back and prevents wind and weather resistance ensures that less energy .
This is another example of hiding behind each other in the team race bike goes and often changed the competitor is seen in the front . Car racing as close as possible to the rear car in front , he cut off the air flow with the advantage of the wind and less fuel consumption purposes . In this way, the birds of the foremost leaders also often argued that the changes are .
Again according to this view , when the front bird flapping wing , an air gap at the tip side , that is, a vortex is created , under the rear wing of the bird by finding the rising air here and maintains the height by the expenditure of less energy . These birds will benefit from the movement of a rear birds . This large bird seen in flight in shape rather than the primary reason that they create with their large wings and size of air movement can be useful to the rear of the bird .
As a result of a study conducted in the 70s , 25 in this way to fly a fleet of mid-morning flight distance was proposed that 75 percent increase . However, according to this theory in front of each bird to fly the same distance and angle , and must be synchronized so that simultaneous flapping wings , it is virtually impossible .
According to a second opinion , the birds head is next to the eyes , and therefore will not see the full front . This is a flight with the shape of the herd members seeing each other , staying together is provided without getting lost . Those who are opposed to this view, the birds that fly at night , so it 's important to see whether the bird in front of lots of birds already kept shouting argue that a combination of .
Even seen as a very simple reason for this phenomenon is not fully learned , perhaps, a combination of opinion , that 's all true. Birds also tell if they could talk they !
5:07 How Cats always fall on all fours ?
A little difficult to explain scientifically . Science externally by applying a force of a falling object unless it Is an angular rotational movement kazandıramazs . Though a tower jumper , rolled over several times in the air before falling into the pool throws, but turns around its own axis while leaving the trampoline or tower is a rotation that began with their feet .
A cat to him before falling on his back legs , pulls his tail between the legs , head facing the ground returns . At a certain point doing the opposite opens her legs and tail and body in the opposite direction , ie, toward the ground returns . Thus, creating the effect of a parachute , the speed brakes and makes a soft landing .
In the experiments and observations of a cat falling from a low , falling from a high place may create more damage than has been found . For example, approximately 100 meters in height , 32 -story building on top of a cat falling while carrying nothing , falling from seven -storey building in serious injuries or even deaths were observed . Scientists at it ' speed limit ' and they would explain .
Bodies falling to the ground from the air , before they fall to the ground at an increasing rate . Then , depending on the mass at a predetermined distance , and stops this increase in speed 'limit speeds called' continue to fall down at a constant velocity . So a coin thrown from the top of a skyscraper fall to the ground instantly thrown off the plane with velocity ( the same ) there is a difference between the velocity of money . Good thing , because there is this ' speed limit ' bodies did not exist and if they'd continued to decline at an increasing rate , raindrops could fall on our heads like a bullet .
According to this theory cats falling from high , when it comes to speed of about 100 kilometers per hour speed limits are reached , no longer always fall at the same speed and stress dodge them, they come and unwind . Initially, after having mentioned the rotational movement , living in Australia , similar to the flight of the flying squirrel , using all of their body like a parachute , minimizing the possibility of injury , are in place .
Of course, all these experiments and theories, considering the cats from animal hospitals were uncovered. Who died in fall from high to low or falling , ölmeyip , who left the scene , both in the number of cats that are not to the animal hospital is unknown.
5:08 Green grass eating cows' milk is white , why ?
Animals of the color of the food they eat , where they appear from you, something that has nothing to do with the color . The best example is the cow . A cow eats green grass is the most . These herbs are dissolved in the stomach of the cow and four-bedroom molecules are separated , the molecules have no color . The reason of the white color of milk the dissolved calcium kasinat ( caseinate ) t .
Well then why brown feces , urine is pale yellow , why ? Digestion of feces in the intestine provides the reason brown liquids , especially bile juice. Ballast water is green , but actually mingles with the food brown color. Therefore, sometimes greenish stools can be. Although the food we eat very little can affect the color of the stool . For example, substances that our body dark red color of beets and beet sometimes not shatter may take a reddish color after eating feces .
In stool color, shape and consistency, most of the changes , a recent change in diet or a temporary digestive disorders is based on . However , if a significantly lighter than normal stool or dark black , bloody , or if , this indicates a more serious condition , should consult a doctor immediately .
Leaving our body fluids , ie, in the color of urine and sweat smoking and chemical structure of the liquid color has nothing to do with . Whether liquid or solid and enter through the esophagus , digestive system across our metabolism better if the foods they parçalanamaz result of this can be seen in the stool . But it is not urine . Urine metabolic waste transported by the circulatory system consists of the kidneys .
The normal color of urine is pale yellow . This change in color indicates that certain something going well . In this case you need to go to a doctor immediately . Brown or cola-colored urine, the liver or gallbladder problems and the red of infection, inflammation or bleeding in the urinary system can be .
However, vitamins are excreted from the body over or some natural and artificial food dyes cause changes in urine color may be similar to these . If your urine color is green or blue in this case is almost certainly caused food dyes . It is not to be concerned about . Remove from the body without damaging the paint .
5:09 How Flies can walk on the ceiling ?
The flies on the walls , on the windows or even upside down on ceilings act so comfortable , okurmuşça to challenge the laws of gravity had always wondered behavior , has attracted the attention of scientists . Let 's say the meantime , he flies to be underestimated . Of every living organism in our world , directly or indirectly , in its nature and eco-system , there is a benefit to people .
Compared to their body volume , the flies are not considered severe , and place them attracting power is not so important . This also corresponds to the power , suction cups are located at the ends of the hairs on their legs . This additional adhesive suction cups , which secrete an oily substance . These hundreds of fly suction cup feet on any surface and can navigate through secretions . However, degreasing of the surface , not coated with an agent such as for example the solvent is required. Flies walk on the ceiling , two of the six legs are moving. The other four legs are always hard cases .
If the situation is somewhat different in ants . By volume of an average body weight of ants , flies is more than . In fact, some species live in the soil even climb on a flat surface . Tiny ants entering our homes , they are very light can walk on walls .
Perhaps you may not be interested in such things , but the real subject of the flies on the ceiling wondering how it is that the subject can very how to get there . Indeed, above the head , below the feet of a fly flying upside down on the ceiling to put in place rollbar , flight must change the position , but where, when and how?
According to this theory believed for a long time , full of flies instant touchdown , rolling like a barrel while they were doing a half-turn . This theory is wrong , but the high-speed , in seconds thanks to cameras which appeared in many films and has clarified flies than a secret .
Seen from these films , the flies on the ceiling Konark not the hand , like trapeze artists in the circus are back half reverse somersault . When it came to the ceiling , turn upside down front legs and roof over their heads before pulling the front legs are touched with . Then the other foot in order to anchor are putting their bodies on the ceiling .
5:10 Why is age a dog is equal to seven human years ?
Who keep dogs in their homes , the age of the dog to be able to compare with the human age , the age of each dog is equal to seven human years argue . So is this correct ?
Not exactly. This subject produced various formulas but the simplest and most plausible one is; dog's first years = 21 human years to dog him every subsequent age = 4 people age Accordingly, a 7 year old dogs have human life by the 21 + (6 x 4) = is 45 years old . If we continue in this account of a dog person 57 to 10 years , 15 years of the 77 -year-old life continues.
This account type is more prone to mind . A dog seven years old in human years equals with the idea of sexually mature a year old a dog seven -year-old with a child , a 15 year old dog , many dogs live it can reach , 105 -year-old exception and a rare elders are matched , it is considered in many does not sound appropriate .
5:11 The polar animals how do they live?
All mammalian body temperature of 35 - 38 degree range . Is several degrees higher than that in fly . Human very hassastır.hav against the heat when the temperature is 30 degrees into the sea as well, wear a winter coat over 5 degrees . However, there is no animal clothing . Dog sled pulls minus 40 degrees at the poles , naked fish swim in the icy waters .
In fact, the heat affected is not confined to just people . With the entry of the sun behind the clouds in the air fly flying to the two degree temperature drop can make walks . Pogo stick jumping grasshoppers in the midday sun , in the cool of the morning ues movements can be captured very comfortable .
Their body temperature much lower than the temperature conditions of living in order to live in There are two weapons . Someone adjust their body temperature , body cover and the other is called fur . Poles living in a vibrant, living in the tropics to produce more heat than ten times or ten times more protective body cover must be .
The lives of the animals that live in very cold climates , while investigating the causes has always focused on the fur . However, the fur of the animals who live here congeners living in temperate regions with very serious there is a difference between fur . Although there is no fur Moreover pigs through the subcutaneous fat layer of body temperature lower than 20 degrees of heat to environment are not affected .
Already on in our world is not completely furred no animals . Most of the foot and to do tasks such as the nose portion is left exposed. However here conductive body warm blood through arteries capillaries veins are closer to the skin tend to heat . In this way, walking on ice in such animals do not feel cold feet . But this animal's entire body from the cold can not explain it how you live in a cold environment .
At the poles , in the icy waters of fish living , zero and zero to six degrees in media freeze is that secret, these fish in the skins of ice crystals freezing lowers is a protein have been identified , even genetic engineers in a lab environment , this protein -producing gene succeeded in constructing .
Scientists taking advantage of these examples , the fruit trees from frost , ice from aircraft wings and the way they think they can recover , but have not yet seen large-scale production . Unfortunately, how to warm-blooded animals adapt themselves confided to a very cold environment is still not fully resolved .
5.12 What are the characteristics of spider's web ?
Even in today's technology can not solve Spiders are amazing creatures . Spider web with very special qualities of robustness and flexibility could be imitated so far . A steel wire of the same diameter more than twice how powerful this tissue is pulled back to its original state is flexible enough to get pulled .
Spider webs its high-speed multiplier objects without tearing , yawning brakes . Because the object to spring back again in the opposite direction of the rest will not pop , remain stuck . Spider stretch the capacity of the network today , almost four katıdır.b best wire artificially produced substances are still failing to achieve artificially scientists set up spider farms , the spiders milking , spinning Did you know that they're receiving ? About 2.5 centimeters per animal per day from these spiders in the 320 meters ( about 3-5 grams) yarn is obtained and these yarns are used in making bulletproof vests to the U.S. military .
Genus have been identified worldwide spider 34 thousand . So every breed spiders have different features . In all of the spiders have venom glands , but the black widow spider , brown spider-like, very few people can damage type . The world's largest spider living in the northern part of South America ' to Trantul Goliath ' is named giant spiders . Men will find the leg span of 25 centimeters . Frogs , lizards, mice and even the little snake catching food is so strong .
Spiders, unlike other insects have eight legs and eight eyes . If you break a leg in the growth stage may be replaced with new . Of two parts of the body in the rear part of the network begins production of cloth , a very fine holes , wherein the web material in the form of drops of the liquid and pull out the dead donor .
Spiders are not adherent to each side of the network . Victims network sticky part got caught because they know themselves to him without getting caught up network costs . Spider web weave in different ways depending on the purpose . The strains according to their location on the network of the yarns are different. To produce eggs wrapped in soft yarn at the same time it can fly like a kite . The main structure of the network , the circular portions , the portion to capture prey different ropes produces elasticity and durability .
According to many species of spider in the men's 4 - 5 times larger that the female eats the male after mating is correct. However, they endure for the sake of it is a result of men enjoy a night not to continue their own generation , their sons are especially manufactured to sacrifice themselves to the females .
5:13 Why Bats suck blood ?
Most of us probably never bat we have not seen in our lives . Because bats away from people usually live in caves and caverns emerge at night in total darkness . Bats are one of nature 's wonderful creatures . Incredible features and an example of social solidarity have .
Different type of bat in the world is known to be 900 . Blood- feeding vampire identify with them in people's eyes have always been an animal are feared . However, the majority of bats are fed with blood . Benefit to mankind by eating harmful insects touch. You can eat 300 insects in just one hour a bat . Bananas, avakodo high commercial value , such as the proliferation of tree pollen for bats play an important role in the transport of .
Now, let's surprising features of the bat . Bats are mammals that can fly only once . As the number of population in the world are in second place . The world's smallest mammal is a bat species . First discovered in Thailand , this tiny bat weighs 2-3 grams and is the size of a wasp .
Bats find their direction and to be fed very high vibrations emit sound waves . These sound waves frequencies of over 20 thousand , so people can not hear them because they are ultrasonic . This ultrasonic sounds echoing off the bat comes back to prey on the ground . Hearing back from this with the system detects sound absolutely pinpoints the location of the bat hunting . Send sustained even through the sound waves can also track his movement . Some of bat sonar which is a variant of this system is so advanced that the female frog sounds of men seeking their size and whether they are instantly able to determine a good hunt .
Bats hunt at night to go out , if you have months of her disappearance , so expect to complete darkness . Fed with the blood of warm-blooded mammals, bats generally prefer horses to cattle . An anticoagulant agent contained in secretions from 20 to 30 minutes and feeding the blood to flow takes place continuously . They suck the blood of animals they encounter once they leave the others attack him again .
Vampire bats drink blood two nights in a row if they die. Of body weight every night until at least half must drink blood . After birth , breastfeeding as a supplement to the next puppy , vomiting blood in the data . Inadequate if this helps someone else . Even adults bats, a dying oral blood whether someone has been observed that saved him . Social solidarity is strong so there is less vibrant communities .
5:14 why nothing happens to the ants in the rain ?
Get an ant , soak in water for hours, hold the die. Sudan appears to be dead , but within a few hours when you remove its income . We batırılsak people like this water , we would die from lack of oxygen because we can not breathe , but the water which is very thin ants can not enter the breathing tube . Such as carbon dioxide narcosis become eaten . Of course, this time they die , but if too prolonged life span is incredible .
However, the ants under the rain and floods holding their breath in this way do not give up the fight . They are coming into the slot when you feel the rain and the access roads are clogging . In a type called fire ant ants clinging to each other they float above the flood waters . They're going to land somewhere shot . Of course, the queen ant in the middle, high and kept as dry as possible .
As the ant nest construction techniques are examples . Slot connected to the inlet and the water here than many tunnels that could take the other side of builds . Close slots are superior to others in such a firm , flood waters from the top of the roof of a house , such as exceeding fly over.
Still would be a setback , the slot becomes full with water , and leaf litter ants in parts or as noted above, clinging to each other can swim . Occur after very heavy rain off the mud tunnels when they are forced to rebuild their nests .
Now widely used in everyday life, in the cover of the microwave oven leakage not do harm people, special precautions are taken not to give . However, ant entered into a microwave oven , the oven will not harm as long as it works Did you know ?
Microwave oven is set by a point in the beam density . This point is almost the middle of the oven . Therefore the food , even cooking on all sides so that the middle is placed on a rotating table . Ants in the oven is less dense regions of the rays they feel. Already although they enter into the hot zone , the body surface area to volume ratios are high because of the warm area until it does not hurt them .
5:15 are hibernating Animals why ?
Winter season approaches, the air cools , the days become shorter , the leaves change color and fall to the ground , snow covers the soil surface . People in shopping centers needs to take a hot , hot cars, hot home income . Thumbnail sweaters , cardigans wear. Well, in nature animals living in their natural environment is how to spend the winter , did you ever think about ?
They migrate to more temperate place a part . Birds and fish are advantageous in this regard . Some of them adapts the winter , do they make new hairs thicker . Even some kind of rabbit hair is whitened to be stored in the card . Some find a shelter that they store up their food in advance . Some of the tunnels deep in the earth hungry , but for some sleep away the winter season there is no other choice .
Generally known that hibernating bears , but this is not true . Though bears long sleep in caves in the winter , but it is not hibernating . More precisely, a kind of winter sleep is not sleep . In a normal live while awake and sleeping , body temperature and metabolism, there is no significant difference in the study . However, hibernation , the animals come to life and death can be defined as the dividing line .
Some of the animals hibernated there are two reasons : the weather is very cool and difficulty finding food . In order to survive the cold weather, animals need more energy despite the possibility of finding food is reduced in snowy winter days . In this difficult season of hibernation reduces the animal's energy needs , energy saving .
Winter sleep is not the way we know to sleep . In this language of science ' hibernation ', they say . Body temperature drops to the temperature of the environment in a situation where many fish species , frogs , reptiles, birds and mammals are able to see .
A genuine sense of hibernating animals ( hibernate is ) , when you see you might think that he was dead . Body temperature may fall to zero degrees . Only a few times in a minute to breathe , your heart rate is so low that , even felt . When the weather heats up the body's normal to go through in order to get just a few hours .
Hibernating animals, as they consume oil in their body during sleep occasionally wake up from their summer place there are those who eat the food they are in stock .
During hibernation animals close to forty percent of body weight I lose . This loss of 90 percent of the heat generation in periodically waking up and cause loss of energy during sleep , while the remaining 10 percent would be lost . Does not last through the winter hibernation . Animals with the weather starts to cool down period of a few days, fall into sleep . Terms of winter heavier this period is prolonged .
6
TECHNOLOGY
How is served 6:01 Telephone city codes ?
If you look at the list of phones in Turkey city codes , each very different from the neighboring cities of codes , codes of cities which are close you will see that they are very far from each other .
The reason for this , touch-tone phones before spreading code of the system dial the phone is set up according to .
Dial the phone to dial the ninth , align , insert your finger in the hole , turn the dial until the end and had to leave . Dial comes automatically returned to the original position and a single number dialing process was being completed.
In this process, turn the dial 9 to 1 , 212 to dial to dial 989 is taking place in a much shorter period of time and power plants would become less busy . Surely today's key phones work very quickly , they do not have a time difference in terms of numbers to call .
Therefore, it holds the code number 212 as soon as the country's largest , most used the phone was given to the city . For example , New York and Istanbul, the code numbers are the same , ie, 212 , while the 312 is in Chicago and Ankara .
According to this system today and Eskisehir in Turkey , while the third most short codes 222 , 488 and Batman is the longest-running code .
Over time a lot of cities grew, and divide them into sections , was born the need to give the new code numbers . Refresh does not interfere with the former he was given different numbers . For example, code 212 , New York is divided into two , the second section 718 of the code was given . If we did not pay much attention to it , I was the European side of 212, or 216 , it's still an ass .
6:02 How to break a glass by singing ?
And can be done theoretically possible. Even the famous tenor Crusoe is rumored to accomplish this . Many other things you can attach the resonance not only can break glass . Well then, what is this resonance ?
Think of shaking a child on a swing . While you swing , full swing before reaching the highest point of departure to push , you can slow it down . However, while the swing towards you , if you do not push always at the top spot , each time the same forces itse , even if you swing will accelerate gradually .
Swing with its natural frequency , let's say , 30 oscillations per minute by shaking. You an outside force , but did you apply a force on the same frequency . These two frequencies overlap and therefore increasingly has accelerated in the swing .
As in case of the swing , each object has an own natural frequency . Objects that may conflict with their natural frequencies at a frequency called the resonance If you force any uncontrolled environment may occur.
You are standing in front of a glass , its natural frequency corresponding to a frequency shout you can more precisely, a sound wave could send , glass course with the frequency of the sound frequency by colliding cup vibe in the uncontrolled increases, the glass resonate and ultimately may crack or break.
Although they are not much difference in the daily lives of people resonances , the automobile, bridge engineers to design is one of the most difficult issues . Still , therefore, the soldiers they passed a bridge , walk the steps overlapped with the frequency of the natural frequencies of the bridge , a bridge collapse , lest does not walk in lockstep from the bridge .
Damping vibrations in the car with the steering mechanism when it comes to the same frequency , resonance as a result of severe steering wheel begins to shake . Engineers in the design of car parts formats , spring and weights , speeds and other factors to take into consideration seek to minimize resonance .
So none of these resonances do not have a good direction ? Yes , of course. For example, when searching for radio stations waves you catch this wave , which coincide with the frequency of your own receiver enters the resonance , the amplitude increases and you'll start hearing this station .
6:03 How Dry cleaning is done?
When washing your clothes in the washing machine at home is water that solves dirt . However , as in example woolen fabric , many types of fabric may be effective in the water .
A petroleum product in a cleaning process used in place of water . Wetness in humans , this processing is detected in terms of contact with water is called dry cleaning . In fact, the event is done in a dry environment .
Joly , a Frenchman named Belin , accidentally spilled kerosene on the clothes and remove the stain on the clothing that I had seen in amazement . This work going on in Paris in 1840'h had opened the first dry cleaning operation .
Initially dry cleaning gas or kerosene was used as the solvent . Today, almost all the world ' perchlorethylene ' or simply ' perk ' which is defined as a solvent are used.
Dresses, washed with solvent instead of water in a dry cleaners . Solvent evaporation , you 're polluting the air and could be used again collected in one place at a time . In this way, the clothes cleaned , and pressed , stand like new .
When you bring home the dry cleaning clothes together, at the risk of headache and nausea brought not forget that . Used in dry cleaning , this ' perk ' is too toxic substances named , important organ in our body and has harmful effects on our nervous system .
Air hundred particles per million now being detrimental effects when the ratio of these solvents , a garment dry cleaning performed , the car is put into a closed , with keeping fifteen minutes has been found to reach 350 parts per million .
Believe it or not, many types of fabrics do not require dry cleaning . The only advantage of dry cleaning of fabrics and shapes to draw should not lead to losing .
Manufacturers of clothes labels of ' dry clean only ' as the main reason for writing warning , you have to get back their clothes during the warranty period , is to protect the danger of drawing and deformation . Especially garments made of silk and rayon can be washed by hand safely .
6:04 phones draft fails, how does it work ?
It may surprise you but the phone is the simplest devices in our house . It is so simple , the main structure has remained unchanged for centuries . 1920s you find an antique phone , you insert the plug into the hole in the wall , works fine .
Phone system that is so simple , our house at one end of a bracket at the other end another apparatus , put them with each other together a 9-volt battery and a resistor putting connect , your own intercom system will have created . This phone can talk comfortably with each other .
And from there to hear our phone on the wall connecting the stations , usually one red, one green, there are two cables . Green is the common line for cable speech , by means of the red cable from the exchange to your phone from 6 to 12 volts, 30 milliampere current income level .
If you have a simple handset granular you , your voice fluctuates , it more or less compressing granules , red cable supplied with the switchboard about this 9-volt current to the opposite side allows you to go with different strengths . On the opposite side of the headphones , this time the opposite happens , and this sound is converted to alternating current by means of vibration .
Conducting a phone conversation that was very weak current is too far away to be able to carry a frequency limit is done. So frequencies below 400 cycles and 3400 cycles at the top of the system does not accept voice , do not assume . For this reason , some come in different voices on the phone .
6-12 volt current required to operate the phone from the telephone exchanges that were provided with copper wire . Therefore , even if your home is interrupted occur , telephone switchboard for achieving the required flow , will continue to work .
So what happens if I lose the stream of telephone switchboard ? Plants against this situation there is a very large battery systems . There are also a backup electrical generator , occur in the event of interruption of supply of the whole telephone network , and provide work -up of phones .
6:05 How to Microwave ovens cook food ?
Let's say , in a normal oven can bake a cake . Cakes are baked in normally 170-180 degrees . But if you set the oven 250 degrees mistakenly , that will be , the more domestic ısınmamışk cake , the exterior is lit . In a regular oven , heat the container before the food was being cooked meal and then into contact with the outside , and spread from there . Inside the oven, a heated dry air , while still moist cake inside is dry and brown the exterior leads to the formation of a shell .
Used in a microwave , i.e., onto the surface of food in a microwave frequency of 2500 megahertz is sized radio waves , the frequency of the FM radio band of frequencies is approximately 20 -fold .
An interesting feature of the radio waves in this frequency range are . Water , fat and sugar absorption by a very comfortable despite the plastic , glass, ceramic materials, such as nitrogen dioxide gases such as oxygen and the rest is absorbed and reflected back up again .
Microwave ovens often , you will hear that heats the food inside towards the outside . This is not true . Food waves directly affect the oil and water molecules . So , starting from the outside of the food or in the opposite direction moving into the warm water and fat molecules in question did not eat due to be scattered all over the warming happens everywhere at the same time .
Of course , there are some limitations . Radio waves from dense portions of food thicker and now they are seeing resistance in different ways , at different spots may occur in food .
The microwaves in the radio frequency , because absorption by oxygen and nitrogen , and usually located in the microwave , the gas containing air also not hot as in the other furnace at room temperature . This heated air under the influence of food , braised would cause a crust .
A microwave oven , clothes if you put one of your fabric is suddenly heats up and heats the air inside . Fabric will not lit in a regular oven wrinkle forming a shell on the surface of fabric .
More interestingly, a microwave oven if you put water in a coffee cup , cup of water in the heat of the boiling point of water now , even though the water is boiling , you will see that the air bubbles out . It takes water from the oven , put into one coffee spoon or pour into a container containing coffee in it , you will suddenly bubbled to boiling and even stone .
6:06 What is Barcode ?
These days you have received from the arcade market has a label on everything . This tag thickness vertical lines and some numbers are different . Cashiers that the label side of the property having a glass or tag light out , keeping prices automatically spend their cash .
Barcode ago the markets , to accelerate the process and to be able to better control their inventory was prepared . However, the system was so successful , the rapidly started to be placed on all types of goods were sold .
Now, from the supermarket barcode on any goods you receive and your hand and tell this by looking at the nameplate annihilated a listen.
As you can see , there are two parts of a barcode . 1) The vertical lines are part of the machine read ; 2) 12 Total number of people can read . The first six digits number and description of goods , manufacturers in exchange for an annual fee , an international council that these codes may have allocated their own products .
The second group is the first five digits of material number . The same code used for the product of more than one kind . So every manufacturer that sells different products , each different packaging, and even re-packaged as parcels of packages hazard is always given the number of different materials . So how goods are sold in the market , how much remains in the tank , always kept under control .
For example , cans of cola cola bottle with code numbers are different. Even the box of 6 per box of soda , even in the presence of 12 or 24 different codes is given.
If the last digit is the check number on the right . This number of vertical lines with all the scanned information is stored , does provide a kind .
As can be seen , the barcode on any information regarding the price of the goods are not available. When the cashier scans the barcode signal goes to the center within a system , wherein the computer barcode number entered and changed at any time according to the chassis immediately sends price information . This centers the prices of goods in the shop always provides the possibility to change .
Thick and thin vertical lines in various thicknesses of the space between them , are sequenced in various combinations , each represents a number , to be read by the computer of the numbers in that they provide lower .
6:07 polygraph work?
On television or in the newspapers , we are not so necessary in the police interrogation of a defendant in the United States connected to a lie detector , check to see what is that telling the truth or have read . Even in the U.S. , such as the FBI or CIA officers nominated to be very important for government jobs , these tests are used .
' Polygraph ' 4-6 pieces of a device called a sensor is connected to the defendants . A variety of signals from these sensors , which rotates on a paper chart will be saved as . With this sensor, the defendant ,
she breathing rate. o Pulse . o Blood pressure (hypertension ) . that the amount of perspiration .
is recognized . Some of the polygraph in the arm and leg movements are also recorded.
When the polygraph test , the defendant first three or four simple questions. In this way, the signal given by the defendant learned of the scheme . Then the real questions started to be asked and will continue to be recorded signals .
Testing during and after keeping under constant control of an expert graphic , which detects a change of the signal in question . The increase of heart rate , blood pressure rises and sweating are usually signs of lying . When you look at a chart where well-trained experts can understand immediately that lied .
Despite everything , people interpret the questions and responses are different, since they can behave differently when they're lying , this test has not reached perfection , can sometimes be misleading and is not considered conclusive evidence .
6:08 Gun silencers how does it work ?
've Seen in the movies . In fact, high enough to cause damage to the ear with gunfire , weapon like a pipe attached to the end with a very simple piece of mine until almost inaudible , can be reduced to a very low level .
Indeed, the very sound of the gun silencers can minimize and based on a very simple principle at work . Think of a balloon , when the balloon exploded with a loud tone needle . Empty the compressed air in the bottom of the balloon may have . However, very little open mouth of the balloon provides pressurized air to drain slowly , you sound very little .
Another example is the wine bottle . Sparkling wine or champagne bottle when the cork removed , despite a very high volume , a wine cork is removed at a normal sound . Because of the compressed gas behind the cork in the champagne bottle is located.
As seen in both examples , a compressed gas in a confined space suddenly released through a small hole data , if revealed , there is the sound of an explosion . The pressure of gas necessary for you functionally , the only way to reduce the noise of the gas discharged through the opening rather than a single , larger hole is to drain out . Here 's the basic idea behind the gun silencers .
Lead to remove oxygen from the gun , the powder is ignited behind the lead . The gunpowder ignited a very high pressure and volume reveals hot gas . This gas pressure pushes the bullet into the barrel .
When the lead bullet , pulled the cork of a bottle is removed becomes an event that occurs when a sound similar . To about 200 kilograms per square centimeter to lead the pressure on the back , as in Explosion of champagne cork , with the lead to leave the projectile causes a high noise occurs .
Which is screwed onto the end of the barrel and having apertures on the volume of the silencer from the barrel, 20 to 30 times higher . Compressed behind lead pressurized hot gas and the pressure immediately discharged here approximately square centimeter 15kilogr it becomes. In the case of champagne behind the bullet exiting the barrel as it is not pressurized gas , as if a normal wine bottle cork removed , it will sound very least .
6:09 Why have rough edges on the phone keys ?
Nowadays, the mobile phone has become an integral part of our lives, the '5 ' key on the ledge Did you ever notice ? This projection of the center key fumble with the finding , regardless of dialing allows you to make .
Probably on your computer keyboard ' F' and 'J' or 'A' and 'K' key is in such a protrusion have not noticed . These projections of both hands on the keyboard without looking at the keyboard to find help in the middle .
Again, a detail overlooked the key sequence of the form. Ranked in the top of the phone keys , 2, and 3 figures taking part in our computer and our calculator opposite way 7, 8 and 9 figures were sequenced . This arrangement makes the form of calculators and computers , the fastest calculations were based . At the start date of the phone is much older , speed-dial has not been considered so important . However, in a survey conducted among the women of the house , the phone easier to come to them , and the arrangement has been determined that implements faster .
Did you ever notice I do not know , the keys on the phone in the ' s ' and '0' to the top of the case are not available. If detected , but more surprisingly , many phones available in the letters ' Q', and 'Z' is the absence of letters .
Nowadays, widely emergency services ( 112) , fire alarm (110 ) , police emergency ( 155) and alo traffic (154) as well as emergency services line , starting with the three -digit numbers given , because if l key on the letters was though , with your mobile phone when sending a message , a third letter automatically connect to one of these services and these plants were able to occupy unnecessary .
'O' is known as the operator in achieving internal power plants , long distance and mobile phone numbers are dialed number in the first . If this 'O' key on the case if , as you press the case that more directly connect the power plant and power plants would cause the crash .
Of course, over the phone already ten numeral keys to two letters koyamayın , the remaining 8 key 24 letters placed able and in this case, in English at least used ' Q' and 'Z' letters on the keys did not find place .
Current mobile phones ' s ' and '0 's are still on the case but no development of technology , thanks to a key four letters placed can be ' Q ' 7 key , the ' Z ' 9 keys themselves in has found room situation are .
06.10 different shows why our car mirrors ?
First, let's start with the rearview mirror . Night rearview mirror position , the rear of the headlights of the car behind you that you can see without disturbing Have you ever wonderedhow ? If your house was dark at night with the lights out and if you stop in front of the window , a mirror close to your otherwise clear from the glass you can see . This property is used in the rearview mirror .
But back to back in the rearview mirror angle to each other , ' V' shape , a flat glass front , while the back is normally a flat mirror . Upright position is part of a normal day in the mirror and being reflected back from the glass to the light allows you to see up here .
Turn night rearview mirror , the glass becomes part of the upright , angled mirror that becomes part of the roof of the car shows . In this position, the mirror portion completely dark, the car's ceiling glass on the back , reflect and home glass , for example , as in the rearview mirror and glass of the rear lights from the relatively small eyes and not to disturb you can see .
About General Motors , so now they say they have developed a new rear-view mirror . This has only a single reflective surface on going and bright lights at night thanks to a special film to reflect light at low levels .
Many drivers of cars left and right sides of the images in the mirror does not pay attention to the differences . Often the driver's side mirror, flat mirror and rear of the car shows the actual size and distance .
Right-hand mirror is not flat, dished smaller shows and bodies . The back of the car in the drive, as if sensing will cause further . However, with this situation from a wider perspective on the right side of the rear vision mirror and especially the right rear blind spot allows better tracking facility .
In the 80s the users ' requests and starting from the different video mirror introduction can bring inconveniences , considering the recently new cars right in the mirror ' car than that shown are proximate as' a warning writing was begun. Surely a one to one scale on the right side can be a flat mirror but dished out here very broad terms in order to show up in the mirror , the mirror surface must be very large .
6:11 Why is trying hard to keep the car in cold weather ?
Even if not in every part of the country , where very cold in winter now , especially in the morning to start the engine of the car in cold weather becomes an issue. There are three basic causes of this problem early in the morning and when combined , they bring you sweat in cold weather people .
Other liquids such as gasoline evaporates less in cold weather . Write it when you pour water on a sidewalk who can see the sun . Evaporating water out of here , do not evaporate easily when poured on the sidewalk in the shade , remain there for a while . Filling in the cold air easily buharlaşamayın , difficult to ignite when a spark ignited olur.mot oil thickens in cold weather . As an example we can show jam . Who are fluent in more hot air jam, be put in the refrigerator is removed from the jar flows more difficult . So when you flip the switch your engine , rotating parts in the bed which was thickened oil is met with resistance .
Remove the battery is the problem in cold weather . In fact, these questions may come to mind . Mobile radio to extend the life of your batteries is recommended that the stored in the refrigerator , so the battery is good for cold environments . So a kind of batteries with batteries in cold weather , why not work properly ?
Obtaining electricity from a car battery as in the other battery is a chemical reaction . However, this reaction is slower in cold air and your engine starter electric revenues less power than necessary . This initial movement of the motor causes rotation slower than required to .
Incidentally place . Is a kind of chemical reaction within the battery of the pen . In particular, the use of dry batteries , albeit very little electricity even when they are known to miss . Therefore this leakage to a minimum chemical reaction and slow to download the batteries have been stored in the refrigerator when not in use is recommended.
Battery life may increase be put on the refrigerator , but to get the full performance during the terms of use batteries should be at room temperature . Already today's advanced batteries , are those that have a long storage life , food in the refrigerator set has not hardly notice something .
6:12 Aircraft clouds they leave behind why ?
These children looking at the sky is one of the most frequently asked questions . Who knows how many of us , gave evasive answers , said it was smoke coming from the plane's engine , but the same thing every aircraft flying at the same height announced that AmAmIşIzdIr .
A cloud to arise, air , earth evaporating water can not absorb that , so get into the too low temperature and pressure , to be the cloud to form water droplets around them hold the can of dust particles that are required. More than 10 thousand feet from the ground and fighter planes flew at an altitude of passengers flying in normal conditions at this altitude the air is very clean , no dust , that is one of the requirements for the formation of a cloud is missing.
As is known, the jet aircraft engines , taking air from the front side , after the completion of the function with the fuel burns and the back side with a pressure greater than the small diameter exhaust they give out . This engine received by water vapor with air entering the engine by becoming even darker outside in very cold air is sprayed on. In technical language, this ' sublime ' event to be called . I.e. in the form of water vapor , liquid state directly, without passing freezing , ice is moving into .
In fact, they leave behind clouds of airplanes , human nature is nothing more than a cloud . How evaporates in the air that we breathe in cold weather if you are anything like her . At sea level at high temperature and pressure air easily absorbs water evaporated . Altitude increases , the air temperature and the pressure drops , the air does not get into now becomes water vapor . However, a third condition for the formation of clouds were more , i.e. dust particles .
Here the task of dust particles , resulting in the aircraft's engine exhaust from the fuel particles are met. In this way, the three conditions for the formation of a cloud is satisfied and the engine behind the long , fine cloud is formed.
Basically the same thing in an aircraft flying at low altitudes occurs , the water vapor is emitted from the engine , but low temperatures , humidity , wind direction does not occur exactly as factors behind the white cloud air does not occur. Let's add that , in this case, the type and capacity of aircraft and engine has no effect .
6.13 What does the tail of the helicopter ?
In today's vehicles, helicopter , which is the most versatile and amazing . Be able to move in three dimensions , you can go almost anywhere with the causes of aircraft can not be used on many specialized tasks . However, the mechanisms of helicopters flying by air is quite complicated, production costs are higher. Helicopter important features that distinguish it from the air , they can remain suspended in the air , they can rotate around their axes and their ability to fly backwards .
Provides the necessary performance aircraft engines but are wings that enables the actual stay in the air . Providing helicopters to remain in the air are connected to the motor propellers . We can think of them as a kind of rotating blades . A helicopter may be two or more wings .
Whether at a slight angle to the wings , the main engine has started , try to remove the rotating blades of the helicopter . While there is no problem , but in place of the body of the helicopter airborne , begin to reverse the direction of rotation of the propeller . Here an additional force can stop this movement is needed.
The easiest way to provide this extra power , the direction of rotation is perpendicular to put an extra prop . This is called tail rotor . Just like aircraft propeller tail rotor thrust is created by balancing and rotation of the body of the helicopter is keep constant .
There is no separate motor in the tail rotor returns . Receive motion by a shaft and down the core engine by means of gear rotates at the rotation speed should be . To be able to fully control helicopter main and tail rotor blades should be adjusted . The slope of the blades of a tail rotor , i.e., by adjusting angle of the helicopter so as to be rotatable about its axis .
If the main propeller is very important. Changing the height , forward and backward , turn, provides that. For this they need to be incredibly durable . Business is the real secret inclination angle of the rotating blades of the main rotor during a full round of changes.
Helicopter angle of the propeller in order to remain stationary in the air also should be fixed. In this respect, all at the same time changing the descent and rise in the wings is provided. Large open wings when they come back , they come forward is smaller moves forward , backward movement in the opposite case is provided.
6:14 Why come out red eyes in photos ?
The red eye in flash photos at night usually appears. So how this incident would spoil the beauty in the photo ? Why not always ? Why not in flash pictures during the day ?
Higher and consisting of three layers is nested . Protecting our eyes and whites of the eyes , also called the outmost layer is hard . Second, the blood vessels occurs and is located in the middle of the pupil is a vascular layer . Browse through our baby in this vein shrinks more light , more light in the dark in order to get the movement grows, but it makes quite slow . The third layer called the retina , the light sensitive layer of the network is composed of capillary network .
Dogs, cats, deer, roe deer behind the eyes of animals like , so like a mirror in the retina , a special layer is reflective . If you used dark eyes as lamps or car headlights if you keep a light , this light is reflected through the eyes and dark eyes gleaming shine. In the retina of eyes of humans such a reflective layer is absent.
In a very short time the camera's flash gives a very strong light . Our pupil the opportunity to shrink can not find it in a short time . Direct light reaching the retina and from there directly reflected image of capillaries . Here's the redness seen in flash photos is the image of capillaries in the retina .
Nowadays, many in the camera , the eye that measures are taken to reduce the red image . These machines flash strobes twice . The first would be just before the picture is taken conflicting shrinking of the pupil of the eye and allows time to reduce reflection . The latter happens when the full picture is taken , the pupil should have already received status . Another measure all the lights in the room by opening the contraction of the pupil is to advance .
In flash photography at night , eyes become red flash of a way of prevention is to keep as far away from the lens . Today, cameras are so small , the flash and lens of the machine within a few inches away. Come to light from the flash being reflected directly on the lens when it comes back . During the day our eyes on the outside, which came to light from all directions , the flash of light enters our eyes to a lesser extent between them and the red -eye phenomenon is not created .
Fluorescent lamps are more economical than 6.15 why ?
Fluorescent lamps first in 1939 , New York World's Fair, ' General Electric ' was exhibited by . After nearly 60 years of American homes with electricity for illuminating the resulting fluorescent lamp bulb with known war lasted until today .
In the same house bathed in soft light with a fluorescent gelebilirk winner , the bed in the room with romantic light bulb won the fight . It was victory at the end of a long struggle of the fluorescence . The main reason for this change is not preferred in the house , should reduce the cost of electricity businesses and schools were busy life is .
18 watt fluorescent lamp , 75 watt light bulb can give up . So you spend less energy than fluorescent , give more light , provide energy savings of about 75 percent . Market selling price is higher , but at least ten times longer life than they have . Light from a single point but also because it comes from all over the tube is more dispersed . Bluish light is softer and does not tire the eyes .
For fluorescent lamps , power button is pressed , the power from the transformer , at one end of the tube creates an arc from the electrode to the other . This arc energy vaporize the mercury in the tube . This steam-powered loading starts invisible ultraviolet rays absurd . These rays coated phosphor powder to the inner surface of the tube to create a bright light is seen multiplying .
Fluorescent lamps draw a lot of electricity during the initial opening . However, this amount of energy is on but spend an hour . It also shortens the length of life with frequent opening and closing . For example, a typical fluorescent lamp 50,000 hours when left open can operate continuously . The three-hour intervals is turned off and falls to 20,000 hours life . As a result, fluorescent lights do not turn off after an hour to be more economical than going hungry . Normal light bulbs turn on and off is not a serious impact .
Some people have sensitivity to light of the fluorescent type . In fact, we can not discern , but containing ultraviolet fluorescence arc flash 120 times per second . The frequency of light called migraine headaches in some people can cause . When you look directly into the light you can not see this vibration , but when you look from the corner of your eye can see .
Flowers in the home is usually leafy green , red and blue part of the light absorb . Blue is especially important for them . Light bulb in the light blue color is very small. Therefore, fluorescent lamps are more useful for flowers in the house .
How was the first parachute jumped 06.16 , who jumped ?
In fact, many of the most curious invention of the parachute , it means that the first airborne jump who . Who is the first time such a thing has the courage to try ? Contrary to popular belief after parachuting out of a plane , not more than about a century ago, almost on the same date to the prom , but with very different studies have been invented.
The idea goes back to ancient China parachute . Today, something similar to the parachute being developed but could not go beyond toys . Leanora da Vinci is known to work on these issues . If the first person who had this idea to life in France in 1783, when Louis- Sabesti has been Lenomand .
Lenomand from a tree at a height of 4.5 meters , on the shoulder umbrella of a kind pieces made by connecting the first experience . But then , his invention from a height at that level , to escape by jumping from a building that caught fire had thought .
The first significant jump honor belongs to the French Andre- Jackques Garner . Garner was born in Paris in 1769 in the French army in 1793, became the inspector , who was imprisoned for two years in England and on his return in 1797, the first jump from a balloon made from 1,000 meters . This was the first parachute umbrella shape , was seven meters in diameter and was made of linen . Garner then made the jump many shows , and once, in 1802 in the UK has jumped from 2,400 feet .
Before parachutes made from linen , made from the silk was begun. Perform the first jump out of a plane while in 1912 , U.S. Army Captain Albert Berry was from .
At the beginning of the First World War the practice of parachuting out of a plane is dominated by the view that only those employed in surveillance balloon , is very widely used in the escape of air attacks .
Towards the end of the First World War aircraft pilots parachute was found that the dear friend . In World War II the aircraft the size of the growth and development of technologies with the people and the troops lowered to the ground , except in their weapons download, trapped troops supplies, send the agent to download as many areas are used .
How can boomerang came back 6.17 ?
Contrary to common all boomerangs come back. Throw boomerangs back to the rotatable only by native Australian Aborigines are used to hunt as a sport or flocks of birds . Aborigines since prehistoric times have been known to use the boomerang .
Boomerangs in English ' boomerang ' name, which is derived from the name used by the Aborigines . In fact, today the names used in Australia and most of the specific origin of this continent are caused by Aborigines . For example, the first ones to discover Australia surprised by seeing kangaroos and the aborigines have asked their names , they are ' kangaroo ' you answer , these wonderful animals gave the name of kangaroos . However, in the language of Aboriginal kangaroo ' do not know ' means.
But do not return like a boomerang-shaped feature in Egypt, as the Aborigines , in southern India , Indonesia ( Borneo ) and the United States by the locals is known that since the dawn of history . These types are longer and heavier . They are used to kill prey animals . In war and cause severe injury or death . Some even to improve the efficacy of the hook-shaped end is made .
Aborigines which boomerangs back to their lightweight and slim while the total length of 50 - 75 centimeters, weight is around 350 grams . When the tip of the arms of the boomerang , after or with the ash by heating is bent in the opposite direction to each other .
Boomerang is thrown parallel to the ground or down a little bit by starting to rise a little later , climbs to a height of 15 meters .
If a tip is thrown to hit the ground , turning at a speed of a bullet hit the ground rises 45 meters circling orbit completes a circle or ellipse , threw the complaint falls.
How to boomerang back that is not fully understood by scientists today . Return on three axes with the aerodynamic lift force created by the combination of his gyroscopic rotation is thought. Of reversible boomerang , others by observing patterns of flight or is believed to have developed as a result of pure coincidence .
Aborigines' boomerang bird while fishing interesting. Boomerang , a flock of birds on the flight altitude 're launching . Boomerang sees his shadow on the ground behind the birds think it's a bird of prey . They're going to dive to escape and end up stuck into the net stretched between trees .
Boomerang throwing, one of the oldest sports in history is recorded . Nowadays , especially in some countries , including the United States , goal proximity , distance, speed and capture category are still being made in the sport .
6.18 How is the paper ?
Cleopatra, Confucius, Einstein , Edison, ts'ai Lin . All of these individuals to the development of human history, the greatest benefit is that if we say who , I suppose you ts'ai Lin demezs . But is He . Ts'ai Lin nowadays living in China about 2000 years ago in 105 AD was an officer with the paper version used today were invented. Dutağac bark , hemp and rags fabric of the crushed , mixed with water , brought into mush , presses out the juice , and this thin layer of rope hung to dry in the sun .
In fact , even in 3500 BC people could write on various things were using . Chinese invention of paper in the next cycle of the world's most advanced cultures have made . Surprisingly, Central Asia 751, reaching Baghdad in 793 ts'ai the Lunar method of making paper , could not come to Europe 1000 years . The first paper in Europe , but could be made in Spain in 1151 .
Especially with the invention of printing on paper , the need grew. Was diffucult to find enough raw materials . In addition, the paper manufacturing was taking a lot of time and the world was in need of a solution .
Exact date unknown , but about 18 At the beginning of the century French scientist Rene- Antonia de Reaumur Ferchault walking among the trees in the forest saw a wasp hive . Wild bee hive stand is not in the house began to examine . Suddenly he saw the barrel is made of paper . well
How to use rags from the hive they were doing ? Not only rags , chemicals, fire and did not use the mixing tank . Bees do not know what people knew ?
In fact, everything was very simple. The observation results were seen in a short , thin branches or rotten stumps wasps chew their mouths as they get here, when mixed with saliva and gastric juices, and were using to make their hives . Reaumur bees digestive system by examining the discovery in 1719 was presented to the French Royal Academy .
The first paper machine was made in 1798 . However, this wide belt turning his porridge in the barrel and brought into thin paper , one sheet of paper at every turn was a simple machine capable of . Before long cylinder machine was invented in 1809 by John Dickinson .
Nowadays, with high technology and fully automatic production of paper can be made , but the truth of the process is essentially unchanged . The difference between the quality of the paper fibers used , the type of the preparation of flakes , the materials introduced into , determines the chemical or mechanical methods . Although the major source of fibers in forming the feature tree in making papers with synthetic fibers are also used today .
6.19 What is the maximum volume ?
The unit used to measure sound levels in dB decibel and briefly written . The human ear is incredibly sensitive measure of this db is a bit strange . Our ears at a slight rustle of the leaves , everything from jet engines to loud sounds can be heard . However, the sound of jet engines could be heard a soft whisper of man is more than a trillion times . The difference between the sounds which the human ear can even distinguish a db .
In mathematical language decibel level " eksponenşıl called" way ( same earthquake size ' as in rihter ) increases exponentially . The human ear can hear the silence that is the lowest sound level (zero) is dB . This level of 10 dB over 10 times , 100 times higher than 20 dB , 30 dB is more than 1000-fold increased expenses and such . Now let's look at some of the levels of sound .
Sound intensity factor = > Sound pressure level ( dB) => the sound source
1,000,000,000,000,000,000 => 180 = > Rocket sound 1,000,000,000,000,000 => 150 => Jet aircraft takeoff 1,000,000,000,000 => 120 = > 100 billion thunder => 110 = > Horn sound ( s that metreu ) 10000000000 => 100 = > 1000000000 Metro station => 90 = > Kitchen blender 100,000,000 => 80 = > Hair dryer 10000000 => 70 = > 1000000 traffic on the highway => 60 = > Normal conversation 10 000 => 40 = > Living room 1000 => 30 = > Library, faint whisper, 10 = > 10 = > Leaves rustle l 0 = > Hearing lower limit of
All of the above were taken within the volume of the source . These levels depending on the distance away from the source decreases. Over 85 dB of hearing loss may cause noises . Of course, this depends on time . 10 -hour exposure to 95 dB sound level that undermined , a sound level of 120 dB in a very short time will not damage the ear .
There are two basic properties of sound . Intensity or level of the above- mentioned , and one frequency . Sound wave as it propagates through a number of waves per second is the frequency of the data . And that ' Always ' are expressed in units . Sound intensity there is a connection between the frequency . The human ear can detect sounds between 20 and 20,000 Anytime . 20,000 higher ultrasonic sounds and these sounds the human ear can not detect .
With the arrival of sound to one ear to the other until the arrival of a period of one millionth of a second despite the fact that our nervous system , and it keeps our brains perceive sound is coming from which direction . Harmful to the human ear , while above 85 dB 100 dB crying babies also are at the top . Mothers, fathers , do not cry your baby , then you can touch the damage .
6:20 Why is stainless steel stainless ?
There is very little difference between steel and iron . Pure iron is soft as a copper . Up to 2 per cent by the addition of carbon into her incredible strength, hardness and mechanical properties are obtained , the name is no longer steel . Iron is abundant , cheap and easy to obtain because of the use of steel is very common. However , in steel, iron has a weak point . Oxidation, ie oxidation .
Used in our daily lives as a result of corrosion of goods is wasted millions of dollars each year in the world . Much of this loss is due to the corrosion of iron and steel . Short iron to rust can be defined as the merger with oxygen in the air . In fact, this is electro-chemical reaction . Thus one part of the starting material through the bottom paint oxidation can occur at another location .
Not only iron and other metals corrode steel . For example , aluminum, brass, bronze as . However, with the material that they are very thin layer of oxygen formed by the merger , it does occur the material plays a protective role by cutting off contact with air , preventing the progress of corrosion . This layer is so thin that , the color of the material almost unchanged. Iron and oxygen atoms in the corrosion of the features of its big difference in size due to a solid surface can be combined, to penetrate into the material to corrosion , not only is the deterioration in strength .
Corrosion is a great effect of moisture in the air . The water content of the reaction determines the color of rust . Therefore, the color of rust , black or very dark brown may be as may be yellowish . Another of the factors that increase the speed of corrosion in salt. It also increases the speed of the electro-chemical reaction . Pouring salt on snow in winter, because of the way places and marine corrosion is more rapid at the edges .
Before stainless steel , to prevent corrosion are painted or galvanized material was . These solutions , especially in the health and food sectors would create other problems . The first stainless steel, Harry Brearley , was discovered accidentally in 1913 . Experiments combining the various metals for a rifle barrel when they saw some of the corrosion-resistant . As with every great invention , it is also the industrialists it was a long struggle to impose .
Some metals such as chromium , close to each other due to the size of atoms of oxygen are combined very easy and fast . A few atoms thick enough to form a layer of very thin but very sturdy . Not reported reactions . Even if damage occurs this layer again . Certain percentage of chromium in the steel would participate in the same event , now stainless steel .
There are 10 to 30 percent chromium in the stainless steel . These rate will be added nickel, titanium , aluminum, copper , sulfur , phosphorus and other elements vary depending on user location .
6:21 airbags in cars How does it work?
Airbags since they occur at the beginning of the 80s have saved thousands of lives . In fact, airbag aircraft crashed into the ground during the Second World War designed as a measure of hazard, and the first patent was taken at that time .
Airbag has encountered many problems in the implementation of the cars . Storage of compressed air in the car , ensuring rapid swelling , sudden swelling of the pad during the boom or the prevention of harm to people , etc. ...
There are three main parts in the airbag . Firstly the airbag itself , and brackets made of thin nylon yarn was wound onto a roller . In fact, the driver's side airbag is different from others . While others in the form of a typical driver side steering cylinder is such that the center of the fit .
Second, when the pillow that tells swollen , there is a sensor on the front of the car . A brick wall about an hour 15 - 25 kph to occur when the force multiplied to give the opposite signal is set .
There is finally the inflation system . Air bags of compressed or pressurized air or gas for şişmez unleashed . Swell as a result of a chemical reaction . This chemical reaction is the main ingredient ' sodium azide , ie NaN3 . Which is stable under normal conditions, this molecule decomposes when heated , and the immediate interests of nitrogen gas . From a very small amount , ie 67 liters of nitrogen from 130 grams a çıkabilir.ancak out this separation , the sodium ( Na) comes forth is very reactive . Combined with water in the body , especially the eyes , nose and mouth can cause severe damage . To prevent this danger, airbag manufacturers than a gas that can be coupled with a chemical reaction using sodium -up , it is potassium nitrate ( KNO3 ) . Remove nitrogen from this reaction occur again .
Car in front of the shock sensor on a level above , where nans sends an electrical signal to the tube . Here it creates a small spark occurs and NaN 3 dissolved in the heat of the resulting nitrogen filled the air bag inflates . Is interesting here is the shock sensor to detect the elapsed time between the pillow is inflatable . 0.030 seconds just 30 milliseconds, ie .
A second special holes on the pad by means of self-extinguishing and casualty precludes continuous printing .
7
Superfoods
7:01 Pepper is why it hurts ?
Pepper is not painful . Bitter, the sweet is the opposite or grapefruit and bitter taste of quinine as an example shown. Pepper did not suffer burns. The opposite is refreshing , it can be shown as examples of mint or menthol .
Burning up pepper , capsaicin contained in such compounds is by a so-called . A large number of these substances , and the seed are included in the fleshy part of pepper . For this reason, many without burning tip of pepper , is eaten mostly felt bitterness .
Burning capsaicin in peppers not only gives substance , in contact with skin causes irritation when . Due to this feature , even some rheumatic drugs used in the formula .
Green peppers are not burning than the red ones . Torches peppers, dark-colored and very pointed. Pepper is very rich in vitamins A and C , hot air burner renewed peppers are human sweat and sweat evaporation a cooling sensation in the human senses .
However , capsaicin in peppers agent, with an increase in human saliva , respiratory and creates changes in blood pressure , leading to a decrease in the intestine is absorbed imine .
As a result of experiments conducted on animals , when taken together with other carcinogenic substances , the occurrence of liver cancer , there are serious doubts that the role accelerators .
Pepper drink water from the mouths burned many of us , and we now see is useless . So how is it , the water does not compensate pepper caustic effect ? The reason is simple , they certainly do not mix oil and water . For oily substance that gives peppers their burning , how to drink water if it is not coupled . The best method is to eat bread . Bread in the oil absorbs and carries stomach .
Another effective way is to drink milk . Casein in milk acts as a detergent ingredient , chili oil mingling with the mouth clean. It is recommended to drink raki was not enough . Raki also solves other alcohol-containing liquid , such as oil and fix the problem , but the results the next morning brings other problems will arise .
Hamburgers 7:02 's name come from?
' Ham' means in English the word ' pig 's leg salted and dried food made from the top ' means. So burgers made from porkbecause it was the name ?
Absolutely not! Hamburgers Tatars to Central Asia 's history goes back to the so-called Turkish society . At that time, the Tatar warriors on horseback were eating raw meat . Over time this meat when they put you under , long time as a result of the movement of the horse in a way that the meat is cooked and slightly chewy become easier to have discovered that .
Over the years , the Asian steppes in the flesh at the end of a long time when you remove him from the bottom of the salt, pepper and onion were added and finally known today ' Tartar steak ' appeared.
A merchant from Hamburg, Germany , with the aim to trade in Central Asia, where 19 At mid-century Tatar see my steak and Germany Hamburg steak as bringing presents . Then a cook pork roast that offers the service and its ' Hamburg 's' in the sense that gives the name of the hamburger .
Hamburgers will leave Germany in two ways . In the 19 century physicist and also food development expert Dr . J. H. Of Salisbury in England, brings hamburgers . Salisbury, three times a day for a healthy lifestyle , pre- washed with hot water should be eaten steak believed . Hamburger prepared in this way in the UK ' Salisbury steak ' was called .
If other roads , 19 At the end of the century went to America with German immigrants . Name of a hamburger patties made from settled as hamburgers here . So at no stage of history in pork burger yet . When he returned to Turkey backwards, based on the date, not knowing that our ancestors have traditionally argued that according to our taste buds .
By the way , the first in English and German ancestry in the United States after World War II to extract keywords in the study , the hamburger is also called ' Salisbury steak as' tried to change , but it did not hold.
7:03 How salted Food can be kept?
Food to salts in human history is the oldest known method of housing . Archaeological excavations in the birth of this procedure even in the stone age obtained evidence that , even in China on this issue , based on records back to 2000 BC have been found . Romans meat, fish, olives , shrimp and cheese salting were hiding . Distorted bodies of the dead in ancient Egypt used to be covered for the salts .
Salt water is a chemical that is very loving . Food absorbs the water , they need to thrive in the humid environment of the bacteria eliminates food and bacteria prevents disturbing . Salts also directly kills the bacteria itself . Nowadays, salt meat to maintain a strong enemy, the bacteria ' potassium nitrate ' a kind of salting cooking in the Madiran edilir.asl added . When salt meat and fish, cook them just like we're a chemical reaction occurs ( pickling in brine remember). Salted meats and soluble proteins are relaxed , this , not the events are the same as when heated .
7:04 chopping onions is why our eyes live ?
Onion is believed to be the homeland of Southeast Asia . Today, all over the world , especially in hot climate zones is grown and consumed . It is as old as the date of the onion , even before recorded history in China, India and the Middle East is estimated to be used as food .
Onion is a nutritious food , as well as an aromatic property also has terrific . In this flavoring substances in the sulfur has a major impact , but the aroma alone is not caused by sulfur substances . Onion and garlic in the sulfur-containing derivatives of amino acids are also available.
When you cut an onion without them ' S1 - sulphoxide to propenylcyste called' parts dissolved and irritate our eyes ' proponal -S oxit called' reveals part . Chemical science, based on the mixed words from our minds if we move to confuse this with an assortment of materials are hydrolyzed to touch our eyes and sulfuric acid found in trace amounts in our eyes causes burns and lives .
These compounds are not very stable . For example, as the result of a very low heat even completely disappear. Therefore, the cooked onions and eye yaşartamaz are not available at all . To avoid chopping onions, your eyes will have many proposed measures .
Let's say the most serious first . Some cooks to soak the onions before cutting , cutting, keep it wet or cutting onions under running water from the fountain are proposing . Mouth breathing is another opinion would suggest chopping onions . According to this view into our nose with our breath gas rather than close our eyes and taken off directly into our lungs . To achieve this, between our teeth yeterliymiş put a metal spoon .
Chopping onions to prevent aging eyes , the lips of lemon slice , between the teeth of a sugar or four have recommended to keep a slice of bread . So these things will get your mouth , suck the air we breathe argue that the sulfur gases .
If other opinions , onion and started from the top to the doğranıl Cucugnan to the latest release or onion -shaped windows keep the fridge half an hour before . Onion chopping sea of glasses or contact lens insertion there are those who argue that it is beneficial . There are so many options in the measures , even one you do not apply , there is nothing to do , chopping onions will continue to weep .
7:05 People places for cooking their food, why ?
Vegetarians , so etyemez lobby , according to human nature does not eat meat . Negative impact on human health of eating meat as it is also disturbed sensation of taste on the palate . However carnivore eyes ahead, according to the theory ot be in the side of voracious , gluttonous man , claiming that the grass would be a little unfair . People including meat , grass, too. But why firing ? The firing of people who eat other foods , no animal species is not known .
According to the general description , pişirildik being softened by the food , eating and digestion easier. In this way, separating them into small pieces to be able to eat , time and energy loss would be minimized . In addition, foods cooked some unpleasant odors and harmful to our health is not at toxic bacteria .
This opinion of the people get more flavor cooked exactly what they can not explain why . This topic is covered in the science of chemistry . Food is heated , the sugar and amino acids are broken down in the body , and each one has different taste and smell form new molecules . For example, if you heat the sugar enough to begin to turn brown and smell very nice spread around . In sugar molecules of carbon, hydrogen and oxygen atoms , by reaction with oxygen in the air , mouth and nose, the molecular structure to form hundreds pleasing .
Cooked a steak and we enjoy the smell of at least 600 different species are claimed to have occurred . It kind of just carrying a few different fragrances Compared to wheat and barley , cooking, revealed the magnitude of his contribution to the flavor . Having to type in the state of nature with the very smell of food are the only fruit . About 300 in a strawberry , raspberry scent in the 200 is a combination of varieties .
During their cooked food , our health besides harmful bacteria , vitamins necessary for our bodies die. Taking only thoroughly cooked meat to the side of the road in the polar explorer , vitamin deficiency have been identified that are experiencing problems . Therefore cooked food with a side salad , fruit or boiled vegetables are also open these vitamins by eating should be closed . Toast and coffee machines, or barbecued in a very heated vitamins are destroyed everything but the flavor is increased. Eating too much hot food in our digestive system has no use outside of the damage .
7:06 Beer drinkers why they go to the bathroom frequently ?
Beer, humanity is one of the oldest and most beautiful beverage . But there is a small flaw in this beautiful drink . Two glasses until you finish at least twice to go to the toilet to stay . Beer until almost smoking was allowed in the toilet , to get there.
In fact, much of this incident beer has nothing to do with the liquid portion . Beer makes you feel the need to go to the bathroom ' antidiuretic ', which is a hormone . We call it simply ' ADH ' we say . Adjust the amount of urine produced this hormone in our body and if not directly affect the amount of water in our blood .
When dehydrated ' ADH ' send a signal to our kidney 's production of urine abort it . Thus, water consumption is cut the amount of water retained in our blood and plasma are impeding the increase in the amount of salt . So ' ADH ' amount of water and salt balance in the body , the protective function of görür.halk some diuretic agents , also called ' AdH would cause secretion . In this case, the kidneys produce urine production would continue to produce and eventually can not decide . Without knowing the current balance is disrupted throw out the juice , leave people compelled to go to the toilet and can cause the body to dry .
This hormone in our body , one of the most influential substance is alcohol. As for beer in abundance , due to the alcohol in the ' AdH did not come at a signal from the kidneys into the urine overtime to bring water in the body . Of course, the liquid portion of the beer has also contributed to it , but at the same time , the same amount of water it needs the toilet when smoking is not heard.
The same also applies for all alcoholic beverages . The timing and amount of drinking beer is equivalent to the same effect is seen in them . Another important matter that affects this hormone is also caffeine . Given enough caffeine with coffee ' ADH ' secretion stops and the kidneys continue to produce urine .
One of the consequences of drinking as seen in the body is dry . Against it in the body is also stimulated the sense of hunger with thirst . Defeats against water need to eat at midnight is heard. If the situation accordingly when attempting a jug of water to drink in the morning .
7:07 How to Diet Coke can swim in water ?
Of course, cans of cola at the water in your home , such as a swimming test if they know you will not know unless you have a curiosity . A diet coke cans thrown into the water buoyant but regular Coke sinks in volume and size . The accuracy of this coke producers in the United States authorities have also confirmed . So Diet Coke has learned how to swim ?
When you put water in both easy ( do not you take ) diet coke out toward the surface , but do not sit down like a stone classic cola . You want me to come to the surface , as if to say Do you want me out stops released .
Manufacturers of these cases , the intensity of artificial sweetener used in diet coke than glucose is low and therefore the use of a smaller amount in the form of a box They are illustrated . Really ' aspartame ' sweetener called , 200 times sweeter than sugar . So easy to sweeten if you need to put 10 teaspoons of sugar , the same sweetness as much as one-twentieth of a teaspoon adding artificial sweeteners can give.
Made of the fact that the aluminum density of diet coke and box separately , but more water and gas bubbles of air in the box , its average density, the density of water is slightly below the image . According to Archimedes everything you can swim at an average density of water .
We will not pass without mention of beer in the meantime . In the same volume of water in your home, put the beer cans , you will see that they were all at different depths . This is because rather than buoyancy consumer laws . Edge of the box by the amount of volume at least olanıdır.doldur legal system is not well in the sensitivity , the more entanglement can be more severe .
The legal minimum amount of beer cans filled up if they are printed , you can swim in them through the air and carbon dioxide . However, the manufacturers as a result of fear of the law , not from a minimum of beer , they prefer a bit more stuffing box, the majority of the water goes down .
7:08 Apple 's getting fails, why ?
In some of the fruit and vegetables by shear forces , when peeled or damaged in any way when the color change occurs in different shades . Apple, pear, quince, potatoes, fruits and vegetables as many shows this feature .
If you know the structure in living cells , each cell in the know is that there are thousands of enzymes . Enzymes are essential for cell survival perform all kinds of tasks . They are browning of apples or potatoes cut one of these enzymes ' polyphenol oxidase, ' the so-called (we 'll say briefly - PPO ) is a problem created . This enzyme, PPO , took the oxygen in the air , apples, the ' t 's ' cause blackening from combining chemicals .
When you cut or peel the apple , cut in cells on the surface is split open. Wherein the oxygen in the air combines with ppo same as rusting of iron , they create a color change event . A falling brown spots formed on the surface of the filling is the same reason .
One way to avoid turning into brown color of the water and put them cuts the air is cut off relations with , but continue to darken again when removed from water . Vitamin C may help prevent tarnishing . If you pour lemon fruit on the part of the decision , in vitamin C, tannin avoid contact with oxygen and reduces the rate of browning . Therefore stripped in fruit and vegetable processing or slicing process places shells of fruits and vegetables after thrown in water containing citric acid .
The common feature of all enzyme inactivation, is above the temperature at 75 degrees . So heat is a cure . This type of enzyme activities when boiled vegetables and fruits stops and ' enzymatic browning called' not seen this event .
Now let's give our gospel . Fruit handlers , the salad preparers , crazy housewives who found remedy this event . Pitted genetic engineers who are working to grow fruit , fruit flies and formation of browning also went on . Especially white wine from grapes and sugar from sugar cane in obtaining problem with this enzyme by cloning prevent browning geneticists succeeded .
In practice, when applied to a large economic benefits that will enable research results, shear forces similar browning showing trees to be applied , and thus the production of paper a problem in the more middle kalkacaktır.bileşim in can be oxidized enzyme to be absent in citrus fruits , namely oranges, lemons and tangerines in the browning phenomenon is not observed.
7:09 How popping popcorn ?
The story of popcorn to five thousand years ago , the American continent dates back to . American Indians played with more juicy corn to be used for food that they knew the difference between the corn explode .
Columbian continent foot when the locals corn culture has seen , but the real interest 1510'l year in South America who terrorized Herne career Cortes Aztecs in religious rituals with a string of popcorn to see what they started with . Moreover, a kind of native corn by passing the bottle over and over again in different ways by burying heating or hot sand blasting were eating .
After the discovery of the Americas brought to Europe in products and tobacco were the most famous popcorn . If too much fat and salt added to the first , is certainly healthier than the latter . However, all corn kernels explode. There are two factors that create the mystery of popcorn : Egypt 's very nice for them and a great mechanical strength, heat transfer capability , ie stable in the shell .
A close study of corn , around the shell is seen to be thick and waterproof . There are two layers under it . The order of the molecules in the inner side of the bead format than normal corn grains is regular. In this way, almost two -fold compared to normal grain heat can spread rapidly into .
Thick shell is heated, the interior of the grain and the water is rapidly heated , generates a pressurized water vapor . Increasing the pressure upon heating , the thick end leads to rupture of the shell by literally explode . One of the first dimension grows about 30-fold , inside out , that is to protrude out the edible part of the grain in the form of soft parts . This feature will not see anything else in nature . Maybe it can liken the formation of a bit of bread .
The ideal form of a corn grain to explode , in water should be at least 14 percent . At the bottom of this ratio , but still partially open fires , the desired results can not be taken . Egypt to increase the proportion of water in the inside , in a closed environment and sprinkled water on standby but it is said to be useful in the process of releasing water in the ratio of corn increases the maximum percentage line . If a corn with needles, in an oven or under the sun are waiting , if heat of 150 degrees under the above-mentioned evaporation of water , pressure, and none of detonation does not occur.
7:10 Why is the fruit of tomatoes ?
Generally, raw fruits ( after washing , of course ) , while vegetables are eaten after cooking . This isthe fruit of some food , orthat they are vegetables leads to confusion . For example, raw tomatoes eaten as salad , casserole dishes as well as in stuffed done. In this case tomato fruit
Is it , or Vegetables? Despite the general belief that the latter is actually tomato is a fruit .
Marketplace, market understanding , according to the found in nature as the fruit is eaten and foods that taste sweet . In the bazaar , bazaars, markets such as apple, strawberry, grape and banana fruit edilirlerk considered , the green beans, tomatoes, zucchini and potatoes, vegetables found in department .
However, scientists , botanists ie , do not like vegetables and fruits separation . According to them, fruit, fleshy or dry in the majority , which we call the kernel , its seeds or food is found in the seeds . According to this definition, apricots, peaches, grapes, green beans, tomatoes, cucumber (cucumber ) and similar food items are technically fruit . So in a nutshell that is the seed of all the food is fruit . The rest, ie potatoes, carrots, turnips, onions, garlic plant roots , cabbage, lettuce plants, such as leaves, flowers or even a fact which is even cauliflower vegetable.
It is worth noting Meanwhile , we see different parts of the plants we eat . For example, while the leaves of the plant that grows parsley , pepper tree berries, cinnamon bark, sesame seed is the seed of the plant .
7:11 why is a dangerous explosive ?
On the date of registration of the first explosion in 1785 in Italy Turire a bread oven , a lamp was the result of the ignition of the powder . Death and cause more damage this subject was forgotten after the explosion . At the beginning of our modern day history of mankind , which is the main food of the most important inputs bread flour can explode burned to death in a very serious way if you say for sure who would laugh at a joke agrees . In 1981, a large grain silo implosion whether in the United States , nine people died and 30 people were wounded stop laughing . In 1988, a specific safety standard grain to places that the implementation of the rules which started in the 90s , although only in the United States resulting from the explosion was an average of 13 years .
So how is it that can explode in a way that 's so dangerous ? The reason is simple . Because he's a carbohydrate . The amount of carbohydrates as a powder suspended in air , 50 grams per cubic meter of a vaccine in any way as to explode when ignited . The dust is so small , the chain will light instantly and fire it spreads to others . This cloud of dust in the environment , depending on , creates an explosive force . A similar situation candy, pudding , and even can occur even in very fine sawdust .
A fire together to remove the need to have three things . Air ( oxygen ) , combustibles ( here 's happening ) and ignition . People operate in silos where they need to grip at least 50 grams per cubic meter , so unattainable amount of flour dust . Of course that should not be forgotten here that cause an explosion of flammable materials is that the amount of dust hanging in the air or lying on the ground there is no such danger in the flour .
Things that cause ignition in silos , a mindless source , a cutting process , cigarettes, sparks from elevators and conveyors mechanism could . There is no doubt the environment is also very important . Explosion caused great pressure to be discharged even demolish buildings can not find the place . If outdoors will not explode but still be a dangerous exacerbation .
Ladies, do not worry , you get to make cookies or pies a weight of 50 grams of flour does not fly into the air . Tons of flour for this event is required. To knead the dough no need to go to the balcony !
8
oUR WORLD
8:01 why the sky is blue ?
There are more interesting side of this business . What color is the sun's light , Did you ever think ? I'm sure most of you would say yellow . Solar light is white , a color that is not is a mixture of all colors .
The proof of this is very easy . If a crystal chandelier in your house , your mother without seeming to be a part and the sun hold true. Crystalline light breaking parse will see that as the same colors of the rainbow .
As we know, the sun's white light is actually purple, blue, green, yellow, orange and red is a blend of . Taking up the road from the sun into our atmosphere tangent to the majority of the sun's rays passing through the area , some of it is absorbed by our atmosphere .
This light passes through the atmosphere purple lights on the side , are more dispersed than in the red side and the atmosphere is reflected in the mostly blue broken earth . In this case we blue sky while the sun is also a mix of white - yellow color we see .
Without our atmosphere , the sun will still see the bright white color , but the whole sky will be dark as night , along with other stars, the sun would seem .
Well actually that white color due to sun rays yellow color seen in the above-mentioned , the sun approached the horizon at dusk how orange, even red colors can take a ?
When the sun descends on the horizon , our eyes with angle causes which reaches the distance longer, has a long way to minister to him by the rays reach. This , rays and particles from the air molecules to pass more , to be distributed by them is reflected and more .
So the sun on the horizon descent , sinking to the point began to arrive , currently at the top where there are red except the colors absorbed by the atmosphere because the sky is blue , the sun yellow in color , although there was the sun on the horizon sees a red and a little orange color is reached.
8:02 How would travel to the center of the Earth ?
If the world through the center and the other side a well drilled kazabils we could and also the well 's mouth contains atlases What would happen if ? Definite that there's something in the world, reached the center when the molten magma in lysis were going to be . We still magma and air drag , forgetting how to ride would we do this in an empty well , let's see .
When we reached the center of world our weight was reset . People in the world suffering from the center of gravity is the same in every direction at this point , our weight would be zero , but the initial velocities through the center towards the other end would have continued traveling .
Well jump off when the speed of our increasingly the center after getting starts to slow down , well at the other end , so we started from the point of about 13,000 miles later , our rate is reset , well to the side of good adherence , unless we head back drops and the movement of the well between the two ends forever would continue .
But let's not forget , we were told we initially take into account air friction . Cause friction with less at a time away from the center and eventually were to remain motionless in the center . You, you are, you see all that you jump into the well !
8.03 Why is the sea water is salty ?
At the beginning of the twentieth century, scientists were explained in a very simple way with this issue . According to this explanation , although the sweet waters of the rivers in the interior there are a quantity of molten minerals . These minerals and salts in them in bed erosion of the rock in the ocean carry hereafter . Most of these minerals in the language of chemistry , which is sodium chloride (NaCl) is table salt and a so-called land than we know did not return.
Based on this theory, the scientists of the world's age can be calculated believed . However, the proportion of salt in rivers with calculations made by comparing the proportion of salt in the oceans of the world output of 300 million years of age . If our world is actually 4.5 billion -odd years .
In addition, according to this theory of the salt in the sea must increase with each passing year . Although the proportion of salt in the sea area and time will vary according to the intensity of the elements in the hundreds of millions of years are known to remain almost the same . So it has a high amount of salt originally came from the seas ? Scientists are not sure exactly , but they do not know and have a good estimate .
Salt is made of two kinds of atoms . Sodium ( Na) and chlorine (Cl ) . Scientists Sodium 's first theory, as well as rivers through the land from sea to have been moved , chlorine the history of the world in the first period , the earth's crust with the center of the earth that lies between the layers of the oceans in the bottom of cracks and volcanoes through into the sea , and that two of them combine the sea salt that they created estimate .
But why the sea is still not been able to get the answer whether the increasingly salty . Scientists of this description, the following are doing : Salt rivers road and the sea are added in , but also in the sea with other chemicals combine , on the ocean floor rocks absorbed by or sea water solution separated from the precipitate by becoming the seawater within the reduce.
Hundreds of millions of years , deletions and additions to the salinity of seawater by way of holding this terrific setting is really impressive all the same .
8:04 Why is getting cold air closer to the sun ?
According to the source of heat is the sun of our world and closer to the top of a mountain while the sun is getting colder the weather there why ? First of all let us say , considering the distance between the earth and sun , to climb to the top of a mountain remains very insignificant decrease in the distance . 149.5 million kilometers from the sun , while the world our world highest mountain can not even find the height of nine kilometers . (Everest : 8846 meters)
We are already sitting in our house every day in the world due to its rotation around the world as the diameter of the sun, we're getting off approached 12 thousand kilometers . The world revolves around the sun in elliptical orbits much closer to the sun at the distance of 147 million , while the distance of 152 million kilometers away is the . So the world is already in a year 5 million miles of the sun is zooming on . In this case, so the heat does not affect our world , the important thing is not perpendicular rays .
The temperature of the sun to create our world , with the reflection of rays from the earth becomes . After that, the higher the degree of moisture in the air about 6-7 drops every kilometer . So with the bottom of the hill of Everest more than 50 degrees difference in temperature is not natural. This temperature drop continues in this way until the first layer of the atmosphere . So when the earth temperature of 25 degrees -50 degrees to 11 kilometers above our heads are falling. After that temperature variation does not mind dancing begins .
The second layer of the atmosphere in the ozone layer and the 11 and 48 kilometers between the air temperature rises , this time the opposite is rising again, and goes up to zero degrees . 48 3 miles past the layer when you enter t 88 is going to fall again until mile . At the end of this layer , i.e. 88 falls as low as -80 degrees per kilometer . Closer to the sun then began to increase and is increasing constantly .
Sun light coming from the surface temperature of 2 million degrees after 149.5 kilometers way our world can live on the surface to create an environment set up this fine really amazing to come .
It is true that the heated air rises from the earth , but the weather will spend this energy rises and reaches the top of the mountain means the same temperature as the ambient air temperature . Another reason is the cold mountain top surface shape of the mountain gets steeper so that they can not see sunlight . Therefore it would be cool if the slopes of the mountains , where the weather heats up and a rising even layer can not occur. In addition, the rocks in the mountains with snow and ice does not absorb more solar radiation and most of the warming of the yansıtırlar.yeryüz play an important role in the clouds . If you pay attention cloudless night, colder than cloudy nights . Because from where clouds reflect heat back to the ground . What if the temperature on the mountain peaks where there are clouds to reflect again , nor will keep him at a density atmosphere.
8:05 volume of water , why do not minimize Upon my arrival ?
Today, science is so advanced that the atom , the nucleus , of everything around us , even in our world of the movement of stars in the sky ever discovered and explained by the known laws of physics is possible. Everything we know of physics rules. Except for one thing . Water, which is an integral part of our lives .
According to the rules of physics a substance expands when heated , it expands . The shrinkage upon cooling , i.e. the volume is reduced. However, these rules do not fit in the water , but rather upon cooling below zero degrees donor and ice will decrease as the volume increases. Transforming of pure water ice , the ratio of the volume expands 9 percent . In ice , water molecules are involved in the formation of exceptionally loose . Ice , has a structure in which way the holes remained .
As is known, scientific formula ' H2O Water, which is composed of two hydrogen and one oxygen atom . These two hydrogen atoms, oxygen atoms when combined with , each other , form an angle of 105 degrees . Structure that combines the two hydrogen atoms of other elements , and they also have to adapt to the rules of physics . For example, in the same structure ' H2S ' minus 83 degrees and minus 60 degrees in the donor turns into a gas . However, because of the connection with the dipole of the hydrogen atoms of water freezes at zero degree , plus it turns into a gas at 100 degrees , shakin ' that shrinks the volume grows.
This is contrary to the laws of physics provides a feature of life in our world . If the ice water denser , heavier if so , would sink to the bottom in the water . In cold regions, seas, lakes and rivers, the ice is sinking in , take in sunlight they would not melt . Thus, each side with the accumulation of years of ice cover and glaciers cycle could start.
However, the ice , because of the lack of the intensity remains above the water . In this case, the freezing of water in ice to lower the barriers that prevent our world are at sudden temperature changes , reduce the temperature difference between day and night , and are readily dissolved by sunlight in summer days .
If you were heavier than water ice , frozen water reserves on our planet would be all . Perhaps initially during the glacial period was also mother nature put their own that 's against the rules , the hydrogen atoms of the angle between the bit touched the ice above the water keeps and our world for us experienced has made.
8:06 Lived How many degrees is the lowest and the highest temperature ?
So far, the lowest temperature that can be detected in our world minus 89.6 degrees at the south pole was measured at Vostok station in Antarctica . The south pole is supposed to continuously receives snowfall is the coldest place in the world . Although Antarctica is always snow-covered than the driest desert in the world is the least rainfall areas . Albeit at very long intervals falling cold air to freeze every rainfall , because it protects is constantly covered with snow and ice .
The south pole with an average temperature of minus 49 degrees from the north pole is colder than 2 degrees . Because the South Pole is higher than sea level , receives less light from the sun and when the sun goes brought this light loses heat rapidly . 90 percent of the world ice at the South Pole , the ice down to a depth of 600 meters under the sea . Penguin and seal life but lots of pieces of ice are seen as coasts .
North Pole under, without any part of the land , on the sea is a floating mass of ice . In the Arctic, where you can find every stone is a meteorite to do .
In our world that can be measured is the lowest -cold minus 273 degrees . Can not stir at low temperature than that for molecules that ' absolute zero ' is called .
The average temperature 5-10 degrees in arts in the world Greenland and Antarctic ice melts , the water level of 100 meters in the ocean increases, and of course the world has changed in a significant way on the map .
In the world today that can be detected at high temperatures up to 58 degrees in the shade in Libya on September 13 , 1922 have been measured in Al- Azizia .
Of course, the higher the temperature the more uncomfortable people does not mean that temperature . Here 's moisture in the air , so moisture is a very important role . But we can not see water in the air , rather there is water vapor . Toplanabils amount of water was present in the atmosphere , the Earth's surface was 2.5 cm thick layer of water containers .
However, water can get into the air has a limit amount . As this water saturation level of water into the air can not take anymore . People can not interfere terleyin sweat evaporates into the air , and now terleyemez the rahatlayamaz are . Very dry sweat in 35 degree weather to hear much of an inconvenience for you know that you can also damp, water-saturated air at 25 degrees may feel overwhelmed even .
8:07 How do the cloud ?
What you see on the hills of medium size , about l miles wide and a cloud volume of 4 billion cubic meters of water are in the line - five million kilograms . So how is it that you like so much water poured from the bucket does not fall on our heads , it can levitate several tons of weight ? Sky clouds are really amazing and wonderful decorations .
No cloud is not the same as the shape and volume with the other . Because the air flows which affect the formation , temperature, pressure, etc. The amount of dust in the air There are so many factors like , are very variable in two places in the atmosphere are not able to provide all of these conditions equally .
The heated water evaporated from the earth , in the form of water vapor is lighter than air straight into tiny rises into the sky . At a certain height where the pressure decreases , the air is cooled and passes into water droplets to form clouds . Initially, this drop is so small , that are a few micrometers in diameter . ( Human hair is about 100 micrometers . ) Average for the formation of a raindrop gerekir.bulut merger of millions of them so they can be hung in the sky That's why , despite the weight of the droplets are not too small . Although a cloud in a mile-wide if you have at least 1,000 tons of water in the air in this volume is 1,000,000 tons , that is a thousand times heavier . Therefore, the raindrops in clouds contain thoroughly occurring , ağırlaşıp stops hovering above our heads until they fall to the ground . In fact, the rain raindrop formation process is continued drain the water in the cloud will not be lost in a moment .
Initially formed in the formation of cloud water droplets are so small , thumbnail directly reflect the light and appear white cotton-like clouds of this type . Water droplets unite grows, deepens , so they reflect less light , therefore darker rain clouds , gray or even blackish in color will appear. Grew increasingly heavy cloud droplets collected under this because this type of clouds are darker compared to the upper side of the base .
Horizontally in the air temperature is usually the same . Therefore, water can get into the air is almost the same height as the horizontal bottom of the cloud is more flat . With the center of the cloud temperature is different between the upper edge and the upper side formation of water droplets on the upper side is curved so as to continue .
Clouds are classified according to shape and heights . They are generally three main groups . According to this classification , thin, strand by strand , with little cloud ' cirrus ', those clusters ' cumulus ', appears on the horizon layer de ' stratus ' is called. There are also two of the height categories . The base of the cloud from anywhere from 2000 to 6000 meters in height , the front name ' alto ', at an altitude of more than 6000 meters in the ' Sirro ' happening . Rain clouds to distinguish it from the others ' Nimbo , nimbus' names are added as .
8:08 Why is it raining ?
At the end of the news you probably obsessing curiously weather . I wonder is it going to rain tomorrow ? Did I take my umbrella ? Rain is a very important part of our daily lives . On exit from drought to pray for rain in some places , with boats dolaşılıp in the streets in some places , flooded houses , goods are struggling to recover . So how is it that on our own waters are coming from the sky ?
In fact, a simple mechanism . By the effect of sunlight on Earth 's water evaporates , so gas is going to become . In this case, the atmosphere is lighter than air and rises . The higher the air grew colder , the air pressure decreases. Water vapor cools airborne dust particles clinging to the water drops into the turns and their millions in the air combine our eyes cloud as görülüyorlar.bulut which forms droplets of water almost close to those in continuous reunite grows, they grow , the weights are increasing, enough weight reaches the effect of gravity and fall to the ground they start . Evaporated from the earth , creating clouds of water vapor in the air and then returning to earth as rain passing this adventure takes an average of 8 days .
However, all of the water droplets in the cloud down to earth as rain does . A maximum of half of the cloud as rain can burn and it normally takes 30 minutes , but the rain clouds that constantly occur again for hours , or even days, may take . Meanwhile, depending on the wind moves the clouds continuously over a wide area , they can burn a lot of rain . Have been identified so far in our world the most intense rainfall was in Guadaloupe on 26 November 1970 , just one minute has rained 3.81 inches .
In the atmosphere, ie 13 billion tonnes of water vapor in the air above our heads are available. It's all down to earth at a time can you imagine that ? Most of the rain in our world , ie 78 per cent over the ocean is falling. It is also very normal, because the amount of water in the air supply comes from the ocean almost the same rate .
Semi - diameter of 0.5 millimeters of rain drops until 6:35 millimeters can change. Semi - diameter of 5.0 millimeters of rain drops in a cloud at an altitude of 1800 meters fall out of the top of your head is about 3 minutes for the last time . So in fact there is sufficient time for you to open your umbrella .
In order to create artificial rain today, some technologies have been developed , the foundation may act as nuclei for water droplets to adhere to to be able to send into the cloud of dust . For this cloud with silver iodide from planes or helicopters bombed. This work also topnotch Israelis . In this way they were able to increase the amount of rain 13 percent . Rain is one of the key factors for the formation of the dust particles , ie, the increase in air pollution is doing exactly the opposite effect , in this case the droplets are smaller and do not fail to fall to the ground as rain .
8:09 Why is it snowing ?
During the winter months the sun's rays to be very strong , because the clouds are located at altitudes the air temperature is very low when the rising water vapor, sublime , called the liquid state before this stage, bypassing the ice crystal becomes . 0 l millimeter in diameter snowflakes ice crystals form adhering to each other .
If the weather is hot between cloud and ground snowflakes falling to the ground until it can transform into one rain , but snow is cold as far as one can achieve stroke . Because of the lightness in place so slowly that they can take 2 hours, down from the 3,000 meters . Sometimes the cloud temperatures are such that some snow, some rain drops fall case , we call that a ' sleet ' call. So the main factor that determines rain or snow , the air between the cloud and ground snow sıcaklığıdır.genel contrary to popular belief does not heat the air , unlike warm air causes the abdomen to spoil . Very cold air into the intake capacity is less. Can not get into the water or 'freezing' the earth in the form stays or ' frost ' occurs. In these conditions, the snow is definitely not occur. 3 degrees is a bit like the weather warms, the water vapor can rise from the earth , the very height can reach the cold weather and snow layer may occur . If it snows we perceive as the weather warmed up .
The formation of snowflake really is a miracle of nature . Though in some ski resorts , snow, artificial snow is produced when rainfall is inadequate , but it's not as easy as seen . Naturally the middle of snowflakes we know that as the core of the powder particles . If these are not crystallizable pure water even at -40 degrees .
First, in 1975, Berkeley , University of California professor. Steve Lindow ' snomax called' instead of dust particles using a protein was able to produce artificial snow . Through this article the production of lighter and allowed to dry snowflakes and winter Olympics in Norway in 1994 was so widely used .
Snow crystals are hexagonal in shape . Each arm of the arms out from the 3 and 12 . The reason for this arrangement is believed that the shape of the arrangement of oxygen atoms .
Hail and spring in temperate climates rather be seen. The heated air rising through the water vapor, air currents rise even higher with around 12,000 feet in the air temperature -50 degrees turns into ice crystals . The strong air currents combine with the ice grains that form ice crystals .
This is due to the weight of the grains of ice fall so fast that whatever temperature between the cloud and the earth will melt when they do not. Greater than 5 mm in diameter filled up the form reaches the earth . In fact, all of these conditions are very rare occurrence , and therefore both hail is very rare , are both very short period of time .
8:10 How Lightning is falling?
Sky, thunder or lightning consists of 3 billion a year . In other words, any time of year has the world's top 2000 thunder clouds and lightning strikes are 100 in our world every second . A powerful storm , than the atomic bomb dropped on Hiroshima reveals 100 times more energy . Who knows? Maybe one day in the future lightning will learn to use as an energy source .
This celestial event from the early history of humanity was seen as a divine sign . Although lightning dangerous to humans , there are benefits to human life . Agents useful for lightning strikes the ground vegetation nitrates and oxygen causes the stroke of the earth .
Everything on earth with sunlight begins with the rise of heated air . Of course, moving up in evaporating water in . This rising air reaches about 2-3 miles cold air coming across layers . How exhales breath steams in cold weather if we just saw it that way evaporates and forms clouds . These clouds then by air currents up to 20,000 meters tırmanabiliyorlar.asl Although it is not known exactly during the rise of cloud composed of ice crystals inside rub against each other, they reveal a static electrical energy is suggested. This electrical energy in the upper layers of clouds positive (+ ) and negative in the lower layers (-) loaded building. Ionized cloud power to the load in the air when it reaches the lightning occurs.
Rain clouds in the lower surface of the large negative charge of the electrons in there pushing and that makes the positively charged 1,000 kilometers per second load quickly coming down to earth , so doing a short circuit . Lightning in this moment in the sun's surface temperature is 30,000 degrees of heat is up to 5 times .
Lightning dropped something very amazing happening . Is getting a discharge from the ground into the cloud . At an altitude of 100 meters from where these two trends converge and a corridor with a lot of conductivity occurs. Here then nothing can stop lightning , positive charge to neutralize it quickly rises into the clouds . Here is the air-to-groundlightning , that occur whether or created from the ground up is the question.
This corridor toward the sky from where nearly one-third of the speed of light rapidly rising current of lightning also creates intense light entering the eye . Then again descend to the ground from above , and the potential difference between the two sides until you reset these events can be repeated 10-12 times .
8:11 Why is thundering ?
During the winter months in the snow , lightning, lightning and thunder rarely happens. Lightning and thunder most during the summer months when the weather is warm and humid air rising with the effect becomes . During the winter months the air temperature difference between the high and low parts at low levels over the humidity is also thunder, lightning and thunder as a result of the event is less common .
Thunder or lightning surrounding air over a period of up to one millionth of a second they heat up to 30,000 degrees . The heated air suddenly it expands , expands. Almost 100 times the normal atmospheric pressure, a pressure , a very fast speed of sound emits sound waves . This is the same as the speed of sound in the air to our ears as the sound reaches a kind of explosion . This is what we call thunder .
Şimşek , not a single event in a series of lightning They are a combination of events . Lightning upward turn after the first overlap overlap , the electric current is stronger than our ears from the first to the second voice is powerful.
With the appearance of lightning, lightning or thunder heard of the passing of time is measured in seconds and distance in kilometers divided into three if you can . Because the sound of thunder reached us with the speed of sound , thunder and lightning speed of light reaches our eyes the image .
In normal circumstances thunder is heard from a distance not more than 24 kilometers .
8:12 Why , sometimes months , we see the day ?
Moon can be seen only at night no such thing . During the day , depending on the period of the moon above us, in all the stars . But the reflected rays of the sun in our atmosphere mania is going to see them . Our atmosphere without the sky will be dark during the day , with the sun we could see the stars .
Moon is very close to the world of the stars in the sky as the image appears too large . If you can get good light from the sun according to the position in the sky during the day may seem easily . Surface of the moon as an asphalt road surface is reflective. Is darker in color , but it is not completely black . When we look at the moon in the sky we see only the light reflected from its sun . As the sun does not shine , but still the brightest star in the sky can reflect more light than 100,000 times .
Daytime air destroys the bright glow of the stars . In fact, the brightness of the brightest stars in the sky in the region that is slightly different , but it can not detect much difference . But in the area of the moon is so bright enough to light the night as we could not see him . Even in cases where weather conditions favorable weather 's light can even see the planet Venus .
Solar is a great bulb, can be thought as a large mirror in the month . End up, though in some cases even direct light bulb , we can see the light reflected by the mirror . This is the case at night . I can not see the sun because the light coming from it has blocked our world . Month , so we can see the light reflected from the mirror . In the bulb , mirror we see together the day of the month is the state appear .
Usually, the dark side of the moon ' is used way of saying he is wrong. Indeed, the ' back side of the moon ' must have . Bear 's world surrounding our turnaround time with their rotation around the time almost the same , because we bear always a face we see , but months the earth and sun is between us facing side of the dark, the sun overlooking the rear face is bright .
8:13 Why the stars blinking lights at night ?
Many of the stars we see in the night sky we are so far away from our Sun, but that are also great , but they appear as one point . Planet of the stars of the differences in our solar system revolve around the sun is that they are with us . It is therefore very distant stars in the sky 'fixed' at a standstill , the planets are constantly replaced . With its proximity to the sun as the planets Mercury, Venus , and our world . Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune and Pluto are . Distances in our solar system is so great that it even . sunlight coming into our world in 8 minutes , but four hours to reach Neptune . Despite our solar system, Neptune and Pluto are already available from our world can not be seen without the use of telescopes . Sun Neptune is so far away , this planet when viewed from the view is indistinguishable from a bright star . 8 minutes for sunlight to come into the world the way that it receives , a modern jet aircraft traveling at 1,000 miles per hour , but it could have gone around 17 years .
Distances outside our solar system is incredible. For example, the Andromeda galaxy 2.2 million years to reach the light of the world . So we are seeing the galaxy for so many years with the previous version . I wonder what are they doing now ?
On a clear moonless night sky 7000 the number of stars is visible . 25 million stars visible with a small telescope . But for example, in the United States in the Mount Palomar observatory telescope scanned the entire sky visible retrievals 2 billion stars . However, only 100 billion stars in the Milky Way galaxy is estimated to be .
Stars of winking lights flicker as if in reason, and not come so far is our atmosphere . Earth relatively warm air is apt to rise continuously . This situation continues at night . The dim light of the stars in this rising wave of breaks . Sometimes our eyes can not reach exactly , ie intermittent income .
This hot radiator or a fire in our home or on the road too hot on the back of rising air similar to the way the image of corrugate . Though the light from the visible planets also breaks up with rising air waves , but they are more powerful than their light to reach our eyes and eye kırpmaz are not interrupted .
Why is losing water from the sink 8:14 turning right ?
Fill your sink or bathtub with water and suddenly pull the plug . Water will not discharge back through the hole flat , swirling will discharge to form a hose . This direction of rotation to the right in the northern hemisphere , ie , clockwise in the southern hemisphere is exactly the opposite . Scientists call ' Coriolis ' force , they say. That in both hemispheres and ocean currents flow in opposite directions of air that is being adopted by everyone , the water discharged from a wash basin , such a small environment is effective in the earth's rotation can not be the subject of debate .
The world revolves around his speed is not the same on each side . One in Ecuador , 40,000 miles in a day, so going up around the world , with a measured 1,670 miles an hour while driving , a man in full pole zero rapidly revolves around not only their . Clouds hung in the sky in the same way as fixed by the influence of wind on the ground floor if you do not but are still rotate with in the lower part of the land . In this case the equatorial clouds are turning faster than those in the Arctic .
erdoganakbiyik@gmail.com
https://www.youtube.com/my_videos?o=U
İÇİNDEKİLER
1. Adetler
1.01. İngiltere'de trafik niçin soldan akar?
1.02. Niçin trafik lambaları kırmızı, sarı ve yeşildir?
1.03. Erkek bebeklerin giysileri niçin mavidir?
1.04. Erkeklerin düğmeleri niçin sağdadır?
1.05. İnsanlar niçin tokalaşıyorlar?
1.06. Matemde bayraklar niçin yarıya indirilir?
1.07. Şemsiyelerin çoğunun rengi niçin siyahtır?
1.08. Günümüzde üniformalar niçin haki renkte?
1.09. Eski insanlar tuvaletlerini nasıl yapıyorlardı?
1.10. Erkekler eskiden nasıl tıraş oluyorlardı?
1.11. Ata neden soldan binilir?
1.12. Erkekler niçin kravat takar?
1.13. Gelinliklerin rengi niçin beyazdır?
2. Batıl inançlar
2.01. 13 sayısı niçin uğursuzdur?
2.02. Ayna kırılması niçin uğursuzluk getirir?
2.03. Nazar değmesi nasıl oluyor?
2.04. Kara kedi geçmesi niçin uğursuzluk getirir?
2.05. Merdivenin altından geçmek neden uğursuzluk sayılır?
2.06. Niçin tahtaya vuruyoruz?
3. Günlük yaşam
3.01. Niçin müzikten hoşlanıyoruz?
3.02. Ayların günleri niçin 28, 30, 31 gibi farklı?
3.03. Bozuk paraların kenarları niçin tırtıllıdır?
3.04. Sirk çadırları niçin daima daire biçimindedir?
3.05. Niçin kurşunkalemlerin çoğu altıgen ve sarı renkte?
3.06. Buz neden kaygandır?
3.07. Saatler niçin ileri-geri alınır?
3.08. Bir saat niçin 60 dakikadır?
3.09. Saatin akrep ve yelkovanı niçin sağa dönüyor?
3.10. İskambil kağıtlarındaki şekillerin anlamı nedir?
3.11. Buzlanmış yollara niçin tuz dökülüyor?
3.12. 24 ayar altın ne demektir?
3.13. Yüzme yarışları niçin dört ayrı stilde yapılıyor?
3.14. İngilizce'de hindiye niçin Turkey deniliyor?
3.15. Yağmurda koşan niçin daha çok ıslanıyor?
3.16. Ev çiçekleri bize nasıl zarar verebilirler?
3.17. Sabun kiri nasıl gideriyor?
3.18. Sirklerde kılıcı nasıl yutuyorlar?
3.19. Gazeteler niçin enine düzgün yırtılmıyor?
3.20. Atletler niçin saat yönünün aksine koşuyorlar?
3.21. Boks ringleri niçin dört köşedir?
3.22. Asansör düşerken zıplanırsa ne olur?
3.23. Mum yanınca niçin geriye bir şey kalmıyor?
3.24. Yazın niçin açık renk giysiler giyiyoruz?
3.25. Camın arkasında güneşte bronzlaşabilir miyiz?
3.26. Elektrik insanı nasıl çarpıyor?
4.İnsan
4.01. Ağrı nedir?
4.02. Nasıl sarhoş olunuyor?
4.03. Vurgun yemek nasıl olur?
4.04. Neden esneriz?
4.05. Niçin yaşlanıyoruz?
4.06. Niçin gıdıklanıyoruz?
4.07. Renklerden nasıl etkileniriz?
4.08. Saçlarımız niçin uzuyor?
4.09. Niçin uyuyoruz?
4.10. Uyku nedir?
4.11. Vücudumuz ısısını nasıl ayarlıyor?
4.12. Alkolün ne kadarı trafikte zararlıdır?
4.13. Banyodan sonra ellerimiz niçin buruşur?
4.14. Jet-lag olayı nedir?
4.15. Karagözlülerin çocuğu nasıl mavi gözlü olabilir?
4.16. Aynı anne-babanın çocukları niçin farklı oluyor?
4.17. Kanımız kırmızı iken damarlarımız niçin mavi?
4.18. İnsanlar niçin dondurularak saklanamıyor?
4.19. Suyun altında niçin bulanık görürüz?
4.20. İnsanların niçin bazıları solaktır?
4.21. Parmaklarımız niçin çıtlar?
4.22. Uyurken beynimizde neler oluyor?
4.23. Niçin hıçkırırız?
4.24. Taşıt tutması nasıl oluyor?
4.25. Niçin gülüyoruz?
4.26. İnsanlar nasıl yüzebiliyor?
4.27. Niçin insanların kanları birbirlerinden farklı?
4.28. Niçin hapşırıyoruz?
4.29. Saçlarımız niçin beyazlaşıyor?
4.30. Tırnaklarımız nasıl uzuyor?
4.31. Erkek ve kadınların el yazıları farklı mıdır?
4.32. Yirmi yaş dişiniz neden geç çıkıyor?
4.33. Niçin her insanın sesi farklıdır?
5. Hayvanlar dünyası
5.01. Niçin böcek yemiyoruz?
5.02. Kırmızı renk boğaları niçin kızdırır?
5.03. Sivrisinekler insanı niçin sokar?
5.04. Tellere konan kuşlar niçin çarpılmıyorlar?
5.05. Atlar nasıl ayakta uyuyabiliyorlar?
5.06. Kuşlar niçin 'V şeklinde uçuyorlar?
5.07. Kediler nasıl hep dört ayak üzerine düşerler?
5.08. Yeşil ot yiyen ineklerin sütleri niçin beyazdır?
5.09. Sinekler tavanda nasıl yürüyebiliyorlar?
5.10. Bir köpek yaşı niçin yedi insan yaşına eşittir?
5.11. Kutuplarda hayvanlar nasıl yaşıyorlar?
5.12. Örümcek ağının özelliği nedir?
5.13. Yarasalar niçin kan emer?
5.14. Yağmurda karıncalara niçin bir şey olmuyor?
5.15. Hayvanlar niçin kış uykusuna yatarlar?
6. Teknoloji
6.01. Telefon şehir kodları nasıl veriliyor?
6.02. Şarkı söyleyerek bir bardak nasıl kırılabilir?
6.03. Kuru temizleme nasıl yapılıyor?
6.04. Cereyan kesilince telefonlar nasıl çalışıyor?
6.05. Mikrodalga fırınlar yiyeceği nasıl pişirir?
6.06. Barkod nedir?
6.07. Yalan makinesi nasıl çalışır?
6.08. Silah susturucuları nasıl çalışır?
6.09. Telefon tuşlarında niçin çıkıntılar var?
6.10. Arabamızın aynaları niçin farklı gösteriyor?
6.11. Soğuk havada arabamız niçin zor çalışıyor?
6.12. Uçaklar arkalarında niçin bulut bırakıyorlar?
6.13. Helikopterlerin arka pervaneleri ne işe yarar?
6.14. Fotoğraflarda gözler niçin kırmızı çıkıyor?
6.15. Floresan lambalar niçin daha ekonomiktir?
6.16. Paraşütle ilk nasıl atlanıldı, kim atladı?
6.17. Bumerang nasıl geri gelebiliyor?
6.18. Kağıt nasıl yapılıyor?
6.19. En yüksek ses hangisidir?
6.20. Paslanmaz çelik niçin paslanmaz?
6.21. Arabalarda hava yastıkları nasıl çalışıyor?
7. Yiyecekler
7.01. Biber neden acıdır?
7.02. Hamburgerin adı nereden geliyor?
7.03. Yiyecekler tuzlanarak nasıl saklanabiliyor?
7.04. Soğan doğrarken niçin gözümüz yaşarır?
7.05. İnsanlar yiyeceklerini niçin pişirerek yerler?
7.06. Bira içenler niçin sık tuvalete giderler?
7.07. Diyet kola suda nasıl yüzebiliyor?
7.08. Elma kesilince niçin kararıyor?
7.09. Patlamış mısır nasıl patlıyor?
7.10. Domates niçin meyvedir?
7.11. Un niçin çok tehlikeli bir patlayıcıdır?
8. Dünyamız
8.01. Gökyüzü neden mavidir?
8.02. Arzın merkezine seyahat nasıl olurdu?
8.03. Deniz suyu niçin tuzludur?
8.04. Güneşe yaklaştıkça hava niçin soğuyor?
8.05. Suyun hacmi, donunca niçin küçülmüyor?
8.06. Yaşanmış en düşük ve en yüksek sıcaklık kaç derecedir?
8.07. Bulutlar nasıl oluşuyor ?
8.08. Niçin yağmur yağıyor ?
8.09. Niçin kar yağıyor ?
8.10. Yıldırım nasıl düşüyor?
8.11. Niçin gök gürlüyor?
8.12. Niçin ayı bazen gündüz de görüyoruz?
8.13. Yıldızların ışıkları gece niçin kırpışıyor?
8.14. Lavabodan su niçin sağa dönerek boşalıyor?
1
ADETLER
1.01 İngiltere'de trafik niçin soldan akar?
Bir zamanlar herkes İngilizler gibi yolun solundan gidiyordu. Bunun için de çok geçerli bir sebep vardı.
Yüzyıllarca önce yolun karşısından gelenin dost mu, yoksa düşman mı olduğunu kestirmek mümkün değildi. İnsanların çoğu sağ ellerini kullandıkları için, yolun solundan, duvar dibinden (yaya veya atla) giderek sol taraflarını emniyete alır, sağ ellerini kılıçlarını hemen çekecek şekilde hazır bekletirlerdi.
Yolun solundan seyahat, ilk defa 1300 yıllarında, papanın Roma'ya gelecek hacıların yolda karmaşaya sebep vermemeleri için, yolun solundan gitmelerini söylemesiyle resmileşti ve yüzyıllar boyu devam etti.
18. yüzyılın sonlarında ABD'de birçok atın çektiği posta arabalarında, sürücü koltuğu yoktu ve sürücü en arkada ve soldaki atın üstünde oturuyordu. Bu da yolun solundan gidildiğinde karşıdan geleni ve yolun kontrolünü zorlaştırıyordu.
Çok geçmeden ABD'de trafik sağdan işlemeye başladı. Fransız İhtilali sırasında, ihtilalin liderlerinden Maximilien Robespierre, büyük bir olasılıkla Katolik kiliseye meydan okuyanlara bir jest olsun diye, Parislilerden yolların sağından gitmelerini istedi.
Bir süre sonra aslında kendisi de bir solak olan Napolyon, ordularındaki ikmal arabalarının yolların sağından gitmeleri emrini verdi ve zaptettiği her ülkede de bu uygulamayı hayata geçirdi.
İngiltere hiçbir zaman Napolyon tarafından zapt edilemediğinden İngilizler yolun solundan gitme alışkanlıklarından vazgeçmediler. Avustralya, Hindistan gibi tüm eski sömürgelerinde de bu usulü devam ettirdiler. Zaten İngilizler'de Amerikalılardan farklı olarak sürücü arabanın üstünde ve sağında oturuyordu.
Modern araba teknolojisinin gelişmesi ile bu gelişimin dünyada öncüsü olan ABD'de sürücü koltuğu ve direksiyon sağdan gidişe uygun olarak sola konuldu ve dünyanın birçok bölgesinde bu şekilde yaygınlaştı.
İngiltere'de ve eski sömürgelerinde, trafik akışını sağ şeride almanın faturası o kadar yüklüdür ki, artık isteseler de kolay kolay bunu yapamazlar.
Hangi ülkede olursanız olun, trafiğin yönü ister sağdan olsun ister soldan, karşıdan karşıya geçmeden önce, siz yine de her iki yöne bakmayı ihmal etmeyin.
1.02 Niçin trafik lambaları kırmızı, sarı ve yeşildir?
Trafik ışıkları uygulaması, önceleri demiryollarının trenleri kontrol için uyguladığı sinyaller Örnek alınarak başlamıştır. Demiryolları idaresi kırmızı rengi 'dur' sinyali olarak seçmişti. Kırmızı renk kan rengi olduğundan asırlar boyu tehlikenin, tahribatın ve ölümün simgesi olmuştur. Demiryolları ilk faaliyete geçtiği 1830'lu yıllarda 'ikaz' ışığının rengi yeşil, 'geç' ışığının ise beyazdı.
Bir süre sonra beyaz sinyal problem yaratmaya başladı. Beyaz renkli 'geç' sinyali diğer sokak lambaları ile karıştırılabiliyordu. Ama daha da kötüsü 'dur' işaretlerine konulan kırmızı mercekler yerlerinden düşünce ışık beyazlaşıyor, 'geç' sinyali olarak algılanıyor ve kazalara yol açabiliyordu.
Sonunda demiryolcular kırmızıyı 'dur', yeşili 'geç' sarı rengi de 'ikaz' sinyali olarak kullanmaya başladılar. Bilindiği gibi sarı, renk spektrumu içinde en göz alıcı renktir. Böylece makinist bir sinyalin bulunması gereken yerde beyaz ışığı görürse, bir şeylerin yanlış olduğunu anlıyor ve tedbirini alıyordu.
Karayollarına gelince, yollarda sadece atların ve at arabalarının bulunduğu tarihlerde bile dünyanın büyük şehirlerinde trafik sorundu. İlk trafik lambası otomobillerin ortaya çıkmasından çok önce 1868'de Londra'da kullanıldı. Gazla yakılan ve bir eksen etrafında döndürülebilen kırmızı ve yeşil lambalar bir yıl sonra patlayıp, kendilerini çeviren polisi de yaralayınca bu uygulama ortadan kalktı.
Ama öte yandan otomobillerin ortaya çıkması ve şehirlerde dolaşmaya başlamalarıyla birlikte durum iyice kötüleşti. Çeşitli şehirlerde değişik uygulamalar yapıldı. Demiryollarındaki uygulama örnek alındı ama demiryollarında birbirine paralel iki hat vardı. Bu sistem iki yolun kesiştiği kavşaklarda işe yaramıyordu.
Sonunda günümüzdekilere benzeyen ilk elektrikli otomatik trafik lambasını, ilkokul mezunu ve ABD'deki Cleveland'da otomobil sahibi ilk siyah olan Garrett Morgan geliştirdi. 1914'de ilk denemelerine başlayan Morgan 1923'de de patentini aldı. Morgan 1963'de ölümünden az önce patentini 40 bin dolara General Electric firmasına sattı.
Morgan'ın lambaları demiryollarına benzer şekilde bir "T" üzerinde kırmızı ve yeşil iki lambadan ibaretti. Çok geçmeden ikaz anlamında sarı lamba da ilave edildi ve uygulama bütün dünyaya süratle yayıldı.
Aradan geçen yıllara rağmen sarı renk hala 'ikaz' anlamındadır ama günümüz sürücüleri onu 'geç' sinyali olarak algılıyorlar.
1.03 Erkek bebeklerin giysileri niçin mavidir?
Yüzyıllarca önce insanlarda şeytani güçlerin, bebeklerin veya küçük çocukların odalarında dolaştıklarına, onların vücutlarına girmek için fırsat kolladıklarına ilişkin ortak bir inanç vardı. Ayrıca bu şeytani güçlerin, mavi renk tarafından kovulduğuna da inanılıyordu. Çünkü mavi göklerin rengi idi. Hatta bugün bile hala Ortadoğu'da şeytanı kovmak için, bazı evlerin kapıları maviye boyanmaktadır.
O zamanlarda, sülalenin devamı için, erkek bebeklerin önemi daha fazla olduğu için, şeytan korkar da gider diye, erkek bebeklerin ve küçük erkek çocukların giysilerinin mavi olması adet haline geldi ve yüzyıllar boyunca devam etti.
Çok sonraları kız bebekler de "erkek bebekler kadar önem kazanınca", onların giysilerine de bir renk verilmesi ihtiyacı doğdu ve de çiçeklerin en güzeli olan gülün rengi, yani pembe renk verildi.
1.04 Erkeklerin düğmeleri niçin sağdadır?
Hakikaten, niçin erkeklerin tüm giysilerinde düğmeler sağda, ilikler solda iken kadın giysilerinde tam tersidir?
İşte, insanların daha çok sağ ellerini kullanmalarından dolayı yerleşen bir alışkanlık daha. Sağ elini kullanan bir insan için, sağdaki bir düğmeyi, soldaki bir iliğe geçirmek daha kolaydır. Bu nedenle de erkeklerin düğmeleri daima sağdadır.
Peki kadınların düğmeleri niçin solda? Kadınların çoğunluğu da, daha çok sağ ellerini kullanmıyor mu?
Giysilerde düğmelerin kullanılmaya başlanıldığı ilk zamanlarda, düğmeler hem çabuk kırılabiliyordu, hem de herkesin alamayacağı kadar pahalı idi. Düğme alabilecek zengin kadınlar da, uzun elbiselerini ancak hizmetçilerinin yardımı ile giyebiliyorlardı.
Hizmetçiler ise hanımlarının karşısında, onların düğmelerini, sağ ellerini kullanarak daha rahat ve daha hızlı ilikleyebiliyorlardı (tabii erkeklerin de daha hızlı çözdüklerini söylemeye gerek yok). Bu neden(ler)le, terziler düğmeleri hizmetçinin sağına, hanımının ise soluna gelecek şekilde diker oldular. Günümüzde her kadın, kendi kendine giyinip soyunmasına rağmen nedendir bilinmez, bu adet değişmedi.
1.05 İnsanlar niçin tokalaşıyorlar?
Tokalaşma aslında çağlar öncesi bir adet. Çok eski çağlarda, tüm erkekler bir silah taşıyor ve çoğunluğu da bu silahı sağ eli ile kullanıyordu.
Bir erkek diğerine dost olduğunu, elinde silah bulunmadığını göstermek için, boş sağ elini uzatıyor, diğeri de aynı şeyi yapıyordu. Ama her iki taraf da kendini emniyete almak, diğerinin aniden silah çekmesine mani olmak için, birbirlerinden emin olana kadar, birlikte ellerini hafifçe sıkarak duruyorlardı.
Tokalaşırken elleri sallama alışkanlığı, elleri daha iyi kavrayarak, rakibin giysisinin içinden aniden bir silah çıkarmasını önlemek için başlamış olabilir. Ancak sonraları dostluğun bir ifadesi oldu.
1.06 Matemde bayraklar niçin yarıya indirilir?
Bu geleneğin kökeni eski deniz savaşlarına kadar uzanıyor. O devirlerde her bir savaş gemisinin direğinin tepesinde dalgalanan kendine özgü renkli bir bayrağı vardı. Bir deniz savaşından sonra yenilen gemi, galip tarafın bayrağını asmak zorundaydı, bunun için de kendi bayrağını yarıya çekerek üstte yer bırakırdı.
Günümüzde böyle bir durum söz konusu değilse de, bayrakları yarıya indirmek bir saygı ifadesi olarak kaldı. Milletlerin matem günlerinde, önemli devlet adamlarının ölümünde, diğer milletlerin de bayraklarını yarıya indirmeleri, mateme katılmak anlamında uluslararası bir gelenek haline geldi.
Hangi ulustan olursa olsun denizde birbirinin yanından geçen gemilerin, geçiş süresince bayraklarım yarıya indirmeleri geleneği, saygının bir ifadesi olarak günümüzde hala devam etmektedir.
1.07 Şemsiyelerin çoğunun rengi niçin siyahtır?
Şemsiyeler ilk olarak 3400 yıl önce Mezopotamya'da, bir rütbenin, bir ayrıcalığın sembolü olarak kullanılmaya başlandı. Bu ilk şemsiyeler Mezopotamyalıları yağmurdan değil, yakıcı güneşten korumak için kullanılıyordu.
Şemsiyeler yüzyıllar boyu hep güneşten korunmak için kullanıldı. Bugün bile bazı Afrika kabilelerinde şefin arkasında yürüyen bir şemsiye taşıyıcısı görülmektedir. Hatta İngilizce'de şemsiye anlamındaki 'umbrella' kelimesi, Latince gölge anlamına gelen 'umbra' kelimesinden türemiştir.
Milattan önce 1200 yıllarına gelindiğinde şemsiye Mısırlılarda biraz dini bir anlam kazandı. Gökyüzünün Tanrının vücudundan yapılmış, dünyayı koruyan bir şemsiye olduğuna inanıyorlardı ve başlarının üzerinde taşıdıkları şemsiye yüksek ahlak sembolü idi.
Romalılar şemsiye kültürünü Mısırlılardan aldılar ama onu hep kadınsı bir sembol olarak gördüler ve erkekler tarafından hiç kullanılmadı. Yağlı kağıttan yapılan şemsiyelerin yağmuru da geçirmediği görülünce, kadınlar tarafından yağmurda da kullanılmaya başlandı. Artık antik tiyatrolarda, yağmurda kadınlar şemsiyeler altında rahat rahat otururlarken, erkekler sırıl sıklam ıslanıyorlardı.
Avrupa'da şemsiyelerin yaygın olarak kullanılmasına 1700'lü yıllarda başlanmıştır. Bu yıllarda şemsiyelerin yünlü kumaşlarının üstü bir çeşit yağ ile sıvanıyordu. Bu yağ kumaşa su geçirmez bir özellik kazandırıyor ve siyah bir renk veriyordu. Siyah renkli bu şemsiyeler erkekler tarafından da benimsendi ve güneş için olan beyaz şemsiyeler kadınların, yağmur için olan siyahlar ise erkeklerin vazgeçilmez aksesuarları oldu.
Bir çeşit yağ ile sıvanan siyah şemsiyeler gerçekten yağmuru hiç geçirmiyorlardı ama ömürleri de pek uzun sürmüyordu. Zamanla daha kaliteli şemsiyeler üretildi, ancak siyah renk su geçirmezliğin bir garantisiymiş gibi algılanmaya devam edildi. Günümüzde yazın şemsiye kullanma adeti pek kalmadı ama yağmurda erkekler siyah şemsiye taşımada hala ısrarlı. Kadınlar ise cıvıl cıvıl renklerdeki şemsiyelerle dolaşıyorlar.
l .08 Günümüzde üniformalar niçin haki renkte?
Napolyon savaşlarına kadar, askeri üniformalar çok renkli ve gösterişli idi. Ancak savaş teknolojisi geliştikçe bunun da bazı sakıncaları ortaya çıkmaya başladı. Kılıç ve kalkanla yapılan savaşlarda gösterişli üniformalar düşmanda moral bozukluğu yaratıyordu ama ateşli silahlar bulununca, bu parlak ve renkli giysiler uzaktan iyi bir hedef olmaya başladı. Bugün askerler savaşa en uygun sadelikte giyinerek giderler ve sadece gerekli teçhizatı taşırlar.
Üniformalardaki haki renk ise ilk kez İngilizler tarafından 1850'li yıllarda Hindistan'da kullanılmaya başlanmıştır. Britanya ordusundan Hary Lumsden İngiliz askerlerinin beyaz üniformaları nedeni ile kolay hedef olduklarını fark edince, üniformaların üzerine toz ve çamur sürerek ve biraz da çay ile boyayarak renklerini gölgeli kahverengine dönüştürmüş ve giysilerin rengini araziye uydurmaya çalışmıştır. Toprak rengine benzeyen bu üniformalara Hintçe toprak rengi anlamına gelen 'Khaki' adı verilmiş ve Türkçe'ye de 'haki' olarak geçmiştir.
Khaki 20. yüzyılın başlarında günün standartlarına göre değiştirildi. Bu model Amerikan özel timleri tarafından tehlikeli görevlerde kullanılmaya başlanıldı. Birinci Dünya Savaşı'nda da kullanılan bu renkteki kumaşlar çok sert oldukları için askerlerin hareket kabiliyetlerini azaltıyor ve ıslandıkça daralıyorlardı. 1932 yılında pamuktan üretilen 'cramerton' ordu elbisesi dayanıklı olması ve içinde kolayca hareket edilebilmesi açısından İkinci Dünya Savaşı'nda ordunun kullandığı en yaygın arazi elbisesi haline geldi.
Bir sonraki aşama ise askerlerin düşman tarafından görülmemesini sağlayacak kadar araziye uygun ama aynı zamanda aynı tarafın askerlerinin birbirlerini vurmamasını sağlayacak şekilde ayırt edilebilir kumaş renk ve desenini yaratmaktı.
Aslında kamuflaja ilk olarak askerler tarafından değil, hayvanların kendilerini fark etmelerini önlemek için avcılar tarafından başvurulmuştu. Kamuflaj desenlerini yaratabilmek için İngiliz ve Fransız orduları ressamlarla işbirliği yapmıştır. Hatta Picasso'nun ordu giysilerini görünce, 'Bunlar benim desenlerim' diye bağırdığı bile rivayet edilir.
1.09 Eski insanlar tuvaletlerini nasıl yapıyorlardı?
İnsanlar tarihlerinde çok uzun bir süre tuvalet kullanmadılar. Başlangıçta hayvanlar nasıl yapıyorlarsa, onlar da öyle yaptılar. İşlerini en yakın çalının dibinde veya bir ırmak kenarında görebiliyorlardı. Ancak toplumlar geliştikçe, köyler, kasabalar ortaya çıktıkça tuvalet ihtiyacını karşılamak için daha uzak mesafelere gitme zorunluluğu doğdu. Ayrıca açıkta bırakılan atıkların yarattığı kötü koku ve hastalık tehlikeleri de insanlarda bu konuda bazı önlemler almanın zamanının geldiği bilincini oluşturdu.
Binlerce yıl önce Sümerler, Mısırlılar ve Hindistan'da yaşayanlar oturakta oturup, ihtiyaçlarını giderdikten sonra oturağa düşenleri uzakta bir yerlere döküyorlardı. İki bin yıl önce ise Romalılar ilk basit tuvaleti kullanmaya başladılar. Atıklar oturdukları deliğin içine düşüyor, deliğin altından akan su onları uzağa taşıyordu.
Çiftçilerin, açık arazide çalışanların ise zaten böyle bir dertleri yoktu. Tarlanın bir köşesine çukur kazıyor, çukur yeterince dolunca, toprakla dolduruyor ve başka bir çukur kazıyorlardı. Geceleri ise yataklarının altında bir lazımlık bulunduruyorlardı.
Ortaçağda kale ve şatolarda atık bir delik vasıtası ile binanın etrafındaki su birikintisine düşürülüyordu. Bir yere tuvaletini yapıp, onu bir tanktan gelen su ile sürükleyip, uygun bir yere bırakma fikri ilk olarak Kraliçe 1. Elizabeth zamanında, 1589 yılında John Harrington'dan geldi. Ancak o zamanlar İngiltere'deki evlerde ne böyle bir tankı dolduracak, ne de atığı alıp götürecek su sistemi vardı.
Günümüzdekilere benzer bir tuvalet ancak iki yüzyıl sonra 1778'de İngiltere'de bir saat yapımcısı olan Alexander Cumming tarafından tasarlandı ve Joseph Bramah tarafından geliştirildi. Tuvaletlerden evlere yayılan kötü koku ise 1849 yılında Stephen Green'in 'U' şeklinde bir boruyu tuvaletin çıkışına monte etmesi ile son buldu. Tuvaletlerin ve günümüzde lavaboların da altında bulunan bu 'U' şeklindeki boruda her zaman bir miktar su kalır ve kokunun oluşmasını önler. Tabii o zamanlar tuvaletler dökme demirden yapılıyordu. Sonra düzgün yüzeylerinin temizlenme kolaylığı bakımından seramik tuvaletler üretilmeye başlanıldı. 1888 yılında ise tuvaletlere zinciri çekilince suyu akan klozetler ilave edildi.
Bizde tuvaletler için hela, kenef, ayakyolu, WC., 00, yüznumara gibi birçok isim kullanılır. 'WC.' İngilizce ismindeki 'Water Closet'in baş harfleridir. Yüznumaranın hikayesi ise değişik. Eskiden Fransa'da otellerde tuvaletler koridorların uçlarındaydı. Odaların her birine birer numara verirken, tuvaletlere numarasız demişler ve '00' diye işaretlemişlerdi. Fransızca'daki 'numarasız' kelimesi ile '100 numara' kelimesi hemen hemen aynı telaffuz edildiğinden, bizde Fransızcası biraz kıt birinin tercüme hatası sonucu 'yüznumara' olarak yerleşmiştir.
1.10 Erkekler eskiden nasıl tıraş oluyorlardı?
1991'de Avusturya Alpleri'nde buzullar arasında donmuş bir erkek cesedi bulundu. Şaşırtıcı olan cesedin 5.200 yıl önce yaşamış birine ait olması ve bugüne kadar hemen hemen hiç bozulmadan kalabilmesiydi. 'Alp Çobanı' adı verilen bu cesette dikkat çeken bir başka husus da, yüzünde sakal ve bıyık olmamasıydı.
Arkeologlara göre erkekler tarih öncesi devirlerde de tıraş oluyorlardı. Mağara duvarlarındaki bu devirlerden kalma resimler sakal tıraşı için kabukların, köpekbalığı dişlerinin, en çok da keskinleştirilmiş çakmaktaşlarının kullanıldığını göstermektedir. Günümüzde keşfedilen bazı ilkel kabilelerde çakmaktaşının bu amaçla kullanıldığı gerçekten de görülmektedir. Mısır'da açılan mezarlarda eski Mısırlıların M.Ö. 4. yüzyılda sakal kesmek için kullandıkları altın ve bakır aletler bulunmuştur.
Tarih öncesi erkeğinin sakal tıraşı olma nedeni, kesilmezse 150 santimetreye kadar uzayabilecek olan sakalın hareket kabiliyetini hayli kısıtlamasıdır. Ancak sinek kaydı tıraş olma ihtiyacının nedeni bilinmemektedir. Her gün kesilmesi gerekiyorsa erkekler niçin sakallı yaratılmışlardır, o da ayrı bir konu. Erkekler günümüzde olduğu gibi geçmiş zamanlarda da din, toplumsal konum ve moda gibi nedenlerle tıraş oluyorlardı. Örneğin, Roma'da sadece özgür insanlar tıraş olabilirdi.
MS. 14. yüzyılda şimdiki usturanın ilkelleri ortaya çıkmaya başladı, ama erkeklerin acılı ve kanlı tıraş derdi 20. yüzyılın başlarına kadar devam etti. King Camp Gillette (jilet) ABD'de 1901 yılında ilk iki taraflı jileti keşfetti. Ancak Birinci Dünya Savaşı yıllarına kadar 168 jilet ve 51 makine satabilmişti. Savaş başlarında ABD hükümeti ordunun ihtiyacını karşılamak için firmaya 3,5 milyon tıraş makinesi sipariş etti. Böylece tıraş bıçağı bir sektör haline geldi.
Kısa bir süre sonra eski bir kılıç üreticisi olan Wilkinson firması da tıraş bıçağı üretimine geçti ve bu ikili günümüze kadar piyasanın devleri olarak geldiler. Günümüzde Gillette dünya pazarının yüzde 66'sim elinde bulundururken, Wilkinson'un payı yüzde 20'dir. Daima sektörün motoru olan Gillette aslında kaşifinin ve firmanın ismi ve bir marka iken ürünün de ismi haline gelmiştir
1950'li yıllarda ilk elektrikli tıraş makineleri devreye girdi. Aynı yıllarda ise paslanmaz çelik tıraş bıçağı piyasaya çıktı. Günümüz erkeklerinin yaklaşık yüzde 80'i ıslak tıraşı yani tıraş bıçağı kullanmayı tercih ediyor. Dünyada tıraş olan 2 milyar erkek ve her birinin yüzünde ortalama 15 bin kıl varken ve hele hele bu kıllar günde yaklaşık 2 milimetre uzarken, yani bir erkeğin ömrünün ortalama 100 günü tıraş olmakla geçerken, kim bükebilir tıraş bıçağı sektörünün bileğini?
1.11 Ata neden soldan binilir?
Diğer birçok alışkanlıkta olduğu gibi, bunun da sebebi, insanların çoğunun sağ ellerini kullanıyor olmalarıdır. Asırlar önce, daha çok sağ ellerini kullanan insanlar, kılıçlarını kolay çekebilmeleri için, kılıçlarını kınlarında, sol taraflarında taşıyorlardı.
Ata binerken, sol dizin altına kadar inen bu uzun kılıçla ata sağdan binmek, yani sağ ayağı üzengiye koyup, sol ayağı atın üzerine atarak binmek kılıç nedeni ile zor oluyordu.
Soldan, sol ayağı üzengi üzerine koyup, sağ ayağı atın üzerine atarak binince kılıç sorun yaratmıyordu. Özellikle savaşa giden ordularda disiplin nedeni ile bir örnek hareket edilmesi gerektiğinden, solaklar da ata soldan binmek zorunda kalıyorlardı.
Artık biniciler kılıç taşımıyorlarsa da, ata soldan binmek günümüze kadar uzanan bir gelenek haline geldi.
1.12 Erkekler niçin kravat takar?
Takılar hariç üzerimizdeki her giysinin bir fonksiyonu vardır. Peki kravatın boğazı sıkmaktan başka fonksiyonu nedir? Her iki yakayı bir araya getirmekse düğme o işi görüyor. Düğmeleri örtüp giysimizi güzel ve renkli kılmaksa kadınlar niye takmıyor? Pek de kravat sever bir millet olmadığımız açıktır ama ister inanın, ister inanmayın kravatın ortaya çıkışında Türklerin de rolü var.
1660'da Osmanlılar Avusturya ordusuna yenilince o zamanlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sınırları içinde olan Hırvatistan'dan (Croatia) bir alay asker zaferin kahramanları olarak Paris'e götürüldüler ve kralın huzuruna çıkarıldılar. Bu askerler boğazlarına renkli mendiller takmışlardı. Bu mendiller Romalılar devrinde hatiplerin, ses tellerini sıcak tutmak için boğazlarına sardıkları mendillere benziyordu. Kral çok beğendi ve kendisi de krallık kravatları takan bir alay kurdu. Kravat kelimesi de Hırvat anlamındaki 'Croat'tan türedi.
Çok geçmeden bu moda İngiltere'ye sıçradı. Hiçbir centilmen boğazına bir şey sarmadan kendini iyi giyinmiş hissetmiyordu. Kravat o zamanlar o kadar yüksek bağlanırdı ki, insanlar vücudunu döndürmeden etrafa bakamıyorlardı, ama hiç olmazsa bir faydası vardı. Kılıç darbelerine karşı boyunu koruyordu.
Kravat çeşitli şekillerde yüzyıllarca yerini korudu, yüzden fazla değişik bağlama şekli geliştirildi. Bağlama şekilleri üzerine kitaplar yazıldı. 1960 gençliğinin düzene baş kaldırması sırasında biraz gözden düştü ama 1970'li yıllardan başlayarak popülaritesi yine arttı. Tabii ki patronlar kravat takınca çalışanlara da başka seçenek kalmıyordu.
Kravatlar erkeklerin elbise dolaplarının en kolay yıpranabilir aksesuarlarıdır. Genellikle erkekler kravatı düğümünün bir tarafından, ince ucunu çekerek çıkarırlar. Halbuki doğru yol kravatı bağlarken hangi hareketleri yaptıysanız, sökerken de ters sıra ile aynısını yapmanızdır.
Kravatı çıkardıktan sonra her iki ucunu birleştirip iki kat yapmanız, parmağınızın üzerine bir kemer gibi sarmanız, parmağınızı içinden çektikten sonra bütün gece o şekilde muhafaza etmeniz uzmanlar tarafından tavsiye ediliyor. Eğer söz konusu olan bir ipek kravat ise sabahleyin de hemen askıya asmanız gerekiyor, bu şekilde içindeki fiberler orijinal şekillerine gelecektir. Son bir uyarı: Üzerinde leke olsa bile ipek kravatları kuru temizlemeye göndermeyin, deforme olabilirler, mümkün olduğunca kendiniz temizlemeye çalışın bu da bir sonuç vermezse dikişlerim söküp mendil olarak kullanabilirsiniz.
1.13 Gelinliklerin rengi niçin beyazdır?
Çocuk annesine sormuş: 'Anne gelinlerin giysisi niçin beyaz renkte?' Annesi cevaplamış: 'Beyaz renk masumiyetin ve mutluluğun sembolüdür.' Çocuk tekrar sormuş: Teki o zaman damatlar niçin siyah giyiyorlar?'
Eski Roma'da gelinliklerin rengi sarıydı. Gelinler yine sarı renkte peçe takıyorlardı. Peçe evli ve bekar kadınları ayırt ediyordu. Ortaçağlarda ise gelinliğin rengi üzerinde pek durulmadı. Kumaşın kaliteli ve gösterişli olması daha önemliydi. Herkes en iyi elbiselerini giyiyordu, renk de herkesin kendi tercihine göreydi.
Beyaz gelinlik adetinin yaygınlaşması 16. yüzyılda olmuştur. Bu yıllarda kraliyet ailesi gelinlerinin gümüşi renkte gelinlik giymeleri gelenekti. Kraliçe Viktorya bunu reddetti ve beyaz gelinlik giymekte ısrar etti.
Bundan sonra İngiliz ve Fransız yazarlar, beyaz rengin masumiyetin simgesi olduğu konusunu işlemeye başladılar. O dönem ahlakına göre bekaret evliliğin vazgeçilmez koşulu olduğu için beyaz gelinlik adeti tuttu. Evlenirken beyaz giysi giymek genç kızların bekaretlerini topluma ilan etmelerinin vasıtası oldu.
Gelinlikle ilgili bazı batıl inançlar da var. Bunlara göre gelinin gelinliğini bizzat kendisi dikmesi, damadın düğünden önce gelini gelinlikle görmesi, gelinin gelinliği düğünden önce giymesi uğursuzluk getiriyor.
Söz evlenmeden açılınca evlilik yüzüğünden de bahsetmek gerekiyor. İnsanların evlenince yüzük takmaları eski Mısırlıların inançlarına dayanıyor. Milattan 2800 yıl önce Mısır'da yaşayanlar dairenin veya halka şeklindeki cisimlerin, başlangıç ve bitiş noktalarının olmaması nedeni ile sonsuzluğu temsil ettiklerine inanıyorlardı. Yüzük evliliğin sonsuza dek süreceğini simgeliyordu. Sonra bu inanç ve adet Romalılar vasıtası ile iyice yaygınlaştı. Kazılarda o devirlere ait çok ilginç evlilik yüzüklerine rastlanılmıştır.
Evlilik yüzüğünün sol ele ve sondan bir önceki parmağa takılmasının sebebi ise modern tıbbın gelişmesinden önceki devirlere ait yanlış bir insan anatomisi bilgisidir. O zamanlarda dolaşım sistemimizdeki ana damarın sol elimizde bu parmaktan başlayıp kalbimize gittiği sanılıyordu. Böylece buraya takılan yüzükler evli çiftin kalben bağlılığını simgeliyordu. Gerçi şimdi damarların nereden gelip nereye gittiği biliniyor ama bu da bir adet olarak kaldı.
2
BATIL İNANÇLAR
2.01 13 sayısı niçin uğursuzdur?
13 sayısının uğursuz olduğuna ilişkin inanç dünyada o kadar yaygındır ki, yaşamı birçok yönde ciddi olarak etkilemektedir. Bazı ülkelerde evlerin kapılarına 13 numarası verilmez, uçaklarda 13. koltuk sırası yoktur, apartmanlarda, otellerde 13. kat ya 12A'dır ya da 14'tür. 13 numaralı oda yoktur. Olsa bile insanlar o odada kalmak istemezler. Hatta ayın 13'ünde işe gelmeme, uçak ve tren rezervasyonlarının iptali, alışverişin düşmesi ve benzeri davranışların ABD'ye günde milyonlarca dolara mal olduğu söylenmektedir. Bu inanç bir fobi yani bir çeşit korku hastalığı olarak kabul edilmiş olup adı 'triskaidekaphobia'dır.
Genel olarak bu inancın, Hz. İsa'nın meşhur son yemeğindeki havarilerin sayısından kaynaklandığı sanılsa da, kökü çok daha eskilere mitolojik tanrıların yaşadığına inanılan çağlara, İskandinavya topraklarına kadar gider.
O zamanlarda ışık ve güzellik tanrısı Balder bir ziyafet verir. Balder Vikking'lerin meşhur tanrısı Odin ile Frigga'nın oğulları olup, ay kraliçesi Nanna'nın da eşidir. Bu ziyafete 12 kişi davetli iken, yalanların ve hilelerin tanrısı Loki, davetli olmadığı halde, zorla 13. kişi olarak katılmak ister. Ancak bu arada çıkan tartışmada, Loki diğer tanrılar tarafından da çok sevilen Balder'i öldürür.
Bu mitolojik hikaye ve inanış İskandinavya'dan Avrupa'nın güneyine kadar yayılır. Hıristiyan din adamları bu halk masalını kullanırlar ve Hz. İsa'nın son yemeğine uygularlar. Hıristiyan versiyonunda Balder'in yerini Hz. İsa, Loki'nin yerini de hain Judas alır. Bu yemekten sonra 24 saat içinde de Hz. İsa çarmıha gerilerek öldürülür. Bu nedenle Hıristiyanlarda akşam yemeğinde 13 kişi bir araya gelirse bunlardan birinin başına bir felaket geleceğine inanılır.
Bu inanışlara göre 13 sayısı uğursuzdur ama ayın cumaya rastlayan 13. günü hepten uğursuzdur. Ancak böyle bir günde doğmuşsanız tam tersi, yani 13 sizin uğurlu gününüzdür.
Cuma gününün uğursuz sayılmasına Havva anamızın Adem babamıza elmayı cuma günü yedirtip cennetten kovulmasına sebep olması, Hz. Nuh zamanındaki büyük selin cuma günü olması, Hz. İsa'nın cuma günü çarmıha gerilmesi gibi olaylardan biri veya hepsi neden olmuş olabilir. Müslümanlar ise Hz. Adem'in cuma günü yaratıldığına inandıklarından bu güne diğer günlerden daha çok değer verirler.
13 sayısının uğursuzluğuna duyulan inancın kökeninde bir yıl içinde ayın 13 kez dolunay olarak gözükmesinin yattığını söyleyenler de vardır.
2.02 Ayna kırılması niçin uğursuzluk getirir?
Ayna kırılmasının uğursuzluk getireceğine olan inanış, en eski batıl inançlardan biridir. Kökeni ilk aynanın yapılışından yüzyıllar öncesine, hatta ilk çağ insanına kadar gider. Göllerde veya su birikintilerinde, kendi aksini gören ilkel insan şaşırmış, bunun kendisinin ruhu olduğunu sanmış, suyu bulandırıp görüntüsünün kaybolmasına neden olanları da düşman bilmiştir.
İlk aynaların kullanılışı eski Mısır devirlerine rastlar. Bunlar pirinç, bronz, gümüş hatta altın gibi metallerden yapılmış ve çok iyi parlatılmış yüzeylerdi ve de tabii ki kırılmaları mümkün değildi. Bu devirde de bu parlak yüzeylerden yansıyan görüntünün o insanın ruhunun bir yansıması olduğuna inanılıyordu. Sonraları buna vampirlerin ruhları olmadığından bu parlak yüzeylerde görüntülerinin de yansımadığı inancı ilave edildi.
Cam kapların yapılmaya başlanılmasından sonra da, içindeki sudan yansıyan görüntünün ruhun bir yansıması olduğu inancı devam etti ama camlar kırılabiliyordu ve o zaman da içinde bulunan ruhun bir parçası vücudu terk ediyordu.
Birinci yüzyılda Romalılar bu uğursuzluğun süresini 7 yıla çıkardılar Romalılar hayatın her yedi senede bir kendini yenilediğine İnanıyorlardı. Camın kırılması sonucu ruh ve dolayısıyla insanın sağlığı tahrip olduğundan, vücudun kendini yenileyerek, sağlığına kavuşması için yedi yıl geçmesi gerekiyordu.
Bu batıl inanç, 15. yüzyılda İtalya'da, Venedik şehrinde, arkası gümüş kaplı, çok kolay kırılabilir ve pahalı ilk aynaların yapılması ile birlikte iyice gelişti. İnanç biraz da ekonomik boyut kazanmıştı. Aynayı taşıyanlar, evlerde aynaları temizleyen hizmetkarlar, aynaları kırmaları halinde, yedi yıl boyunca, ölümden daha beter felaketlerle karşılaşabilecekleri hususunda uyarılıyorlardı.
Bu inançla beraber geliştirilen bazı önlemler de oldu tabii. Örneğin: aynanın kırılan parçaları toplanır ve güneye doğru akan bir ırmakta yıkanırsa veya toprağa gömülürse kötü şans yok edilmiş olur. Ancak kırılan parçaları alıp evden çıkarken içlerine bakmamak gerekir. Yatak odalarındaki aynaların üzerleri kullanılmadığı zamanlarda örtülmelidir ki ruh içinde kalmasın. Ölen bir insanın evindeki aynaların da üzerleri örtülmelidir ki ruh gökyüzüne doğru olan yolculuğunda bir engelle karşılaşmasın.
17. yüzyılın ortalarında İngiltere ve Fransa'da ucuz maliyetli aynalar üretilmeye başlanıldı ama batıl inanç o kadar yerleşmişti ki, günümüzün modern dünyasında bile hala devam ediyor.
2.03 Nazar değmesi nasıl oluyor?
Bizde "nazar değmesi" adı verilen inanç, diğer lisanlarda "şeytan göz" veya "şeytan bakışı" olarak adlandırılır. Bebeğine yeni elbiseler giydiren bir anne, çarşıya gidip alışveriş yapar. Bu arada bir başka kadın gelir ve bebeği sever. Eve gittiklerinde bebek ishal olur. İşte anneye göre bebeğine o kadının nazarı değmiştir. Dikkat ederseniz burada bebeği seven kadının art niyeti yoktur. Zaten nazarı değen kişinin genellikle kötülüğü değil, kıskançlığı ve çekemezliğidir söz konusu olan.
Noel Baba ve benzeri batıl inançlar çocuklukta kuvvetli olup yaş ilerledikçe azalırken, nazar değme inancı bunun tam tersidir. Nazar inancının ardındaki güç, bakışın ruhla bütünleşmesidir. Bakış konuşmaya göre daha etkilidir. İnsana tam odaklanır ve daha duygusaldır. Birçoğumuz arkamız dönük olduğumuz halde kalabalık içinden birinin bize baktığını hissetmişizdir.
Nazar değmesi ile ilgili olarak en çok kabul gören görüş, gözdeki yansımadır. Eğer karşınızdaki birinin gözlerine dikkatle bakarsanız, gözlerinde kendi görüntünüzün yansıdığını görürsünüz. Eski insanlar sudan, aynadan yansıyan görüntülerinin kendi ruhları olduğuna inanıyorlardı. Karşılarındaki insanın gözleri içinde kendi küçük görüntülerini görünce tehlikede olduklarını, ruhlarının karşısındakinin gözleri içinde hapsolduğunu sanıyorlardı.
Bu korkunun dünya çapında genel bir inanca dönüşmesinin, şimdi Irak'ın bulunduğu topraklarda yaşamış eski Sümerlerden kaynaklandığı sanılıyor, Sümerlerin inançlarına göre bazı insanlar bakarak suları kurutabilir ve bu nedenle ölüme sebep olabilirlerdi. Sonradan bu inanç bir bakışla yaşayan şeyleri de kurulabilme yönünde gelişti. Örneğin, nazar değen çocukların ishal olup vücutlarının sıvı kaybetmesi, annelerin ve süt veren hayvanların sütlerinin kuruması, meyve ağaçlarının kuruması ve erkeklerin iktidarsız kalmaları vb. Görüldüğü gibi, bunların hepsinde de sıvı kaybı ve kuruma vardır.
Bu inanç doğuda Hindistan'a, batıda Portekiz ve İngiltere'ye, kuzeyde İskandinavya'ya kadar yayıldı. Böylesi bir inanca sahip olmayan Amerika, Asya, Afrika ve Avustralya'ya ise kaşifler, denizciler ve göçmenler tarafından taşındı. Ama günümüzde hala Çin, Kore, Güneydoğu Asya, Avustralya ve Amerika yerlilerinde, Afrika'da sahranın güneyinde böyle bir batıl inanç yoktur.
Doğu Akdeniz ve Ege kıyılarında bu inanca, mavi gözlü insanların daha fazla nazarlarının değdiği inancı da ilave edilmiştir. Bu yörelerde mavi gözlü insanların azlığı bunun sebebi sanılıyor. Bu nedenle buralarda nazarı geri itmek veya ayna gibi yansıtmak için mavi göz şeklinde, camdan yapılan nazarlıklar başta bebekler olmak üzere nazarın değebileceği düşünülen her yere takılmaktadır.
2.04 Kara kedi geçmesi niçin uğursuzluk getirir?
Dünya tarihinde kedilerden başka, önce tanrılaştırılan, sonra şeytanla özdeşleştirilip soykırımına uğrayan, sonra da tekrar evin baş köşesine yerleştirilen hiçbir canlı türü yoktur.
Bir insanın önünden siyah renkli bir kedi geçmesinin uğursuzluk getireceğine ilişkin inancın kaynağının milattan önce 3000'li yıllara, eski Mısırlılara dayandığı biliniyor. O devirde kediler kutsal bir canlı olarak görülüyordu. Hatta siyah dişi kedilerin tanrıça olarak kabul edildikleri kazı çalışmaları sonucu çıkan duvar kabartmalarından anlaşılmaktadır.
O devirde Mısır'da kedileri hastalık ve ölümden korumak için kanunlar bile yapılmıştı. Evin kedisinin ölmesi aile için bir felaketti. Aile fakir veya zengin olsun fark etmez, kedi mumyalanır, çok güzel kumaşlara sarılır, hatta mezarında yanına kıymetli taş ve madenler bırakılırdı.
Kedilerin Mısırlıları bu kadar etkilemesinin sebebinin çok yüksek yerden düştükleri zaman bile yara almadan kurtulmaları olduğu sanılıyor. Kedinin dokuz canlı olduğu inancı o zamanlarda gelişmiştir.
Medeniyetler geliştikçe insanlarda kedi sevgisi de arttı, Hindistan'da, Çin'de kediler insana en yakın hayvan oldular. O devirlerde, bugünkü inanışın aksine kedinin birisinin önünden geçmesi o kişi için şans demekti.
Kedilerden, özellikle siyah kedilerden nefret, Hıristiyanlığın kendinden önceki kültürleri ve onların sembol kabul ettiği şeyleri yok etme güdüsü ile ortaçağda, İngiltere'de başladı. Bağımsız, bildiğini yapan, "inatçı" ve "sinsi" karakteri, sayılarının da şehirlerde aşırı artması ile birleşince, kediler gözden düştü.
O yıllarda evinde kedi besleyenler yalnız yaşayan fakir ve yaşlı kadınlardı. Yine o yıllar büyücü ve cadı inancının tüm Avrupa'da histeriye dönüştüğü yıllardı. Siyah kedi besleyen bu kadınların kara büyü yaptıklarına dair kampanyalar başlatıldı. Siyah kedilerin geceleri şeytana dönüştükleri konusunda korku dolu halk hikayeleri üretildi.
Cadı konusu bir paranoyaya dönüşünce birçok zavallı kadın kedisi ile birlikte yakıldı. Fransa'da kral 13. Louis bu uygulamayı yasaklayana kadar her ay binlerce kedi yakıldı. Sonra da kedilerin popülaritesi tekrar yükselerek arttı. Boşuna dememişler kediler dokuz canlıdır diye.
2.05 Merdivenin altından geçmek neden uğursuzluk sayılır?
Duvara dayanmış bir merdiven görürseniz altından geçmeyin, etrafından dolanın. Çünkü o merdivenin tepesinde ya bir tamirci, ya bir boyacı ya da camları silen biri olabilir. Yani başınıza bir çekiç, su kovası, boya kutusu, hatta bir adamın düşme olasılığı yüksektir. Merdiven altından geçmenin uğursuzluk getireceği inancı gerçekten batıl inançlar içinde en azından bir işe yarayan tek inançtır. Ancak inancın kökeninde pratikteki faydası ile ilgili olmayan farklı şeyler yatmaktadır.
Duvara dayanan bir merdiven, duvar ile arasında bir üçgen oluşturur. Bu, bir çok kültürde tanrıların kutsal üçgeni olarak bilinir. Örneğin piramitlerin kenarlarının üçgen olması da bu inanca dayanır. Bir üçgenin içinden geçmek de, bir kutsal yere meydan okumak anlamına gelebilir.
Eski Mısırlılar için zaten merdivenin kendisi iyi şansın sembolü idi. Merdiven olmasaydı, Güneş Tanrısı Osiris'i karanlıkların ruhundaki hapis hayatından kurtarmak mümkün olamayacaktı. Ayrıca merdiven tanrıların katına tırmanmak için de şekilsel bir semboldü. Günümüzde açılan bu antik mezarlarda ölünün cennete tırmanması için yanma konulmuş bulunan merdivenlere rastlanmaktadır.
Asırlar sonra birçok batıl inançta olduğu gibi Hıristiyanlık bu inancı da Hz. İsa'nın ölüm şekline adapte etti. Çarmıha dayalı merdiven kötülüğün, hıyanetin ve ölümün sembolü oldu. İnsanlar, merdivenin altından geçmekle bütün bu kötü geleceklerle karşılaşabileceklerine inandırıldılar.
17. yüzyılda İngiltere ve Fransa'da suçlular darağacına götürülmeden önce bir merdivenin altından geçiriliyorlardı. Tabii yanında olanlar merdivenin etrafından dolanıyordu.
Değişik kültürler bu uğursuzluğa karşı bazı panzehirler geliştirdiler. Mesela bir merdivenin altından yanlışlıkla veya zorda kalarak geçen kişiler için Romalıların panzehiri yumruktu. O kişiler orta yani en uzun parmaklarını gerip diğer parmaklarını yumruk gibi yaparlar ve geçtikten sonra merdivene doğru sallarlardı. Bizde, Türkiye'de böyle bir adet yoktur ama Amerikan filmlerinde karşısındakine bu hareketi yaparak küfür veya hakaret edildiği sıkça görülür. Bunun kökeni de işte bu Roma panzehiridir.
2.06 Niçin tahtaya vuruyoruz?
Meşe ağacına insanların ruhani bir değer vermesi çok eskilere dayanır. Ağacın yüksekliği ve sağlamlığı nedeni ile bazı güçlere sahip olduğuna inanılıyordu. Tahtaya vurma inancı dünyanın apayrı iki yerinde birbirinden bağımsız olarak gelişti. Önce milattan önce 2000'li yıllarda Kuzey Amerika yerlilerinde, sonra da Ege'de Helen uygarlığında.
Her iki kültür de meşe ağacına çok sık yıldırım düştüğünü gözlemlemişti. Amerika yerlileri meşenin, Tanrının yıldırımla yeryüzüne inip üzerinde oturduğu yer olduğuna, Helenler ise Yıldırım Tanrısı olduğuna inanmışlardı.
Kuzey Amerika yerlileri bu batıl inancı bir adım daha ileri götürdüler. Bu ağacın köküne vurarak, ileride başlarına gelebilecek tehlikelere ve şansızlıklara karşı Tanrı ile temasa geçtiklerine inanıyorlar ve ondan kendilerini korumasını istiyorlardı.
Ortaçağda ise Hıristiyan din adamları bu inancı kendi devirlerine taşıdılar. Onlara göre bu inanışın temelinde Hz. İsa'nın tahta bir çarmıhta öldürülmesi yatıyordu. Hatta Avrupa'nın her katedralinde orijinal tahta haçın küçük bir parçasının bulunduğuna inanılıyordu. Bu tahtaya vurmak ise "Tanrım dua ve isteklerimi gerçekleştir" anlamına geliyordu.
Bu arada diğer kültürlerde inanıştaki tahta aynı kaldı ama cinsi biraz değişti. Amerika yerlileri ve Helen medeniyetinin ağacı meşe iken, Mısırlılar incir ağacını, Almanlar dişbudağı tercih ettiler. Hollandalılar ise ağacın cinsine önem vermediler. Boyasız ve cilasız olması onlar için yeterliydi.
Amerikalıların tahtaya vurma inancının kökeni ne gariptir ki Amerikan yerlilerine dayanmıyor. Romalılar devrinde Avrupa'da iyice yaygınlaşan eski Helen inancının bir parçası olarak Amerikalılar tahtaya vuruyorlar.
Başımıza gelebilecek kötü şeyleri savuşturmak için tahtaya vurma inancı hala devam ediyor ama uygulama alanı çok daraldı. Her taraf plastik ve laminat dolu.
3
GÜNLÜK YAŞAM
3.01 Niçin müzikten hoşlanıyoruz?
Müzik nedir? Düz biçimde konuşarak söylenebilecek bir şeyin değişik ses dalgaları ile söylenmesinden niçin hoşlanırız? Müzik niçin keyif veya tam aksi hüzün duygusu verebiliyor?
Müzik aslında ses dalgalarının, belirli kurallar içinde bir düzene sokulmasıdır. Bilindiği gibi, ses dalgalar halinde yayılır. Bir saniye içindeki dalga sayısı sesin karakterini tespit eder. Saniyede 260 dalga yapan, yani titreşen ses 'Do' notasıdır.
Bu şekilde 7 temel nota oluşur. Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-Si. Son notadan sonra, Do'nun titreşim sayısının bir katı kadar titreşimde daha ince bir Do gelir ki, bu iki Do arasına bir oktav denir. İşte bu oktav, gam, akort denilen matematiksel diziler, bir çeşit dizilerek müzik oluşturulur. Ancak tüm bunlar bize, bu matematiksel diziden bihaber, Afrika yerlilerinin, dağ başındaki çobanın enfes müziğini açıklayamaz.
Aslında kültürün müzik ve bundan alınan zevk üzerinde doğrudan ilgisi vardır. Doğu müziğinde yukarıda belirtilen matematik dizilerdeki perdelerin arasında karışık gezinilme, Afrika'da baş döndürücü ritimler, Avrupa'da ise notaların ideal düzeni öne çıkar. Ancak bunlar da, değişik müzik türlerine ilgi duyan bizlerin ve müziğin hoşlanılma nedenini açıklamaya yetmez.
Müzik ve dil yetenekleri birçok yönden birbirine benzemektedir. Bilimciler insanların müzik yeteneği kazanmalarının, konuşmaya başlamaları ile aynı zamanlara denk düştüğünü ileri sürüyorlar. Konuşma yeteneği şüphesiz daha iyi bir iletişim ve yaşama şansı avantajını getirmiştir ama müziğin hangi ihtiyacı karşıladığı hala meçhul.
Bebekler anlamlı kelimelere benzer sesler çıkarmaya başlarken aynı zamanda şarkı söyler gibi mırıldanmaya da başlarlar. Uzun ve karışık cümleler kurmayı becerdikçe, daha uzun ve karışık şarkıları söyleme yetenekleri de artar. Ancak beynin konuşmaya kumanda eden kısmında hasar olan hastaların konuşamamalarına rağmen müzik yeteneklerinin devam ettiği de görülmüştür.
Son zamanlarda, beynimizde müziği algılayan bir alıcı bulunabileceği tezi ileri sürülmektedir. Eğer bir gün bu alıcı bulunsa bile, bunun niçin beynimize konulduğunun sebebi yine anlaşılamayacaktır.
Öğretilme yoluyla bir çeşit dans yapabilen veya dans olarak algılanamayacak hareketleri olan canlıları saymazsak, doğada müzik ve ritim duygusu sadece insanda vardır. Bu özelliğin nedeni ise hala tam olarak açıklanamıyor.
3.02 Ayların günleri niçin 28, 30, 31 gibi farklı?
Romalılar milattan 758 yıl önce 10 aylık takvim uygulamasına başladılar. Bu ilk orijinal Roma takviminde aylar, gündüz ve gecenin eşit olduğu, binlerce yıldır hayatın başlangıç zamanı olarak kabul edilen Mart ayından başlamak üzere, Martius (Mart), Aprilis (Nisan), Maius (Mayıs), Junius (Haziran), Quintilis (Temmuz), Sextilis (Ağustos), September (Eylül), October (Ekim), November (Kasım) ve December (Aralık) idi.
Bu ay adlarından Quintilis'den (Temmuz), December'a (Aralık) kadar olanlar, 5, 6, 7, 8, 9 ve 10 rakamlarının Roma'lılarca telaffuz ediliş şekliydi yani, Mart başlangıçlı takvime göre bu aylar yılın 5'inci, 6'ncı, 7'nci, 8'inci, 9'uncu, ve 10'uncu aylarıydılar. Bu 10 aylık takvim geride hesaba katılmamış daha 60 gün bırakıyordu.
Yedek olarak bırakılan bu 60 gün sorun yaratınca, Janarius (Ocak) ve Februarius (Şubat) adları ile iki ay daha eklenerek takvim tamamlandı. Yani yılın ilk ayı Martius (Mart), son ayı ise Februarius (Şubat) oldu.
Asırlar sonra milattan 46 yıl önce Roma İmparatoru Julius Caesar (Sezar), muhtemelen politik sebeplerden takvimde bazı değişiklikler yaptı. On bir ayı 30 ve 31 gün olarak iki şekilde düzenledi, yılın son ayı olan Şubat'a 29 gün verdi, her dört senede bir Şubat'a bir gün ilavesini kabul etti. Ancak sonra nedendir bilinmez Janairus'u (Ocak) yılın ilk ayı olarak ilan etti. Böyle olunca da, her 4 yılda bir eklenecek bir günün, yeni durumda yılın ikinci ayı konumuna gelmesine rağmen Februarius'a (Şubat) eklenilmesine devam edildi.
Julius Caesar'ın beklenmeyen ölümünden (Sen de mi Brütüs olayı!) sonra, Romalılar bu çok sevdikleri imparatorlarının anısına Quintilİs (Temmuz) ayının ismini July olarak değiştirdiler.
Ondan sora tahta çıkanlardan, Augustus kendi şerefine, Sextilis (Ağustos) ayının adını kendi ismi ile değiştirerek, bu aya August adını verdi. Ama ortaya başka bir sorun çıkmıştı. Sezar'ın ayı 31 gün, Augustus'un ayı ise 30 gün çekiyordu. Sorunu yine imparatorun kendisi çözdü ve zaten 29 gün olan Şubat'tan bir gün daha alarak Ağutos'a ekleyiverdi. Böylece iki ay da eşitlenmiş oldu.
İşte size takvimin, niçin 12 ay olduğunun, ayların isimlerinin nasıl konduğunun ve niçin farklı sayıda günlerden meydana geldiklerinin, dört sene sonra eklenecek artık günün niçin yılın sonuncu değil de, alakasız bir şekilde ikinci ayına eklendiğinin küçük bir hikayesi.
Özellikle ortaçağda takvimler üzerinde o kadar oynanmıştır ki, yapılan bilimsel hesaplamalara göre, İsa'nın bugün kabul edilen Milattan, yani İsa'nın doğumundan yaklaşık 6 yıl önce doğduğu, 36 yıl yaşayıp Milattan sonra 30 yılında öldüğü ileri sürülmektedir.
3.03 Bozuk paraların kenarları niçin tırtıllıdır?
Özellikle kağıt para devrinden önce, alışverişte kullanılan paralar altın ve gümüş içeriyorlardı. Her devirde olduğu gibi, o devirde de bulunan bazı düzenbazlar, bu paraları kenarlarından kazıyarak, çok az miktarda da olsa, bu değerli madenleri biriktiriyor, parayı da tekrar kullanabiliyorlardı.
O devirlerde tüccarlar, parayı tartıyorlar ve ağırlığı eksikse kabul etmiyorlardı. Tabii, para da elinizde kalıyordu. Antik para kataloglarında dikkat ederseniz, paraların büyük bir kısmının tam yuvarlak olmadığını görürsünüz.
Bu sorunu çözmek ve halkı eksik paraya karşı korumak için bozuk paraların kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı. Bu tırtıllar sayesinde paranın kenarının kazındığı hemen belli oluyordu ve kenarı kazınmış parayı kimse almıyordu.
Bu adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden bulunmamasına rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da bir yazı vardır.
Günümüzde madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adı altında sadece küsuratları ödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma niteliklerini kanundan almalarına rağmen, kullanılmalarında bazı sınırlamalar vardır.
Gerek kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan ödemeleri kabul etmemek mümkün değildir. Buna 'Kanuni Tedavül Mecburiyeti' denilir ki, kağıt paralarda bu mecburiyet sınırsızdır. Ödenen miktar ne kadar büyük olursa olsun, bunu karşı taraf kabul etmek mecburiyetindedir.
Madeni paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan değerin 50 katını tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 50 bin liralıklarla, 2,5 milyona kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama daha fazlasını da bozuk para ile ödeme isteğinizi karşı taraf kabul etmeyebilir.
Kağıt paraların Merkez Bankası tarafından basıldığı bilinir de, madeni paraları Maliye Bakanlığı'nın çıkardığı pek bilinmez. Madeni paraların toplam para stoku içindeki oranı da yaklaşık yüzde l civarındadır.
Hiç dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni paralarda ise yandandır. Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan, kabartma tekniği ile bir yüzün tam detayını vermek mümkün olamamaktadır. Yandan bir profil kişiyi daha iyi tanınır kılmaktadır.
3.04 Sirk çadırları niçin daima daire biçimindedir?
18. yüzyıla gelinceye kadar, cambazlık, ateş yutma vb. gösteriler sokaklarda halka, saraylarda ise asillere yapıyordu.
Philip Astley, bugünkü modern sirklerin kurucusu kabul edilir. 1763 yılında kurduğu sirkinde, ana gösteri ata binilerek yapılanlardı. Astley atlar bir daire etrafında döndüklerinde, binicilerin at üzerinde daha rahat ayakta durduklarını bildiğinden, sirk çadırım ve gösteri yerini bir daire oluşturacak şekilde düzenledi ve atların gösteri sırasında, daima daire biçiminde dönmelerini sağladı.
Bir başka sirk sahibi, Antonio Franconi'de, dairenin en uygun çapının yaklaşık 13 metre olduğunu saptadı ki, bu mesafe bugün bile kullanılan ölçüdür.
Son bir not olarak, İngilizce'si 'circus' olan sirk kelimesinin, Latince'de daire anlamına gelen, 'circle'dan türediğini de belirtmeden geçmeyelim.
3.05 Niçin kurşunkalemlerin çoğu altıgen ve sarı renkte?
Esasında en kolay üretim biçimi kare kesitli kurşun kalemdir ama yazarken elde tutulması pek kolay değildin Yuvarlak kalemlerin elde tutulması kolaydır ama üretimi pahalıdır. Altıgen kesitli kalemler ise orta yoldur. Yuvarlak kesitli kalemler kadar kullanılması kolay ve üretimi daha ucuzdur.
Sekiz yuvarlak kurşunkalem için harcanan ağaçtan, dokuz altıgen kesitli kalem yapılabilir ve üretim safhası bir kademe daha kısadır.
Tabii ki, alıcılar için üretim maliyetlerinin pek önemi yoktur. Altıgen kesitli kurşunkalemlerin öbürlerine göre hala on bir kat daha fazla tercih edilmelerinin sebebi, belki de konulduğu masada yuvarlanıp, aşağıya düşmemeleridir.
Kurşunkalemlerin dışının sarıya boyanarak satışı 1854 yılma dayanır. Ancak 1890 yılma kadar bu rengi kullanmak çok önemsenecek bir faktör değildi.
1890 yılında Avusturya'da L&C Hardtmuth Co. isimli şirket öyle bir kurşun kalem üretti ki, diğer üreticiler de bu kaliteyi yakalamak zorunda kaldılar.
Bu kurşunkaleme meşhur Hindistan elması olan 'Koh-I-Moor' adı verilmişti ve altın sarısına boyanmıştı. Ayrıca içindeki siyah renkli kurşun ucuyla birlikte Avusturya-Macaristan imparatorluğunun bayrağını oluşturuyordu.
Bu kurşunkalem o kadar beğenildi ve o kadar başarılı oldu ki, sarı renk kurşunkalemdeki kalitenin bir simgesi olarak kaldı. Diğer kurşunkalem üreticileri de bu başarıdan pay alabilmek için ürünlerini piyasaya sarı renkte sürmeye başladılar. Bugün hala piyasada olan dört kurşunkalemden üçü san renktedir.
Kurşunkalemlerin içinde kesinlikle kurşun yoktur. Ana madde olarak kullanılan grafit 40 değişik malzeme ile karıştırılarak, yüksek sıcaklıkta çok ince çubuklar haline gelene kadar preslenir. Zaten kurşun çok zehirli bir elementtir. Kurşunkalem denilmesinin sebebi 16. yüzyılda grafiti bulan İngiliz bilimcinin onu bir çeşit kurşun elementi sanmasıdır. Ancak 200 yıl sonra grafitin bir çeşit karbon olduğu anlaşıldı.
3.06 Buz neden kaygandır?
Evde cilalı parke üzerinde çorapla yürürken düşme olasılığınız, halıya oranla çok daha fazladır. Çünkü halı ile ayağımız arasında, cilalı parkeye nazaran daha çok sürtünme ve daha fazla temas vardır. Buzlu bir yüzeyin üzerinde ayağımızın kaymasını benzer bir sebebe dayandırabiliriz, ancak buz pateni yapanlar pütürlü buz yüzeyinde, düz bir buz yüzeyinden çok daha fazla bir hızla kayarlar.
Buz, sanıldığı gibi, düzgün bir yüzey olduğu için kaygan değildir. Olay, buz pateninin çok küçük yüzeyinin buza basınç yapması dolayısıyla o noktadaki buzun erimesi ve oluşan bu ince su tabakası üzerinde patenin hareket etmesidir.
İnsan ayağının boyunun ortalama 25 santimetre, eninin ise 10 santimetre olduğunu kabul edelim. Ortalama insan ağırlığı olan 75 kg., iki ayakla 500 santimetrekare yere bastığında, her santimetrekareye 0,15 kg. ağırlık biner. Topuklu ayakkabı giyen kadınlarda yere basılan alan o kadar küçülür ve basınç o kadar artar ki, kadınların topuklu ayakkabı izi sıcak asfaltta kalır, hatta bu basınç nerede ise filinki ile aynıdır.
Ucu neredeyse bıçak gibi olan patenlerin buza değen alanı o kadar küçüktür ki, erime ısısını l derece azaltmak için 130 kg/cm2 gereken buz yüzeyini derhal eritir.
Buz pütürlü olunca, paten sadece buzun pütürünün çıkıntılarına basar, böylece temas yüzeyi iyice küçülür ve basınç artar ve buz daha kolay eriyerek, paten buz ile arasında oluşan ince su tabakası üzerinde rahatça kayar.
Bu arada buzun bir başka şaşırtıcı özelliğine de değinmeden geçemeyeceğiz. Dişimiz ağrıdığında elimizin üzerine konulan buz bu diş ağrısının azalmasına yardımcı olur.
Vücudumuzun herhangi bir yerinde bir ağrı oluştuğunda, uyarıcı sinirler buradan orta beyine ağrı sinyalleri gönderirler.
Bu sayede beyin tarafından uyarılarak vücudun doğal ağrı kesicileri olan 'endorfin' ve 'enkefolin' salgılanır.
Bu salgıların kaynağa gidebilmesi için sinir sisteminin diğer bölümlerine, ağrı algılarının geçtiği diğer kapıları 'kapat' sinyali gönderilir. El üzerinden gelen ağrı sinyallerinden dolayı salgılanan doğal ağrı kesiciler sonucu yüz sinirlerinden gelen ağrı kapıları beyinde kapanmaktadır.
Diş ağrılarında vücudun başka bir yerinde değil de el üstüne buz konulmasının nedeni bu olup, bu noktaya akapuntur uygulanmasıyla da benzer sonuca ulaşılmaktadır. Baş parmakla işaret parmağı arasındaki bu noktaya HO-KU noktası denilmektedir.
3.07 Saatler niçin ileri-geri alınır?
Birinci Dünya Savaşı süresince birçok ülke saatlerini yılın belli aylarında yeniden ayarlamaya başladı. Bunun amacı günün aydınlık saatlerini, insanların uyanık oldukları zamana uydurmak, dolayısıyla evlerde ve sokaklarda yanan lambalar için gerekli enerjiden tasarruf sağlamaktı.
Bugün de aynı uygulamaya devam edilmekte, Nisan ayının ilk pazar gününde saatler bir saat ileri, Ekim ayının son pazar gününde ise bir saat geri alınmaktadır. Diğer bir deyişle ilkbaharda size kaybettirilen bir saat, sonbaharda geri verilmektedir.
ABD'de kış aylarında standart zaman, yazları ise gün ışığından tasarruf zamanı uygulaması kongre kararı olarak kabul edilmiş olmasına rağmen bazı eyaletler bu uygulamayı reddetmiştir. Bu eyaletlerde halen yaz-kış standart zaman uygulaması devam etmektedir.
Yaz günlerinde gün ışığı, yani aydınlık saatler çok daha uzun olmasına rağmen hala tasarruf için saatlerin niçin bir saat ileriye alındığı çoğunlukla anlaşılmaz. Bunun en kısa açıklaması 'gece zamanını da gündüze katmaktır' ama bizler zaten karanlık olan saat 24:00'de değil de 23:00'de yatmamızın ülkemize ne kazandıracağını genellikle anlayamayız.
Saatleri ileri almanın kış mevsimi ile alakası yoktur. Kış aylarında standart zaman uygulanır. Ancak yaz günlerinde çok uzun aydınlık geçen bir zaman süresi vardır. Amaç bu sürenin başlangıcını ileri kaydırarak, akşam olma süresini bir saat uzatmaktır.
Yaz günleri hava çok erken aydınlanır. Eğer çiftçi değilseniz saat 05:00'de uyanmanıza gerek yoktur. Ancak gün ışığından tasarrufa gerek duymayarak saatlerimizi ileri almasaydık, bakın ne olurdu?
Dünyada güneşin 21 Haziranda 04:43'de doğduğu bir yer seçelim. Siz burada yaşıyorsunuz ve saat sekizde işte olmak için saat altıyı çeyrek geçe yataktan kalkmak zorundasınız. Bu seçtiğimiz yerde güneş ufukla 6 derece açı yaptığında, standart saat ile saat 05:11 civarlarında etraf tamamen aydınlanır. Bu durumda ileri alınmış saatler 06:15'I gösterir yani gerçekte siz işe bir saat erken gitmiş olursunuz ama ışığı yakmadan saate bakar, tıraş olup kahvaltı yapabilirsiniz.
Akşamları ise, her zaman 24:00'de yatmaya vücudunu alıştırmış bir insan, bir saat önce yatmak zorunda kalmış olur ama hava kararınca gece evde ve sokakta lambaların yanma süresi bir saat kısalmış olur.
Gün ışığından tasarrufun sanayinin kullandığı elektrikle alakası yoktur. Onlar gece de, gündüz de olsa zaten aynı elektrik enerjisini harcarlar.
3.08 Bir saat niçin 60 dakikadır?
Bir gün, dünyanın kendi ekseni etrafında bir dönüşü tamamladığında geçen süredir. Bunu herkes bilir. Aslında tam da öyle değildir. Çünkü dünya kendi ekseni etrafında dönüşü sırasında
yörüngesi üzerinde güneşin etrafında da döndüğünden, güneşten bakıldığında bir tam devri için geçen süre farklı gözlemlenir.
Neyse şimdi biz bunu karıştırmayalım ve bugün bütün dünyanın kabul ettiği zaman sistemine bakalım;
o Bir yıl 12 aydır. o Bir yıl 52 haftadır o Bir ay 28-31 gündür. o Bir ay 4-5 haftadır. o Bir hafta 7 gündür. o Bir gün 24 saattir. o Bir saat 60 dakikadır. o Bir dakika 60 saniyedir. o Bir saniye 100 mili saniyedir.
Görüldüğü gibi, bir gün kaç saniyedir diye sorulduğunda bile kafadan hesaplanamayacak kadar karışık bir bölünme. Önce gün 24'e, sonra 60'a, sonra bir daha 60'a bölünüyor. Saniyeden sonraki bölünmeler ise ondalık sistemle gidiyor. İşte çocukların zaman hesaplarında zorlanmalarının sebebi.
Bir günde niçin 24 saat olduğunu kimse bilmiyor. Bu rakamın güneş saatini ilk kullanan Mısırlılardan kaynaklandığı sanılıyor. Yere dikilen yüksek bir taşın gölgesi sabah batıya, akşam doğuya düşüyordu ve Mısırlılar bu arayı altıya bölmüşlerdi. Dolayısı ile bir gün 24 bölüm oluyordu.
12 sayısı 2, 3, 4 ve 6 ile bölünebildiğinden, o zamanlar en çok kullanılan sayı birimi idi ki, bugün bile düzine adı altında sayı birimi olarak kullanılmaktadır.
Mısırlılar ayrıca 30 günlük ay ve 360 günlük yıl takvimini uyguluyorlardı.
Bugün bir dairenin 360 dereceye bölünmesinin sebebinin de bu olduğu sanılıyor. Yaklaşık 3 bin yıl önce, bugün Irak olarak bilinen yerde yaşayan, Babilliler ise 60 sayısını matematik sistemlerinde temel olarak almışlardı. 2, 3, 4, 6, 12, 15, 20 ve 30 ile bölünebilen ve 360'ı da bölen bu sayı dakika ve saniyenin birimi olarak alındı. O zamanlar için onluk sistem, yani on sadece 2 ve 5'e bölünebilen zavallı bir sayı idi.
Saniyenin bölümleri ise o devirlerde ölçülemiyordu, ölçülebilmeye başlandığında ise dünya ondalık sisteme geçmişti ve bu esas alındı.
3.09 Saatin akrep ve yelkovanı niçin sağa dönüyor?
İlk olarak eski Mısırlılar, güneşin her gün düzenli bir hareketle doğup, belirli zamanlarda gökyüzünün aynı noktalarında bulunup, battığını gözlemlediler ve bunun bir günü zaman parçalarına ayırmada kullanılabileceğini keşfettiler.
Böylece güneşin bu hareketinden yararlanarak ilk güneş saatini yaptılar. Bu saat, meydanlık bir yere yüksek bir taş koymak ve güneşin hareketi sırasında, bu taşın gölgesini takip etmekten ibaretti.
Mısır, konumu itibari ile kuzey yarım kürede fakat ekvatora da yakın bir ülke olduğundan, güneş doğduğunda, gölge hemen tam batıda oluşuyor, güneş yükseldikçe gölge kuzeye, yani sağa doğru hareket ederek, güneş batışında doğu yönüne ulaşıyordu. Yani gölge bugünkü tüm saatlerin akrep ve yelkovanında olduğu gibi soldan sağa doğru dönüyordu.
Daha sonraları, pendulumlu, pilli saatlerde de yön değişmedi, hatta sağa doğru dönüşler 'saat yönüne dönüş' diye adlandırılır oldu.
Avustralya gibi ekvatorun güneyindeki ülkelerde, güneş doğarken taşın gölgesi güneye düşer ve güneş yükseldikçe sola doğru dönüş yapar. İlk saat orada keşfedilseydi, bugün akrep ve yelkovan ters yönde dönüyor olabilirdi.
3.10 İskambil kağıtlarındaki şekillerin anlamı nedir?
Oyun kartlarının nerede ve ne zaman ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor. 7. ve 10. yüzyıllar arasında Çin'de ortaya çıktığı ve 13. yüzyılda Marco Polo tarafından Avrupa'ya getirildiği tahmin ediliyor. Hindistan'dan veya Arabistan'dan geldiğini ileri sürenler de var ama bugünkü şekilleriyle kullanılmalarının 14. yüzyıl Fransa'sına dayandığı kesin gibi.
O tarihlerde, Fransa'da dört sınıf vardı ve iskambil kağıtlarındaki kupa, maça, karo ve sinek bu dört sınıfı temsil ediyordu. Kupa bir kalkanı andıran şekli ile asil sınıfı ve kiliseyi, maça bir mızrağın ucunu çağrıştıran şekli ile orduyu, karo ticari deniz işletmelerinin eşkenar dörtken kiremitlerinden esinlenerek orta sınıfı, sinek ise yonca yaprağına benzeyen şekli ile köylüyü temsil ediyordu. Bugün briç, poker veya benzeri oyunlarda, kupanın en değerli, sineğin ise en değersiz kart Olmasının nedeni işte bu sınıflamadır.
Aslında bizde papaz adı verilen kartın adı İngilizce'de kral (king), kızın ise kraliçedir (queen). Vale veya oğlan için ilk zamanlarda düzenbaz anlamına gelen 'knave' kelimesi kullanılırken, günümüzde 'jack' ismi kullanılmaktadır. Yani yabancı kartlarda kral ve kraliçe evli iken, bizde biraz yaşlı görülerek krala papaz adı verilmiş, kraliçeye de 'kız' denilerek oğlana layık görülmüştür.
Bazı ülkelerde oyun kartlarında değişik isim ve semboller kullanılmasına rağmen, en yaygın olanı Fransızların kullandıklarıdır. Fransızlar 'maça' şeklini mızrağa benzeterek 'pique' adını vermişlerdir. İngilizce'de ise aynı anlamdaki 'spades' kelimesi kullanılmaktadır. Her ne kadar bir kalkanı andırdığı için asil sınıfı temsil ettiği ileri sürülse de 'kupa' klasik bir kalp şeklidir. Bu nedenle Fransızlar ona 'coeur', İngilizler ise 'heart' adını vermişlerdir.
'Karo' için Fransızca'da kare anlamındaki 'carreau' kullanılırken İngilizler elmas anlamındaki 'diamond'u tercih etmişlerdir. Bizim 'sinek' dediğimiz şekil ise çok açık üç yapraklı bir yoncadır. Fransızlar bu anlamdaki 'trefle' kelimesini kullanırlarken, İngilizler 'club' (kulüp) ismini kullanmışlardır.
İşte bu nedenle briç oyuncuları 'maça'ya 'pik', 'kupa'ya 'kör', 'sinek'e de 'trefli' derler, zaten aslına uygun olan 'karo'yu da olduğu gibi kullanırlar. Birli, papaz, kız ve oğlan için kullanılan as, rua, dam ve vale isimleri de yine Fransızca karşılıkları As, Roi, Dame ve Valet kelimelerinden dilimize geçmiştir.
3.11 Buzlanmış yollara niçin tuz dökülüyor?
Kışın çok kar yağışı alan bir bölgede yaşıyorsanız, karayolları görevlilerinin yollardaki buzlanmayı gidermek için tuzu kullandıklarını görmüşsünüzdür. Ancak tuz aynı zamanda dondurma yapımında da kullanılmaktadır. Peki ama tuz, bu iki ters gibi görülen işlevi nasıl becermektedir?
Herkesin sandığının aksine tuz suyun içinde şekerin eridiği gibi erimez. Tuz buzun içine girince onu çözer. Tuz yine kalır ama buz çözüldüğü için artık o su değil, tuzlu sudur ve erime noktası saf sudan daha düşüktür.
Buzlanmış yollara tuz döküldüğü zaman, tuz önce buz ile çözümlenerek bir buzlu su tabakası oluşturur ve bu çözeltinin donma noktası düşük olduğundan, sıfırın altındaki sıcaklıklarda bile donmadan kalabilir. Günümüzde ABD'de üretilen tuzun yüzde 45'i yollardaki buzun eritilmesinde kullanılmaktadır.
Bilindiği gibi su, sıcaklığı sıfır dereceye varınca donar. Suya tuz ilavesi ile bu donma sıcaklığı da düşer. Suya yüzde 10 tuz ilavesi donma sıcaklığını -6 dereceye indirir. Yüzde 20 tuz karıştırılmış su ise -16 derecede donar. Ancak yolun veya buzun ısısı -16 dereceden de az ise artık tuzun erimede pek etkisi olmaz, sadece buzun üstünde kalarak tekerleklerin kaymasını azaltabilir.
Dondurma yaparken de karışımın çevresinde çok düşük ısıya ihtiyaç vardır. Dondurma karışımının etrafındaki ısının çok düşük olması, ancak bu düşük ısıda karışımın donmaması gerekir. Burada eklenen tuz karışımın sıfır derecenin altında bile donmadan dondurmanın oluşturulmasını sağlar.
Hatırlarsanız 'Titanic' filminde okyanus suyunun ısısı sıfırın birkaç derece altında olmasına rağmen, deniz suyunun yüzeyi, içindeki tuz nedeni ile hala donmamıştı.
3.12 24 ayar altın ne demektir?
Bizde altının saflığını gösterme ölçüsü olarak genellikle 'ayar' kelimesi kullanılır, ama uluslararası piyasada kullanılan kelime 'kırat'tır. 'Kırat' hem altının, hem de elmas ve diğer kıymetli taşların ölçümünde kullanılan bir birimdir.
Elmas ve değerli taşları ölçmede kullanılan 'kırat'ın bir birimi 200 miligrama (0,200 gram) eşittir. Yani 20 gramlık bir elmasınız varsa, bu 100 kıratlık bir elmastır. Doğada bulunan elmasın büyüklüğü çok seyrek olarak bir santimetrenin üzerindedir. Bugüne kadar bulunan en büyük elmas 3.106 kıratlık 'Cullian'dır. Bundan 530 ve 517 kıratlık iki büyük ve 100 küçük elmas işlenmiştir.
Altında kullanılan 'kırat' veya 'ayar' ise altının saflığını gösterir. 24 kırat (ayar) altın, içinde karışık başka bir metal olmayan yüzde yüz saf altındır. Tamamen saf altın çok yumuşak olduğundan genellikle bakır veya gümüş ile karıştırılır. Her bir kırat (ayar) altının tümünün 24'de biridir. Örneğin bir bileziğin 24'de 18'i altın, 24'de 6'sı da gümüşten yapılmışsa, o bilezik 18 kırat (ayar) altındır.
Altını Ölçmede kullanılan bu komik sistem, yaklaşık bin yıl evvelki Almanların Mark isimli bir altın parasından kaynaklanmaktadır. Tamamen saf altından yapılan bu para 4,8 gramdı ve elmas ölçü biriminde ağırlığına göre 24 kırat ediyordu. Sonradan içine başka maddeler karıştırıldıkça içindeki altın miktarına bağlı olarak kırat ölçüsü düşürüldü.
Altın beyaz, kırmızı, sarı gibi çeşitli renklerde beğenimize sunulur. Altın, bakır ile karıştırılmışsa 'kırmızı altın', gümüş ile karıştırılmışa 'sarı altın', nikel veya platin gibi metaller içeriyorsa 'beyaz altın' adı verilir.
3.13 Yüzme yarışları niçin dört ayrı stilde yapılıyor?
Yüzme yarışları serbest (kravl), kelebek, kurbağalama ve sırtüstü olmak üzere dört ayrı kategoride yapılır. Ancak 'kelebek' gibi her insanın kolay kolay yüzemeyeceği bir sitilin niçin yarışmalara alındığı pek bilinmez. Aslında bütün stillerin orijini kurbağalamadın Uluslararası yüzme federasyonu kurulmadan önce başka ilginç kategoriler de vardı. Örneğin 1900 yılında Fransa'da Sen nehrinde yapılan 200 metre engelli yarışında, yüzücüler sudaki direklere çıkıyor, sandalların altlarından geçiyorlardı.
Bilinen en eski yüzüş şekli kurbağalamadım Az enerji harcanması nedeni ile bu stil suda hayat kurtarmada ve keyif için yüzmede de kullanılır. İki kolun ileri uzatılıp, suyun ellerle iki yandan geri çekilmesi, bu arada bacakların da senkronize hareket etmesi, kurbağaların yüzüşüne benzediğinden bu adı almıştır.
İlk zamanlarda kulaç tamamlandığında, nefes de kol hareketi başlamadan önce alındığı için, bu arada hız da çok azaldığından dura dura yüzülüyormuş gibi görünürdü. Gittikçe gelişen bu stilde şimdilerde nefes kolun geri çekiliş hareketinin tamamlanmasından az önce alınmakta, yüzücüler de duraksamadan yüzmektedirler.
Kelebek stilin kurbağalamadan asıl farkı kol hareketleridir. Kollar ileri hareketlerini suyun üstünden yaparlar. 1933 yılında ABD'de yapılan bir yarışta Henry Myers adlı bir yarışmacı kurbağalama stili ile yüzüşün kurallara uygun olduğu konusunda ısrar etmiş ve sonuçta yarışa kabul edilmiştir.
Sonradan kelebek stili ayrı bir dal olarak yarışmalara alınmıştır. Başlangıçta yüzücüler ayaklarını kurbağalamada olduğu gibi yana hareket ettirirlerken sonra yunusun kuyruğu gibi çırpmağa başlamışlardır. Aslına bakarsanız yunuslama olması gereken bu stilin adı herhalde kelebeklerin uçuşuna benzetildiğinden olacak kelebek (İngilizce'de butterfly) olarak kabul görmüştür.
Sırtüstü yüzüş şekli ise 20. yüzyılın başında gelişmeye başladı. Bunda da başlangıçta kol ve ayak hareketleri kurbağalamaya benziyordu. ABD'li Harry Hebner kravl sitile benzer kol ve ayak hareketlerini geliştirdi ve bu şekilde yüzdüğü ilk yarışta kurallara uymadığı gerekçesiyle diskalifiye edildi. Yapılan itirazlar sonunda kurallarda sırtüstü bulunma dışında bir kısıtlama olmadığı ve bu stilin sırtüstü yüzme hızını daha da geliştirdiği anlaşılarak resmi olarak kabul edildi ve Harry'nin madalyası verildi.
Serbest stil de denilen kravl yüzüşün, yüksek dalgalarla mücadele edebilmek için Güney Pasifik yerlileri tarafından geliştirildiği sanılıyor. Bütün yüzüş şekilleri arasında en hızlısı olan bu stil 1902 yılında Avustralyalılar tarafından Avrupa'ya taşındı. Stil Amerika'ya ulaşınca ayaklar her kulaçta önce 4 kez, sonra 1917 yılında iki kadın tarafından daha da geliştirilerek 6 kez çırpılmaya başlandı ve sürat arttıkça arttı.
3.14 İngilizce'de hindiye niçin Turkey deniliyor?
Özellikle ABD'de Hıristiyanların şükran günlerinin önemli bir sembolü olan hindi aslında Amerika kıtasının yerlisidir. Vahşi hindi cinsleri Kristof Kolomb kıtayı keşfetmeden de önce Kuzey Amerika'da yaşıyordu. Hatta Avrupa'dan Güney Amerika'ya ilk gelenler Azteklerin bir cins hindi ırkını ehlileştirdiklerini görmüşlerdi.
Amerikan hindileri Avrupa'ya 1519 yılında İspanyollar tarafından getirilmiş, daha sonra bütün Avrupa'da yayılıp 1541 yılında İngiltere'ye ulaşmışlardı. Hayvancağızı gören İngilizlerin kafaları karışmış, o zamanlar Türk toprakları olan Batı Afrika'dan Portekizli tüccarların getirdikleri Afrika hindisi veya yine Türkiye üzerinden getirilen Hint tavuğu sanmışlardı. Sonunda her iki ırkın farklı olduğu anlaşılmıştı, ama bu Amerikan kökenli kuşun adı 17. yüzyılda Amerika'ya göç eden İngiliz göçmenler sayesinde Amerika'da 'Turkey' olarak yerleşti.
Tabii bu Türkiye'nin isminin niçin İngilizce'de hindi anlamında kullanıldığının resmi açıklaması. Bunun yanında uydurulmuş başka tezler de var. Bunlardan biri Kolomb'un ilk yolculuğuna katılan bir Portekiz Yahudi'si Jose de Torres'in hindiyi görünce, İbrânice 'büyük kuş' anlamında 'Tukki tukki' diye bağırması, diğeri de sürekli batıya doğru giderek Hindistan'a ulaşmayı hedefleyen Kolomb'un Amerika'ya vardığında burayı Hindistan ve hindiyi de Hint tavus kuşu sanarak onu 'Tuka' diye adlandırması ve zamanla bu kelimenin Turkey olarak telaffuz edilmesidir.
Durun daha tezler bitmedi. Bir başka tezde de, Kızılderililer hindiye 'Fırke' dediklerinden bu sözcüğün İngilizce'deki telafuzu ile 'turkey'ye dönüştüğü ileri sürülüyor. Daha başka hindi tezleri de var. Örneğin hindilerin korkunca çıkardıkları seslerin insanlar tarafından turk-turk-turk (törk) diye taklit edilmesiyle zamanla onlara Turkey denilmesine neden olduğu bile iddia ediliyor. Bunda alınıp gücenecek bir şey yok. Türkçe'de de hindi kelimesi Hindistan anlamına çok yakındır. Ayrıca bizde de bir 'Mısır' örneği var.
Hindiler başlangıçta renkli tüyleri nedeni ile kümeslerde süs hayvanı olarak yetiştirilmişler, et kalitelerinin farkına ise 1935'den sonra varılmıştır. Erkek hindiler 130 santim boya ve 10 kilo ağırlığa ulaşabilirlerken dişiler neredeyse yarı ağırlıktadırlar. Vahşi hindiler akarsu ve göl kenarlarında yaşamayı tercih ederler ve tehlike anında 400 metre mesafeye uçabilirler.
Bu arada marketlerde niçin hiç hindi yumurtası satılmıyor, dikkatinizi çekti mi? Günümüzde tavuklar yılda ortalama 250'den fazla yumurtlayabiliyorlarken, hindiler 100 - 120 adet yumurtlarlar ve yumurtaları 4 -5 kez daha ağırdır. Daha ziyade yeni hindileri üretmekte kullanılırlar.
3.15 Yağmurda koşan niçin daha çok ıslanıyor?
Yağmur yağarken koşanların daha çok ıslanacağını ileri süren, insanı yağmurda sallana sallana dolaşmaya iteleyen bir görüş ile hiçbir şey fark etmeyeceğini iddia eden bir başka görüş ortada dolanıp durmaktadır.
Hiçbir şey değişmeyeceğini söyleyenlerin görüşüne göre vücudunuzun bir dikdörtgen olduğunu ve yağmur damlalarının yere dik düştüğünü farz edelim. İster bir yüz metreci gibi hızlı koşun, ister sallanarak yürüyün bir şey fark etmez. Hızınıza bağlı olmadan vücudunuza düşen yağmur tanesi sayısı aynı kalır. Koştukça ön tarafınıza bir saniyede daha çok yağmur tanesi isabet edecektir ama süre kısaldığından toplam sayı ve sonuç değişmeyecektir.
'Yağmurda yürüyünüz' diyenler ise koşma durumunda yağmur damlalarının aynı sürede daha çok sayıda birikeceğini ve buharlaşmaları için daha az zaman olduğundan üzerimizin daha ıslak olacağını, aerodinamik tesirleri hesaba katarak, düz yürürken üzerimize düşmeyecek düşey damlaların, koşarsak karşıdan gelecekleri için temas edeceklerini, yürürken başımıza düşen damla sayısının koştuğumuz sırada düşenden fazla olamayacağını ileri sürerek 'ahmak ıslatan' diye de tabir edilen hafif yağışlarda yürümeyi öneriyorlar. Tabii burada unutulmaması gereken şey yavaş yürürken bacaklarımızın da çok yağış alacağı.
'Koşunuz!' görüşüne göre ise, yağmurda koşmakla yürümek arasında, vücudumuza düşen yağmur tanesi miktarı açısından bir fark olmayabilir ama önemli olan başımıza düşen miktardır. Bu nedenle koşarsak süre kısalır ve başımıza düşen yağmur miktarı azalır.
Yapılan bir deneyde, yağmur karşıdan 45 derece açı ile yağıyorken, bir defter kağıdına aynı mesafe 7 saniyede koşulduğunda 131 damla, 20 saniyede yürünüldüğünde ise 216 damla isabet ettiği saptanmıştır. Buna göre yağmurda yürüyerek gitmek, koşmaya göre neredeyse iki misli ıslanmak anlamına gelmektedir.
Şüphesiz bu Önermeler yapılırken, rüzgarın yönü, üzerimizdeki giysilerin şekli ve cinsi ve en önemlisi kapalı alana ulaşılacak mesafe göz önüne alınmamış ve değerlendirmeler kısa mesafelere göre yapılmıştır. Uzun mesafelerde hiç şansınız yok, koşabildiğiniz kadar koşun ama en doğrusu yağmur geçene kadar kapalı bir yerde oyalanın.
3.16 Ev çiçekleri bize nasıl zarar verebilirler?
Evimizdeki bitkiler veya süs çiçekleri solunumlarında gündüzleri havadaki karbondioksiti alarak oksijen verirler ama geceleri ise bizim gibi oksijen alarak karbondioksit verirler. Bu nedenle de çiçeklerle aynı odada uyumanın, havadaki oksijen azalacağı için zararlı olabileceği konusunda genel bir inanış vardır. Aslında bu doğrudur ama sanıldığı kadar tehlikeli değildir.
Konuyu daha iyi anlamamız için bir bitkinin aynı anda yaptığı iki işi bilmemiz lazım. Birincisi hücrelerin nefes alışı, ikincisi de ışık ve klorofil özümlemesi diye de adlandırılan fotosentezdir. Bu iki olay tamamen birbirinden farklı, iki ayrı işlemdir.
Tüm canlı hücrelerde olduğu gibi bitki hücrelerinin de yaşayabilmeleri için havadaki oksijene ihtiyaçları vardır. Havadan nefes yolu ile aldıkları oksijenle şeker gibi gıda moleküllerini yakarlar, enerji kazanırlar. Bu, gündüz ve gece yaşamları boyunca durmaksızın devam eder.
Bitkilerin yapraklarındaki hücreler aynı zamanda gündüzleri ışıkla birlikte fotosentez işlemini gerçekleştirirler. Yani bitki gündüzleri her iki işlemi birlikte yaparken geceleri sadece nefes almaya devam eder. Fotosentez işleminde bitkiler havadan karbondioksiti alıp oksijen verirler. Ancak hücreler buradan çıkan oksijeni nefes almada tekrar kullanırlarken, nefes verişteki karbondioksiti de fotosentezde kullanırlar.
Ortalama yetişkin bir insan, hareketsiz durumda bir dakikada 15, bir günde 20 bin kez nefes alır. Her solumada yarım litre hava ciğerlerine girer. Yani dakikada 7-8 litre havayı ciğerlerine çeker ve tekrar verir. Bu, günde 11 bin litre hava demektir. Aslında nefes alırken havadan oksijen alıp karbondioksit veririz ifadesi de tam doğru değildir.
Aldığımız havada hem oksijen vardır, hem de karbondioksit. Verdiğimizde de aynı şekildedir ama oranları değişiktir. Ciğerlerimize aldığımız havadaki oksijen oranı yüzde 21 iken dışarı verdiğimizdekinde yüzde 16'dır. Yani her nefeste aldığımız havanın yüzde 5-6'sı vücudumuzda oksijen olarak kullanılır. Dolayısıyla havadan aldığımız günlük oksijen miktarı ortalama 570 litre civarındadır.
Gündüzleri yeterli ışık altında, bitkilerdeki fotosentez işlemi, bitkinin nefes almasından daha yoğundur. Yani ortaya fazladan oksijen çıkar ve gündüzleri odanızdaki havadaki oksijen miktarını artırırlar. Geceleri ışık olmadığından ve karanlıkta fotosentez işlemi yapılamadığından, nefes almaya devam eden bitkilerden çıkan karbondioksit miktarı daha çoktur.
Evlerimizdeki bitkilerin veya süs çiçeklerinin gündüz çıkardıkları fazla oksijen ve gece verdikleri karbondioksit miktarı, insanın soluduğu havanın içindeki oksijen miktarı yanında o kadar azdır ki sağlığımızı etkileyebilmesi mümkün değildir. Ancak kapısı, penceresi hava sızdırmaz küçük bir odada, dev bitkilerle birlikte yatma gibi bir alışkanlığınız varsa başka tabii...
3.17 Sabun kiri nasıl gideriyor?
Aslında sabun bir antiseptik, yani mikrop öldürücü değildir. Normal bir deri üzerinde, ölü deri hücreleri, kurumuş ter, çeşitli bakteriler, yağlı ifrazatlar ve toz vardır. Sabunun özelliği, mekanik olarak derimizin üzerinden bunların alınmasını sağlamasıdır.
Suyu ve yağı (ne yağı olursa olsun) aynı kaba koyarsanız birbirlerine hiç karışmazlar aksine su ve yağ molekülleri arasında birbirlerini iten bir güç vardır. Elimizi sadece su ile yıkadığımızda, derimizin üzerindeki yağ tabakası, suyun derimize temasına mani olur, onu dağıtır ve tam anlamı ile temizlik sağlanamaz. İşte burada sabun devreye girer ve aracılık rolünü üstlenir.
Sabunun bilinen tarihi 2000 yıldan da öncesine uzanır. Hatta Anadolu'da 4000 yıl evvel Hititlerin yaktıkları bitkilerin külleri ile ellerini temizledikleri bilinmektedir. Sabun, tarihinin her döneminde ucuz ve kolay bulunabilen malzemelerden yapılmıştır. Romalılar sabun yapabilmek için, kireç taşını ısıtarak kireç elde etmiş, bu ıslak kireci sıcak ağaç külleri üzerine püskürtüp sonra da karıştırmışlardır.
Oluşan gri çamuru sıcak su dolu bir kazana dökerek keçi yağı ile saatlerce karıştırarak kaynatmışlardır. Kirli kahverengi kalın bir tabaka oluşunca, soğumaya bırakmışlardır. Soğuma sonucu sertleşen tabakayı parçalara bölerek sabun olarak kullanmışlardır.
İşte sabun budur. Her sabun kireç gibi bir alkali madde ile bir çeşit yağın karışımıdır. Günümüzde alkali olarak kireç yerine genellikle kostik soda kullanılıyor. Keçi yağı yerine de, sığır ve koyun yağlarından elde edilen don yağları, hurma, pamuk çekirdeği ve zeytinden elde edilen yağlar kullanılıyor.
Alkali ve yağdan meydana gelen sabun da anne ve babasının özelliklerini taşır. Yani bir taraftan yağı severken diğer taraftan suyu sever. Sabun moleküllerinin bir ucu yağı, diğer ucu da bir alkali olan suyu çeker. Ellerimizi ovuşturduğumuzda yağ ve kirler, dolayısıyla içindeki bakteriler parçalanır. Sabun molekülleri bu yağlı kirleri sararlar suyla birleştirirler ve artık çözünemez hale getirirler. Musluktan akan su ile de uzaklaşır giderler. Ellerin kurulanması ile de bakterilerin çok sevdiği nemli ortam ortadan kalkmış olur.
Günümüzün modern marketlerinde ise sabunun, bazı katkı maddeleri, boyalar, parfümler, deodorantlar, bakteri giderici maddeler, kremler, losyonlar ve reklamlarda söylenilen diğer maddeler eklenmiş hali ile karşılaşıyoruz. Şampuan, diş macunu, tıraş kremi ve kozmetikler, sabunun sodyumun değişik bileşikleri ile yapılmış diğer adlarıdır. Eğer kostik soda yerine potasyum kullanılırsa, daha yumuşak olan sıvı sabun elde edilir.
3.18 Sirklerde kılıcı nasıl yutuyorlar?
İster inanın, ister inanmayın gösterilerde kılıcı yutanların yaptıkları numara sahte değildir. Gerçekten kılıcı yutarlar. Ana problem gırtlak adalelerini rahatlatmayı öğrenmek, böylece yutkunmaya mani olmaktır. Bu özellik haftalar boyu süren egzersizlerle kazanılabilir. Kılıcın boğazı kesme ihtimali yoktur, çünkü her iki tarafı da keskin değildir, yani kördür. Kılıcın ucu sivri gibi görünür ama midenizin tabanına ulaşamayacak boyda bir kılıç seçerseniz bu da problem yaratmaz.
Kılıç ve alev yutmanın büyük ustalarından Dan Mannix, bu konuda 1951 yılında bir kitap bile yazmıştır. Mannix bu işi başarabilmek için haftalar boyunca, günde en az bir saat, kesme ihtimali olmayan bir kılıç ile çalıştığını söylüyor. Birinci problem yutkunma refleksinden çıkmış. Yine haftalarca öğle yemeği yemeyerek, kılıç boğazdan girerken boğazın büzüşmesi problemini halletmiş. Sonunda bir gün kılıcı sokarken boğazı gevşeyebilir hale gelmiş.
Mannix işin en zor yanını geçtiğini zannederken esas zorlukla Adem Elma'sı denilen yerin arkasında karşılaşmış. Oradaki kıvrımı da geçmeyi başardıktan sonra, kaburga kemiklerine de dikkat ederek, kılıcı kabzasına kadar yutabilme yeteneğini kazanmış.
Kılıç yutmayı evde kendi kendine öğrenmeye kalkışmak son derece tehlikelidir. Hele bu numarayı yaparken konuşmayı profesyoneller düşünmezler bile. Yutmadan önce ve sonra kılıcın steril hale getirilmesi de çok önemli bir husustur.
Çok az da olsa katlanabilir kılıçları kullanan bazı hilebazlar ortaya çıkınca, Mannix kılıcı gerçekten yuttuğunu ispatlayacak başka numaralara geçmiş. Özel olarak imal edilmiş, çok ince kalınlıktaki, elektrik bağlantıları sadece bir tarafında bulunan, 'U' şeklindeki bir neon tüpü yutmuş. Elektrik verilip neon lambası yanınca, ışık vücudunun dışından da görülmüş. Böylece bu tip şeyleri gerçekten yuttuğunu ispatlamış.
Mannix ve asistanları işi öyle geliştirmişler ki, kızgın, kızarmış kılıçları yutma numaraları bile yapmışlar. Tabii önce asbest bir kılıç kınını yutarak.
3.19 Gazeteler niçin enine düzgün yırtılamıyor?
Denerseniz göreceksiniz ki, bir gazete sayfasını yukarıdan aşağıya düzgün olarak yırtabilirsiniz. Ancak sağdan sola yani enine yırttığınızda düzgün yırlamazsınız, muhakkak zikzaklar oluşur.
Gazete kağıdının ana maddesinin ağaç olduğunu hepimiz biliyoruz. Bir gazete kağıdında ağacın lirleri yukarıdan aşağıya olacak şekilde gelir.
İşte bu sebeple bir gazete sayfasını düşey olarak yırtarsanız, yırtık, liflerin yolunu takip ederek düzgün bir şekilde aşağıya kadar iner. Enine yırtıldığında, her life rastlayışında yırtılma zikzak çizer.
Peki lifler niçin düşey doğrultuda? Bunun nedeni kağıdın üretiliş biçiminde yatıyor. Bu lifler çok az su içeriyor ve üretim bandında, bandın hareketi boyunca yayılıyor. Üretim bandı sonunda su kuruyor ama, lifler kağıtta uzunlamasına yer alıyor.
3.20 Atletler niçin saat yönünün aksine koşuyor?
Sağ elini kullanan insanlar, ayakla yapılan hareketlerde de, sağ bacaklarını Öncelikle kullanırlar. Bu nedenle de sağ bacakları daha güçlüdür.
Sola kavis çizerek koştuklarında, sağ ayak dışarıda kalır. Özellikle kısa mesafe koşularında, pistin köşelerinde koşucular hafif içe meylederek koştukları için sağ ayağa daha çok yük biner ve koşucu bu kuvvetli ayağı ile sola doğru daha rahat koşar.
İnsanların çoğu sağ ellerini kullanırlar. Erkeklerin sadece yüzde 5'i, kadınların ise yüzde 3'ü solaktır. Çoğunluğun rahatı düşünüldüğü için de atletler pistte saat yönünün aksi yönde koşarlar. Tabii bu durumda ve özellikle 400 metre koşularında solakların şansı biraz azalmış oluyor.
3.21 Boks ringleri niçin dört köşedir?
Bilindiği gibi, 'ring' kelimesi, İngilizce'de daire, halka anlamındadır. Parmağa takılan yüzüğe bile bu nedenle 'ring' denilir. Aslında geçmişte profesyonel boksta, boksörler grup halinde, kasabadan, kasabaya dolaşır, oradaki yerli boksörlerle maç yaparlardı.
Boks yapılacak alana seyirciler daire şeklinde yerleştirilir, en önde oturanlara alanı çevreleyen ip tutturularak, başkalarının boks yapılacak yere girmeleri önlenirdi. Ayrıca sahnedeki boksöre meydan okuyan biri kafasını bu ipe çarparak dövüşmek isteğini belirtirdi.
Seyirci miktarı artınca bu usulü uygulamak zorlaştı. Yere dikilen kazıklara ip bağlanarak boks yeri belirlenmeye başlandı. Tabii ki bu iş için en uygun şekil kare idi.
Boks yapılan yerlerin dünyanın her yanında kare olmasına rağmen "ring" diye adlandırılmasının hikayesi işte bu!
3.22 Asansör düşerken zıplanılsa ne olur ?
Düşünün ki, asansörünüz bozuldu ve 60-70 km/saat, yani saniyede 18 metre hızla düşüyor. Siz de son saniyede yukarı zıplıyorsunuz. Yukarı zıplamanız olsa olsa saniyede 4-5 metre hızla olabilir. Yani siz yine de yaklaşık saniyede 13-14 metre hızla yere düşmeye devam ediyorsunuz.
İster saniyede 18 metre, isterse 13 metre hızla yere düşün, sonuç fark etmez. Sizi yerden kazımak zorunda kalabilirler. Lütfen panik yapmayın, asansörü tutan tek bir kablo değildir, en azından 5 veya 6 kablo vardır. Bu kabloların her biri tek başına asansörün ağırlığım taşıyabilir.
Diyelim ki, bu kabloların hiçbiri görevini yapmadı, asansörü durduracak bir başka fren donanımı daha vardır. Hatta bazı asansör boşluklarında ilaveten yaylı veya yağlı, hayati tehlikeyi Önleyecek özel sistemler de bulunur.
Bu sistemlerin hiçbiri çalışmazsa yine de iyimser olmaya çalışın, hiç olmazsa hayatınızda bir kere, hiçbir katta durmadan doğrudan zemine inmiş oluyorsunuz!
3.23 Mum yanınca niçin geriye bir şey kalmıyor?
Gerçi şimdi elektrikler kesilince otomatik olarak devreye giren lambalar, hatta jeneratörler var ama mum hayatımız boyunca evimizin demirbaşı olmuştur. Onu o kadar hayatımızın olağan bir parçası olarak algılamışızdır ki, fitiline bir kibrit çaktığımızda onun nasıl yandığını, yandıkça katı kısmının nereye gittiğini düşünmeyiz bile.
Tarihi çok eskiye uzanan mum ışığının adeta büyülü bir gücü vardır. İnsanda romantik duygular uyandırdığı gibi, tüm dinlerde ruhani bir yeri de vardır. Ayin ve adakların vazgeçilmez malzemesidir. Mum tarihin ilk icatlarından biridir. Mısır'da ve Girit adasında milattan 3000 yıl önceden kalma mumlar bulunmuştur ama en yaygın kullanışı ortaçağda Avrupa'da olmuştur. Tarihi bu kadar eski olup da günümüzde de popülaritesini yitirmeyen ve çok yaygın olarak kullanılan başka hiçbir şey yoktur.
Aslında mumun yapısı çok basittir ama yanma mekanizması o kadar basit değildir. Mumun yapısında iki ana eleman vardır. Birincisi yakıt görevini gören, bir çeşit balmumu, ikincisi de emici özelliği olan bir çeşit sicim, yani fitil. Fitilin emici özelliği çok önemlidir. Çünkü mumun yanma sırrı burada gizlidir. Bu özellik gaz lambalarının fitillerinde de vardır ve onlar da aynı prensiple çalışırlar.
Elinize herhangi bir sicim alıp ucundan su dolu bir kaba daldırdığınızda suyun sicim tarafından emildiğini ve suyun sicim boyunca yukarı çıktığını renginin koyulaşmasından anlayabilirsiniz. İşte fitil de mumun üst kısmında alevden dolayı eriyen balmumunu emerek üst kısmına taşır ve bu bölgede yanmanın devamını sağlar, yani burada asıl yanan ve ışığı veren fitil değil balmumunun kendisidir.
Parafin balmumları ham petrolden yapılır, yani koyu bir hidrokarbon olup iyi bir yanıcıdırlar. Çakmağı çakıp fitili tutuşturunca, mumun en üst tabakasının da erimesine ve dolayısıyla mekanizmanın çalışmaya başlamasına sebep olursunuz. Fitil, bu erimiş balmumunu yukarı aleve doğru taşır, balmumu alevin sıcaklığında buharlaşır ve tutuşur. Yanan şey aslında mumun katı kısmı olduğundan mum tümüyle yanıp bittiğinde geriye pek bir şey kalmaz.
Mum yapmada en çok arı balmumu, benzin üretiminde petrolden çıkan bir yan ürün olan parafin veya bitkisel ve hayvansal yağlardan yapılan 'stearin' kullanılır. Günümüzde en fazla kullanılan mumlar bunların karışımı ile elde ediliyor. Mumlar çekme yöntemi ile, dökülerek veya pres edilerek yapılıyor. Her şey tamamlandıktan sonra boya banyolarına sokulurlar ve en sonunda da parlaklık kazandırmak için soğuk suya daldırılırlar.
3.24 Yazın niçin açık renk giysiler giyiyoruz?
Yaz günleri, güneşli sıcak günlerde genellikle beyaz veya açık renkli giysiler giyeriz. Beyaz renk güneş ışığı içinde bulunan bütün ışınları yansıtır yani bütün renklerin birleşimidir. Siyah renk ise tam aksine bütün ışınları emer. Siyah renk üzerinde hiçbir ışın yansımaz, yani aslında siyah bir renk değildir, renksizliktir.
Siyah renkli kumaşlar ışığın hepsini tuttuklarından, beyaz kumaşlara göre tenimizi 5 derece daha sıcak tutarlar. Peki öyleyse Sina çöllerindeki bedeviler niçin siyah renkte giysi giymeyi tercih ediyorlar? Çünkü siyah renkli giysi, kumaş ile tenin arasındaki havayı ısıtıyor ama aynı anda bir havalandırma mekanizmasının da çalışmasını sağlıyor. Bu ısınan havanın yerini alan hava bedevilerin serinlik hissi duymalarını sağlıyor.
Siyah giysiler güneşin tüm ışınlarını tenimize geçirirler ama beraberlerinde enfraruj ışınlarını da. Bu nedenle çok güneşli bir günde açık renk giymek kesinlikle faydalıdır. Kapalı bir yerde ise enfraruj ışınları nüfuz edemeyeceği için siyah rengin ısıyı daha fazla iletmesi avantaj yaratabilir. Belki de dışa beyaz, içe siyah giymek, giysi, ten ve hava arasındaki ısı alışverişi için en ideal kombinasyondur. Tabii kışın da tam tersi.
Kışın üst üste giyinmenin asıl faydası iki giysi arasında hava tabakası oluşmasıdır. Bilindiği gibi hava iyi bir izolatördür. Yani ısı iletkenliği iyi değildir. Bu şekilde güneşin ışığı tutulduğu gibi vücuttan da ısı kaybı olmaz. Yani kışın iki kat giyinildiğinde dıştakinin siyah, içteki giysinin ise beyaz renk olması gerçekten faydalıdır.
3.25 Camın arkasında güneşte bronzlaşabilir miyiz?
Hayır. Güneşte cildimizin renginin değişmesini sağlayan güneş ışığının içindeki ültraviyole (UV) ışınlarıdır ki bunlar camdan geçemez. UV ışınları görünmeyen, yüksek enerjili, kısa dalga boylu ve görebildiğimiz renk dağılımında mor rengin ötesinde yer alan ışınlardır. Bunun için çok güneşli bir havada, güneş tam karşıdan gelirken araba kullandığımızda yüzümüz değil de açık olan pencereye yaslı kolumuz kızarır.
Bizim bronzlaşma ve çok sağlıklı görünüyoruz diye beğendiğimiz, derimizin güneş altında rengini değiştirmesi olayı aslında 'derma' diye bilinen cildimizin ikinci tabakasındaki pigment hücrelerinin bir reaksiyonudur. Bu hücreler UV ışınlarına maruz kaldıklarında 'melanin' denilen daha koyu pigmentlerin miktarını artırırlar. Bu koyu pigmentler derimizin üst tabakalarına gelirler ve böylece derimizin rengi koyulaşır.
Melanin, UV ışınlarını emer, yani vücudun melanin üretimini artırması, vücudumuzu UV ışınlarının tehlikeli etkilerinden korumak içindir. Ama bir noktadan sonra bu da geçerli değildir. Güneşin altında ne kadar yanmış olursak olalım, derimizin rengi ne kadar koyulaşırsa koyulaşsın, yine de güneş ışığının içindeki UV ışınlarının yarısını derimiz içine almaya devam edebilir.
Aşırı UV ışınlarına maruz kalmak sonunda deri kanserine bile yol açabilir. Her yıl yarım milyon insanda bu hastalık görülmektedir. Özellikle gençler arasında giderek artmaktadır. Gerçi bu tür, genellikle başarı ile tedavi edilmektedir ama ciğere veya beyine yayılabilecek çok daha kötü türleri de vardır.
Çok güneşli havalarda UV ışınlarından korunmak, şapka ve gözlük takmak tavsiye edilir. UV ışınları gözlerimize de çok zararlıdır. Unutmayalım ki, vücudumuzdaki en ince deri göz kapaklarımızdadır. Güneşe çıkmak zorunda kalmayacaksa koruma faktörü yüksek krem ve yağlar kullanılmalıdır.
UV ışınları cisimlerden de yansır. Bu nedenle gölgede kalmak da çare değildir. İnsan gölgede de yanabilir.
Güneş enerjisi tahmin edilenden çok daha güçlüdür. Yeryüzünde 3 kilometrekarelik bir tarlanın bir gün boyunca güneşten aldığı enerji, Hiroşima üzerinde patlatılan atom bombasının salıverdiği enerjiye eşittir. Bombadan enerji bir anda boşaltıldığından, şok dalgaları oluşmuş ve ölümcül olmuştur.
3.26 Elektrik insanı nasıl çarpıyor?
İnsanların elektriğe çarpılmaları onun bir iletkeni haline gelmelerinden oluyor. Sıvılar iyi iletkendirler, yani elektriği iyi iletirler. Vücudumuzu içi sıvı dolu bir kap olarak düşünürsek, bütün koruma görevi derimize kalıyor. O da vücudumuzun her tarafında aynı kalınlıkta değil. Islanınca o da iletkenleşiyor, hele üzerinde bir yara varsa direnci tamamen yok oluyor.
Evlerimizde 220 volt ve 50 Herz akım daima vardır. Ne kadar ilginçtir ki, bir elektrik akımının insana en tehlikeli frekans aralığı 50 - 60 Hz.dir. Elektrik akımını evimizdeki su tesisatına benzetebiliriz. Suyun basıncı neyse 'Volt'ta odur. 'Amper' de suyun miktarının karşılığıdır.
Elektriğe çarpılmada süre de önemlidir. Süre uzarsa deride yaralar oluşur ve elektrik bu yaralardan daha çabuk geçer. Derimizden geçen elektrik akımı derhal sinir sistemimizi etkiler. Beyindeki nefes alma merkezini felç eder, kalbin ritmini bozar hatta durmasına neden olur. Elektrik çarpmasının sonucu genellikle kalp durması olduğu için ilk yardım da ona göre yapılmalıdır. Elektriğe nereden çarpıldığımız da önemlidir. Elektriğin elden ele veya elden ayağa geçmesi aradaki hayati organlarımıza zarar verebilir.
Elektriğe çarpılınca şoka girmemizin nedeni kendi elektriğimizdir. Sinir sistemimizin ürettiği elektrik ile dışardan çarpıldığımız elektrik karşılaşıp iç içe girince vücudumuzda kasılmalar ve titremeler yaratıyor.
Elektrik çarpmasında voltajın değil de akımın şiddetinin yani amperin önemli olduğu ileri sürülüyor. Bu konuda elektrik mühendisleri ile fizikçiler arasında görüş ayrılığı var. Zaten elektriğin kendisinin de tam bir tanımı yapılmış veya tek bir tanım üzerinde uzlaşma sağlanmış değil.
Elektriğin öldürücü gücünün voltaj değil de akım miktarı olduğunu öne sürenlere göre akım doğrudan kalbi etkiliyor. Bu düşünüşe göre l ila 5 miliamper akımın vücutta hissedilme seviyesi; 10 miliamperde acı başlıyor; 100 miliampere gelince sinirler reaksiyon gösteriyor ve 100-300 miliamperde şok oluşuyor. Tabii bütün bu değerlendirmeler tam bir bilimsel sınıflandırma değil. Yani tuzlu bir suyun içinde iseniz, cereyan tüm vücudunuza birden değeceğinden mili değil mikroamper seviyesinde bile bir akımdan zarar görebilirsiniz.
Elektriğe çarpılanlar eğer ölmezlerse, genellikle hayatlarının geri kalan kısmını bu olayın izi kalmadan, problemsiz olarak yaşayabiliyorlar. Ama az miktarda da olsa sinir sistemi üzerinde hasar bırakabiliyor. Elektrikten çarpılıp şoka girenlere de, kalp ritmini düzenlemek için yine elektro şok uygulanıyor.
4
İNSAN
4.01 Ağrı nedir?
Ağrı olayı, ince sinir sistemimizle, beyin, kas sistemimiz ve dolaşım sistemimizle doğrudan ilgilidir. Ancak bu iletişimin sırları tam olarak çözülebilmiş değildir. Ağrı, doktorun hastalığı teşhis etmesine yardım eder, öyleyse faydalıdır. O zaman kadınlar niçin ağrılar içinde doğum yapar? Niçin çok ciddi bazı hastalıklarda ağrı hiç ortaya çıkmaz?
Ağrılar dört sınıfa ayrılır. İlk ikisi toplumca bilinen klasik ağrılardır. İlki, Parmağımıza inen bir çekiç darbesi sonucu duyulan ağrı. İkincisi vücudumuzun içinden kaynaklanan, romatizma, migren vb. ağrılar. Üçüncü sınıf ağrılar, tuhaf ve mantıkdışı görülen ve olaydan çok uzun bir süre sonra ortaya çıkabilen ağrılardır.
Örneğin, bir kolun kesilmesinden yirmi yıl sonra olmayan kolda ağrı hissedilmesi olayları ile karşılaşılmıştır. Dördüncü sınıf ağrılar ise, doğrudan kişinin ruhsal hali ile ilgili olan hayali ağrılardır. Nedeni hayali de olsa ağrı gerçektir. Bu tip ağrıların yüzde 30'unun ilaç niyetine verilen etkisiz maddelerle giderildiği bilinmektedir.
Baş ağrısını ise diğerlerinden ayrı bir yere koymak gerekir. Yapılan araştırmalara göre, baş ağrılarının yüzde 90'ı kas ağrılarıdır. Ağır bir el çantası ya da omuz çantası taşımak, telefonu çenenin altına sıkıştırarak konuşmak, başın öne eğik olduğu konumda sürekli daktilo yazmak ve okumak gibi hareketlerin boyun ve baş kaslarını etkilemesi, baş ağrılarının en yaygın nedenlerini oluşturmaktadır.
Tarih boyunca ağrıyı gidermek için, sıcak su, kızgın demirle dağlama gibi başka bir ağrı uygulama da dahil olmak üzere çeşitli yöntemler kullanılmıştır. Bunların ortaya koyduğu en önemli yarar, ağrının, oluşum ve engelleme mekanizmasının omurilikte değil, beyinde bulunduğunun saptanması olmuştur.
En kuvvetli bir ağrının bile gerilim durumunda veya tam tersi olan uyku halinde ortadan kalkması, ağrının denetiminde beynin ne kadar büyük bir rolü olduğunu gösterir. Örneğin kimi kazalardan sonra kendileri ile konuşulan yaralı kazazedelerin hiç acı duymadıklarını söyledikleri çok görülür.
Ağrı üzerinde en etkili iki ilaç, haşhaştan elde edilen morfin ile söğüt kabuğundan elde edilen aspirindir. Bu maddeler ağrılı duyuyu uyarmak yerine, ağrının hissedilmesini engeller. Ağrı özellikle insanları ilgilendirir. Bize ağrı çektiren olayların çoğu hayvanlarda görülmez.
4.02 Nasıl sarhoş olunuyor?
İlk yudumla birlikte, alkol ağız ve yemek borusu ile temas ettikten sonra, ciddi miktarda kana karıştığı ilk durak olan mideye gelir. Ancak alkolün kana karışması en çok ince bağırsaklarda olur.
Büyük bir kısmı ince bağırsaklarda kana geçen alkol, derhal merkezi sinir sistemimizi etkilemeye başlar. Birkaç dakika sonra beyne geçerek sinir hücrelerini etkiler ve mesaj iletimini yavaşlatır.
İçmeye devam edilirse, beyindeki görme, denge, konuşma ve muhakeme ile ilgili sinir merkezleri etkilenmeye başlarlar. Bu arada alkolün baskılayıcı etkilerini yenebilmek için, kalp kası zorlanır ve nabız artar.
Biraz daha içilirse şuur kaybı meydana gelebilir. Daha da devam edilirse, alkolün kandaki oram alkol zehirlenmesi seviyesine ulaşır, solunum yetmezliği nedeni ile ölüm kaçınılmaz olur.
Alkol oldukça yavaş yakılır. 100 gram saf alkolün vücutça yakılması yaklaşık 10 saat sürer.
Karaciğerde yakılan her bir gram alkol için 7.1 kilokalori açığa çıkar. Yapılan araştırmalara göre ABD'de insanlar genel olarak kalori ihtiyacının yüzde 10'unu alkolden karşılamaktadır. Alkoliklerde bu oran yüzde 50 olup ciddi beslenme bozuklukları görülür.
Alkol karaciğer yetmezliği yanında, kalp hastalığı ve kanser riskini de artırır. Beyinde hücre kaybına yol açar, uzun sürede beyin hücrelerindeki dejenerasyon artar, psikiyatrik bozukluklar başlar.
Ama alkolün en büyük etkisi, sağlığı bozmasının yanında, aileleri ve arkadaşlıkları parçalaması, hapishane ve hastaneleri doldurmasıdır. Haydi, şerefinize!
4.03 Vurgun yemek nasıl olur?
İnsanlar yüzyıllardır su altına sadece zevk veya merak için değil, inci, mercan, sünger gibi şeyleri çıkarıp, geçimlerini sağlamak için de dalmışlardır.
Deniz seviyesinde hava basıncı l atmosferdir. İnsan vücudunun solunum ve dolaşım sistemi bu basınca ayarlıdır. Ancak suyun içinde, derine gittikçe, her 10 metrede basınç l atmosfer daha artar. 30 metre derinlikte su basıncı 3 atmosferdir, yani bu derinlikte vücudumuzun her santimetrekaresine suyun yaptığı basınç, yüzeye oranla üç mislidir.
Hiçbir gereç kullanmadan, 30 metre derinliğe inildiğinde, akciğer kapasitesi dörtte birine düşer, kan basıncı artar, vücut ısısı düştüğünden kalbin atış hızı artar, bilinç bulanıklığı başlar. Bu nedenle yardımcı gereç kullanmadan 30 metrenin altına inmek tehlikelidir.
Ancak tüple dalışın da kendine özgü sorunları vardır. Derinde dış basıncın yüksek olmasından dolayı tüpten solunan havanın içindeki oksijen, azot gibi gazlar, dokulara daha küçülmüş bir hacimle dağılırlar.Eğer su yüzeyine süratle çıkılırsa, basıncın azalmasıyla bu gazlar da süratle genleşir. Oksijen dokularda kullanıldığından sorun yaratmaz, ama özellikle azot gazı damarlarda süratle genleşerek, damar tıkanıklığı, akciğer yırtılması ve hatta felç gibi önemli vücut hasarlarına yol açar.
Bu şekilde vurgun yiyenler, süratle basınç odalarına alınırlar. Burada tekrar vurgun yediği derinlikteki basınç verilir ve dengeli olarak azaltılır. Bir başka önlem de vurgun yiyeni, aynı derinliğe tekrar indirmektir.
Vurgun yememek için yüzeye yavaş çıkmalı, hatta belirli derinliklerde beklenmelidir. İdeal çıkış hızı dakikada 20 metre olup, pratikte eğitmenler bunu dalgıç adaylarına 'yüzeye gelen en küçük bir hava kabarcığından daha hızlı çıkma' şeklinde öğretirler.
4.04 Neden esneriz?
Sadece uykumuz gelince mi esneriz? Esneme bulaşıcı mıdır? Aslında esnemenin ve fizyolojisinin ardında yatan gerçek hala tam olarak bilinememektedir.
Önceleri esneme, insanın yorgun olduğu zamanlarda kandaki oksijen miktarını artırmak için vücudun yaptığı bir solunum sistemi refleksi olarak düşünülüyordu. Yapılan deneylerin sonucunda, esnemenin, solunum olayına kısa bir destek verdiği, ancak onun önemli bir fonksiyonu olmadığı tespit edilmiştir.
Hem burnumuzla, hem de ağzımızla nefes alabilmemize rağmen, kapalı ağızla esnemek mümkün değildir. En çok ve sık esnemenin olduğu zaman, sabah uykudan kalkma vaktidir. Ortalama bir esneme 6 saniye sürer.
Sadece insanlar değil, kediler, kuşlar, fareler ve birçok canlı türü de esner. Ancak farklı türlerdeki bu davranış biçimi, aynı fonksiyona yönelik olabilir mi? Örneğin insanların gülme olarak yaptığı yüzdeki kas hareketi diğer bazı canlılarda korkunun ifadesi olabilmektedir.
Yapılan araştırmalarda, hayvanların daha çok dikkat gerektiren bir olayı karşılama sırasında esnedikleri, insanların ise, tersine dış uyarılarda azalma olduğunda esnedikleri saptanmıştır.
Derslerde canı sıkılan öğrencilerin değil de, canı sıkıldığı halde uyumamaya çalışanların daha çok esnedikleri gözlemlenmiştir. Bir diğer görüşe göre de, sınava girecek bir öğrencinin veya yarışa girecek bir atletin çok esnemesinin sebebi, organizmanın kendini sakinleştirmesidir.
Esneme de gülme gibi bulaşıcıdır. Esneyen kişinin yüz hatlarında meydana gelen şekillenmenin, diğer insanlar üzerinde esnemeyi teşvik edici bir etki uyandırdığı tahmin ediliyor. Yani nasıl yemek yiyen bir insanı görünce acıkırsak, onun gibi bir şey.
Esnemenin bulaşıcı olduğunu ileri süren bir görüşe göre ise ilk insanlardan kalma bir davranış olarak esnemekteyiz. İlkel atalarımız akşamları ateşin etrafında topluca otururken grubun lideri tüm dişlerini göstererek esner, oturumu kapatır, artık gecenin başladığı, herkesin sabaha kadar yatması ve hareket etmemesi gerektiği sinyalini verirdi. Grubun diğer üyeleri de esneyerek görüş birliği içinde olduklarını beyan ederlerdi.
Günümüzde bu iş için daha karışık teknolojiler kullanılıyor. Baba televizyonu uzaktan kumanda ile kapatıp koltuğundan kalkıyor. Bu nedenle günümüzde esnemenin hiçbir faydası görülmemektedir ve önümüzdeki bir milyon yıl içinde ortadan kalkacağı sanılmaktadır.
4.05 Niçin yaşlanıyoruz?
Her insan vücudu zaman geçtikçe yaşlanır. İnsan ömrü her kişiye göre farklı olmakla birlikte günümüzde ortalama 75 yıla ulaşmıştır.
Bilimciler insanların 150 yıla kadar yaşayabileceklerine inanıyorlar. Bugüne kadar kayda geçen en uzun insan ömrü, Japon Shigechiyo Izumi'ye aittir. Bu kişi 120 yıl 237 gün yaşamıştır.
İnsanların büyümesi, yaşlanmaları ve ölmeleri üzerine çeşitli teoriler var. Bir teoriye göre, Ömrümüz süresince biyolojik aktivitemizde ortaya çıkan bazı kimyasal reaksiyonlar, gün geçtikçe başta böbrek ve kalp olmak üzere sağlıklı hücrelerimize zarar vermektedir.
Bir başka teoriye göre ise, genetik programlamamızla ömrümüz önceden belirlenmiştir. Program, hücrelerimiz üzerinden yaşlanmamızı kontrol ediyor, yeterli sayıda hücre öldükten sonra organlar gereken düzeyde çalışmıyor ve insan ölüyor. Ancak ilk çağlarda insan ömrü ortalama 30-40 yıl iken günümüzde 75 yıla ulaşması, bu savı çürütmektedir.
Bu amaçla bilimciler, meyve sineklerinin genleri ile oynayarak daha uzun Ömürlü sinekler yaratmayı başarmışlardır. Bu uzun ömürlü sineklerin diğerlerinden farkları oksitlenmeyi önleyen enzim nedeniyle, savunma sistemlerinin daha güçlü olması ve yağ depolama kabiliyetleri bakımından açlığa dayanıklı olmalarıdır.
Meyve sineği üzerinde yapılan araştırmalar, insan ömrü konusunda ciddi bir ipucu verememiştir, ancak genetik bakımdan insanlara daha yakın olan fareler üzerinde yapılan çalışmaların daha gerçekçi bilgiler verebileceği sanılmaktadır.
Bir başka saptama da, metabolizması yüksek, yani oksijeni çok hızlı yakan canlıların, yavaş yakanlara göre daha az yaşadıklarıdır. Örneğin, farelerin metabolizmik hızları insandan daha yüksektir, ama nadiren 3 yıldan fazla yaşarlar.
Son zamanlarda adlarından sıklıkla söz edilen E ve C vitaminlerinin de, antioksidan grubunda yer alarak, yaşlanmayı çok az da olsa geciktirdikleri gözlemlenmektedir.
İnsan vücudunda, hücrelerin bölünerek, yeni hücre oluşturabilmelerinin de sayısı sınırlıdır. Sonuna kadar bölünebilen tek hücre kanser hücresidir. Dolayısıyla aslında kanserin sırrının çözülmesi insanın yaşlanma olgusuna da ışık tutacaktır.
4.06 Niçin gıdıklanıyoruz?
Gıdıklanmak rahatsız edici olduğu kadar eğlendiricidir de. Başkaları tarafından, hatta bazen dokunulmadan gıdıklanırız, ama kendi kendimizi gıdıklayamayız. Bazıları gıdıklanmaya karşı çok hassasken bazıları etkilenmez bile.
Bir insan gıdıklanınca, derinin yüzeyinde bulunan küçük sinir lifçikleri harekete geçer. Özellikle tüyle okşama, böcek yürümesi gibi olaylara hassas olan bu lifçikler, sinyalleri beyne gönderirler. Ancak araştırmacılar bu sinyallerin beyinde nereye kaydedildiğinden emin değiller. Beyinin gıdıklanmaya tepkisi, kaşınmaya olan tepkisi gibi, gönülsüz yapılan bir tepkidir.
Gıdıklama ile kan basıncı artarken, nabız ve kalp atışı hızlanır, beynin uyanıklığı fazlalaşır. Gıdıklanmanın fiziksel olduğu kadar psikolojik yanı da vardır. Gıdıklanma başlangıçta zevkli olabilirse de sürdürüldüğünde korku ve paniğe dönüşebilir.
İnsanların daha çok gıdıklandıkları yerler, ayak altı, avuç içi ve koltuk altı gibi bölgelerdir. Bunun nedeni, buraların çok hassas bölgeler olmalarıdır.
İnsan beyni vücuda gelen uyarıların hangisinin insanın bizzat kendisinden, hangisinin dışarıdan geldiğini ayırt eder ve ona göre öncelik verir. Örneğin, elimizin yanması gibi acil refleks gerektiren dışarıdan gelen uyanlara öncelik verir. Bu nedenle bir başkası tarafından gıdıklandığımızda reaksiyon gösteririz ama kendi kendimizi gıdıklamaya çalıştığımızda beyin bu noktalardaki hassasiyeti azalttığından gıdıklanamayız.
4.07 Renklerden nasıl etkileniriz?
Renklerin insan davranışını ve psikolojisini önemli ölçüde etkilediği bugün kesinleşmiştir. Kanada'da bir okulda yapılan deneyde, odaların renk ve ışık düzenlerinin değiştirilmesi ile bazı öğrencilerin zeka düzeylerinin ve disiplin sorunlarının olumlu biçimde etkilendiği tespit edilmiştir. Ancak insan gözünün ışık ve rengi algılayan ağ tabakasının görme sinirleri vasıtasıyla bunu beyne ilettikten sonra beyinde nasıl fizyolojik etkiler yarattığını renkbilimciler henüz açıklayamıyor.
Aslında gözümüze gelen görüntü iki çeşit görme hücresi aracılığı ile taranır. Silindir veya çomak şeklinde olanlar ışığı, koni şeklinde olanlar ise rengi algılar. Gözümüzde 7 milyon konik ve 100 milyon kadar silindirik hücre vardır.
Renge duyarlı konik hücreler ağ tabakasının ortasında, ışığa duyarlı silindirik hücreler ise kenarında daha yoğundur. Bu nedenle gece gökyüzünde gözümüzün kenarından gördüğümüz bir yıldızı, ona doğrudan bakınca göremeyiz. Çünkü burada ışığa hassas silindirik hücreler daha az olduğundan görüntü kaybolur. Aynı şekilde gözümüzün kenarıyla baktığımız şekillerde renkler kaybolur.
Yapılan deneylerde, pembe renge bakan kişilerin rahatladıkları, kırmızı, turuncu ve sarı gibi sıcak renklere bakanlarda tansiyonun yükseldiği, nabzın ve solunumun hızlandığı, terlemenin çoğaldığı, mavi rengin ise tam tersi etki yarattığı belirlenmiştir.Araştırmalar insanların en çok mavi rengi sevdiklerini, bunu kırmızı ve yeşilin takip ettiğini göstermektedir. Erkekler yeşil, deniz mavisi, turuncu ve koyu mor renkleri tercih ederken, kadınlar firuze yeşili, açık mavi, pembe gibi açık-uçuk renkleri, çocuklar ise mavi, kırmızı, yeşil, sarı ve turuncu gibi canlı renkleri daha çok sevmektedirler.
Bir binada sarı renge boyanmış bir tavan, odayı daha yüksek, sarı renkli duvarlar ise daha geniş gösterir. Kliniklerin sıcak renklere boyanması, beyaz rengin hastalarda yarattığı hüzün duygusunu azaltır. Ayaküstü hazır yiyecek satan dükkanların duvarları iştah açtıran portakal rengine boyanırken yarış arabalarında kırmızı veya turuncu-sarı renkler tercih edilir. Aslında bir renk olmayan, daha doğrusu renksizlik olan siyah da makam araçlarının klasik rengidir.
Kırmızı renk kan rengidir, asırlar boyu tehlikenin ve tahribatın simgesi olmuştur. Trafik ışıklarında 'dur' sinyali olarak kullanılmasının nedeni de budur. Ameliyathanelerde, bulaşan kan rengini belli etmeyeceği için mantıken kırmızı giysi kullanılması gerekirken, teskin edici mavi ve yeşil renkler tercih edilir.
4.08 Saçlarımız niçin uzuyor?
Çünkü aksi takdirde berberler işsiz kalırdı! Ha, ha! Şaka bir yana vücudumuzdaki kılların çok önemli görevleri vardır. Saçlarımız başımızı yazın güneşten, kışın soğuktan korurlar. Kaşlarımız terimizin, kirpiklerimiz küçük parçaların gözümüze girmelerine engel olurlar. Burun ve kulaklarımızdaki kıllar tozların girmesini önler. Vücudumuzdaki diğer kıllar ise derimizi serin tutar, ısı kaybını önler.
Bizler sadece saçımızın, sakalımızın, koltukaltlarında ve genital bölgelerimizdeki kılların uzadığını, kollarımız, bacaklarımız ve diğer yerlerdeki kıllarımızın uzamadığını düşünürüz. Gerçekte saçımız da uzamasını bir süre sonra durdurur ama bunun için bayağı uzun bir süre geçer.
Vücudumuzdaki kılların her biri topraktaki çim gibi, derimizin altındaki kendi torbasında yetişir ve büyür. Bu torbalardaki yeni saç hücreleri kılların köklerini oluşturur. Yeni hücreler oluştukça, eskilerini torbalardan dışarı iterler ve bu hücreler dışarı itildikçe canlı olma özelliklerini kaybederler, yani ölürler ve de kıllarımızın ve saçlarımızın bizim görebildiğimiz kısmını oluştururlar.
Vücudumuzun hangi kısmında olduklarına bağlı olarak, kıl torbasında belirli bir sürede yeni kıl hücreleri üretilir. Bu süreye 'büyüme süreci' denir. Sonra büyüme bir süre için durur. Buna da 'durma süreci' denir. Bu sürecin de sonunda kılların yine büyüdüğü 'büyüme süreci' gelir ve bu böyle devam eder, gider.
Durma sürecinde kıl kopar ve alttan gelen bir yenisi yerini alır. Yani bir kılın veya saç telinin ulaşabileceği en uzun boyutu bu büyüme sürecinin uzunluğu belirler. Kollarımızdaki kılları oluşturan hücrelerin büyüme süreci birkaç ay olarak programlanmıştır. Bu nedenle kıllar kısa bir süre içinde uzar, bir santimetre civarında bir uzunluğa geldiklerinde artık uzamazlar, belirli bir sürenin sonunda da alttan yenileri gelir.Diğer taraftan saçlarımızın büyüme süreci iki seneden altı seneye kadar değişir. Eğer kesmezseniz bir metre hatta daha da fazla bir uzunluğa ulaşabilir. Saçlarımız üç aylık bir uzamanın ardından bir durma evresi geçirir ve bu sırada alttan gelen yeni saçlar eskilerini atar, yani dökülmelerine sebep olur. Bunu banyo yaptıktan sonra lavaboya dökülen saçlarınızdan anlayabilirsiniz. Bu yolla bir insan her gün 70-100 arasında saç teli döker.
Saç ve kıllarımızın her birinin büyüme ve durma süreçlerine başlama zamanları farklı olduğu için, hepsi birden aynı anda dökülmediklerinden devamlı olarak başımızda saç, vücudumuzda kıl olur. Hayvanlarda bu süreçler aynı zamanda başlayıp bittiğinden onlar yılın belirli zamanlarında tüylerini dökerler.
4.09 Niçin uyuyoruz?
İşte hayatımızla ilgili son derece önemli bir soruya bir sürpriz cevap daha! 'Hiç kimse bilmiyor.' Cevabın kolay olduğunu, uykuda enerjimizi şarj ettiğimizi söyleyebilirsiniz, ama bilimsel araştırmalar bunu göstermiyor. Yapılan araştırmalarda, İngiltere'de 70 yaşında bir kadının, her gece bir saat uyuyarak, hatta bir keresinde 56 saat uyanık kaldıktan sonra sadece l,5 saat uyuyarak ertesi gün tam performans ile hayatını sürdürebildiği gözlemlenmiştir.
Aslında normalde, hepimizin bildiği gibi, bir gece dahi uyumasak, ertesi gün adrenalin nedeni ile bütün aktivitelerimiz yavaşlamaktadır. İki gece üst üste uyumayan insanda ise durum daha kötüdür. Dikkat ve konsantrasyon düşer, hatalar artar.
Üç günden sonra insan hayal görmeye başlayabilir, düşünce berraklığı kaybolur. Daha sonra ise artık insan gerçekle ilişkisini keser. Fareler üzerinde yapılan deneylerde bir canlıyı uyanık tutmaya çalışmakla ölümüne neden olunabileceği ispatlanmıştır.
Ayrıca arka arkaya geceleri yetersiz uyuyanlarda da benzeri problemler gözlemlenmiştir. Uyku süresince oluştuğu gözlemlenen diğer iki olaydan biri çocukların büyüme hormonlarının gelişmesi, diğeri ise bağışıklık sistemimiz için gerekli olan kimyasalların salgılanmasıdır.
Fakat soru hala yerinde duruyor! 'Niçin uyuyoruz?' Kimse bilmiyor. İşte size çeşitli teoriler.
Uyku, insana kaslarını ve diğer dokularını onarma, yaşlanan veya ölen hücrelerini yenileme şansı verir.
Uyku, insan beynine hafızasındaki bilgileri düzenleme, gereksizleri unutma ve arşivleme şansı verir. Rüyalar da bu işlemin bir parçasıdır.
Uyku, enerji tüketimimizin miktarını azaltır. Bu nedenle günde 4-5 kez yerine üç öğün yemekle yetinebiliriz. Gece karanlığında zaten hiçbir şey yapamayacağımızdan, anahtarı kapatarak enerji tasarrufu yaparız.
Uyku, bütün gün çalışan beynin bir şarj süresi olabilir. Diğer organlardaki enerji harcanmasını kısarak, beyin hücre aktiviteleri için gerekli olan enerjiyi artırabilir.Uyku hakkında tüm bildiğimiz, geceleri iyi bir uyursak, sabahları kendimizi iyi hissettiğimiz, hem vücudumuzun, hem de beynimizin yeni bir gün için kendisini tazelediği olgusudur.
4.10 Uyku nedir?
Uyku insan hayatında sırrı tam olarak çözülememiş enteresan bir olaydır. Uykunun nasıl olduğunu bir bakıma hepimiz biliriz. Uyuyan bir insanda aşağıdaki durumlar gözlemlenir;
o Yatarak uyur. o Gözleri kapalıdır. o Çok yüksek bir ses olmadıkça, hiçbir şeyi işitmez. o Daha yavaş ve ritmik olarak nefes alır. o Adaleler tamamen gevşemiştir. (Eğer bir koltukta otururken uyumuşsanız, derin uykuda koltuktan düşebilirsiniz.) o Bir veya iki saatte bir kendi vücudunu elleri ile kontrol eder.
Bunlara ilave olarak kalp atışı yavaşlar ve beyinde rüya denilen çok ilginç olaylar oluşur. Diğer bir deyişle uyuyan insan çevresinde oluşan şeylerin çoğuna ilgisizdir. Uyuyan bir insan ile komada olan bir hasta arasındaki en önemli fark, uykuda olanın yeterli bir dış müdahale ile uyandırılabilmesidir.
Vahşi doğada yaşayan hayvanlar için bu düzgün ve etrafa ilgisiz, yaklaşık sekiz saatlik uyuma periyodu pek mümkün görünmemekte, bu durumun insanın evrimi süresince oluştuğu sanılmaktadır.
Sürüngenler, kuşlar ve memeliler hepsi uyurlar. Onlar da uykularında kısa süreler için de olsa çevreleri ile ilişkilerini keserler. Bazı balıkların ve kurbağa gibi hem suda, hem de karada yaşayanların da belirli sürelerde aktivitelerini yavaşlattıkları, fakat hiçbir zaman çevre ile ilgilerini kesmedikleri biliniyor. Böceklerin ise uyuyup uyumadıkları bilinmiyor, ancak onların da bazıları gece, bazıları gündüz hareketsiz kalıyor.
Beyin dalgaları üzerine yapılan çalışmalar sonucu, sürüngenlerin rüya görmedikleri, kuşların çok az, memelilerin ise hepsinin uykularında rüya gördükleri saptanmıştır. İlginç olan noktalardan biri şu ki, inekler ayakta uyurken değil de, yatarken rüya görebilmektedirler.
Hayvanların uyku süreçleri de farklıdır. Örneğin insan bir kere ve uzun süre uyurken, köpekler kısa aralıklarla bütün gün uyurlar. Hayvanların bazıları uyku için geceyi tercih ederken, bazıları gündüzü tercih eder.
İnsanların uyku ihtiyacı yaşlandıkça azalır. Yeni doğmuş bir bebeğin uyku ihtiyacı günde 20 saat iken, dört yaşında 12 saate, on sekiz yaşında 10 saate düşer. Yetişkinler uyku için 7-9 saate ihtiyaç duyarlar ama, genelde 6 saat yeterlidir.
4. 11 Vücudumuz ısısını nasıl ayarlıyor?
Vücudumuzun ısısını korumasına kış aylarında üzerimize giysiler giyerek biz yardımcı oluyoruz ama sıcak yaz aylarında üzerimizde çıkaracak bir şey kalmayınca vücudumuz ısısını nasıl ayarlıyor?
Sıcak yaz aylarında vücudumuz ısısını terleme yolu ile koruyor ve ayarlıyor. Beynimizde terlemeyi düzenleyen özel bir bez var. Adı da 'hipotalamus'. Ayrıca derimizin altında yumak görünümlü 2 milyon ter bezi ve bu bezlerin her santimetrekaresinde 400 ince kanal var.
Çevre ısısının artması ile beyin, ciltteki ter bezlerini uyarır. Bu ter bezleri de ince kanallar vasıtası ile, deri üzerine gözle görülemeyecek kadar az bir sıvı salgılarlar. Cilt üzerine çıkan bu sıvı buharlaşırken vücudun ısısını da alır. Aynen esen bir akşam rüzgarından, serinletici bir fandan veya kapı önüne dökülen bir sudan sonra duyulan serinlik hissi gibi cilt soğur.
Gözle görülen ve görülmeyen olmak üzere iki çeşit terleme vardır. Nefes verirken bile terleriz. Bu arada çıkan su buharı gözle görülmez. Diğeri de yüzümüzde, ensemizde ve özellikle koltuk altlarımızda yoğun olarak bulunan ter bezlerinin salgıları sonucu oluşan terlemelerdir. Böylece vücudumuzun bir şekilde soğuması sağlanmış olur.
Aynı çevre ısısında bazıları rahatsız olur ve aşırı terlerken, bazıları da bir rahatsızlık belirtisi göstermez, hallerinden memnun otururlar. Kimileri sıcak yaz günlerini severken, kimileri de kapalı, puslu kış günlerini sever. Peki, bunun tıbbi bir açıklaması var mıdır acaba?
Tıbbi değilse bile basit bir açıklaması vardır. Her insanın vücut ısısı, daha doğrusu önceden ayarlanmış ortalama vücut ısısı aynı değildir. Vücudu 36 dereceye ayarlanmış bir insan, 38 dereceye ayarlanmış bir insana göre, çevresindeki sıcaklık yükselmelerine daha hassastır.
Terleme ve dolaşım sistemlerinin termostat düğmesi daha düşük derecelere ayarlanmış insanlar, düşük çevre sıcaklıklarında kendilerini daha rahat hissederler.
4.12 Alkolün ne kadarı trafikte zararlıdır?
Trafik denetlemelerinde yapılan alkol testinden ağza atılacak bir şekerle veya sakızla kurtulmak mümkün değildir. Alkol aldığımızda veya sarımsak, soğan benzeri keskin kokulu yiyecekleri yediğimizde nefesimiz kokar. İstediğimiz kadar ağzımızı yıkayalım, dişlerimizi fırçalayalım, şeker yiyelim veya sakız çiğneyelim, fark etmez bu kokuyu tam olarak giderenleyiz.
Bu kokuların nedenleri ağza veya boğaza bulaşan alkol, ağızda dişlerin arasında kalan yiyecekler değildir. Onlar ağzın yıkanması ile giderilebilir. Bu kokular mideden de gelmez, çünkü yiyecek gitmediği zamanlarda yemek borusunun ucu hep kapalıdır. Tüm bu alkol ve kokulu yiyeceklerin molekülleri midedeki hazım sırasında mide duvarından geçerek kana karışır. Böylece akciğerlere ulaşarak nefesle beraber çevreye yayılırlar.
Trafik denetlemelerinde yapılan alkol testlerinde, nefesteki dolayısıyla kandaki alkol miktarı ölçülür. Cihaza üflemeyle dışarı verilen havanın 2.000 santimetreküpü kanda bulunan alkol miktarını gösterir. Bu oran, alınan alkol miktarının kişinin ağırlığına bölünmesi ve erkeklerde 0.7, kadınlarda ise 0.6 katsayısının çarpılması ile hesaplanabilir.
Bu katsayılar arasındaki farkın nedeni, aynı vücut ölçüleri ve yağ oranlarına sahip bir kadın ve erkek üzerinde yapılan deneylerde, her ne kadar alkolün yüzde 20'si midede, yüzde 80'i ince bağırsaklarda kana karışsa da, kadınlarda alkolün midede daha az parçalanarak kana karışım oranının yüzde 30 daha fazla olması, kadınların daha çabuk sarhoş olmaları ve sarhoşluğun daha uzun sürmesinin gözlemlenmesidir.
Bir kadeh sek rakı veya iki bardak şarap kanda 40 gram alkol bulunması anlamına gelir. Böyle bir doz 75 kilo ağırlığındaki erkekte 40((75XO,7)=0.76 gr/litre sonucunu verir ki, trafikteki yasal limiti aşar.
Bu miktarda alkolü 60 kilo ağırlığındaki bir kadın aldığında suçlu olur, çünkü hesaba göre kanında 40( (60x0,6)= 1.1 gr/litre alkol çıkar.
İnsanlarda bir litre kandaki alkol oranı 0,5 gramı geçtikten sonra refleksler yavaşlar, sürücü bilincine hakim olamaz. Bu da ciddi kazalara yol açar.
4.13 Banyodan sonra ellerimiz niçin buruşur?
Bütün vücudumuz, bir kısmı gözle görülebilen, büyük bir kısmı da ancak dikkatli bakınca fark edilen kıl ve tüylerle kaplıdır. Bu tüy ve kılların dibinde 'sebum' adı verilen yağ bezleri vardır. Bunların çıkardığı yağ, su geçirmez keratin bir tabaka oluşturur ve suyun derimizden içeri girmesini önleyerek derimizi yumuşak tutar.
Belki de en çok kullanılan yerler olmaları nedeni ile vücudumuzda sadece parmak uçlarımız ve tabanlarımızda kıl veya tüy yoktur. Dolayısı ile koruyucu keratin tabaka da yoktur. Ayrıca parmaklarımızın uçları ve ayaklarımızın tabanları kalın bir deri tabakası ile kaplanmıştır.
Parmaklarımızın uçları ve tabanlarımız suyun altında belli bir süre kalıp iyice ıslanırsa, osmos denilen daha sulu bir maddenin daha koyu bir maddenin içine girişi sonucunda derimizin altına su girer ve bu su burada kendine yer bulmak ister. Ancak buradaki kalın derimizin genleşerek bu suya ayırabileceği fazla yeri olmadığı için, aynen yazın çok sıcak havalarda yollardaki asfaltlarda olduğu gibi eğilir, bükülür yani büzüşür.
4.14 Jet-lag olayı nedir?
Bütün hayvanların vücutlarının, uyuma, vücut ısısı, üreme zamanı gibi periyodik fonksiyonlarını kontrol eden biyolojik bir iç saatleri vardır. Bu iç saatlerin çoğu, kendi fonksiyonları için kendi zaman dilimlerinde çalışır, ancak ışık ve sıcaklık gibi dış etkenlerden de etkilenir.
Eğer İstanbul'dan Newyork'a uçarsanız, sizin vücut saatiniz hala İstanbul'a ayarlıdır. Örneğin İstanbul'dan saat 12:00'de havalanır, 8 saatlik bir uçuştan sonra Newyork'a varırsanız, vücut saatiniz 20:00'dedir ama Newyork saat 13:00'ü yaşamaktadır. Vücudunuzun saati ortama göre 7 saat ileridedir. Karnınız acıkacak, biraz sonra uykunuz gelecektir ama, akşam olmasına bile daha 7-8 saat vardır,
İşte bu olaya jet-lag denilir. 'Lag'in İngilizce'de anlamı geri kalma, gecikmedir. Bu durumda uçuştan sonra insanda yorgunluk duyulmakta, özellikle okuma, araba kullanma ve iş görüşmeleri gibi konularda motivasyon ve konsantrasyon eksikliği görülmektedir.
Dünya dönüşünü 24 saatte tamamladığından, dünya yüzeyi kuzeyden güneye her biri l saatlik 24 zaman bölgesine bölünmüştür. Örneğin İstanbul ile Newyork arasında 7 zaman bölgesi vardır ve aynı anda İstanbul'da saat 14:00 iken, Newyork'ta sabah 07:00'dir.
N AS A'ya göre insan vücudunun biyolojik saatinin her bir zaman bölgesine, yani bir saatlik bir zaman değişimine alışması bir gün almaktadır. Bu durumda İstanbul'dan Ne w York'a gidince vücut kendini ancak 7 gün sonra adapte edebilmektedir. Jet-lag olayı uçma mesafesine değil, kaç zaman bölgesinden geçtiğinize bağlıdır. Aynı mesafe, aynı zaman bölgesinde kuzey-güney mesafesinde gidilince jet-lag olayı görülmemektedir.
Jet-lag olayının doğuya doğru mu, yoksa batıya doğru mu seyahatte daha çok görüldüğü tartışma konusudur. Şüphesiz bu insanların çoğunluğunun yapısına ve yaşam düzeyine bağlıdır. Yapılan anketler sonucunda, çoğunluğun doğuya doğru yapılan uçuşlarda daha çok rahatsız olduğu, insanın vücut saatini hızlandırmada, yavaşlatmaya göre daha fazla zorlandığı görülmektedir.
Küçük çocukların pek etkilenmediği jet-lag olayından en çok etkilenenler ise günlük yaşantısı düzenli ve rutin işler yaparak yaşayanlardır. Uçaktaki havanın kuru olması, seyahat süresince hareketin kısıtlı olması, içki içilmesi, yeterli sıvı içecek alınamaması, farklı iklimde farklı yemekler, insanlarda jet-lag'a karşı direnç kırıcı diğer etkenlerdir.
4.15 Karagözlülerin çocuğu nasıl mavi gözlü olabilir?
Genlerin ana mekanizması çok basittir. Her anne ve baba iki tam gene sahiptir. Ve bunlardan birini çocuğuna geçirir. Eğer anne ve babadan alınan genler aynı ise, yani çocuk her iki taraftan da mavi göz genini aldı ise problem yoktur. Çocuğun gözlerinin rengi mavi olacaktır. Ancak bir taraftan mavi göz, diğerinden kahverengi göz genini aldı ise gözlerinin biri mavi diğeri kahverengi olamayacağına göre bu genlerden biri üstün gelecektir.
İşte rakibine karşı daima üstün gelen bu genlere hakim (dominant) gen adı verilir. İnsanlarda koyu renk göz geni hakim gendir. Yukarıda bahsi geçen çocuğun gözleri kahverengi olacaktır. Mavi göz rengi gibi mücadeleyi kaybeden gene de saklı (recessive) gen denilmektedir.Anne ve babadaki her iki gen de hakim gen ise sonuç aynı olacaktır. Saklı gen bu mücadelede ancak her iki tarafın geni de saklı gen ise galip çıkabilir. Uzun boy ve kısa boy genlerinde hakim olan uzun boydur. Örneğin babada iki uzun boy geni (U/U), annede ise iki kısa boy geni (k/k) varsa, her çocukta mutlaka bir uzun ve bir kısa boy geni(U/k) olacak ve uzun boy hakim gen olduğundan her çocuk uzun boylu olacaktır.
Bu çocuklar (U/k) gen yapılı biri ile evlenirlerse, çocukların her birinde muhtemelen (U/U, U/k,'k/U, k/k) gen yapısı oluşacak yani üç çocuk uzun boylu olurken bir tanesi kısa boylu kalacaktır. İnsanlarda kahverengi göz rengi, görme yeteneği ve saçlılık hakim genler iken mavi göz, renk körlüğü ve kellik saklı genlerdir.
Saklı gen çocuğun DNA sarmalında kalıp, onun çocuklarına da geçebilir. Babası mavi, annesi kahverengi gözlü çocuk kahverengi gözlü olur ama mavi renk göz geni saklı olarak durur. Kendisi ile aynı genetik yapıda biri ile evlenirse yukarıdaki uzun boy-kısa boy örneğinde olduğu gibi anne ve baba kahverengi gözlü olmalarına rağmen çocuklardan biri mavi gözlü olabilir.
Bu durum Mendel kurallarına uygun olup mavi gözlü çocukları olan kahverengi gözlü anne ve babaların paniğe kapılmalarına ve ortada başka bir neden aramalarına gerek yoktur.
4.16 Aynı anne ve babanın çocukları niçin farklı oluyor?
Çocukların oluşumunu anne ve babadan aldıkları kromozomlar belirliyorsa, her insanda bir set kromozom varsa ve de bu kromozomlar zamanla değişmiyorsa, aynı anne ve babadan olan çocukların da birbirinin aynı olması gerekmez mi? Üreme konusunda tabiat müthiş şaşırtıcıdır. Tabiatta çocukların oluşumu ile ilgili özel bir sistem dizayn edilmiştir.
Son yılların gözde konusu DNA ile ilgili olarak gazetelerde ve dergilerde çizilen resimlerden belki dikkatinizi çekmiştir. Kadın veya erkek olsun her insanın bir set kromozomu vardır ve her kromozom birleştikleri zaman 'X' harfini oluşturan iki parçadan ibarettir. Bu ikili DNA'nın birbirine sıkıca sarılmış iki koludur.
Bir insanın kromozomunun, bu iki yakasından biri anneden, diğeri de babasından gelir. Ortadan 'X' şeklinde bağlı bu yeni kromozomun her iki yarısı da komple bir gen setini taşır.
Sperm, yumurta ile birleşerek yeni bir insanın oluşumunu sağlar. Sperm yeni bebeğin kromozomunun bir yarısını taşır, yumurta diğerini. Esas soru şudur: Sperm ve yumurtadaki DNA nereden gelmektedir? Babadaki her hücre, birbirinin tamamen aynı 'X' şeklindeki kromozomları taşır. Anne için de bu aynıdır. Baba ile annenin kromozomları da kendi anne ve babalarının kromozomlarından gelmiştir. Ama hangi yarısı gelmiştir? İşte doğanın müthiş düzeninin ipucu da buradadır.
Babada sperm hücreleri oluşurken, kendi anne ve babasının kromozomlarının birer yarısını rasgele, yani bir kurala bağlı olmadan alır. Annenin yumurtalarında da aynı şey olunca, doğan her çocuk dört kişinin, yani anneanne,babaanne ve her iki dedesinin (dolayısıyla onların da ebeveynlerinin) genlerinin rasgele karıştırılmış şeklinden oluşur ve her çocuk farklı fiziksel ve psikolojik özellikler gösterir.
4.17 Kanımız kırmızı iken damarlarımız niçin mavi?
Yaşamımızın sürebilmesi için vücudumuzdaki her bir hücrenin oksijene ihtiyacı vardır. Hücrelerimize oksijeni kanımız taşır. Kanımız oksijeni havadan aldığımız nefesin sonucunda akciğerlerimizden alır ve vücudumuzun her bir noktasına ulaştırır. Bu noktalarda oksijeni hücrelere devreden kanımız, kalp tarafından emilerek tekrar oksijen depolayabilmesi için akciğerlerimize pompalanır ve çevrim böyle devam eder.
Kanımızın içinde oksijen moleküllerini tutup, damarlarda taşıyarak, hedefe ulaşıldığında bırakan özel bir molekül vardır. Kırmızı kan hücrelerini, yani alyuvarları çevreleyen ve aslında demir içeren bir protein olan hemoglobin, oksijenle birleşerek bilinen parlak kan rengini oluşturur.
Kanımız hücrelerde oksijeni terk edip, karbondioksiti alıp geri dönerken yani toplardamarlarımızda iken rengi koyu kırmızı hatta biraz mora yakındır. Damarlarımızın çeperleri ve kan hücreleri renksiz olduklarından, kanın rengini veya renginin tonunu içinde oksijen olup olmaması tayin eder.
Damarlarımızın mavi renkte görünmesi, vücudumuza gelen ışığın bir kısmının derimizde emilmesi, bir kısmının da yansıtılması ile ilgilidir. Derimizde mavi renk gibi yüksek enerjiye sahip dalga boyundaki ışıklar daha çok yansıtılıp gözümüze geldiği için damarlarımız mavi renkte görülür.
Vücudumuzda gördüğümüz damarların hemen hemen tümüne yakını daha koyu renkli kanı taşıyan toplardamarlardır. Atardamarlarda kalp tarafından pompalanan kanın vücudun her yerine süratle ulaşabilmesi için basınç yüksektir. Toplardamarlarda ise kanın basıncı düşük, hızı da daha yavaştır.
Herhangi bir atardamar kesildiğinde kan daha hızlı dışarı çıkar, kan kaybı süratli ve çok olur. Hayati tehlike yaratır. Bu tehlikeye karşı atardamarlarımız daha kalın çeperli yapılmış ve derimizin altında daha derinlere yerleştirilmişlerdir. Bir kaza veya ameliyat olmadıkça atardamarlarımızı pek göremezsiniz.
Bu nedenle derimizde gördüğümüz damarların çoğu, et kalınlığı az olduğu için içindeki kanın rengini daha çok yansıtan ve deriye daha yakın olan toplardamarlardır. Tabii ki bu durum toplardamarlar kesildiğinde kanın koyu kırmızı veya mor renkte akacağı anlamına gelmez. Kesilme yerinden akan kan derhal hava ile temas edip, ondaki zengin oksijeni alır ve rengi yine bilinen kan rengine dönüşür.
4.18 İnsanlar niçin dondurularak saklanamıyor?
Tedavisi günümüzde mümkün olmayan hastaları ölmeden önce dondurup, teknolojinin gelişip, tedavi imkanlarının bulunabileceği ileriki yıllara kadar saklamak, bilim insanlarının üzerinde çok çalıştıkları bir konudur ve bilim insanlarını bu araştırmalara iten sebep kurbağalardır.
Doğada bazı cins kurbağalar kış uykusu süresince donarlar; kalp atışları, nefes alışları ve kan dolaşımları tamamen durur. Hatta aort damarları kesildiğinde bile kanama olmaz. Buzlar çözüldükten sonra, önce kalp atmaya başlar ve kurbağa hayata geri döner.
Yapılan araştırmalarda kurbağaların aniden donmadıkları, 24 saat süresince kan ve hücrelerinin arasındaki su dondukça geriye donma noktası düşük bir tip antifriz çözelti bıraktıkları ve glikoz üretimlerini çok yükselttikleri tespit edilmiştir. Oysa insanda bu oranda şeker yükselmesine mani olacak birçok mekanizma vardır ve iyi çalışmamalarının sonucu ise şeker hastalığıdır.
Bir memelinin hücresinin dondurularak saklanabilmesi için, hücrenin içinde oluşan buzun en az seviyede olması gerekir. Hücre içindeki suyun tamamen donması ölüme yol açar. Bunun için de dondurma işlemine hücre dışı sıvılardan başlanılmalı, sadece hücre aralarındaki ve kandaki su donmak, hücredeki zar ve proteinlerin yapıları bozulmamalıdır.
Donmuş kan, besin ve oksijen taşıyamayacağından, metabolizmada ne gibi aksaklıklar görülebileceği hala bilinmemektedir. Ayrı bir sorun da suyun donduğu vakit genişlemesidir. Bu yüzden kan damarları parçalanabilir, doku yapısı bozulabilir, hücre zarı yırtılabilir.
Aslında artık günümüzde insanın yumurta hücreleri, sperm ve beyaz kan hücreleri, deri ve korneası dondurularak saklanabilmektedir. Ancak bunların hücre sayıları çok azdır. Nakil için böbrekler ve karaciğer buz içinde saklanır ama bunun da süresi en fazla 2-3 gündür. Üstelik bu organlar soğuk ortamda saklanmakta ama dondurulmamaktadır.
Halen bir organ bile dondurulup saklanamadığına göre, bütün bir vücudu dondurarak saklama konusunda bilim insanları pek iyimser değiller ama çalışmalar devam ediyor. Daha doğrusu insanı dondurup saklamak şüphesiz mümkün de, tekrar ısıtılıp canlandırmanın yolu henüz bilinmiyor.
4.19 Suyun altında niçin bulanık görürüz?
Denize dalıp gözlerimizi açtığımızda etrafı bulanık görürüz ama deniz gözlüğünü takınca her şey netleşir. Anlaşılıyor ki, gözümüzün önünde deniz gözlüğünün içindeki hava olmadıkça, suyun içinde görme işlevinde bir aksama olmaktadır.
Gözümüzün dışbükey şeklindeki dış yüzeyi sadece bir mercek görevi görür. Bu mercek olmadan gözümüz ışığı alıp, arka taraftaki retina tabakasına odaklayamaz. Yani gözümüzün dışı bir görme elemanından ziyade, görüntünün ince ayarını yapan basit bir mercektir.
Işık, havadan suya veya bir prizmanın içinden geçerken olduğu gibi, farklı yoğunluktaki cisimlerden geçerken kırılır. Bunu biliyoruz. Gözümüzün yoğunluğu ve dışbükeyliği öyle ayarlanmıştır ki, gelen ışık kırılma sonucunda gözümüzün arkasındaki retinada odaklaşır.
Işığın sudaki hızı, gözümüzü geçerkenki hızı ile yaklaşık aynıdır. Ancak suyun yoğunluğu farklı olduğundan buradan gelen ışık, havadan gelecek ışığa göre yoğunluğu ayarlanmış gözümüzde tam kınlamaz, görüntü retinada tanı odaklaşamaz ve suyun altında cisimleri flu görürüz.
Eğer su ile gözümüz arasına bir cam koyar ve arkasında havanın bulunduğu bir boşluk bırakırsak, sudan havaya geçen ışık oradan gözümüze gelerek normal olarak kırılır ve görüntü de retina da net olarak odaklaşır.
4.20 İnsanların niçin bazıları solaktır?
İnsanların çoğunun niçin, daha çok sağ ellerini kullandıkları henüz bilinmiyor. Eğer dünya nüfusunun yarısı solak olsaydı veya dünyada hiç solak bulunmasaydı, bu durum tabiatın kurallarına daha 'uygun olabilirdi, ancak tek yumurta ikizlerinin bile yüzde onunun farklı ellerini kullanmaları şaşırtıcıdır. Bu durumun genetik olmadığı, kalıtımla bir ilgisinin bulunmadığı da kesin. Bebeklerin rahimdeki pozisyonlarıyla ilgili teoriler var ama kanıtlanmış değil.
İnsanın dışında hiçbir yaratık, bir elini veya ayağını diğerine göre öncelikli kullanmaz. Dünyada tarih boyunca, kültür ve ırk farkı olmaksızın insanlar arasında sağ elini kullananlar hep çoğunlukta olmuşlardır. Bilim insanları yıllardır bunun nedenini arayıp durmaktadır.
Bilindiği gibi, beynimizin her iki yarısı değişik yetenekleri kontrol eder. Önceleri beynimizin sol yansının konuşma yeteneğimize kumanda ettiği bilindiğinden, yazmamıza da kumanda ettiği, bütün önemli kumandaları bu tarafın üstlendiği sanılıyordu. Ama sonraları beynimizin sağ yarısının da idrak, yargılama,
hafıza gibi çok önemli işlevlere kumanda ettiği, beynin her iki yarısının da bir birinden üstün olmadığı ve her iki tarafın da eşit değerde görevler üstlendiği görüldü.
Solakların oranı hakkında çeşitli görüşler var. Genel görüş bunun 1/9 oranında olduğu şeklindedir. Her azınlığın başına geldiği gibi solaklar toplumda bazı zorluklarla karşılaşmışlar, hatta tarihin karanlık çağlarında şeytanla bile özdeştirilmişlerdir. Günümüzde bile solak doğan çocuklar, aileleri tarafından sağ elleri ile yazmaya zorlanmaktadırlar.
Sağ ellerini kullananlar için hayat daha kolaydır. Onlar daha iyi organize olmuşlar, acımasız bir üstünlük kurmuşlar, dünyada her şeyi kendilerine göre ayarlamışlardır. Arabaların vitesleri, silahlarda boş kovanların fırlayış yönü, hatta tuvaletteki muslukların yeri bile hep sağ ellilere göre tasarlanmıştır.
İngilizce'de sol anlamındaki 'left' kelimesi, zayıf ve kullanışsız anlamında eski İngilizce'de kullanılan 'lyft' kelimesinden türetilmiştir. Sağ anlamındaki 'right' ise haklılık ve doğruluk anlamında da kullanılır. Türkçe'de de öyle değil mi? Sağ hem canlı ve hayatta anlamında kullanılır, hem de sağlıklı, sağlam gibi sıfatların kökünü oluşturur, solun ise soluk gibi bir sıfatın kökünü oluşturma dışında sadece bir nota ile isim benzerliği vardır.
4.21 Parmaklarımız niçin çıtlar?
Bazı insanlar her iki elinin parmaklarını birbirine geçirerek ve onları gererek ses çıkartırlar, yani çıtlatırlar. Çoğumuz buradan gelen sesin kemiklerden geldiğini sanırız, hatta rahatsız oluruz ama nedense bunu yapanlar hallerinden memnun görünürler.
En çok ve kolaylıkla çıtlattığımız yerler vücudumuzda en çok bulunan sürtünmeli eklem yerleridir. Bu tip eklem yerlerinde, örneğin parmaklarımızda, iki kemiğin birleştiği yerde bir bağlantı kapsülü vardır. Bu kapsülün içinde kemiklerin hareketleri sırasında buraları yağlayan bir sıvı vardır. Bu sıvının içinde erimiş halde oksijen, nitrojen ve karbondioksit gazları bulunur.
Vücudumuzda en kolay çıtlatabileceğimiz eklem yerlerimiz parmaklarımızdır. Parmaklarımız gerilince ve eklem yerlerimiz düzleşince bu kapsül de gerilir. İçindeki sıvının basıncı azalır ve gaz kabarcıkları patlamaya başlar. İşte kulağımıza gelenler bu seslerdir. Patlayan kabarcıklar neticesinde gazlar bu sıvıyı terk eder, sıvı daha da genleşir ve eklem yerinin hareket kabiliyetini arttırır.
Şüphesiz ki eklem yerinin gerilmesi, bu kapsülün boyu ile sınırlıdır. Eğer parmaklarınızı çıtlattığınız anda röntgenini de çekerseniz, eklem içinde oluşan gaz kabarcıklarını görebilirsiniz. Bu olay eklem yerindeki hacmi yaklaşık yüzde 15-20 artırır.
Aynı parmağınızı arka arkaya çıtlatamazsınız. Bir süre beklemeniz gerekir, çünkü gaz kabarcıklarının sıvı içersinde tekrar oluşması biraz zaman alır.
Tüm bu açıklamalar, deneylerle ispatlanmasına rağmen, yine de bu kadar küçük gaz miktarının bu kadar büyük bir ses çıkartabilmesinin nedeni hala anlaşılmış değildir. Bu sorunun tatmin edici bir cevabı da henüz yoktur. Ayrıca detaylı çalışmalar göstermiştir ki, çıtırdama sırasında iki ayrı ses duyulmaktadır. Birincisinin gaz kabarcıklarının patlaması olduğu biliniyor. İkinci sesin ise kapsülün uzama sınırına vardığında çıktığı sanılıyor.
Evet geldik en çok merak edilen soruya! Parmaklarımızı çıtlatmak vücudumuz için zararlı mıdır? Bu konuda elde çok az bilimsel çalışma sonucu vardır. Bir görüşe göre parmak çıtlatmanın eklem yerlerimizdeki sıvıya bir tesiri yoktur. Diğer bir görüşe göre ise sürekli olarak bunu yapanlarda ve bunu alışkanlık haline getirenlerde, eklemler etrafındaki yumuşak doku zarar görmekte, parmaklar şişmekte, dolayısı ile elin kavrama gücü azalmaktadır.
4.22 Uyurken beynimizde neler oluyor?
Eğer bir insanın başına 'elektroensephalograf (ezberlemeniz gerekmez!) adını taşıyan bir cihaz bağlarsanız, o insanın yaydığı beyin dalgalarını kaydedebilirsiniz. Uyanık ve hareketsiz durumdaki bir insanın beyni, saniyede 10 kez salınım yapan 'alfa' dalgaları yayar. Hareketli bir insanın beyni ise, salınımı iki kez fazla olan 'beta' dalgaları yayar.
Uyku sırasında ise beyin, salınımları çok daha az olan iki tür dalgayı, 'teta' ve 'delta' dalgalarını yayar. 'Teta' dalgalarının salınımı saniyede 3.5 ila 7 arasında olup, 'delta' dalgalarınınki saniyede 3.5'tan azdır.
İnsanın uykusu derinleştikçe, beyin dalgaları da yavaşlar. İnsanda en derin ve uyandırılmasının en zor olduğu uyku zamanında, beyin artık 'delta' dalgaları yaymaya başlamıştır.
Şimdi geldik işin en ilginç yönüne. İnsan gece uykudayken çeşitli zamanlarda beklenmeyen şeyler oluşur. İngilizce'deki 'Hızlı Göz Hareketleri' kelimelerinin baş harflerinden alınarak 'REM' uykusu da denilen ve insanların çoğunluğunda bir gecede 3-5 kez görülen bu safhada, beyin dalgaları uyanık bir insanınki kadar hızlanır.
Bir insanı veya bir köpeği REM uykuları sırasında seyrederseniz, gözlerinin öne ve arkaya hızla titrediğini görürsünüz. REM uykusu safhasında köpeklerin çoğunda, insanların ise bir kısmında, kollarda, bacaklarda ve yüz kaslarında seğirmeler de görülebilir.
Rüya REM uykusu safhasında olur. Bu safhadaki bir insanı uyandırırsanız, rüyasını çok canlı olarak hatırlar ve anlatabilir. REM safhası dışındaki uykularda insanlar genellikle rüya görmezler.
Geceleri iyi bir uyku çekebilmek için, hem REM, hem de bunun dışındaki safhaların birlikte yaşanması gereklidir. REM kısmı uyku süresinin yüzde 25 kadarını kapsamalıdır. Normal uykudaki bir REM veya rüya bölümü 5 ila 30 dakika sürer.
Uyku ilaçları daha çabuk ve derin uyumanızı sağlayabilirler ama uykunuzun ve özellikle de REM kısmının kalitesini değiştirirler. Uykudan önce alınan alkol de beynin dalga yayma sistemini ve düzenini etkiler. Düzenli bir uyku için insan her zaman aynı saatte yatmalı, hafta sonları da dahil aynı saatte uyanmalıdır.
4.23 Niçin hıçkırırız?
Akciğerlerimiz kaburgalarımızın içinde birer torba gibi dururlar. Nefes aldığımızda bu torbalar içerlerine alabildikleri kadar hava alarak şişerler. Göğsümüzü karnımızdan ayıran ve akciğerlerimizin altına bitişik büyük bir kas olan diyafram, büzüşerek ciğerlerimizin genişlemesini sağlar, nefes almamıza yardımcı olur.
Süratli yemek yenildiğinde, yutkunma neticesinde yemek ile birlikte bir miktar da hava alınır. Hıçkırık, yiyeceğin yüzeyine yapışarak sindirim sistemine giren bu havayı atmak için sistemin gösterdiği bir tepkidir. Diyafram süratle büzüşerek, çok ani ve hızlı nefes almamızı sağlar. Bu arada boğazımızın üst tarafında, ses tellerimizin bulunduğu kısımda bir kapanma olur ve buradan geçen hava bir an bloke edilir. Bu da 'hıck' şeklinde bir sesin çıkmasına neden olur.
Midedeki bir olayla diyaframın ilişkisi, bu iki organdaki sinirlerin birbirine çok yakın hatta iç içe geçmiş olmalarındandır. Bu nedenle en çok yemekten sonra hıçkırırız. Sindirim işlemi bittikten sonra hıçkırık olmaz. Hıçkırığı önlemek için çok çeşitli öneriler vardır.
Baş aşağı durmak, yavaş yavaş su içmek, kolları yukarıda tutmak, nefesi tutmak, ileride bir noktaya bakarak derin nefes almak, buzlu su içmek, nefesi tutarak üç kere yutkunmak, nane yutmak, parmağı kulağa bastırarak su içmek ve korkutmak gibi.
Bunlardan korkutarak insanı şok etmek, dolayısıyla sinir sistemini etkilemek, derin nefes alarak diyaframın mideyi itmesini sağlamak ve de kandaki düşük karbondioksit seviyesinin hıçkırığın oluşumunu hızlandırdığı bilindiğinden nefesi tutmak en mantıklı önlemlerdir.
Aslında ise bu önlemlerin hiçbirine gerek yoktur. Hıçkırıklar yaklaşık 5 saniyede bir olur ve genellikle bir dakikadan fazla sürmezler. Siz önlemlerle uğraşırken, o zaten kendi kendine kesilir. Hıçkırığı kesmek için kabul edilen genel görüş hiçbir önlemin hıçkırığı kesmediğidir. Ancak aylarca süren istisnai durumlarda, muhakkak tıbbi müdahale gerekir, hatta bu durumlarda sinirler üzerinde operasyon yapılması bile gündeme gelebilir.
Çok miktarda biber yemek gibi kimyasal yanmaların, enfeksiyonların ve ülser gibi hastalıkların da hıçkırığı meydana getirebilecekleri ileri sürülüyor. Hıçkırık süresince bir şey yememekte ve içmemekte fayda vardır, çünkü bu sırada tekrar fazla hava alınabilir.
Hıçkırığı önlemek için en iyisi yemeği yavaş yiyin, çok miktarda yemeyin, yemek yerken karbonatlı içki içmeyin, yemeğe konsantre olun, çok konuşmayın ve gülmeyin. Yemeğe saygınız ne kadar artarsa, hıçkırık o kadar azalır.
4.24 Taşıt tutması nasıl oluyor?
Ne kadar hızla ve ne kadar uzak mesafeye gitmelerine bağlı olmadan, insanlar hareket halindeki vasıtaların içinde mide bulandırıcı bir rahatsızlık hissederler.
Dış kulağımızın görevi işitmeyi sağlamaktır ama iç kulağımız dengemizden sorumludur. Hareket halinde olduğumuzda, iç kulağımızın içindeki sıvı çalkalanır ve sinir sistemimiz vasıtası ile beynimize sinyal gider. Eğer arabanın içinde bir şey okuyorsanız veya arabanın içinde bir şeye bakıyorsanız, gözlerden beyine hareket halinde olmadığınız sinyali gider ama iç kulaklarınızdan giden sinyal farklıdır. O, vücudunuzdaki sarsıntıdan dolayı hareket halinde olduğunuzu bildirir. Bu iki sinyal arasındaki fark, halk arasında 'araba tutması' diye adlandırılan, mide bulandırıcı etkiyi yaratır.
Aslında dalgalı denizde seyreden bir gemideki insanı deniz tutması ne ise hareket halindeki bir arabanın içindeki insanı taşıt tutması da aynı şeydir. Denizdeki hareket tam anlamı ile üç boyutlu olduğundan etkisi daha fazladır. Baş ağrısı, baş dönmesi, nabızdaki artış ve mide bölgesindeki baskı hissi ile kusma ihtiyacı en belirgin özelliklerdir. Bunlara ilaveten deniz tutmasında, bulantıdan önce stres hormonları da salgılanmaya başladıklarından rahatsızlık ve panik hissi iyice kuvvetlenmektedir.
Arabada iken gözlerinizle, bir uzağa, bir yakma bakarsanız, bu taşıt tutma probleminize yardımcı olabilir. Bu nedenledir ki, arabayı kullananlarda taşıt tutması olayı görülmez. Çünkü araba, kullananın kontrolü altındadır. Sürücü arabanın ne zaman duracağını veya hızlanacağını, ne yöne dönüleceğini bilmektedir. Taşıt tutması gençlerde daha çok görülür, çünkü yaşlandıkça ve çok seyahat ettikçe, iç kulağın hareketlere karşı hassasiyeti azalır.
Bir görüşe göre, taşıt tutmasındaki denge bozukluğu, bulanık görme gibi belirtilerde beyine gönderilen sinyaller, zehirlenince beyine yollanan sinyallerle aynı. Bu nedenle de beyin mideye kusma ve içindeki zehiri boşaltma emrini veriyor.
Taşıt tutmasına karşı önerilerimiz şöyle: Kitap okumayın, zihniniz başka şeylerle meşgul olsun. Olay aslında beyinde oluştuğundan, onu başka bir şeyle meşgul edin. Zihinsel veya kelime oyunları oynayın. Mide bozucu şeyler yemeyin, çok gerekirse bunun için üretilmiş ilaçları, kulak arkasına yapıştırılan bantları kullanın.
Çinli doktorlar yüzyıllardır taşıt tutmasına karşı akupunktur tedavisi uyguluyorlar. Bu uygulamadan siyah ve beyaz ırktan insanların yüzde 50-60'ı etkilendiği halde Asyalıların hemen hepsi etkileniyor. Bu farkın da sinir sistemindeki bir genetik temele dayandığı sanılıyor.
4.25 Niçin gülüyoruz?
Böyle de soru mu olur, tabii ki fıkralara, komik laflara ve olaylara gülüyoruz diyebilirsiniz. Ama araştırmalar olayın bu kadar basit olmadığını gösteriyor. Tabii sizler de haklı olabilirsiniz. Gülmek araştırmacılar tarafından yıllarca araştırıldığı kadar karmaşık olmayıp, ilkel atalarımızdan kalan, çevremize uyum ve sosyal hayatı paylaşmakla ilgili bir davranış biçimi de olabilir.
Bebekler doğar doğmaz içgüdüsel olarak ağlarlar ama ancak dört hafta sonra gülümsemeye başlarlar. Anne ve babanın bundan mutluluk duyduğunu hissettikçe bebeklerin gülmeleri fazlalaşır. Gülmek bir çeşit dışa vurum gibidir. Gülerken kalp atışı hızlanır, derin nefes alınır, beyin tarafından 'endorfın' denilen kimyasallar salgılanır. Endorfin ise vücudumuzda gerginliği, ağrıyı azaltır.
Gülmek de üzüntü veya öfke gibi bir boşalma yoludur, ancak bunun niçin böyle olduğu tam olarak bilinmiyor. Şüphesiz hepimiz güldükten sonra kendimizi daha iyi hissediyoruz. Gülerken bedendeki gerginlik, kaslardaki denetimin yitirildiği noktaya kadar azaldığından, sandalyeden düşebiliyoruz veya birçok olayda kendimizi tutamıyoruz.
Gülmek sosyal ilişkilerde mutluluğu paylaşmak gibi görülebilir ama her zaman mutluluk ifadesi değildir. Hepimiz patronumuzun yaptığı bir şakaya (pek komik olmasa bile) gülme eğilimindeyizdir. Yani güç, karşısında daima tebessüm eden yüzler görür.
Çok yüksek sesle gülmek, gelebilecek tehlikelere karşı sinirsel bir reaksiyon da olabilir. İki insan arasındaki bir mücadelede, bir oyunda güçlü olan zayıfı ezerken de gülebilir. Yani gülmek, gücün ve saldırganlığın bir göstergesi de olabilir. Gülerken insanın yüz ifadesinden mutlu olduğunu herkes anlar ama o yüz ifadesi ile arkasında yatan duygular arasındaki ilişkiyi psikologlar bile hala tam olarak izah edemiyorlar.
Hala bir müsabakayı kazanıp mutluluktan gülmesi gerekenlerin niçin gözyaşları içinde ağladıklarının, ağlaması gereken bir yerde bir insanın yine gözyaşları içinde kahkahalarla niçin güldüğünün sebebi anlaşılmış değildir. Ancak bu arada kahkaha ile gülmekle, gülümsemeyi ayırt etmek gerekir. Gülümsemek kesinlikle insanın, karşısındaki için iyi şeyler hissetmese bile kendisi için bir mutluluk ifadesidir.
Yapılan bir araştırmaya göre insanlar 50'li yıllarda günde ortalama 18 dakika gülerken, bu süre günümüzde 6 dakikaya düşmüş bulunmaktadır. Yetişkinlerin günde ortalama 60, çocukların ise 500 kez güldüğü ve bir gülüşün ortalama 6 saniye sürdüğü araştırmacılar tarafından saptanmıştır.
4.26 İnsanlar nasıl yüzebiliyor?
Bir cismin suyun üstünde kalabilmesi için sudan hafif olması gerekir. Ancak 120 kiloluk bir insanın suda çok rahat sırt üstü yattığını, çok zayıf bir kişinin ise suyun üstünde kalabilmek için debelendiğini çok kez görmüşsünüzdür. Burada önemli olan ağırlık değil yoğunluktur. Yani cismin hacim olarak bir santimetreküpünün veya bir litresinin ağırlığıdır.
İki konuyu birbirinden ayırt etmek lazımdır. Yüzme bilmek insanın suda bir noktadan diğerine bir şekilde gidebilmesidir ki, bunu insanın karadaki yürümesine veya koşmasına benzetebiliriz. Suyun üstünde kalmak ise karada ayakta durmak gibidir. Doğuştan bu yetenek bize verilmiştir.
Suyun yoğunluğu, yani bir litresinin ağırlığı l kilogram olduğundan sadece l ,00 olarak gösterilir. Kemiklerimizin yoğunluğu 1.80, adalelerimizin 1.05, vücudumuzdaki yağların 0.94, ciğerlerimizdeki havanın ise 0.00'dır. Bu yoğunlukların vücudumuzdaki miktarlarına göre ortalaması alınınca, ortalama bir insanın vücudunun yoğunluğunun sudan biraz az olduğu görülür. Yani istesek bile suyun dibinde kalamayız, su bizi yukarı iter.
Bu sadece insanlar için geçerli değildir. Memeli hayvanların, koyunlar da dahil olmak üzere çoğunluğu suyun üstünde kalabilir. İnsanlarda çok adaleli olanlarla, bir deri bir kemik olanların yoğunlukları daha yüksektir ve suyun üstünde kalmaları pek rahat değildir. Kadınların vücutlarında erkeklere oranla daha çok yağ bulunduğundan, yoğunlukları nispeten azdır ve su onları daha rahat taşır.
Yüzme sporu yapanlarda ise durum farklıdır. Özellikle erkeklerin uzun boylu ve ince olmaları gerekir. Bu yapıda olanların vücutlarının yoğunlukları ortalama insandan daha fazladır ama onlar için önemli olan, suyu geri çekerek ileri hareketi sağlayacak olan kas gücü ve suya en az direnci gösterecek vücut yapısıdır.
Tuzlu su, tatlı sudan biraz daha yoğundur. Bu yüzden denizde yüzmek, tatlı su dolu bir havuzda yüzmekten daha rahattır ve tuzlu suda daha hızlı yüzülebilir.
Bütün diğer kara sporlarının aksine, yüzmede kadınların performansı erkeklere çok yakındır. Şüphesiz bunun nedeni ise kadınların erkeklere göre yoğunluklarının daha az olması ve böylece suyun onlara sağladığı kolaylıktır.
Bazı ülkelerde kadınlara havuzda, suyun içinde doğum yaptırıldığını medyada izlemişsinizdir. Doğan bebekler sağlıklı olarak suyun üzerine gelebilmekte, daha sonraki gelişmelerinde, suyun altında çok rahat hareket edebilmektedirler. Çünkü bebekler, ana rahminde su içindedirler. Suyun içinde olmak onlar için değişik değil, zaten alışık oldukları bir ortamdır.
4.27 Niçin insanların kanları birbirlerinden farklı?
Vücudumuzda yaşantımız boyunca hiç durmadan çalışan bir kasımız vardır. Yani tek bir kastan oluşan kalbimiz. Kalbimiz nefes ile alınan oksijeni akciğerlerimizde alan kanı vücudumuzun her noktasına pompalar. Bir dakikalık sürede ciğerlerin aldığı hava ile kalbin pompaladığı kan aynı hacimde, yaklaşık 6 litredir. Gerilim halinde ciğerlerin alıp verdiği hava, kalbin kan kapasitesini aşar. Peki nasıl oluyor da bu kan insandan insana farklı oluyor ve hatta birbirleri ile hiç uyuşmuyor?
İnsanların kan grupları doğmalarından önce genetik olarak saptanmıştır. Kanımızda yabancı maddeleri, mikropları tespit edip bunlarla savaşan hücrelerimiz, yani kırmızı kan hücreleri, bir diğer deyişle alyuvarlar vardır. Bu alyuvarlar sadece 120 gün yaşarlar. Bu nedenle vücudumuzda devamlı alyuvar üretilir. Ortalama bir yaşam süresi boyunca, insan vücudunda yarım tondan fazla alyuvar üretilir. Bu alyuvarların yüzeylerinde 'antigen' denilen proteinler ve lipidler vardır. İşte bu antigenlerin varlığı veya yokluğu kan gruplarını tayin eder.
Aslında bilinen 300 kan grubu vardır ama AB 0 adı verilen en yaygın gruplama sistemi, ebeveynlerden miras alınan A ve B adı verilen iki antigenin varlığı veya yokluğu üzerine kurulmuştur. Bu sistemi ilk olarak 1902 yılında Avusturya kökenli ABD'li bilimci Kari Landsteiner ortaya çıkarmıştır.
Bu gruplamada kanlar A, B, AB ve 0 (sıfır) olmak üzere dörde ayrılırlar. İnsanın dışındaki hayvanların da farklı kan grupları vardır. Örneğin, domuzlarda 16, ineklerde 12, köpeklerde 7, kedilerde ise 2 farklı kan gurubu tespit edilmiştir.
Bu gruplamada bazıları birbirleri ile uyumlu olabilir ve diğer gruptan kan alabilir veya verebilir. Uyumsuz gruplarda ise karşı tarafın savunmacı antigenleri gelenleri dost bilmeyip savaş açarak kanda pıhtılaşmaya, böbrek rahatsızlıklarına hatta ölüme sebep olabilirler. Şimdi kim kimden kan alabilir, kim kime kan verebilir ona bakalım.
Kan grubu => Kanın alınabileceği grup => Kanın verilebileceği grup
A => A, 0 => A, AB B => B, 0 => B, AB AB => A, B, AB, 0 => AB 0 => 0 => A, B, AB, 0
Görüldüğü gibi AB grubu herkesten kan alabilmekte, 0 grubu ise herkese kan verebilmektedir. Savaş gibi kan ihtiyacının yoğun, test zamanının az olduğu zamanlarda, kan bankasında mümkün olduğu kadar çok sıfır grubu kan depolanır.
4.28 Niçin hapşırıyoruz?
Hapşırma, ani, irade dışı, sesli bir şekilde ağızdan ve burundan nefes vermektir. Hapşırma burun kanallarındaki sinirlerin uyarılması sonucu oluşan psikolojik bir reaksiyondur. Aslında burnumuz nefes almamızda çok önemli bir görev yapar. Hava onun dar kanallarından türbülans oluşturarak geçerken hem ısısı ayarlanır, hem de içindeki toz burada filtre edilir.
Buradaki sinirlerin uyarılmasının nedenleri değişiktir. En çok alerjik etkilenmedir ama toz, duman, parfümler hatta aniden ışığa bakma gibi başka birçok nedenleri daha vardır. Hapşırmadan önce sanki bir yerimiz ısırılmış gibi sinir uçlarının ikaz göndermesi sonucu, burnumuzdan önce bir salgı gelir. Biz bunun pek farkına varamayız.
Bu salgının ardından beyine giden ikaz neticesinde baş ve boynumuzdaki kaslar uyarılarak ani nefes boşanması olayı yaşanır. Ses tellerinin olduğu bölüm önce kapanır ve buradaki havanın basıncı iyice yükselir. Sonra aniden açılarak hava yüksek bir sesle dışarı verilir. Tabii beraberinde burnumuzdaki toz gibi yabancı maddeler ve soğuk algınlığı yaratan mikroplar da. Ancak tıp bilimi hapşırma ile yayılan mikropların, elle yayılanlardan çok daha az olduğunu saptamış bulunmaktadır.
Uyku sırasında özellikle rüya safhasında sinir sisteminin bazı elemanları kapalı olduğundan normal şartlarda hapşırma olmaz. Uyarı çok kuvvetli ise olabilir ama anında uyanılır. Ancak bu beyin tarafından tehlike olarak algılanmaz. Uyurken ayağını gıdıkladığımız kişinin ayağını çekip, arkasını dönüp, uyumağa devam etmesi gibi.
Hapşırma refleksinin detayları tam bilinmese de kesin olarak bilinen bir şey var. Hapşırırken gözlerinizi açık tutamazsınız. Bunu bilim insanları vücudumuzda bir acı veya ağrı duyduğumuzda gözlerimizi kapatmamıza bağlıyor. Kibarlık olsun diye hapşırığı tutmaya çalışmak ise kesinlikle tavsiye edilmiyor.
Güneş ışığı ile karşılaşınca hapşırmanın genetik olduğu ileri sürülüyor. Dünya nüfusunun en az yüzde 18'i bu hassasiyete sahip. Hapşırma sayısının da genlerle nakledildiğini ileri süren bilim insanları var. Bazı ailelerde üç kere hapşırılırken, bazılarında sekizincide duruyormuş.
İnsanlara hapşırdıktan sonra 'çok yaşa' deme adetinin kökeni Hıristiyanların 'God bless you' yani Tanrı seni takdis etsin' veya 'Tanrının hayır duası üzerinde olsun' cümlesine dayanmaktadır. Altıncı yüzyılda hapşıranlara vücutlarındaki şeytanı attıkları için tebrik anlamında söylenen bu söz büyük veba salgını başlayınca Papa tarafından söylenmesi zorunlu kılındı ve kanunlaştırıldı.
4.29 Saçlarımız niçin beyazlaşıyor?
Aslında bir saç teli, ortası boş olan ve içinde melanin denilen boya pigmentleri bulunan bir tüpten başka bir şey değildir. Genç yaşlarda bu boşlukta saça renk veren melanini bir arada tutan bir sıvı vardır. Yaşlandıkça derimiz saçlarımızı ve vücudumuzdaki diğer kılları eskisi gibi sağlıklı olarak üretemez. Kılların ortasındaki sıvı kaybolur, boya hücreleri de tutunamadığından sadece hava kalır. Saçlar boyasız hale gelir, beyaz renge yani asıl rengine dönüşür.
Bütün saçlarımızın beyaza dönüşme süreci 10 ila 20 yıl sürebilir. Aslında her bir saç telinin rengi ya siyahtır (sarı, kırmızı, kumral vs.) ya da beyaz. Yani her bir saç teli yavaş yavaş grileşip beyazlanmaz. Ancak bu süreç içinde hepsi aynı anda beyazlanmadığından, beyazların sayısı arttıkça bütün saç gittikçe açılan gri renkte görülür. İşin ilginç tarafı boya hücreleri bazen üretime hız verirler. Gittikçe beyazlaşan saçlar geçici bir süre tekrar biraz koy ulaşmış gibi görünebilirler.
İnsanlar arasında bir şok veya aşırı gerilim geçiren birinin saçlarının bir gecede beyazlaştığı, bir süre sonra da tekrar eski rengine döndüğü söylenir. Hatta bazı tarihçiler Kraliçe Marie Antoinette'nin giyotine gideceği günün gecesinde saçlarının hepsinin bembeyaz olduğunu yazarlar.
Saçların devamlı olarak uzadığı, belirli bir süre sonra dökülüp alttan yeni saç geldiği hatırlanacak olursa, mevcut saçın değil, ancak yeni gelecek saçın beyaz olabileceği, dolayısıyla saçların bir gecede beyazlaşmasının mümkün olmadığı görülüyor. Ancak bilim insanları bu olayın birkaç haftalık bir süreçte olabileceğini söylüyorlar.
Tiroid bezi, şeker gibi hastalıklarda ve aşırı stres veya şok gibi durumlarda kişinin renkli saçları bu süreçte tamamen dökülebilir ve geriye sadece daha önceden beyazlaşmış saçlar kalabilir. Diğer saçlarla birlikte beyazların yerine de daha gür ve siyah saçlar çıkabilir.
Saçların beyazlaşması insanlık tarihinde nedense hep sorun olmuştur. Kimileri onu olgunluğun ve bilgeliğin simgesi olarak görürken, tarih boyu savaş kahramanları, yaşlılığın ve güçsüzlüğün belirtisi olarak görmüşler ve bir şekilde saçlarını boyamışlardır.
Bu arada bir şeyi daha belirtelim; saçlarımızın kıvırcık, dalgalı veya düz olmasını da ebeveynlerimizden aldığımız genler belirliyor. Kıvırcık bir saçı kestiğimizde kesitinin dikdörtgene yakın olduğunu, dalgalı saçın elips, düz saçın kesitinin ise daire olduğunu görebilirsiniz. İşte bu saç kesitlerinden dolayı bazı saçlar dümdüz uzarken bazıları hemen kıvrılmaya başlar. Kıvırcık saçlılar, saçlarınızı boşuna ütülemeyin, saçın yapısını yani kesitinin şeklini değiştirmeden kalıcı bir düz saça sahip olmanız mümkün değil
4.30 Tırnaklarımız nasıl uzuyor?
Hayvanlar pençelerini toprağı kazmada, savunmada ve saldırıda kullandıkları için bunların sivri oldukları, insanların tırnaklarının ise geçirdikleri evrim sonucunda düzleştiği ileri sürülüyor. Genel anlamda tırnaklarımız saçlarımızla ortak bir özellik gösterir. İkisinin de görülen kısımları ölü hücrelerden oluşmuştur ve kompozisyonlarındaki ana madde keratindir. Tırnaklarımız parmaklarımızı mekanik dış tehlikelere karşı korurlar. Özellikle el tırnaklarımız parmaklarımız için çok önemlidir. Onlar olmasaydı derimizin yumuşak tabakası ile eşyaları tutup kaldıramazdık.
El ve ayak tırnaklarımız, derimizin altındaki, tırnak diplerine çok yakın köklerinden çıkarlar. Burada tırnak çok inceleşir ve yarım ay şeklinde beyaz bir renk alır. Bu bölüm baş parmaklarda çok belirgindir, diğer parmaklarda olabilir de, olmayabilir de ama serçe parmağımızda pek görülmez. Kökteki hücreler ölü bir hücre olan keratin üretirler ve yeni hücreler üredikçe ölü tırnağı dışarı doğru iterler. Bu nedenle de aynen saçlarımız gibi tırnaklarımızı keserken de acı duymayız.
Tırnaklarımız derimize her iki yandan elastik fiberlerle bağlıdırlar. Bu sayede yanlardan bağlı oldukları halde uzadıkça rahatlıkla ilerlerler. Derideki yatakları ile irtibatı biten tırnaklar beyazlaşır ve kesilmeyi beklerler. Halbuki bu kısmın da küçük objeleri tutmak, bir tarafımızı kaşımak, sivilce sıkmak gibi çok ciddi fonksiyonları vardır.
Elimizdeki tırnakların ayaktakilere tek farkı, daha hızlı, yani haftada ortalama 0,5 - 0,6 milimetre hızla uzamalarıdır. Yani kesilmezlerse yılda 2,5 - 3,0 santimetre uzunluğa ulaşabilirler. Ayak tırnaklarının uzama hızı bunun dörtte biri kadardır.
En hızlı uzayan tırnak orta parmaktakidir. Buradan parmak ne kadar uzunsa, oradaki tırnak da o kadar hızlı uzar sonucunu çıkartabiliriz. Bütün tırnaklar sıcak havada soğuğa nazaran daha hızlı uzarlar. Tırnaklardaki uzama hızı yaş ilerledikçe yavaşlar. Çok ileri yaşlarda neredeyse yarı yarıya düşer. Bebeklerde de tırnak uzama hızı yetişkinlere göre daha yavaştır.
Dışarıdan çok basit bir yapıymış gibi görünen tırnaklarımız aslında çok karışık ve bugün bile tam olarak anlaşılamamış bir yapıya sahiptirler. Tırnak, daha doğrusu onu oluşturan kısım psikolojik değişmelere de duyarlıdır. Stresli zamanlarda, uzun süren yüksek ateşte, zararlı içkiler alındığında çatlarlar, lekeler oluşur, kalınlaşır veya incelirler, yani deforme olurlar. Bu özellikler tırnaklarımızı sağlık durumumuzu ortaya koyan önemli ipuçları haline getirir.
4.31 Erkek ve kadınların el yazıları farklı mıdır?
El yazısına bakarak yazanın kadın mı, yoksa erkek mi olduğunu tespit edemezsiniz. Bir el yazısının analizi sonucu, yazanın kişiliği, karakteri, hissi durumu, açıklığı, akıl durumu, enerjisi, motivasyonu, korkulan ve savunması, hayal gücü ve uyumluluğu gibi birçok konuda fikir sahibi olunabilir ama cinsiyeti konusunda bir karar verilemez. Gerçi kadınların ve erkeklerin el yazılarında ayrı ayrı bazı karakterleri benzer şekilde kullandıkları bilinmektedir ama bu tüm bir yazı hakkında tatmin edici bir fikir vermez.
El yazısı analizi kişinin şuuraltında yatanlar hakkında az çok ipucu verebilir ama bu da bir noktaya kadardır. El yazısından sadece cinsiyet değil ırk, din ve hatta yazanın solak mı, yoksa sağ elini mi kullandığı da tespit edilemez.Bu konu nörobiyoloji dalında çalışanların da ilgisini çekmiş ve bilim insanları sinirkaslarının reaksiyonlarını sınıflandırmaya çalışmışlardır. Bazı sinirkası reaksiyonlarının benzer kişiliklere ve beyin ikazlarına sahip insanlarda olduğunu görmüşler, buradan da yazı tarzı ile kişilik arasında bir bağlantı olabileceğini saptamışlardır.
El yazısı insandan insana değişir. Her çocuğa ilkokulda harflerin yazılması belirli bir kalıpta öğretilmesine rağmen, çocuklar çok kısa sürede kendi bireysel özelliklerini harflere ve yazı şekillerine yansıtırlar. Zamanla insan olgunluğa erişince kendi kişiliğine özel ve bakıldığında yazanın kim olduğunu ele verecek yazı stili oluşur.
Aslında çok azımız düşündüğümüz gibi yazarız. El yazımız düşüncemizden ziyade kişiliğimizi yansıtır. El yazısını analiz etme artık sosyal bir bilim dalı olarak kabul edilmektedir. Eğitimli ve tecrübeli bir analizci yüzde 85-95 doğrulukla yazının sahibi (cinsiyeti değil) hakkında bilgi verebilmektedir. Bu analizcilere iş başvurularında, firmalara ve devlete adam almada hatta mahkemelerin yaptırdığı tatbikatlarda başvurulmaktadır.
Sahte imzalar da benzer bir konudur. Sahtekar taklit ettiği imzaya kendi yazı stilinden de bir şeyler katar. Çoğu kez bu sahte imzalar kolaylıkla ayırt edilebilir. Sahte imzayı atan, imzayı çok incelemiş, imzayı atış şeklini ve kalem hareketlerinin sırasını çok iyi uygulamışsa bile imzanın sahte olduğu tespit edilebilir, ancak sahte imzayı atan hakkında bilgi edinilemez.
4.32 Yirmi yaş dişimiz niçin geç çıkıyor?
İnsan vücudundaki bazı organların günümüzde pek işlevleri olmamasına rağmen insanlık tarihinin başlangıcında önemli roller oynadıkları sanılıyor. Vücudumuz sanki başka şeyler de yapabilmek için yaratılmış gibidir. Örneğin çok ilginç yerlerimizde kıllar vardır, dizlerimiz olması gerekenden çok büyüktür, ayaklarımızda bu kadar parmağa ihtiyaç var mıdır, apandisitimiz vücudumuzda ne arıyor?
Kılların nedeninin ilk insanların duygularını sadece sesle değil hareket ve koku ile de iletmeleri olduğu sanılıyor. Vücudumuzun bazı bölgelerinde bulunan tüy ve kılların ana görevleri koku üretip özellikle erkek ve dişi arasında iletişim kurmaktı. Aynı şekilde apandisitin de başlangıçta ot yiyen atalarımızın otlarını sindirmede kullandıkları, ama zamanla otlanmaktan vazgeçtikleri için körelen bir organ olduğu sanılıyor.
Yabancıların "akıl dişi" de dedikleri yirmi yaş dişleri geç çıktıkları gibi, çoğu kez problem de yaratırlar ve diş hekimlerince derhal çekilmeleri önerilir. Aslında çiğnemede pek fonksiyonu da olmayan bu dişler bize henüz yiyeceği pişirerek yemeyi keşfedemeyen atalarımızın mirasıdır. Onların çiğ yiyecekleri yemek için daha kuvvetli bir çeneye ve dişlere ihtiyaçları vardı.
Zaten diğer bütün dişlerimiz de aynı anda çıkmaz. Önce süt dişleri çıkar. Onlar döküldükten sonra ön dişler ve köpek dişleri çıkar sonra da azı dişleri. Yirmi yaş dişleri bu sırayı biraz gecikerek takip eder. Bütün bu olaylar olurken de çenemiz gelişmeye devam eder, ancak 20 yaşını geçtikten sonra yirmi yaş dişlerine çene kemiğimizde yer açılır.
İnsanlık geliştikçe yirmi yaş dişine de çenemizde o kadar az yer kalıyor, yani insanın evriminde çene gittikçe küçülüyor. Bu nedenle bazı insanlarda bu dişler hiç çıkmadan gömülü olarak kalabiliyor. Yerine tam oturamadığından çürüyebiliyor, iltihap yapabiliyor. Bir fonksiyonu olmadığından da diş hekimleri çekip almayı tercih ediyorlar.
Görevleri sadece çiğnemek olmasına rağmen dişlerimizin içinde sinirler de vardır. Bu sinirler dişlerimizle ilgili acı, ağrı ve ısıyı beynimize iletirler. Yani dişimiz çürürse sinir bir problem olduğu konusunda beynimizi ikaz eder ama nedense bu ikazı diş çürüdükten, iş işten geçtikten sonra yapar, diş hekimleri de o dişi kurtarmak için önce sinirini alırlar.
4.33 Niçin her insanın sesi farklı?
İnsan sesi, daha doğrusu insan konuşması oluşurken katkıda bulunan o kadar çok şey vardır ki, bunlar bir araya gelince iki insanın konuşmasının aynı olma ihtimali yok denecek kadar azdır. Hatta her bireyin konuşması o kadar kendine özgüdür ki, telefonda sesin alttan ve üstten belirli frekansları yok edilmesine rağmen, açar açmaz 'merhaba' deyişinden karşımızdaki kişiyi tanıyabiliriz.
Sesimizin oluşmasının ana nedeni şüphesiz ses tellerimizdir. Ses tellerinin boyu sesimizin kalınlığını belirler. Ne kadar uzunsalar ses o kadar ince çıkar. Kadınların erkeklere göre avantajları ses tellerinin daha uzun olmalarıdır. Tabii ki ses tellerimiz sesimizin tınısını tek başlarına belirleyemezler. Dudağımız, dişlerimiz, dilimiz olmasaydı ortaya anlaşılmaz rahatsız edici bir gürültü çıkardı.
Konuşurken nefes veririz. Bu nefes konuşmanın karakteristiğini etkileyen en az 11 noktadan geçer. Ayrıca kişinin karakteri, havanın akışı ve hızı, ağız ve dudak yapısı da konuşmada etkin faktörlerdir. Ancak tüm konuşma olayının organizatörü beyindeki bir bölgedir. Burada düşüncenin ana yapısı oluşturulur, kulak ve gözlerden gelen sinyallerle birleştirilir ve boğaza sinyal olarak gönderilir.
Hayvanlarda ise beyinde böyle bir bölge yoktur. Bazı papağan, muhabbet kuşu hatta karga türlerinin konuşmaları onların ezberleme ve tekrar edebilme yetenekleridir. Bilinçli bir konuşma söz konusu değildir. Genetik olarak insana en yakın olan şempanzelerin bile dil ve damak yapıları nedeni ile insan gibi konuşmaları mümkün değildir.
Dünyanın dört bir yanında farklı lisanlar konuşuluyor ama tüm bu insanlar ağızlarında benzer sesler çıkarıyorlar. Her iki dudakları ile T' ve 'B', dudak ve dişleri ile 'F' ve 'V, dilin ön kısmı ile 'T' ve 'D', dilin arka kısmı ile de 'K' ve 'G' seslerini çıkarıyorlar.
Dilin ilk insanlarda, işbirliği daha doğrusu kültür ve bilgileri gelecek nesillere aktarma ihtiyacından doğduğu sanılıyor. Günümüze kadar altı bin dil geliştirilmiş. Dünyadaki bütün dillerin tek ortak yanı, en çok kullanılan kelimelerin daha az sayıda harfle yazılmalarıdır. Altay dilleri ailesine giren Türkçe'mizde bazı ilginç özellikler var. Bir kere cisimleri dişi ve erkek olarak ayırmıyoruz, ses uyumu var ve bir ad veya fiil kökünden değişik eklerle yeni kelimeler türetebiliyoruz.
İnsan yüzündeki kaş, göz, burun, ağız ve diğer şekillerin çok az fark göstermelerine rağmen hepsi birleşince nasıl bir insan diğerine benzemiyorsa, oluşumunda katkıda bulunan şeylerin çeşitliliği açısından konuşmamız da öyledir.
5
HAYVANLAR DÜNYASI
5.01 Niçin böcek yemiyoruz?
Böcek yeme fikrinin insanda oluşturduğu tek duygu iğrenme duygusudur. İnsanların gıda tüketim alışkanlıklarını, kalori değerleri ve beslenme dengesi değil, dinler, gelenekler kısacası kültürler belirler.
Günümüz insanları sadece birkaç omurgalı, yumuşakça ve kabukluları yemesine karşın, atalarımız böcek yiyici idi.
Böcekler bol miktarda protein ve yağsız sığır etinden daha az yağ içerirler, içlerinde bol miktarda kalsiyum, demir, çeşitli mineraller ve vitamin vardır.
Protein içeriği bakımından, çekirge yüzde 50-75, örümcek yüzde 64, karınca yüzde 24, tavuk yüzde 23, balık yüzde 21, sığır eti yüzde 20 ve kuzu eti yüzde 17 zengindir.
Avrupalılar böcek yemez ama Afrika'da değişik çekirge türleri ve iri kelebek tırtılları yenir. Tayland'da bir tür iri su böceği, Yeni Gine'de ağustos böceği, Japonya'da kızartılmış yaban ansı, yalnız veya diğer besin maddeleri ile veya soslarla karıştırılıp yenmektedir.
Halen dünyamızda, insan gıdası olarak 500 civarında böcek türü yenilmekte, bunun yüzde 40'ı Meksika'da tüketilmektedir.
İnsanların böcek yeme alışkanlığım kazanamamalarının sebebi muhtemelen, böceklerin boyutlarının küçük, dolayısıyla tüketim için gerekli olan miktarın temininin zor olmasından kaynaklanmaktadır.
Bundan sonra söyleyeceklerimiz, bizi dikkatli okuyan ve evlerindeki kalorifer böceğinin ekonomik değerini anlayan okurlara;
Eğer böcek yemeye karar vermişseniz, onları sağlıklı olarak yakalamalı ve derhal işleme koymalısınız, çünkü ölü böcekler çok çabuk bozulurlar.
Karasinekler ve hamamböcekleri gibi böcekler çoğunlukla bakteri taşırlar, bunları yememek gerekir. Aslında Öyle veya böyle bütün böcekler parazit taşıdıklarından, iyi bir pişirme gerekir.Tüylü böcekler boğazı tahriş eder, renkli böcekler ise çoğunlukla zehirlidir.
Şaka bir yana, insanlar sağlıklı bir şekilde böcek yiyebilme alışkanlığına kavuşsalardı, besi hayvancılığına ayrılan otlaklar bugün orman olarak korunabilecekti!
5.02 Kırmızı renk boğaları niçin kızdırır?
Aslında kırmızı renk hiçbir boğayı kızdırmaz. Çünkü boğalar renk körüdür ve kırmızıyı diğer renklerden ayırt edemezler. Boğa güreşinde matador boğayı eline aldığı şapkasını şalını sallayarak kızdırır. Boğanın kırmızı şala saldırdığı inancı yanlıştır.
İspanya'da boğaların kırmızı renge saldırdığı inancı, matadorların kırmızı başlık kullanmaları nedeni ile yaygınlaşmıştır. Halbuki başlıklarda bu renk boğayı kızdırmak için değil, seyircilere hoş görüntü verebilmek için seçilmişti.
Kırmızı renk aslında insanları etkiler. Yapılan deneylerde bu rengin insanlarda kan basıncını yükseltip, kalp atışını hızlandırdığı saptanmıştır. Bunun nedeninin de kırmızının, kanın rengi olduğu sanılmaktadır.
Boğalar arenada kırmızı rengi görünce asabileşmezler. Kendinizi boğanın yerine koyun. Etrafınızdaki çığlık atan binlerce insanın ortasında, tozlu, gürültülü ve çok sıcak bir ortamda, sırtınıza saplanmış onca kılıcın acısı içinde, bir de şapkasını şalım sallaya sallaya üstünüze gelen bir adam varsa, yani kızmak için bu kadar sebep varken, sırf rengi kırmızı diye bir bez parçasına kızar mıydınız?
Boğa güreşi hakkında bilinen yanlışlar sadece bu kadar değil. Aslında boğa güreşi geleneği İspanya'dan doğmuş değildir. İlk çağlardan itibaren boğa, kuvvetin, dayanıklılığın ve verimliliğin simgesi olmuştur. Boğa güreşinin ilk versiyonu antik Yunan, Roma, Mısır ve hatta Kore ve Çin medeniyetlerinde görülür.
Boğaya Persliler taparlar, Afrika Zumları ise öldürüp safrasını içerlerdi. Tüm bu geleneklerin temelinde, hayvanın gücü yatmaktadır. Bu geleneğin bir şekilde İspanya'ya geldiği, Avrupa ülkeleri içinde feodal düzeni en son terk eden bu ülkede de kalıcı olduğu sanılmaktadır.
5.03 Sivrisinekler insanı niçin sokar?
Dünyada yaklaşık üç bin sivrisinek türü olduğu bilinmektedir. Bunların çoğu insana saldırmaz. Zaten aksi olsaydı dünyanın her yerinde bulunabilen bu yaratıklar ormanda, dağda, insan bulunmayan yerlerde yaşamlarını idame ettiremezlerdi.
İnsanların kanlarını emerek yaşayan sivrisinek türlerinin yalnız dişileri kan emer. Dişiler de insanların kanlarını kendi yumurtalarını üretebilmek için protein sağlayabilmek amacıyla emerler. Birçok cinste dişi sivrisinekler en azından ilk yumurtalarını kana ihtiyaç duymadan üretebilirler, fakat sonraki yumurtaları için kana ihtiyaçları vardır. Bulabildikleri her canlının kanını emerler, hatta deniz yüzeyine gelen balıklar bile ellerinden kurtulamaz.
Erkekler çiçek özleri ile beslenirler. Yumurta üretme gibi bir dertleri olmadığından insanları sokmazlar.
Dişi sivrisinekler avlarının yerlerini duyargaları ve üç çift bacaklarındaki alıcılarla bulurlar. Alıcılar ile nem, ter ve ısı özelliklerini saptarlar. Sivrisineğin duyargaları bir santigradın binde biri kadar sıcaklık değişimlerini algılayabilecek kadar hassastır.
Dişi sivrisinekler insanın nefes verirken çıkardığı karbondioksit bulutu içinde, ileri geri hareketler yaparak bu bilgileri değerlendirirler, avın yararlı olacağına karar verirlerse eyleme geçerler. Bazılarının 'sivrisinek bana dokunmaz' demelerinin esas nedeni ter ve nefes kokularının, sivrisinek için cazip ve özendirici olmamasıdır.
Sivrisinek sanıldığı gibi içi delik ve sivri uçlu bir boruyu deriye sokarak kanı emmez. Sivrisinekte ağzın altındaki kesede iki tüp, iki de neşter olarak kullandığı testere ağızlı bıçak vardır. Önce bıçaklarla deride delik açar, sonra tüplerden biri ile tükürüklerini bu deliğin içine akıtır.
Bu tükürük insan kanının pıhtılaşmasını önler, böylece ikinci tüpü sokarak, sıvı kanı size fark ettirmeden kolayca emer. Eğer bir dakika içinde hala fark etmediyseniz, deposu kanınızla dolu olarak, kafayı bulmuş şekilde derinizden ayrılır.
Sivrisinekleri tahrik eden şey nefesinizdeki karbondioksit oranı ile derinizdeki ısı ve nem oranı olduğundan, özellikle geceleri sivrisinek hücumlarını geçiştirebilmek için, çok sık nefes alışverişi gerektirecek fiziksel hareketler yapmamanız, teninizi serin ve kuru tutmanız gerektiğini unutmayın.
5.04 Tellere konan kuşlar niçin çarpılmıyorlar?
İnsanların dokundukları anda kömür oldukları binlerce volt cereyan taşıyan elektrik tellerine konan kuşlar nasıl oluyor da cereyana kapılmıyorlar? Çünkü topraklanmamışlardır. Çünkü tam bir devre meydana getirmezler. Çünkü kısa devre yaratmazlar. Tüm bu 'çünkü'lerin anlamı esasında aynı yola çıkar.
Elektriğin, elektronların komşu atomlara çarpıp onları titreştirmesi ile iletilen bir enerji olduğunu hepimiz biliyoruz. Bir jeneratörden, kablonun içindeki iki telden biri ile çıkan akım, lambayı yakıp, görevini yaptıktan sonra diğer nötr telden geri döner.
Elektrik akımı direnci sevmez. Eve dönmek için daima en kısa ve kolay yolu tercih eder. Bir su birikintisi içinde iseniz ve elektrikli bir tele dokunursanız, akım telden en kolay yol olan vücudunuza girer, oradan da son derece iletken olan su birikintisine geçerek, topraktan eve döner.
Elektrik telleri üzerine konan kuşların toprakla alakaları yoktur. Onlar elektriğin evine dönmesi için bir kısa yol yaratmazlar. Elektrik onların vücudundan geçmektense, kendisine kuş vücudundan daha az direnç gösteren, iki ayakları arasındaki teli tercih eder. Kuşlar da bu nedenle bütün bir gün boyu, yüksek voltaj taşıyan, çıplak elektrik telleri üzerinde durabilirler.
Eğer bu arada kuş kazara elektrik tellerini taşıyan direğe temas ederse, elektrik akımı kuşun gövdesi ve direk yolu ile toprağa geçer ve kuş ölür. Yüksek enerji hatlarının direklerinde oturan kuşların telleri gagalama alışkanlıkları vardır.Bir zamanlar Almanya'da bu şekilde kuş ölümleri o kadar arttı ki, direkler ve destekler topraktan izole edilerek kuşlar ölümden kurtarıldı.
5.05 Atlar nasıl ayakta uyuyabiliyorlar?
Amerikan kovboy filmlerinde, atların geceleri kamplarda veya gündüz barların önünde daima ayakta, binilmeye hazır vaziyette durduklarını seyrederiz. Doğrudur, atlar nadiren yatarlar, genellikle hasta oldukları veya doğum yapacakları zaman.
Atlar günlerce, hatta haftalarca yere yatmadan ayakta durabilirler ve yol gidebilirler. Ayakta dururken dizlerini kilitlemeleri ve uyumaları mümkündür. Siz bunu denerseniz, beyninizin üstüne düşmeniz kesindir.
Bilim insanları, atların ayakta iken daha rahat olduklarını ve daha az enerji sarf ettiklerini söylüyorlar. Çünkü atın vücudu bir hayli büyüktür ve yatarken nefes almasında iç organları kimi güçlüklere yol açar.
5.06 Kuşlar niçin 'V' şeklinde uçuyorlar?
Sadece kazlar değil, martılar, pelikanlar gibi büyük su kuşları da filo olarak toplu halde giderken 'V' şekli oluşturarak uçarlar. Bunun nedeni ile ilgili kesin olmayan, tartışmaya açık çeşitli görüşler vardır. Biz bunlardan en çok rağbet gören ikisinden bahsedelim.
Birinci görüşe göre, sürünün 'V' şeklinde uçmasının amacı enerji tasarrufudur. Bu uçuş şekli ile öncelikle en öndeki kuş, bir arkadaki kuşa gelecek rüzgarı ve hava direncini engeller ve daha az enerji sarf etmesini sağlar.
Bunun bir başka örneği de bisiklet takım yarışlarında birbiri arkasına saklanarak giden ve sık sık en öndekini değiştiren yarışmacılarda da görülür. Araba yarışlarında da arkadaki araba öndekine mümkün olduğunca yaklaşarak, onun kestiği rüzgar ve hava akımının avantajı ile daha az yakıt harcamayı amaçlar. Bu şekilde uçan kuşlarda da sık sık en öndeki liderin değiştiği ileri sürülmektedir.
Yine bu görüşe göre, öndeki kuş kanadını çırptığında, kanadının ucunda bir hava boşluğu, yani bir girdap yaratır, arkadaki kuş buraya yükselen havayı kanatlarının altında bularak ve daha az enerji sarf ederek yüksekliğini muhafaza eder. Bu kuşun hareketinden de bir arkadaki kuş faydalanır. Bu uçuş şeklinin daha ziyade büyük kuşlarda görülmesinin nedeni de bunların büyük kanatları ile yarattıkları hava hareketinin büyüklüğü ve arkadaki kuşun işine yarayabilmesidir.
70'li yıllarda yapılan bir araştırma sonucunda, 25 kuşluk bir filonun bu şekilde uçarak, uçuş mesafesini yüzde 75 artırabildiği ileri sürülmüştür. Ancak bu teoriye göre her kuşun öndeki ile aynı mesafe ve açıda uçması ve senkronize yani eş zamanlı kanat çırpması gerekir ki, bu, gerçekte mümkün değildir.
İkinci bir görüşe göre ise, kuşların gözleri başlarının yanındadır, dolayısıyla tam önlerini göremezler. Bu uçuş şekli ile sürünün fertlerinin birbirini görerek, kaybolmadan bir arada kalması sağlanır. Bu görüşe karşı olanlar ise kuşların geceleri de uçtuklarını, bu nedenle öndeki kuşu görmenin önemli olmadığını zaten sürüyü kuşların bağırışlarının bir arada tuttuğunu ileri sürüyorlar.
Çok basit gibi görülen bu olayın bile sebebi tam öğrenilmiş değil, belki de görüşlerin bileşimi, yani hepsi doğru. Kuşlar konuşabilseler de anlatsalar!
5.07 Kediler nasıl hep dört ayak üzerine düşerler?
Bilimsel olarak izahı biraz zor. Bilime göre düşen bir cisme dışarıdan bir kuvvet uygulamazsanız, ona açısal bir dönme hareketi kazandıramazsınız. Gerçi bir kule atlayıcısı, havuza düşmeden önce havada birkaç kez takla atar, kendi ekseni etrafında döner ama bu tramplen veya kuleyi terk ederken ayakları ile başlattığı bir dönme hareketidir.
Sırtüstü düşen bir kedi önce bacaklarını kendisine, kuyruğunu da bacaklarının arasına çeker, başını yere bakacak şekilde döndürür. Belirli bir noktada tam tersini yaparak bacaklarını ve kuyruğunu açar ve vücudu tam ters yöne, yani yere doğru döner. Böylece paraşüt etkisi yaratarak, hızını da frenler ve inişin yumuşak olmasını sağlar.
Yapılan deney ve gözlemlerde bir kedinin alçak bir yerden düşmesinin, yüksek bir yerden düşmesine göre çok daha fazla hasar yaratabileceği tespit edilmiştir. Örneğin yaklaşık 100 metre yüksekliğindeki, 32 katlı bir binanın tepesinden düşen bir kediye hiçbir şey olmazken, 7 katlı binalardan düşenlerde ciddi sakatlıklar, hatta ölüm vakaları görülmüştür. Bilim insanları bunu da 'limit hız' ile izah ediyorlar.
Havadan yere düşen cisimler, önce gittikçe artan bir hızla yere düşerler. Sonra kütlelerine bağlı olarak belirli bir mesafede hızdaki bu artış durur ve 'limit hız' denilen sabit bir hızla yere düşmeye devam ederler. Yani bir gökdelenin tepesinden atılan madeni bir paranın yere düşme anındaki hızı ile uçaktan atılan (aynı) paranın hızı arasında bir fark yoktur. İyi ki de yoktur, çünkü bu 'limit hız' olmasaydı ve cisimler gittikçe artan bir hızla düşmeye devam etselerdi, yağmur damlaları kafamıza kurşun gibi düşebilirlerdi.
Bu teoriye göre yüksekten düşen kediler, yaklaşık saatte 100 kilometre sürate gelince limit hıza ulaşırlar, artık hep aynı hızda düşerler ve stresi atlatıp, kendilerine gelir ve gevşerler. Başlangıçta bahsettiğimiz dönme hareketini yaptıktan sonra, Avustralya'da yaşayan uçan sincapların uçuşuna benzer şekilde, tüm vücutlarını paraşüt gibi kullanarak, yaralanma olasılığını en aza indirerek, yere inerler.
Tabii bütün bu deney sonuçları ve teoriler, hayvan hastanelerine gelen kediler göz önüne alınarak ortaya çıkartılmıştır. Yüksekten düşüp de ölen veya alçaktan düşüp, ölmeyip, olay yerini terk eden, her iki şekilde de hayvan hastanelerine uğramamış kedilerin sayıları bilinmiyor.
5.08 Yeşil ot yiyen ineklerin sütleri niçin beyazdır?
Hayvanların yedikleri gıdaların renklerinin, neresinden çıkarsa çıksın, çıkan şeyin rengi ile bir alakası yoktur. Buna en iyi örnek inektir. Bir ineğin en çok yediği yeşil renkli otlardır. Bu otlar ineğin dört odalı midesinde çözülür ve moleküllere ayrılır, moleküllerin ise renkleri yoktur. Sütün renginin beyaz olmasının nedeni içinde çözünmüş halde bulunan kalsiyum kasinat (caseinate)tır.
Peki o zaman dışkı niçin kahverengi, idrar niçin açık san renktedir? Dışkının kahverengi olmasının sebebi bağırsaklarda hazmı sağlayan sıvılar, özellikle de safra suyudur. Safra suyu aslında yeşil renktedir fakat gıdalarla karıştıkça kahverengi renk alır. Bu nedenle dışkı bazen yeşilimsi de olabilir. Çok az da olsa aldığımız gıdalar dışkının rengini etkileyebilir. Örneğin vücudumuz pancara koyu kırmızı rengi veren maddeyi bazen parçalayamaz ve pancar yedikten sonra dışkı kırmızımsı bir renk alabilir.
Dışkıdaki renk, şekil ve kıvam değişikliklerinin çoğu son zamanlardaki bir beslenme değişikliği ya da geçici bir sindirim bozukluğuna dayanır. Ancak eğer dışkı belirgin bir şekilde normalden açık veya koyu renkte is, ya da kanlı ise, bu daha ciddi bir durumu gösterir, derhal doktora başvurulmalıdır.
Vücudumuzu terk eden sıvı maddelerin, yani idrar ve terin renginin de içilen sıvı maddenin rengi ve kimyasal yapısı ile bir alakası yoktur. Sıvı veya katı olsun yemek borusundan içeri girip, sindirim sistemimizi boydan boya geçen gıdalar eğer metabolizmada iyi parçalanamazlarsa bunun sonucu dışkıda görülebilir. Ama idrar öyle değildir. İdrar metabolik artıkların dolaşım sistemi ile taşınmasıyla böbreklerde oluşur.
İdrarın normal rengi açık sarıdır. Bu renkteki değişiklikler muhakkak bir şeylerin iyi gitmediğini gösterir. Bu durumda hemen doktora gitmek gerekir. İdrar kahverengi veya kola renginde ise karaciğer veya safrakesesi problemi, kırmızı ise enfeksiyon, iltihaplanma veya idrar sisteminde kanama olabilir.
Ancak fazlaları vücuttan atılan vitaminler veya bazı doğal ve suni gıda boyaları da idrarda bunlara benzer renk değişikliklerine neden olabilir. Eğer idrarınızın rengi yeşil veya mavi ise bu duruma hemen hemen kesinlikle gıda boyaları neden olmuştur. Endişe edilecek bir durum değildir. Boyalar zarar vermeden vücuttan çıkar.
5.09 Sinekler tavanda nasıl yürüyebiliyorlar?
Sineklerin duvarlarda, camlarda hatta tavanlarda baş aşağı bu kadar rahat hareket etmeleri, yer çekimi yasasına meydan okurmuşçasına davranışları hep merak konusu olmuş, bilim insanlarının da dikkatini çekmiştir. Bu arada şunu söyleyelim ki, sinek diye küçümsememek gerekir. Dünyamızda bulunan her canlı organizmanın doğrudan veya dolaylı olarak, kendi tabiatı ve eko sistemi içinde, insana bir faydası vardır.
Vücutlarının hacimlerine oranla, sinekler ağır sayılmazlar ve onları yere çeken güç pek önemli değildir. Bu güce karşı gelen de, ayaklarındaki kılların ucunda bulunan vantuzlardır. Bu vantuzlar ayrıca yapıştırıcı, yağlı bir madde salgılarlar. Sinekler ayaklarındaki bu yüzlerce vantuz ve salgıları sayesinde her türlü yüzeyde gezinebilirler. Ancak yüzeyin yağ çözücü, örneğin solvent gibi bir madde ile kaplanmamış olması gerekir. Sinekler tavanda yürürken, 6 bacaklarından ikisi hareketlidir. Diğer 4 bacak daima sabit durumdadır.
Karıncalarda ise durum biraz farklıdır. Ortalama bir karıncanın vücudunun hacmine göre ağırlığı, sineğe nazaran daha fazladır. Hatta toprakta yaşayan bazı türleri düz bir zemine bile tırmanamazlar. Evlerimize giren küçük karıncalar, çok hafif olduklarından duvarlarda yürüyebilirler.
Belki böyle şeyler ilginizi çekmiyor olabilir ama, asıl merak edilen konu sineklerin tavanda nasıl yürüyebildiklerinden çok oraya nasıl konduklarıdır. Öyle ya, başı yukarıda, ayakları aşağıda uçan bir sineğin tavana tepetakla konabilmesi için bir yerde takla atması, uçuş konumunu değiştirmesi gerekir, ama nerede, ne zaman ve nasıl?
Uzun süre inanılan teoriye göre, sinekler tam konma anında, yuvarlanan bir varil gibi yandan yarım dönüş yapıyorlardı. Bu teorinin yanlış olduğu, ancak yüksek süratli, saniyede birçok film çekebilen kameralar sayesinde ortaya çıktı ve sineklerin bir sırrı daha açıklığa kavuştu.
Çekilen filmlerden görüldü ki, sinekler tavana konarken yandan değil, sirklerdeki trapezciler gibi geriye yarım ters takla atmaktadırlar. Tavana yaklaşınca, ön ayaklarını başlarının üzerine çekerek ters dönmekte ve tavana önce ön ayakları ile dokunmaktadırlar. Sonra sıra ile diğer ayaklarını da koyarak vücutlarının tavanda tutunmasını sağlamaktadırlar.
5.10 Bir köpek yaşı niçin yedi insan yaşına eşittir?
Evlerinde köpek bulunduranlar, köpeklerinin yaşlarını insan yaşı ile mukayese edebilmek için, her bir köpek yaşının yedi insan yaşına eşit olduğunu ileri sürerler. Peki bu doğru mudur?
Tam olarak değil. Bu konuda üretilen çeşitli formüller var ama en basit ve akla yatkın olanı şu; Köpeğin birinci yaşı = 21 insan yaşı Köpeğin ondan sonraki her yaşı = 4 insan yaşı Buna göre 7 yaşında bir köpeğiniz varsa, insan ömrüne göre 21 + (6 x 4) = 45 yaşındadır. Bu hesaba devam edersek 10 yaşındaki bir köpek insanın 57, 15 yaşındaki ise 77 yaşındaki ömrünü sürmektedir.
Bu hesap şekli akla daha yatkındır. Bir köpek yaşı yedi insan yaşına eşittir düşüncesi ile seksüel olgunluğa erişmiş bir yaşındaki bir köpek yedi yaşındaki bir çocuk ile, 15 yaşındaki bir köpek ki, birçok köpek bu yaşa ulaşabiliyor, 105 yaşındaki istisna ve az bulunur bir ihtiyarla eşleştirilmiş olur ki, bu da akla pek uygun gelmiyor.
5.11 Kutuplardaki hayvanlar nasıl yaşıyorlar?
Bütün memelilerin vücutlarının ısı derecesi 35 - 38 derece aralığındadır. Uçabilenlerde bu birkaç derece daha yüksektir. İnsan ısıya karşı çok hassastır.Hava sıcaklığı 30 derece olunca denize girer de, 5 derecede üzerine palto giyer. Oysa hayvanların giysileri yoktur. Köpekler eksi 40 derecede kutuplarda kızak çeker, buzlu sularda balıklar çırılçıplak yüzerler.
Aslında ısıdan etkilenmek sadece insana mahsus değildir. Güneşin bulut arkasına girmesi ile havadaki iki derecelik ısı düşüşü uçan sineği zor yürür hale getirebilir. Öğlen güneşinde zıp zıp zıplayan çekirge, sabah serinliğinde hareketleri ağırlaştığından çok rahat yakalanabilir.
Kendi vücut ısısından çok daha düşük ısı koşullarında yaşayabilmek için canlıların iki silahı vardır. Biri vücut ısılarını ayarlamaları, diğeri de kürk denilen vücut örtüleridir. Kutup bölgesinde yaşayan bir canlı, tropik bölgede yaşayana nazaran on kat daha fazla ısı meydana getirmek veya vücut örtüsü on kat daha fazla koruyucu olmak zorundadır.
Çok soğuk iklimlerde yaşayan hayvanların yaşam nedenleri araştırılırken hep kürkleri üzerinde durulmuştur. Halbuki burada yaşayan hayvanların kürkleri ile ılıman bölgelerde yaşayan hemcinslerinin kürkleri arasında çok ciddi bir fark yoktur. Üstelik domuzlar hiç kürkleri olmamasına rağmen deri altı yağ tabakaları sayesinde vücut ısılarından 20 derece daha düşük ısı ortamlarından hiç etkilenmezler.
Zaten dünyamızda üzeri tamamen kürkle kaplı hiçbir hayvan yoktur. Çoğunun ayak ve burun gibi kısımları görevlerini yapabilmek için açıkta bırakılmıştır. Ancak buralarda vücuda sıcak kan ileten atar damarlar kılcal damarlar vasıtası ile deriye daha yakın olan toplar damarları ısıtırlar. Bu sayede buzun üstünde yürüyen bu tür hayvanların ayakları üşümez. Ama bu da, hayvanın tüm vücudunun üşümeden bu soğuk ortamda nasıl yaşayabildiğini açıklayamaz.
Kutuplarda, buzlu sularda yaşayan balıkların, sıfır ve sıfır altı derecedeki ortamda donmamalarının sırrının, bu balıkların derilerindeki buz kristallerinin donma derecesini düşüren bir protein olduğu tespit edilmiş, hatta genetik mühendisleri laboratuar ortamında bu proteini üreten geni yaratmayı başarmışlardır.
Bilim insanları bu örnekten yararlanarak, meyve ağaçlarını dondan, uçak kanatlarını ve yolları buzdan kurtarabileceklerini düşündüler ama henüz geniş çaplı üretimi zor görülmektedir. Ne yazık ki, sıcak kanlı hayvanların kendilerini çok soğuk ortama nasıl adapte ettiklerinin sırrı hala tam çözülmüş değil.
5.12 Örümcek ağının özelliği nedir?
Örümcekler günümüz teknolojisinin bile çözemediği inanılmaz canlılardır. Örümcek ağının çok özel nitelikleri olan sağlamlık ve esneklik bugüne kadar taklit edilemedi. Aynı çaptaki bir çelik telden iki kat daha güçlü olan bu doku ne kadar çekilirse çekilsin orijinal durumuna dönecek kadar esnektir.
Örümcek ağları kendine yüksek hızla çarpan nesneleri yırtılmadan esneyerek frenler. Tekrar gerisin geriye yaylanmadığından nesne ters yöne fırlamaz, yapışır kalır. Örümcek ağının esneme kapasitesi bugün yapay olarak üretilmiş en iyi telin neredeyse dört katıdır.Bu maddeyi yapay olarak elde etmeyi hala başaramayan bilim insanlarının örümcek çiftliği kurup, örümcekleri sağarak, ipliklerini aldıklarını biliyor muydunuz? Yaklaşık 2,5 santimetre boyundaki bu örümceklerden günde hayvan başına 320 metre (yaklaşık 3-5 gram) iplik elde ediliyor ve bu iplikler ABD ordusuna kurşun geçirmez yelek yapmada kullanılıyor.
Dünyada 34 bin örümcek cinsi tespit edilmiştir. Yani her cins örümcek farklı özellikler taşır. Örümceklerin hepsinde zehir bezleri vardır, ama karadul örümceği, kahverengi örümcek gibi çok az türü insana zarar verebilir. Dünyanın en büyük örümceği ise Güney Amerika'nın kuzey kısmında yaşayan 'Goliath Trantula' isimli dev örümcektir. Erkeğinin bacağının boyu 25 santimetreyi bulur. Kurbağaları, kertenkeleleri, fareleri ve hatta küçük yılanları yakalayıp yiyecek kadar güçlüdür.
Örümcekler, diğer böceklerden farklı olarak sekiz bacağa ve sekiz göze sahiptirler. Büyüme safhasında bir bacak kırılırsa yerine yenisi gelebilir. Vücutları iki parça olup arka kısmındaki bezlerden ağ üretimi başlar, buradaki çok ince deliklerden sıvı ve damlalar halinde verilen ağ malzemesi dışarı çıkar çıkmaz donar.
Örümcek ağının her tarafı yapışıcı değildir. Kurban ağa yakalanınca yapışkan kısmı bildiklerinden kendileri de ağa yakalanmadan onun yanına kadar giderler. Örümcek ağını amacına göre farklı şekillerde örer. Ağdaki ipliklerin de cinsleri yerlerine göre farklıdır. Yumurtaların sarmalanması için ürettiği yumuşak iplik onu aynı zamanda bir uçurtma gibi uçurabilir. Ağın ana yapısı, dairesel kısımları, avı yakalayacak kısmı için elastikiyetleri ve sağlamlıkları farklı ipler üretir.
Örümceklerin birçok türünde erkeğine göre 4 - 5 kat büyük olan dişinin çiftleştikten sonra erkeğini yediği doğrudur. Ancak bu erkeklerin bir gecelik zevk uğruna katlandıkları bir sonuç değil, kendi nesillerini devam ettirebilmek, kendi evlatlarını ürettirebilmek için kendilerini dişiye kurban etmeleridir.
5.13 Yarasalar niçin kan emer?
Çoğumuz belki hayatımızda hiç yarasa görmemişizdir. Çünkü yarasalar insanlardan uzaklarda, genellikle mağara kovuklarında yaşar ve geceleri zifiri karanlıkta ortaya çıkarlar. Yarasalar tabiatın harikulade yaratıklarından biridir. İnanılmaz özelliklere ve örnek bir toplumsal dayanışmaya sahiptirler.
Dünyada 900 değişik yarasa cinsi olduğu biliniyor. Kan ile beslenmeleri insanların gözünde onları vampir ile özdeşleştirmiş, hep korkulan bir hayvan olmuşlardır. Halbuki yarasaların çoğu kan ile beslenmez. Zararlı böcekleri yiyerek insanlığa faydaları dokunur. Sadece bir yarasa bir saat içinde 300 böcek yiyebilir. Muz, avakodo gibi ticari değeri yüksek ağaçların çoğalmaları için polenlerinin taşınmasında en önemli rolü yarasalar oynar.
Şimdi gelelim yarasaların şaşırtıcı özelliklerine. Bir kere yarasa uçabilen tek memeli hayvandır. Dünyada nüfus sayısı olarak da ikinci sıradadırlar. Dünyanın en küçük memelisi de bir yarasa türüdür. İlk olarak Tayland'da keşfedilen bu minik yarasa 2-3 gram ağırlığında ve bir yaban arısı büyüklüğündedir.
Yarasalar yönlerini bulmak ve beslenmek için çok yüksek titreşimli ses dalgaları yayarlar. Bu ses dalgalarının frekansları 20 binin üzerinde, yani ultrasonik oldukları için insanlar bunları duyamaz. Bu ultrasonik sesler yerdeki avdan yansıyarak yarasaya geri gelir. İşitme sistemi ile bu geri gelen sesi algılayan yarasa avının bulunduğu yeri kesinlikle saptar. Hatta devamlı gönderdiği ses dalgaları sayesinde onun hareketini de izleyebilir. Yarasaların bazılarının bir çeşit sonar olan bu sistemi o kadar gelişmiştir ki, dişilerini arayan erkek kurbağaların seslerinden büyüklüklerini ve iyi bir av olup olmadıklarını anında saptayabilirler.
Yarasalar gece ava çıkmak için, ay varsa onun kayboluşunu, yani tam karanlığı beklerler. Sıcak kanlı memeli hayvanların kanları ile beslenen yarasalar genellikle atları sığırlara tercih ederler. Salgısında bulunan pıhtılaşmayı önleyici bir madde 20-30 dakika kanın sürekli akmasını sağlar ve beslenme gerçekleşir. Bir kez kanını emdikleri hayvanla karşılaşırlarsa diğerlerini bırakıp yine ona saldırırlar.
Vampir yarasalar arka arkaya iki gece kan içmedikleri takdirde ölürler. Her gece vücut ağırlığının en az yarısı kadar kan içmek zorundadırlar. Doğumdan sonra anne, emzirmenin yanında yavruya takviye olarak, kusarak kan da verir. Bu yetersiz kalırsa bir başkası yardımcı olur. Hatta yetişkin yarasaların, ölmek üzere olan bir başkasına ağızdan kan verip onu kurtardıkları görülmüştür. Toplumsal dayanışmanın bu kadar güçlü olduğu az canlı topluluğu vardır.
5.14 Yağmurda karıncalara niçin bir şey olmuyor?
Bir karıncayı alın, suyun içine batırın, saatlerce tutun ölmez. Sudan çıkardığınızda ölü gibi görünür ama birkaç saat içinde kendine gelir. Biz insanlar böyle suya batırılsak, nefes alamadığımız için oksijensizlikten ölürüz ama su karıncaların çok ince olan nefes tüplerinden içeri giremez. Karbondioksitten narkoz yemiş gibi olurlar. Tabii ki bu süre çok uzarsa onlar da ölürler ama dayanma süreleri inanılmazdır.
Ne var ki, karıncalar yağmur ve seller altında bu şekilde nefeslerini tutarak mücadele vermiyorlar. Yağmuru hissedince yuvalarına giriyorlar ve giriş yollarını tıkıyorlar. Ateş karıncası denilen bir türünde ise karıncalar birbirlerine tutunarak sel sularının üstünde yüzüyorlar. Bir yerde karaya vurup çıkıyorlar. Tabii kraliçe karınca ortada, yüksekte ve mümkün olduğunca kuru tutuluyor.
Karınca yuvaları inşaat tekniği olarak örnektirler. Yuvanın girişine bağlı ve buradaki suyu alıp başka tarafa verebilen birçok tünel daha inşa ederler. Bazıları ise yuvalarının üstünü öyle sağlam kapatırlar ki, sel sularının bir evin çatısının üstünden aşması gibi geçip giderler.
Yine de bir aksilik olur, yuva su ile dolarsa, karıncalar çöp ve yaprak parçalarına veya yukarıda belirtildiği gibi birbirlerine tutunup yüzebilirler. Çok şiddetli yağmurdan sonra oluşan çamur tünellerini kapattığı zaman ise yuvalarını yeniden inşa etmek zorunda kalırlar.
Gündelik hayatta artık yaygın olarak kullanılan mikrodalga fırınların kapaklarında kaçak yapmamaları, insanlara zarar vermemeleri için özel tedbirler alınır. Ancak bir mikrodalga fırınına girmiş karıncaya, fırın çalıştığı sürece bir zarar gelmeyeceğini biliyor muydunuz?
Mikrodalga fırınlarında ışın yoğunluğu bir noktaya göre ayarlıdır. Bu nokta hemen hemen fırının ortasıdır. Bu nedenle yiyecek, her tarafı eşit pissin diye ortada dönen bir tabla üzerine konulur. Karıncalar fırında ışınların daha az yoğun olduğu bölgeleri hissederler. Zaten sıcak bölgelere girseler de, vücut yüzey alanlarının hacimlerine oranla yüksek olması nedeni ile ılık bölgeyi bulana kadar kendilerine zarar gelmez.
5.15 Hayvanlar niçin kış uykusuna yatarlar?
Kış mevsimi yaklaştıkça, hava soğur, günler kısalır, yapraklar renk değiştirir ve yere düşerler, kar toprağın üzerini kaplar. İnsanlar sıcak alışveriş merkezlerinde ihtiyaçlarını alıp, sıcak arabalarında, sıcak evlerine gelirler. Üzerlerine kazaklar, hırkalar giyerler. İyi de, tabiatta doğal ortamda yaşayan hayvanlar kışı nasıl geçirir, hiç düşündünüz mü?
Bir kısmı daha ılıman yerlere göçerler. Bu konuda kuşlar ve balıklar avantajlıdır. Bazıları kendilerini kışa adapte ederler, daha kalın yeni tüyler çıkarırlar. Hatta bazı tavşan türlerinde karda saklanabilmek için tüyler beyazlaşır. Bazıları yiyeceklerini önceden depoladıkları bir sığınak bulurlar. Bazıları da toprakta derin tüneller açarlar ama bazıları için de kış mevsimini uyuyarak geçirmekten başka çare yoktur.
Genellikle ayıların kış uykusuna yattıkları bilinir ama bu doğru değildir. Gerçi ayılar kışın mağaralarda uzun uzun uyurlar ama bu kış uykusu değildir. Daha doğrusu kış uykusu bir çeşit uyku değildir. Normal canlılarda uyanıkken ve uyku halindeyken, vücut ısısında ve metabolizmanın çalışmasında ciddi bir fark yoktur. Oysa kış uykusu, hayvanların hayat ile ölümü ayıran çizgiye kadar gelmeleri şeklinde tanımlanabilir.
Bazı hayvanların kış uykusuna yatmalarının iki sebebi vardır: Havanın çok soğuması ve yiyecek bulma güçlüğü. Soğuk havada yaşayabilmek için hayvanların daha çok enerjiye ihtiyaç duymalarına rağmen karlı kış günlerinde yiyecek bulma imkanı azalır. Kış uykusu bu zor mevsimde hayvanın enerji ihtiyacını azaltır, enerji tasarrufu sağlar.
Kış uykusu bildiğimiz şekilde uyumak değildir. Buna bilim dilinde 'hibernasyon' diyorlar. Vücut ısısının ortam sıcaklığına düştüğü bu durumu birçok balık türünde, kurbağalarda, sürüngenlerde, kuşlarda ve memelilerde görebiliyoruz.
Hakiki anlamda kış uykusuna yatan bir hayvanı (hibernatör) gördüğünüzde, ölmüş olduğunu sanabilirsiniz. Vücut ısıları sıfır dereceye kadar düşebilir. Bir dakika içinde sadece birkaç kez nefes alırlar, kalp atış hızı o kadar düşüktür ki,hissedilmez bile. Havalar ısındığında ise vücudun normal düzene geçmesi sadece birkaç saat alır.
Kış uykusuna yatan hayvanlar, uyku süresince kendi vücutlarındaki yağı tükettikleri gibi ara ara uyanarak bulundukları yere yazdan stok ettikleri yiyeceği yiyenler de vardır.
Kış uykusu sırasında hayvanlar vücut ağırlıklarının yüzde kırkına yakınım kaybederler. Bu kaybın yüzde 90'ına periyodik olarak uyanmalardaki ısı üretimi ve enerji kaybı sebep olurken geri kalan yüzde 10 kayıp ise uyku sırasında olur. Kış uykusu kış boyunca sürmez. Hayvanlar havaların soğumaya başlaması ile birkaç günlük bir uyku periyoduna girerler. Kış mevsiminin şartları ağırlaştıkça bu periyotlar uzar.
6
TEKNOLOJİ
6.01 Telefon şehir kodları nasıl veriliyor?
Türkiye'deki telefon şehir kodları listesine bakarsanız, birbirine komşu şehirlerin kodlarının çok farklı, kod numaraları yakın olan şehirlerin ise birbirlerinden çok uzak olduklarını görürsünüz.
Bunun nedeni, kod sisteminin tuşlu telefonlar yaygınlaşmadan önce kadranlı telefonlara göre kurulmuş olmasıdır.
Kadranlı telefonlarda 9'u çevirmek için, hizasındaki deliğe parmağınızı sokup, sonuna kadar kadranı çevirmeniz ve bırakmanız gerekiyordu. Kadran da otomatik olarak geri dönerek eski konumuna geliyor ve bir tek numara çevirme işlemi tamamlanıyordu.
Bu işlemde 1'i çevirmek 9'u çevirmekten, 212'yi çevirmek 989'u çevirmekten çok daha kısa bir sürede gerçekleşiyor ve santraller daha az meşgul oluyorlardı. Şüphesiz bugünkü tuşlu telefonlar çok hızlı çalıştıklarından, numaraları aramak bakımından bir zaman farkı yok.
Bu nedenle, 212 gibi kısa süre tutan kod numaraları ülkenin en büyük, en çok telefon kullanılan şehirlerine verilmiştir. Örneğin, NewYork ve İstanbul'un kod numaraları aynı, yani 212 iken, Chicago ve Ankara'nın da 312'dir.
Bu sisteme göre bugün Türkiye'de üçüncü en kısa kod 222 ile Eskişehir iken, en uzun süren kod ise 488 ile Batman'dır.
Zamanla şehirler çok büyüyünce, onları kısımlara bölüp, yeni kod numaraları vermek ihtiyacı doğdu. Yeniler eskilerle karışmasın diye farklı numaralar verildi. Örneğin kodu 212 olan New York ikiye bölününce, ikinci kısma 718 kodu verildi. Bizde ise buna pek dikkat edilmedi, ben 212 mi Avrupa yakasıydı, yoksa 216 mı, hala karıştırırım.
6.02 Şarkı söyleyerek bir bardak nasıl kırılabilir?
Yapılabilir ve teorik olarak mümkündür. Hatta ünlü tenor Cruso'nun bunu başardığı rivayet edilir. Rezonansını tutturabilirseniz sadece bardak değil başka birçok şeyi kırabilirsiniz. Peki öyleyse, nedir bu rezonans?
Salıncakta bir çocuğu salladığınızı düşünün. Salıncak size gelirken, tam en üst noktaya ulaşmadan salıncağı itmeye kalkışırsanız, onu yavaşlatırsınız. Ancak salıncak size doğru gelirken, itmeyi hep en üst noktada yaparsanız, her seferinde aynı kuvvetle itseniz bile, salıncak gittikçe hızlanacaktır.
Salıncak kendi tabii frekansı ile, diyelim ki, dakikada 30 salınım yaparak sallanıyordu. Siz de dışardan bir kuvvet, fakat aynı frekansta bir kuvvet uyguladınız. Bu iki frekans çakıştı ve salıncak da bu nedenle gittikçe hızlandı.
Salıncak örneğinde olduğu gibi, her cismin bir kendi tabii frekansı vardır. Cisimlere kendi tabii frekansları ile çakışan bir frekansta her hangi bir kuvvet uygularsanız rezonans denilen kontrolsüz bir ortam oluşabilir.
Eğer önünüzde duran bir bardağa, onun tabii frekansına uyan bir frekansta bağırabilirseniz, daha doğrusu bir ses dalgası gönderebilirseniz, bardağın tabii frekansı ile sesin frekansı çakışarak, bardaktaki titreşimi kontrolsüz bir şekilde artırır, bardak rezonansa girer ve sonuçta çatlayabilir veya kırılabilir.
İnsanlar günlük yaşamlarında pek fark etmemelerine rağmen rezonans olayı, otomobilden, köprü dizaynına kadar mühendislerin en çok zorlandıkları konulardan biridir. Hala bu nedenle, askerler bir köprüden geçerlerken, yürüyüş adımlarının frekansları köprünün tabii frekansı ile çakışıp, köprü yıkılmasın diye, köprülerden uygun adım yürüyüşle geçmezler.
Otomobilde direksiyon mekanizması ile amortisörlerdeki titreşim aynı frekansa gelince, rezonans sonucunda direksiyon şiddetli sarsılmaya başlar. Mühendisler araba dizaynında parçaların biçimlerini, yaylanmalarını ve ağırlıklarını, devir sayıları ve benzeri faktörleri göze alıp rezonansı en aza indirmeye çalışırlar.
Peki bu rezonansın hiç iyi bir yönü yok mu? Var elbette. Örneğin radyo istasyon dalgalarını ararken bu dalgaları yakalarsanız, kendi alıcınızın frekansı ile birbirini tuttuğu an rezonansa girer, genliği artar ve bu istasyonu işitmeye başlarsınız.
6.03 Kuru temizleme nasıl yapılıyor?
Giysilerinizi evde çamaşır makinesinde yıkarken kirleri çözen madde sudur. Ancak örneğin yünlü kumaşlarda olduğu gibi, birçok kumaş türünde su etkili olamayabilir.
Kuru temizlemede suyun yerine bir petrol ürünü kullanılır. İnsanlarda ıslaklık, suyla temas anlamında algılandığından bu işleme kuru temizleme denilmektedir. Aslında olay kuru ortamda yapılmamaktadır.
Joly Belin adında bir Fransız, kazara giysisinin üzerine kerosen dökmüş ve bunun giysisinin üzerindeki lekeyi temizlediğini hayretle görmüştü. Bu işin üzerine giderek 1840'h yıllarda Paris'te ilk kuru temizleme işletmesini açmıştı.
Başlangıçta kuru temizlemede çözücü madde olarak gaz veya kerosen kullanılıyordu. Günümüzde ise hemen hemen tüm dünyada 'perkloroetilen' veya kısaca 'perk' diye tanımlanan bir çözücü kullanılmaktadır.
Elbiseler, kuru temizleyicide su yerine bu çözücü ile yıkanır. Çözücü buharlaşmasın, havayı kirletmesin ve tekrar kullanılabilsin diye her seferinde bir yerde toplanır. Bu şekilde temizlenen giysiler, ütülenince yeni gibi dururlar.
Kuru temizleme yapılan giysileri eve getirdiğinizde, beraberinde baş ağrısı ve mide bulantısı riskini de getirdiğinizi unutmayın. Kuru temizlemede kullanılan bu 'perk' isimli madde çok toksik olup, vücudumuzun önemli organları ve sinir sistemimiz üzerinde zararlı etkileri vardır.
Havada milyonda yüz partikül olunca zararlı etkileri görülmeye başlanılan bu çözücünün oranının, kuru temizleme yapılmış bir giysinin, kapalı bir arabaya konulup, on beş dakika tutulması ile milyonda 350'ye ulaştığı tespit edilmiştir.
İster inanın, ister inanmayın birçok kumaş türü kuru temizleme gerektirmez. Kuru temizlemenin tek avantajı kumaşların çekmelerine ve şekillerini kaybetmelerine yol açmamasıdır.
Üretici firmaların, giysilerin etiketlerine 'sadece kuru temizleme' şeklinde ikaz yazmalarının ana sebebi, garanti süresince geri almak zorunda oldukları giysileri, çekme ve deformasyon tehlikesinden korumak içindir. Özellikle ipek ve suni ipekten yapılmış giysiler güvenli bir şekilde elle yıkanabilirler.
6.04 Cereyan kesilince telefonlar nasıl çalışıyor?
Size şaşırtıcı gelebilir ama, telefon evimizdeki en basit cihazdır. O kadar basittir ki, ana yapısı yüzyıldır değişmemiştir. Eğer 1920'li yıllardan kalma bir antika telefon bulabilirseniz, fişini duvardaki deliğe takın, gayet iyi çalışır.
Telefon sistemi o kadar basittir ki, evimizin bir ucuna bir aparat, diğer ucuna bir başka aparat koyup, bunları birbirlerine araya 9 voltluk bir pil ve bir rezistör koyarak bağlarsanız, kendi interkom sisteminizi yaratmış olursunuz. Bu telefonlarla kendi aralarında rahatça görüşme yapılabilir.
Telefonlarımızı duvardaki duylara ve oradan da santrallere bağlayan, genellikle biri kırmızı, diğeri yeşil iki kablo vardır. Yeşil kablo konuşma için ortak hat olup, kırmızı kablo vasıtası ile santralden telefonumuza 6 ile 12 volt arası, 30 miliamper seviyesinde bir akım gelir.
Eğer basit bir granüllü ahizeye sahipseniz, sesinizin dalgalan, bu granülleri az veya çok sıkıştırarak, santralden kırmızı kablo ile verilen, yaklaşık bu 9 voltluk akımın karşı tarafa değişik kuvvetlerle gitmesini sağlar. Karşı tarafta kulaklıkta da, bu defa tam tersi olur ve bu değişik akımlar titreşim yolu ile sese çevrilir.
Telefon konuşmasını ileten bu çok zayıf akımı çok uzaklara taşıyabilmek için bir frekans limitlemesi yapılmıştır. Yani frekans olarak 400 saykılın altında ve 3400 saykılın üstündeki sesleri sistem kabul etmez, yok farz eder. Bu nedenledir ki, bazılarının sesleri telefonda daha farklı gelir.
Telefonun çalışabilmesi için gerekli 6-12 volt akımın telefon santralından gelen bakır telle sağlandığını belirtmiştik. Bu nedenle evinizde cereyan kesilse bile, telefona gerekli akım santralden sağlandığı için, çalışmaya devam edecektir.
Peki telefon santralının cereyanı kesilirse ne olur? Bu duruma karşı santrallerde çok büyük bir batarya sistemi bulunmaktadır. Ayrıca bir de yedek elektrik jeneratörü vardır ki, cereyanın kesilme durumunda bütün telefon şebekelerini beslerler ve telefonların çalışmalarını sağlarlar.
6.05 Mikrodalga fırınlar yiyeceği nasıl pişirir?
Diyelim ki, normal bir fırında bir keki pişiriyorsunuz. Kekler normal olarak 170-180 derecede pişirilirler. Ama siz fırını yanlışlıkla 250 dereceye ayarlarsanız, olacak olan, kekin daha içi ısınmamışken, dışının yanmasıdır. Normal bir fırında, ısı önce yemeğin piştiği kap sonra da yemeğin dışı ile temas eder ve oradan içine doğru yayılır. Fırının içinde ısınan kuru hava da, kekin içi hala nemli iken dışını kurutur ve kahverengi bir kabuğun oluşmasına yol açar.
Bir mikrodalga fırında kullanılan, yani yiyeceğin üzerine gönderilen mikrodalgalar 2.500 megahertz frekansındaki radyo dalgaları boyutunda olup, frekansları FM radyo bandı frekansının yaklaşık 20 mislidir.
Bu frekanstaki radyo dalgalarının ilginç bir özelliği vardır. Su, yağ ve şeker tarafından çok rahat emilmelerine rağmen plastik, cam, seramik gibi malzemeler, nitrojen ve oksijen gibi gazlarca emilmezler ve tekrar gerisin geriye yansıtılırlar.
Sık sık mikrodalga fırınların, yiyeceği içinden dışına doğru ısıttığını duyarsınız. Bu doğru değildir. Dalgalar doğrudan yiyeceğin yağ ve su moleküllerini etkilerler. Yani yiyeceğin dışından başlayıp içine doğru ilerleyen veya tam tersi yönde bir ısınma söz konusu değildin Su ve yağ molekülleri yiyeceğin her tarafına dağılmış olmaları sebebi ile, ısınma da aynı zamanda her yerde olur.
Tabii ki bazı sınırlamalar da vardır. Radyo dalgaları yiyeceğin daha kalın ve yoğun kısımlarından farklı şekilde direnç görerek geçtiklerinden, yiyecekte farklı sıcaklıkta noktalar oluşabilir.
Radyo frekansındaki bu mikrodalgalar, oksijen ve nitrojen tarafından emilmedikleri için, mikrodalga fırında bulunan ve çoğunlukla bu gazları içeren hava da, diğer fırınlardaki gibi sıcak olmayıp, oda sıcaklığındadır. Bu da ısınan hava tesiri ile yiyecekte, kızarmış bir kabuk oluşmasına mani olur.
Bir mikrodalga fırınına, giysilerinizden birini koyarsanız, kumaş aniden ısınır ve içerdeki havayı da ısıtır. Kumaş yanmasa da normal bir fırında olacağı gibi kumaşın yüzeyinde kırışık bir kabuk oluşur.
Daha ilginci, bir mikrodalga fırının içine bir kahve fincanı içinde su koyarsanız, fincanın içindeki suyun ısısı, suyun kaynama noktasını geçtiği halde, suyun kaynamadığını, hava kabarcıklarının çıkmadığını görürsünüz. Bu suyu fırından alır, içine bir kahve kaşığı sokar veya onu içinde kahve bulunan bir kaba dökerseniz, aniden kabarcıklarla kaynayacak ve hatta taşacaktır.
6.06 Barkod nedir?
Bu günlerde çarşı pazardan aldığınız her şeyin üzerinde bir etiket var. Bu etikette kalınlıkları farklı dikey çizgiler ve bazı numaralar bulunuyor. Kasiyerler bu malın etiketli tarafını bir camın üzerinden geçiriyor veya etikete bir ışık tutarak, fiyatlarını otomatik olarak yazar kasalarına geçiriyorlar.
Barkodlar önceleri marketler için, işlemlerini hızlandırmaları ve stoklarını daha iyi kontrol edebilmeleri için hazırlanmıştı. Ancak sistem o kadar başarılı oldu ki, süratle her tipte satılan eşyaya konulmaya başlanıldı.
Şimdi, süpermarketten aldığınız ve üzerinde barkod olan herhangi bir malı elinize alın ve bu bir tip etikete bakarak anlatacaklarımızı dinleyin.
Gördüğünüz gibi, bir barkodda iki kısım vardır. 1) Makinenin okuduğu dikey çizgiler kısmı; 2) İnsanların okuyabildiği 12 adet rakam. İlk altı rakam eşyanın tanım numarası olup, üreticiler yıllık bir ücret karşılığında, bu kodları veren uluslararası bir konseyden kendi ürünlerine tahsis ettirebilirler.
İkinci gruptaki ilk beş rakam malzeme numarasıdır. Aynı kod birden fazla çeşitteki ürün için kullanılamaz. Yani üreticinin sattığı her değişik üründe, her değişik paketlemede, hatta paketlerin koli olarak tekrar paketlenmelerinde hep değişik malzeme numarası verilir. Böylece markette ne kadar mal satıldığı, depoda ne kadar kaldığı, hep kontrol altında tutulur.
Örneğin, teneke kola ile şişe kolanın kod numaraları farklıdır. Hatta kutu kolanın bir kolide 6'lık, 12'lik veya 24 adet bulunması durumunda bile farklı kod verilir.
Sağdaki en son rakam ise kontrol numarasıdır. Bu numara bütün taranan dikey çizgilerle hafızaya alınan bilgilerin, bir çeşit sağlamasını yapar.
Görüldüğü gibi, barkodun üzerinde, malın fiyatı ile ilgili her hangi bir bilgi yoktur. Kasiyer barkodu taradığında sinyal sistem içinde bir merkeze gider, buradaki bilgisayar barkod numaralarına göre girilmiş ve her zaman değiştirilebilir fiyat bilgisini derhal kasaya gönderir. Bu merkez mağazadaki malların fiyatlarını her zaman değiştirebilme imkanı sağlar.
Çeşitli kalınlıktaki dikey kalın ve ince çizgiler ile aralarındaki boşluklar, çeşitli kombinasyonlarda dizilerek, her biri, bir rakamı temsil eder, yani altlarındaki rakamın bilgisayar tarafından okunmasını sağlarlar.
6.07 Yalan makinesi nasıl çalışır?
Televizyondan veya gazetelerden, bizde pek olmasa da ABD'de polis sorgulamalarında gerektiğinde bir sanığın yalan makinesine bağlanarak, doğruyu söyleyip söylemediğinin kontrol edildiğini görmüş veya okumuşsunuzdur. Hatta ABD'de FBI veya CIA gibi çok önemli devlet görevlerine alınmaya aday memurlara da bu test uygulanmaktadır.
'Polygraph' denilen bir alet ile sanığa 4-6 adet sensör bağlanır. Bu sensörlerden gelen çeşitli sinyaller, dönmekte olan bir kağıdın üzerine grafik olarak kaydedilir. Bu sensörlerle sanığın,
o Nefes alış hızı. o Nabzı. o Kan basıncı (tansiyonu). o Terleme miktarı.
kayda alınır. Bazı yalan makinelerinde kol ve bacak hareketleri de kaydedilir.
Yalan makinesi testi başladığında, sanığa önce 3 veya 4 basit soru sorulur. Bu şekilde sanığın verdiği sinyallerin düzeni öğrenilir. Daha sonra gerçek sorular sorulmaya başlanılır ve sinyaller kayda alınmaya devam edilir.
Test süresince ve sonrasında bir uzman grafikleri sürekli kontrol altında tutarak, hangi sorularda sinyallerin değiştiğini tespit eder. Kalp atışının hızının artması, tansiyonun yükselmesi ve terleme genellikle yalan söylemenin belirtileridir. İyi eğitilmiş bir uzman grafiklere bakınca nerede yalan söylendiğini derhal anlayabilir.
Her şeye rağmen, insanların soruları yorumlamaları ve tepkileri farklı olduğundan, yalan söylerken farklı davranabildiklerinden, bu test mükemmele ulaşmış değildir, bazen yanıltıcı olabilir ve kesin delil kabul edilmez.
6.08 Silah susturucuları nasıl çalışır?
Filmlerde görmüşsünüzdür. Aslında kulaklara zarar verebilecek kadar yüksek olan silah sesi, silahın ucuna takılan boru gibi çok basit bir madeni parça ile neredeyse işitilemeyecek kadar, çok düşük bir seviyeye indirilebilmektedir.
Gerçekten de susturucular silahın sesini çok aza indirirler ve de çok basit bir prensibe göre çalışırlar. Bir balon düşünün, bu balonu iğne ile patlattığınızda yüksek bir ses çıkar. Alt tarafı balonun içindeki basınçlı havayı boşaltmışsınızdır. Halbuki balonun ağzını çok az açarak basınçlı havanın yavaşça boşalmasını sağlarsanız, çok az bir ses çıkar.
Bir diğer örnek de şarap şişeleridir. Köpüklü şarap veya şampanya şişelerinin mantarları çıkartıldığında çok yüksek bir ses çıkmasına rağmen, normal bir şarabın mantarı çıkartıldığında az bir ses çıkar. Çünkü şampanya şişesinde mantarın arkasında sıkıştırılmış basınçlı gaz bulunmaktadır.
Her iki örnekte de görüldüğü gibi, kapalı bir yerde sıkıştırılmış bir gaz aniden küçük bir delikten salını verirse, ortaya bir patlama sesi çıkmaktadır. Gazın basıncı fonksiyonel olarak size gerekli olduğu için, bu sesi azaltmanın tek yolu boşalan gazın tek bir delikten değil de, daha büyük bir delikten boşalmasını sağlamaktır. İşte silah susturucularının arkasında yatan temel fikir budur.
Kurşunu silahtan atabilmek için, kurşunun arkasındaki barut ateşlenir. Ateşlenen barut çok yüksek basınçlı ve hacimli bir sıcak gaz ortaya çıkarır. Bu gazın basıncı kurşunu namluya doğru iter.
Kurşun mermiden çıktığında, bir şişenin mantarının çekilip çıkarıldığında oluşan sese benzer bir olay olur. Kurşunun arkasındaki yaklaşık santimetrekarede 200 kilogram olan basınç, şampanyanın mantarının patlatılmasında olduğu gibi, kurşunun mermiyi terk etmesiyle birlikte yüksek bir ses çıkmasına yol açar.
Namlunun ucuna vidalanan ve üzerinde delikler bulunan susturucunun hacmi, namludan 20-30 kat daha fazladır. Kurşunun arkasındaki sıkıştırılmış, basınçlı sıcak gaz anında buraya boşalır ve basıncı yaklaşık santimetrekarede 15kilograma kadar düşer. Kurşun da namludan çıkarken arkasında şampanya örneğinde olduğu gibi basınçlı gaz olmadığından, normal bir şarap şişesi mantarı çıkarılıyormuş gibi, çok az bir ses çıkarır.
6.09 Telefon tuşlarında niçin çıkıntılar var?
Günümüzde hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen cep telefonlarının '5' tuşu üzerindeki çıkıntıya hiç dikkat ettiniz mi? Bu çıkıntı en ortadaki tuşu el yordamı ile bularak, tuşlamayı bakmadan yapabilmeyi sağlar.
Büyük bir ihtimalle bilgisayarınızdaki klavyede 'F' ve 'J' ya da 'A' ve 'K' tuşlarında da böyle birer çıkıntı olduğunu fark etmemişsinizdir. Bu çıkıntılar da klavyeye bakmadan yazanlarda her iki elin klavyenin ortasını bulmasında yardımcı olur.
Yine gözden kaçan bir ayrıntı ise tuşların diziliş şeklidir. Telefondaki tuşlarda en üst sırada l, 2 ve 3 rakamları yer alırken bilgisayarımızda ve hesap makinemizde tam ters şekilde 7, 8 ve 9 rakamları dizilmiştir. Bu diziliş şeklinde hesap makinelerini ve bilgisayarları yapanlar, en süratli hesaplamayı esas almışlardır. Tarihi çok daha eski olan telefonun başlangıcında ise, hızlı tuşlama pek önemli kabul edilmemiştir. Ancak ev kadınları arasında yapılan bir araştırmada, telefondaki dizilişin onlara daha kolay geldiği ve daha süratli uygulayabildikleri saptanmıştır.
Bilmem hiç dikkat ettiniz mi, telefondaki tuşların içinde 'l' ve '0'ın üstünde hiç harf yoktur. Ama daha şaşırtıcı bir tespit ise, birçok telefonda mevcut harflerin içinde 'Q' ve 'Z' harflerinin bulunmamasıdır.
Günümüzde yaygın olarak acil servis (112), yangın ihbar (110), polis imdat (155) ve alo trafik (154) gibi acil hizmetlere l ile başlayan, üç haneli numaralar verildiği için, eğer l tuşunun üzerinde de harfler olsa idi, cep telefonunuzla bir mesaj gönderirken, daha üçüncü harfte bu servislerden birine otomatik olarak bağlanabilir ve bunların santrallerini lüzumsuz işgal edebilirdiniz.
'O' ise bilindiği gibi dahili santrallerde operatöre ulaşmada, şehirlerarası numaralarda ve cep telefonlarında ilk çevrilen numaradır. Eğer bu 'O' tuşunun üzerinde harf olsaydı, daha o harfe basar basmaz doğrudan santrale bağlanacak ve santrallerin kilitlenmesine sebep olabilecektik.
Tabii telefonun üzerinde zaten on tane olan rakam tuşlarının ikisine harf koyamayınca, geriye kalan 8 tuşa 24 harf yerleştirilebilmiş ve bu durumda İngilizce'de en az kullanılan 'Q' ve 'Z' harfleri tuşların üzerinde yer alamamıştır.
Şimdiki cep telefonlarında' l' ve '0'ın üzerinde hala harf yok ama teknolojinin gelişmesi sayesinde, bir tuşa dört harf konulabildiğinden 'Q' 7 tuşunda, 'Z' ise 9 tuşunda kendilerine yer bulabilmiş durumdalar.
6.10 Arabamızın aynaları niçin farklı gösteriyor?
Önce dikiz aynası ile başlayalım. Dikiz aynasını gece konumuna getirince, arkadaki arabaların farlarının ışıklarının sizi rahatsız etmeden nasıl arkayı görebildiğinizi hiç merak ettiniz mi? Eğer evinizde gece ışıklar açık ve dışarısı karanlık iken pencerenin önünde durursanız, camdan aksinizi bir aynaya yakın netlikte görebilirsiniz. Dikiz aynalarında da bu özellik kullanılır.
Dikiz aynasında arka arkaya ama birbirine açılı, 'V' şeklinde, önde düz bir cam, arkada ise normal düz bir ayna vardır. Normal gündüz konumunda ayna kısmı dik durumdadır ve camdan geçen ışıklar burada yansıyarak arkanızı görmenizi sağlarlar.
Dikiz aynasını gece konumuna getirince, cam kısmı dik duruma gelir, açılı hale gelen ayna kısmı ise arabanızın tavanını gösterir. Bu pozisyonda ayna kısmı tamamen karanlık olan arabanın tavanını camın arkasına yansıtır ve evdeki cam örneğinde olduğu gibi, dikiz aynasının cam kısmından arkadan gelen ışıkları nispeten az ve gözlerinizi rahatsız etmeyecek şekilde görebilirsiniz.
General Motors ilgilileri, şimdi yeni bir dikiz aynası geliştirdiklerini söylüyorlar. Bunda sadece tek bir yansıtıcı yüzey olacak ve üzerindeki özel film tabakası sayesinde geceleri parlak far ışıklarını düşük düzeyde yansıtacak.
Birçok sürücü arabalarının sağ ve sol tarafındaki aynalardaki görüntülerin farklılıklarına dikkat etmez. Genellikle sürücü tarafındaki ayna, düz ayna olup arkadaki arabaların gerçek boyut ve uzaklıklarını gösterir.
Sağ taraftaki ayna düz değil bombelidir ve cisimleri daha küçük gösterir. Bu da sürücülerin arkalarındaki araba daha uzaktaymış gibi algılamalarına sebep olur. Ancak bu hali ile sağ taraftaki ayna arkayı daha geniş açıdan görme ve özellikle sağ arka kör noktayı daha iyi izleme imkanını sağlar.
80'li yıllarda kullanıcıların istekleri doğrultusunda başlayan bu farklı görüntülü ayna konulmasının getirebileceği sakıncalar göz önüne alınarak, son zamanlarda yeni arabalarda sağdaki aynaya 'arabalar görüldüğünden daha yakındadırlar' şeklinde bir ikaz yazılmaya başlanıldı. Şüphesiz sağ tarafa da bire bir ölçekte gösteren bir düz ayna konulabilir ama burayı bombeli aynadaki kadar çok geniş açıdan gösterebilmesi için, bu aynanın yüzeyinin de çok büyük olması gerekir.
6.11 Soğuk havada arabamız niçin zor çalışıyor?
Ülkemizin her tarafında olmasa bile, kışın çok soğuk geçtiği yerlerde, özellikle sabahları soğuk havada arabaların motorunu çalıştırabilmek sorun olur. Bu sorunun temel üç nedeni vardır ve birleştiklerinde sabahın köründe, soğuk havada insana ter döktürürler.
Benzin de diğer sıvılar gibi soğuk havada daha az buharlaşır. Bunu yazın güneş gören bir kaldırıma su döktüğünüzde görebilirsiniz. Buradan hemen buharlaşan su, gölgedeki kaldırıma döküldüğünde kolayca buharlaşamaz, bir süre orada kalır. Benzin de soğuk havada kolayca buharlaşamayınca, buji ateşlediğinde tutuşması da zor olur.Motor yağı soğuk havada kalınlaşır. Buna örnek olarak reçeli gösterebiliriz. Sıcak havada daha akıcı olan reçel, buz dolabına konulup çıkartıldığında kavanozdan daha zor akar. Böylece anahtarı çevirdiğinizde motorunuz, döner kısımlarının olduğu yataklarda kalınlaşmış yağın direnci ile karşılaşır.
Soğuk havalarda akü de sorun çıkartır. Esasında akla şu soru gelebilir. Cep radyonuzun pillerinin ömrünü uzatmak için buz dolabında saklanılması tavsiye edilir, yani soğuk ortam pil için iyidir. Öyleyse bir çeşit pil olan akü soğuk havada doğru dürüst niçin çalışmaz?
Araba aküsünden elektrik elde edilmesi de diğer pillerde olduğu gibi kimyasal bir reaksiyondur. Ancak soğuk havada bu reaksiyon yavaşlar ve marş motorunuza gerekenden daha az güçte elektrik gelir. Bu da motorun ilk hareketi için gerekenden daha yavaş dönmesine neden olur.
Yeri gelmişken söyleyelim. Kalem pillerin içindeki de bir çeşit kimyasal reaksiyondur. Özellikle kuru pillerin kullanılmadıkları zamanlarda bile çok az da olsa elektrik kaçırdıkları bilinir. Bu nedenle bu kaçak kimyasal reaksiyonu en aza ve yavaşa indirebilmek için, pillerin kullanılmadıkları zamanlarda buz dolabında muhafaza edilmeleri tavsiye edilir.
Pillerin buz dolabına konulmaları ömürlerini artırabilir ancak kullanma sırasında tam performans alabilmek açısından piller oda sıcaklığında olmalıdırlar. Zaten günümüzün gelişmiş pilleri, o kadar uzun muhafaza ömrüne sahiplerdir ki, buzdolabına konulup konul mamaları pek bir şey fark ettirmez.
6.12 Uçaklar arkalarında niçin bulut bırakıyorlar?
Bu, çocukların gökyüzüne bakarak en sık sordukları sorulardan biridir. Kim bilir kaçımız, kaçamak cevaplar vermiş, uçağın motorlarından çıkan duman olduğunu söylemiş ama aynı yükseklikte uçan her uçakta aynı şeyin olmadığını açıklayamamışızdır.
Bir bulutun oluşabilmesi için, havanın, yeryüzünden buharlaşan suyu absorbe edemeyecek, yani içine alamayacak kadar düşük sıcaklık ve basınçta olması, bir de bulutu oluşturacak su damlacıklarının etraflarında tutunabilecekleri toz parçacıklarının olması gereklidir. Yerden 10 bin metreden fazla yükseklikte uçan yolcu ve savaş uçaklarının uçtuğu bu yükseklikte normal şartlarda hava çok temizdir, hiç toz yoktur, yani bir bulutun oluşması için gereken şartlardan biri eksiktir.
Bilindiği gibi jet uçaklarının motorları, ön taraflarından havayı alarak, yakıt ile yakar ve işlev tamamlandıktan sonra, arka taraflarındaki küçük çaptaki egzozdan büyük bir basınç ile dışarı verirler. Bu motorların aldıkları hava ile birlikte giren su buharı, motorun içinde daha da koyu hale gelerek dışarıdaki çok soğuk havanın üzerine püskürtülür. Buna teknik dilde 'sublime' olma olayı denir. Yani buhar halindeki suyun, sıvı hale geçmeden, doğrudan donması, buz haline geçmesidir.
Aslında uçakların arkalarında bıraktıkları bulut, insan yapısı bir buluttan başka bir şey değildir. Soğuk havada verdiğimiz nefes havada nasıl buharlaşıyorsa onun gibi bir şeydir. Deniz seviyesinde, yüksek sıcaklık ve basınçta buharlaşan suyu hava kolayca absorbe eder. Yükseklik arttıkça, hava sıcaklığı ve basınç düştükçe, hava artık su buharım içine alamaz hale gelir. Ancak bulutun oluşması için bir üçüncü şart daha vardı, yani toz parçacıkları.
İşte burada toz parçacıklarının görevini, uçağın motorlarından egzost olarak çıkan yakıt parçacıkları yerine getirir. Bu sayede bir bulutun oluşması için üç şart da yerine getirilmiş olur ve motorların gerisinde uzun, ince bir bulut oluşur.
Esasında alçak irtifada uçan uçaklarda da aynı şey oluşur, motorlardan su buharı salınır ama düşük ısı, nem miktarı, rüzgar yönü gibi etkenler tam oluşmadığı için uçakların arkasında beyaz bulut oluşmaz. İlave edelim ki, bu olayda uçağın ve motorlarının cinsi ve kapasitesinin hiçbir etkisi yoktur.
6.13 Helikopterlerin arka pervaneleri ne işe yarar?
Günümüz taşıtları içinde en çok yönlü ve şaşırtıcı olanı helikopterdir. Üç boyutta da hareket edebilmesi, hemen hemen her yere gidebilmesi nedenleri ile uçaklarla yapılamayan birçok özel görevlerde de kullanılabilirler. Ancak helikopterlerin uçma mekanizmaları uçaklara göre oldukça karışık, üretim maliyetleri de daha yüksektir. Helikopterleri uçaklardan ayıran önemli özellikler, havada asılı durabilmeleri, kendi eksenleri etrafında dönebilmeleri ve geri geri uçabilmeleridir.
Uçaklarda gerekli gücü motor sağlar ama asıl havada kalabilmelerini sağlayan kanatlarıdır. Helikopterlerde ise havada kalmayı sağlayan motora bağlı pervanelerdir. Onları bir çeşit dönen kanat olarak düşünebiliriz. Bir helikopterde iki veya daha fazla kanat olabilir.
Kanatlara hafif bir açı verilip, ana motor çalıştırılınca, dönen kanatlar helikopteri kaldırmaya çalışır. Yerde iken sorun yoktur ama havalanınca helikopterin gövdesi, pervanenin dönüş yönünün tersine dönmeye başlar. İşte burada bu hareketi durdurabilecek ilave bir güce ihtiyaç vardır.
Bu ilave gücü sağlamanın en kolay yolu, dönüş yönüne dik ilave bir pervane koymaktır. Buna kuyruk rotoru denilir. Kuyruk rotoru aynen uçak pervanesi gibi bir itiş gücü yaratır ve helikopterin gövdesinin dönmesini dengeleyerek sabit kalmasını sağlar.
Kuyruktaki pervaneyi döndüren ayrı bir motor yoktur. Hareketini ana motordan bir şaft ile alır ve altındaki dişli kutusu vasıtası ile dönmesi gereken devirde döner. Helikopterleri tam olarak kontrol edebilmek için ana ve kuyruk pervanelerinin ayarlanabilir olmaları gerekir. Kuyruk pervanesinde kanatların eğimlerinin, yani açılarının ayarlanması ile helikopterin kendi ekseni etrafında dönebilmesi sağlanır.
Ana pervane ise çok önemlidir. Yükseklik değiştirmeyi, ileri ve geri gitmeyi, dönmeyi o sağlar. Bunun için de inanılmaz derecede dayanıklı olması gerekir. İşin asıl sırrı ise ana pervanenin dönen kanatlarının eğiklik açılarının bir tam tur süresince değişmesidir.
Helikopterlerin havada hareketsiz kalabilmeleri için pervanelerin açıları da sabit olmalıdır. Bu açıları tüm kanatlarda aynı anda değiştirmekle alçalma ve yükselme sağlanır. Kanatlar arkaya geldiklerinde açıları büyük, öne geldiklerinde daha küçük ise ileri doğru hareket, tersi durumda da geriye doğru hareket sağlanır.
6.14 Fotoğraflarda gözler niçin kırmızı çıkıyor?
Geceleri flaşla çekilen fotoğraflarda genellikle gözler kırmızı çıkar. Peki fotoğraftaki güzelliği bozan bu olay nasıl olur? Niçin her zaman olmaz? Niçin gündüzleri flaşla çekilen fotoğraflarda olmaz?
Gözümüz iç içe geçmiş üç tabakadan oluşur. En dışarıdaki gözümüzü koruyan ve göz akı da denilen sert tabakadır. İkincisi, kan damarlarından meydana gelmiş ve ortasında göz bebeğinin bulunduğu damar tabakadır. Bu damarlar sayesinde fazla ışıkta göz bebeğimiz küçülür, karanlıkta ise daha çok ışık alabilmek için büyür ama bu hareketi oldukça yavaş yapar. Üçüncü tabaka da retina adı verilen, ışığa duyarlı kılcal damar ağlarından oluşan ağ tabakasıdır.
Köpek, kedi, geyik, karaca gibi hayvanların gözlerinin arkasında, yani retinalarında ayna gibi, yansıtıcı özel bir tabaka vardır. Eğer karanlıkta gözlerine el lambası veya araba farı gibi bir ışık tutarsanız, bu ışık gözlerinin içinden yansır ve gözleri karanlıkta pırıl pırıl parlar. İnsanların gözlerinin retinasında ise böyle bir yansıtıcı tabaka yoktur.
Fotoğraf makinesinin flaşı çok kısa bir zamanda çok kuvvetli bir ışık verir. Gözbebeğimiz ise bu kadar kısa zamanda küçülmeye fırsat bulamaz. Işık doğrudan retinaya ulaşır ve oradan da doğrudan kılcal damarların görüntüsü yansır. İşte flaşla çekilen fotoğraflarda görülen bu kırmızılık retina tabakasındaki kılcal damarların görüntüsüdür.
Günümüzde, birçok fotoğraf makinesinde, gözün bu kırmızı görüntüsünü azaltacak önlemler alınmıştır. Bu makinelerde flaş iki kere çakar. Birinci çakış resim çekilmeden az önce olur ve gözbebeğinin küçülerek gözdeki yansımayı azaltmasına zaman tanır. İkincisi de tam fotoğraf çekilirken olur ki, gözbebeği olması gereken durumu almıştır zaten. Başka bir önlem de odadaki bütün ışıkları açarak gözbebeğinin önceden küçülmesini sağlamaktır.
Geceleri flaşlı fotoğraflarda, gözlerin kırmızı çıkmasının önlenmesinin bir yolu da flaşı objektiften olabildiğince uzak tutmaktır. Günümüzde fotoğraf makineleri o kadar küçülmüştür ki, flaş makinenin bünyesinde ve objektife birkaç santim mesafededir. Flaşın ışığı göze gelip yansıyarak geri döndüğünde doğrudan objektife gelir. Gündüzleri ise gözümüze dışarıdan, her yönden ışık geldiği için, flaşın ışığı bunların arasında daha az oranda gözümüze girer ve kırmızı göz olayı yaratmaz.
6.15 Floresan lambalar niçin daha ekonomiktir?
Floresan lambalar ilk olarak 1939 yılında, NewYork Dünya Fuarı'nda 'General Electric' tarafından sergilendi. Amerikan evlerinin elektrikle aydınlatılmasından yaklaşık 60 sene sonra ortaya çıkan floresan lambanın bilinen ampul ile savaşı günümüze kadar sürdü.
Aynı evin içinde banyoda yumuşak ışığı ile floresan galip gelebilirken, yatak odasında mücadeleyi romantik ışığı ile ampul kazandı. Uzun mücadele sonunda zafer floresanın oldu. Bunun esas sebebi ise evlerdeki tercihin değişmesi değil, elektrik giderlerinin azaltılması gereken yoğun yaşamın olduğu işyerleri ve okullardı.
18 Watt'lık bir floresan lamba, 75 Watt'lık bir ampul kadar ışık verebilir. Yani floresanlar daha az enerji harcayıp, daha çok ışık verirler, yaklaşık yüzde 75 enerji tasarrufu sağlarlar. Piyasa satış fiyatları daha yüksektir ama en az on misli daha uzun ömre sahiptirler. Işık tek bir noktadan değil de tüpün her tarafından geldiği için daha fazla dağılır. Mavimsi ışıkları daha yumuşaktır ve gözleri yormaz.
Floresan lambalarda, elektrik düğmesine basıldığında, transformerden geçen elektrik, tüpün bir ucundaki elektrottan diğerine bir ark oluşturur. Bu arkın enerjisi tüpün içindeki cıvayı buharlaştırır. Bu buhar elektrik yüklenerek gözle görülmeyen ültraviyole ışınları saçmaya başlar. Bu ışınlar da tüpün iç yüzeyine kaplanmış olan fosfor tozlarına çarparak görülen parlak ışığı oluşturur.
Floresan lambalar ilk açılışları sırasında çok elektrik çekerler. Halbuki bu miktarda enerjiyi bir saatlik açık durumda ancak harcarlar. Ayrıca çok sık açıp kapama ile ömürleri de kısalır. Örneğin tipik bir floresan lamba devamlı açık bırakıldığında 50.000 saat çalışabilir. Üç saatlik aralarla kapanıp açıldığında ömrü 20.000 saate düşer. Sonuç olarak floresan lambaları bir saat sonra açacaksanız hiç kapatmamanız daha ekonomik olabilir. Normal ampullerde açıp kapamanın ciddi bir etkisi yoktur.
Bazı insanların floresan tipi ışıklara duyarlıkları vardır. Aslında ayırt edemeyiz ama floresanın ültraviyole içeren arkı saniyede 120 kez çakar. Işığın bu frekansı bazı insanlarda migren denilen baş ağrıları yaratabilir. Bu titreşimleri lambaya doğrudan baktığınızda göremezsiniz ama gözünüzün köşesinden baktığınızda görebilirsiniz.
Evlerdeki çiçekler genellikle yeşil yapraklı olup, ışığın kırmızı ve mavi kısmını absorbe ederler. Mavi onlar için özellikle önemlidir. Ampul ışığında mavi renk çok azdır. Bu nedenle evdeki çiçekler için floresan lambalar daha faydalıdır.
6.16 Paraşütle ilk nasıl atlanıldı, kim atladı?
Aslında en çok merak edilen paraşütün icadından çok, onunla havadan ilk kimin atladığıdır. Kim böyle bir şeyi ilk defa denemeye cesaret etmiştir? Sanıldığının aksine paraşüt uçaktan sonra değil, yaklaşık bir yüzyıldan fazla bir zaman önce, balonla hemen hemen aynı tarihlerde ama çok ayrı çalışmalarla icat edilmiştir.
Paraşüt fikri eski Çin'e kadar gider. Günümüzdeki paraşüte benzer bir şeyler geliştirilmiş ama oyuncak olmaktan öteye geçememiştir. Leanorda da Vinci'nin de bu konudaki çalışmaları biliniyor. Bu fikri hayata ilk geçiren kişi ise Fransa'da 1783 yılında Louis-Sabestian Lenomand olmuştur.
Lenomand 4.5 metre yükseklikteki bir ağaçtan, omuzlarına birer adet bir çeşit şemsiye bağlayarak ilk deneyimini yapmıştır. Ancak o, buluşunu o seviyedeki bir yükseklikten, yangın çıkan bir binadan atlayarak kaçmak için düşünmüştü.
Ciddi anlamda ilk atlamanın şerefi ise Fransız Andre-Jackques Garnerin'e aittir. 1769 Paris doğumlu Garnerin Fransız ordusunda 1793 yılında müfettiş olmuş, İngiltere'de iki yıl hapis yatmış ve dönüşünde 1797 yılında ilk atlayışını 1.000 metreden bir balondan yapmıştır. Bu ilk paraşüt şemsiye şeklindeydi, çapı yedi metreydi ve ketenden yapılmıştı. Garnerin daha sonra birçok gösteri atlayışı yapmış, hatta bir keresinde 1802 yılında İngiltere'de 2.400 metreden atlamıştır.
Önceleri ketenden yapılan paraşütler, sonraları ipekten yapılmaya başlanıldı. Uçaktan ilk atlayışı gerçekleştiren ise 1912 yılında, ABD Kara Kuvvetleri'nden Yüzbaşı Albert Berry oldu.
Birinci Dünya Savaşı başlarında uçaktan paraşütle atlamanın pratik olmadığı görüşü hakim olduğundan, sadece gözetleme balonlarında görevli olanların, uçak saldırılarından kaçışlarında çok yaygın olarak kullanılmıştır.
Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru paraşütün uçak pilotlarının da can dostu olduğu anlaşılmıştır. İkinci Dünya Savaşı'nda ise uçak ebatlarının büyümesi ve teknolojilerinin gelişmesi ile insanların ve birliklerin yere indirilmeleri dışında silahları indirmek, mahsur kalan birliklere ikmal malzemesi göndermek, ajanları indirmek gibi birçok alanda kullanılmışlardır.
6.17 Bumerang nasıl geri gelebiliyor?
Bilinenin aksine bütün bumeranglar geri gelmezler. Fırlatana geri dönebilen bumeranglar sadece Avustralya yerlileri Aborijinler tarafından spor olarak veya kuş sürülerini avlamakta kullanılırlar. Aborijinlerin tarih öncesi zamandan beri bumerangları kullandıkları biliniyor.
Bumerangın İngilizce'de 'boomerang' olan ismi de Aborijinlerin kullandığı isimden türemiştir. Aslında bugün Avustralya'da kullanılan ve bu kıtaya özgü isimlerin çoğunun kökeni Aborijinlerden kaynaklanır. Örneğin Avustralya'yı ilk keşfedenler kanguruları görünce çok şaşırmış ve Aborijinlere bunların isimlerini sormuşlar, onlar da 'kanguru' cevabını verince, bu acayip hayvana kanguru ismini vermişlerdir. Halbuki kanguru Aborijin lisanında 'bilmiyorum' demektir.
Bumerang şeklinde ancak geri dönme özelliği olmayan benzerlerinin Aborijinler gibi Mısır'da, güney Hindistan'da, Endonezya'da (Borneo) ve Amerika'da yerliler tarafından tarihin ilk çağlarından itibaren kullanıldığı biliniyor. Bu tipler daha uzun ve ağırdırlar. Av hayvanlarını öldürmede kullanılırlar. Savaşlarda çok ağır yaralanmalara ve ölümlere sebep olurlar. Hatta bazılarının ucu tesiri arttırmak için kanca şeklinde yapılır.
Aborijinlerin yaptıkları geri dönebilen bumeranglar ise hafif ve ince olup toplam uzunlukları 50 - 75 santimetre, ağırlıkları da 350 gram civarındadır. Bumerangın iki kolunun ucu yapılırken veya yapıldıktan sonra kül ile ısıtılarak birbirinin aksi istikamete kıvrılır.
Bumerang yere paralel veya biraz aşağı doğru atılırsa biraz sonra yükselişe geçerek, 15 metre yüksekliğe kadar tırmanır.
Eğer bir ucu yere çarpacak şekilde atılırsa, yere çarpan bir mermi gibi müthiş bir hızla dönerek yükselir, 45 metrelik bir daire veya elips çizerek yörüngesini tamamlar, fırlatanın yakınma düşer.
Bumerangın nasıl geri döndüğü günümüzün bilim insanları tarafından tam anlaşılmış değildir. Dönüşün aerodinamik kaldırma gücü ile üç eksende yaptığı cayroskobik dönüşün birleşiminin yarattığı sanılmaktadır. Geri dönebilen bumerangların, diğerlerinin uçuş şekillerinin gözlemlenerek veya tamamen tesadüf sonucunda geliştirildiği sanılıyor.
Aborijinlerin bumerangla kuş avlamaları ise ilginç. Bumerangı, kuş sürülerinin uçuş yüksekliğinin üzerine fırlatıyorlar. Bumerangın yerdeki gölgesini gören kuşlar arkalarında yırtıcı bir kuş olduğunu sanıyorlar. Kaçmak için dalışa geçiyorlar ve sonunda ağaçlar arasına gerilmiş ağlara takılıyorlar.
Bumerang fırlatma, tarihte kaydedilmiş en eski sporlardan biridir. Günümüzde başta ABD'de olmak üzere bazı ülkelerde, hedefe yakınlık, mesafe, hız ve yakalama kategorilerinde spor olarak hala yapılıyor.
6.18 Kağıt nasıl yapılıyor?
Kleopatra, Konfüçyüs, Einstein, Edison, Ts'ai Lun. Bütün bu kişilerin içinde insanlık tarihinin gelişimine en büyük faydası olan kimdir dersek, herhalde Ts'ai Lun demezsiniz. Ama O'dur. Ts'ai Lun günümüzden yaklaşık 2000 yıl önce Çin'de yaşayan bir memurdu ve MS 105 yılında bugünkü kullanılan hali ile kağıdı icat etti. Dutağacı kabuğu, kenevir ve kumaş paçavralarını suyla karıştırarak ezdi, lapa haline getirdi, presleyerek suyunu çıkardı ve bu ince tabakayı kuruması için güneşin altında ipe astı.
Aslında insanlar MÖ 3500 yıllarında bile üzerine yazı yazabilecek çeşitli şeyler kullanıyorlardı. Kağıdın icadı sonraki devirlerde Çinlileri dünyanın en gelişmiş kültürünün sahibi yaptı. Şaşırtıcıdır ki, Orta Asya'ya 751, Bağdat'a ise 793 yılında ulaşan Ts'ai Lun'un kağıt yapma metodu, Avrupa'ya 1000 yılda gelemedi. Avrupa'da ilk kağıt ancak 1151 yılında İspanya'da yapılabildi.
Özellikle matbaanın icadı ile birlikte kağıda olan ihtiyaç gittikçe büyüdü. Yeterli hammadde bulmakta zorlanıldı. Ayrıca bu şekilde kağıt imalatı çok zaman alıyordu ve dünyanın bir çözüme ihtiyacı vardı.
Kesin tarih bilinmiyor ama yaklaşık 18. yüzyılın başlarında Fransız bilimci Rene-Antonie Ferchault de Reaumur ormanda ağaçların arasında yürürken bir yaban arısı kovanı gördü. Yaban arıları evlerinde olmadığından durup kovanı incelemeye başladı. Birden kovanın kağıttan yapılmış olduğunu gördü. Peki
onlar paçavra kullanmadan kovanı nasıl yapıyorlardı? Sadece paçavra değil, kimyasallar, ateş ve karıştırma tanklarını da kullanmıyorlardı. Arılar insanların bilmediği neyi biliyorlardı ?
Aslında her şey çok basitti. Kısa bir gözlem sonucunda gördü ki, yaban arıları ince dalları veya çürümüş kütükleri kemirir gibi ağızlarına alıyorlar, burada mide sıvıları ve salyaları ile karıştırıyorlar ve kovanlarını yapmada kullanıyorlardı. Reaumur arıların sindirim sistemini de inceleyerek buluşunu 1719 yılında Fransız Kraliyet Akademisi'ne sundu.
İlk kağıt makinesi 1798 yılında yapıldı. Ancak bu geniş bir kayışın dönerek fıçıdaki lapayı aldığı ve ince kağıt haline getirdiği, her dönüşte tek bir kağıt yapabilen basit bir makine idi. Silindirli makine çok geçmeden 1809 yılında John Dickinson tarafından icat edildi.
Günümüzde kağıt üretimi yüksek teknoloji ile ve tam otomatik olarak yapılabilmektedir ama işlemin aslı esas olarak değişmemiştir. Kağıtların arasındaki kalite farkını kullanılan lifin türü, lapanın hazırlanışı, içine katılan malzemeler, kimyasal veya mekanik metotlar belirler. Her ne kadar liflerin elde edilmesinde ağaçlar ana kaynak ise de özellik taşıyan kağıtların yapılmasında günümüzde sentetik lifler de kullanılmaktadır.
6.19 En yüksek ses hangisidir?
Sesin seviyesini ölçmede kullanılan birim Desibel'dir ve kısaca dB olarak yazılır. İnsan kulağı inanılmaz şekilde hassas olduğundan bu dB ölçüsü de biraz tuhaftır. Kulağımız en hafif bir yaprak hışırtısından, jet motorunun yüksek sesine kadar her şeyi işitebilir. Halbuki jet motorunun sesi insanın işitebileceği yumuşak bir fısıldamadan bir trilyon kat daha fazladır. İnsan kulağı aralarında bir dB fark olan sesleri bile ayırt edebilir.
Desibel seviyesi matematik dilinde "eksponenşıl" denilen şekilde (aynen deprem ölçüsü 'rihter'de de olduğu gibi) katlanarak artar. İnsan kulağının işitebileceği en düşük ses seviyesi yani sessizlik O (sıfır) dB'dir. Bu seviyenin 10 kat fazlası 10 dB, 100 kat fazlası 20 dB, 1000 kat fazlası 30 dB'dir ve böyle artarak gider. Şimdi bazı seslerin seviyelerine bakalım.
Sesin şiddet faktörü => Ses seviyesi (dB) => Sesin kaynağı
1.000.000.000.000.000.000 => 180 => Roket sesi 1.000.000.000.000.000 => 150 => Jet uçağının kalkışı 1.000.000.000.000 => 120 => Gök gürültüsü 100.000.000.000 => 110 => Klakson sesi (l metreuen) 10.000.000.000 => 100 => Metro istasyonu 1.000.000.000 => 90 => Mutfak blenderi 100.000.000 => 80 => Saç kurutucusu 10.000.000 => 70 => Otobandaki trafik 1.000.000 => 60 => Normal konuşma 10.000 => 40 => Oturma odası 1.000 => 30 => Kütüphane, hafif fısıltı 10 => 10 => Yaprak hışırtısı l 0 => İşitmenin alt sınırı
Yukarıdaki bütün ses seviyeleri kaynağın yakınından alınmıştır. Kaynaktan uzaklaştıkça bu seviyeler mesafeye bağlı olarak düşer. 85 dB'in üzerindeki sesler işitme duyusunun kaybına yol açabilir. Tabii bu süreye de bağlıdır. 10 saat 95 dB seviyesindeki sese maruz kalmak zarar verebilirken, çok kısa sürede 120 dB'lik bir ses seviyesi kulağa zarar vermez.
Sesin iki temel özelliği vardır. Biri yukarıda belirttiğimiz şiddeti veya seviyesi, diğeri de frekansı. Ses hava dalgaları ile yayıldığından bir saniyedeki dalga sayısı frekansını verir. Ve bu da 'Herz' birimi ile ifade edilir. Sesin şiddeti ile frekansı arasında bir bağlantı yoktur. İnsan kulağı 20 ile 20.000 Herz arasındaki sesleri algılayabilir. 20.000'in üstü ultrasonik sesler olup bu sesleri insan kulağı algılayamaz.
Sesin bir kulağımıza gelmesi ile öbürüne gelmesi arasında saniyenin milyonda biri kadar bir süre olmasına rağmen sinir sistemimiz bunu beynimize ulaştırır ve sesin hangi yönden geldiğini algılarız. 85 dB'in üstü insan kulağı için zararlı iken bebeklerin ağlaması 100 dB'in de üstündedir. Anneler, babalar bebeklerinizi ağlatmayın, sonra zararı size dokunabilir.
6.20 Paslanmaz çelik niçin paslanmaz?
Çelik ile demir arasında çok az bir fark vardır. Saf demir bir bakır kadar yumuşaktır. Onun içine yüzde 2'ye kadar karbon katılması ile inanılmaz bir mukavemet, sertlik ve mekanik özellikler elde edilir ki, adı artık çeliktir. Demirin bol olması, kolay ve ucuz elde edilmesi nedeniyle çeliğin de kullanımı çok yaygındır. Ancak çelikte de, demirde olan bir zayıf nokta vardır. Paslanma, diğer bir deyişle oksidasyon.
Günlük hayatımızda kullanılan eşyaların paslanması sonucu her yıl dünyada milyonlarca dolar boşa gitmektedir. Bu kaybın büyük bir kısmı demir ve çeliğin paslanmasından dolayıdır. Paslanmayı kısaca demirin havadaki oksijen ile birleşmesi olarak tanımlayabiliriz. Aslında bu elektro kimyasal bir reaksiyondur. Bu nedenle malzemenin bir yerinde başlayan paslanma boyanın altından geçerek diğer bir yerde ortaya çıkabilir.
Sadece demir ve çelik değil diğer metaller de paslanır. Örneğin, alüminyum, pirinç, bronz gibi. Ancak onlarda malzeme ile oksijenin birleşmesinden oluşan çok ince tabaka, daha oluşur oluşmaz malzemenin hava ile temasını keserek koruyucu bir rol oynar, paslanmanın ilerlemesini önler. Bu tabaka o kadar incedir ki, malzemenin rengi hemen hemen değişmez. Demirdeki paslanmanın özelliği onun ve oksijen atomlarının boyutlarındaki büyük farktan dolayı yüzeyde sağlam bir birleşme olamaması, paslanmanın malzemenin içine nüfuz etmesi, sadece görüntü değil mukavemetin de bozulmasıdır.
Paslanmada havadaki nemin de etkisi büyüktür. Reaksiyondaki su miktarı pasın rengini de belirler. Bu nedenle pasın rengi siyah veya çok koyu kahverengi olabildiği gibi sarımtırak da olabilir. Paslanmanın hızını artıran faktörlerden bir diğeri de tuzdur. O da bu elektro-kimyasal reaksiyonun hızını arttırır. Kışın kar nedeni ile yollarına tuz dökülen yerler ve deniz kenarlarında paslanma daha hızlı olur.
Paslanmaz çelikten önce, paslanmayı önlemek için malzeme boyanıyor veya galvaniz kaplanıyordu. Bu çözümler de özellikle sağlık ve gıda sektöründe başka sorunlar yaratıyordu. İlk paslanmaz çeliği Harry Brearley, 1913 yılında tesadüfen keşfetti. Tüfek namluları için çeşitli metalleri birleştirerek deneyler yaparken bazılarının paslanmaya karşı dirençli olduklarını gördü. Her büyük buluşta olduğu gibi, o da bunu sanayicilere kabul ettirebilmek için uzun bir uğraş verdi.
Krom gibi bazı metaller, atom boyutlarının birbirine yakın olmasından dolayı oksijenle çok kolay ve süratli birleşirler. Kalınlığı birkaç atom olacak kadar çok ince ama çok sağlam bir tabaka oluştururlar. Başka reaksiyon olmaz. Bu tabaka zedelense bile tekrar oluşur. Krom belli bir oranda çeliğe katılırsa yine aynı olay olur, çelik artık paslanmaz.
Paslanmaz çeliğin içinde yüzde 10-30 krom vardır. Bu orana ve eklenecek nikel, titanyum, alüminyum, bakır, sülfür, fosfor ve benzeri elemanlara bağlı olarak kullanım yeri değişir.
6.21 Arabalarda hava yastıkları nasıl çalışıyor?
Hava yastıkları 80'li yılların başında ortaya çıktıklarından beri binlerce hayatı kurtarmışlardır. Aslında hava yastıkları İkinci Dünya Savaşı sırasında uçakların yere çakılmalarında bir önlem olarak tasarlanmış ve ilk patent o zamanlarda alınmıştı.
Hava yastıklarının arabalara uygulanmasında birçok problemle karşılaşıldı. Basınçlı havanın araba içinde muhafazası, süratle şişmenin sağlanması, ani şişme sırasında yastığın patlamasının veya kişiye zarar vermesinin önlenmesi vs...
Hava yastığında üç ana parça vardır. Birincisi yastığın kendisi ki, ince naylon iplikten yapılmış ve konsolda bir silindir üzerine sarılmıştır. Aslında sürücü tarafındaki hava yastığı diğerlerinden farklıdır. Diğerleri tipik bir silindir şeklinde iken sürücü tarafındaki direksiyonun ortasına uyacak şekildedir.
İkinci olarak yastığa ne zaman şişeceğini bildiren, arabanın ön tarafında bir sensör vardır. Bir tuğla duvara yaklaşık saatte 15 - 25 kilometre süratle çarpıldığında oluşacak kuvvet karşısında sinyal verecek şekilde ayarlanmıştır.
Son olarak da şişirme sistemi vardır. Hava yastıkları sıkıştırılmış veya basınç altındaki havanın veya bir gazın salıverilmesiyle şişmezler. Bir kimyasal reaksiyonun sonucunda şişerler. Bu kimyasal reaksiyonun ana maddesi 'sodyum azide'dir, yani NaN3. Normal şartlarda durağan olan bu molekül ısıtılınca anında ayrışır ve ortaya nitrojen gazı çıkar. Çok az miktarından, yani 130 gramından 67 litre nitrojen çıkabilir.Ancak bu ayrışmadan ortaya bir de sodyum (Na) çıkar ki, çok reaktiftir. Su ile birleşince vücuda bilhassa gözlere, buruna ve ağza ağır tahribat verebilir. Bu tehlikeyi önlemek için hava yastığı üreticileri kimyasal reaksiyonda sodyum ile birleşebilecek bir gaz daha kullanıyorlar ki, bu da potasyum nitrattır (KNO3). Bu reaksiyondan da yine ortaya nitrojen çıkar.
Arabanın önündeki sensör belli bir seviyenin üstündeki çarpmada, NaNS'ün bulunduğu tüpe bir elektrik sinyali gönderir. Burada çok küçük bir spark oluşur ve bunun yarattığı ısıdan da NaN3 çözülür, açığa çıkan nitrojen hava yastığına dolarak şişirir. Burada ilginç olan sensörün çarpmayı algılaması ile yastığın şişmesi arasında geçen zamandır. Sadece 30 milisaniye yani 0.030 saniye.
Bir saniye sonra yastık üzerindeki özel delikler vasıtası ile kendi kendine söner ve kazazedeye devamlı baskı yapılmasına mani olur.
7
YİYECEKLER
7.01 Biber neden acıdır?
Biber acı değildir. Acı, tatlının tersidir ve acıya örnek olarak kininin veya greyfurdun tadı gösterilebilir. Biber acı değil yakıcıdır. Bunun tersi ise serinletici olup, buna da örnek olarak nane veya mentol gösterilebilir.
Biberin yakıcılığı, içinde bulunan kapsaisin adı verilen bir tür bileşikten kaynaklanır. Bu maddenin büyük bir kısmı, biberin etli kısmında ve tohumlarında bulunur. Bu nedenle ucu pek yakıcı olmayan biberin, yenildikçe yakıcılığı daha çok hissedilir.
Kapsaisin maddesi bibere yakıcılık vermekle kalmaz, cilde temas ettiğinde tahrişe de yol açar. Hatta bu özelliğinden dolayı bazı romatizma ilaçlarının formüllerinde de kullanılır.
Yeşil biber kırmızı olanından daha yakıcı değildir. Yakıcı biberler koyu renkli ve çok sivri uçludur. Biberler A ve C vitaminleri bakımından çok zengin olup, sıcak havada yenilen yakıcı biberler insanı terletirler ve terin buharlaşmasıyla insanda bir serinlik hissi duyulur.
Buna karşın, biberin içindeki kapsaisin maddesi, insanda tükürük salgısını da arttırır, solunum ve kan basıncında değişimler yaratır, bağırsaklarda emil imin azalmasına yol açar.
Hayvanlar üzerinde yapılan deneyler sonucunda, diğer kanserojen maddelerle birlikte alındığında, karaciğer kanserinin ortaya çıkmasında, hızlandırıcı rolü olduğu konusunda ciddi kuşkular vardır.
Biberden ağzımız yanınca çoğumuz hemen su içeriz ve bir işe yaramadığını görürüz. Peki nasıl oluyor da, biberin yakıcı tesirini su gideremiyor? Sebebi basit, yağ ve su kesinlikle birbirlerine karışmaz. Biberlerin yakıcılık veren maddesi yağlı olduğu için, ne kadar su içerseniz için onunla birleşmez. En iyi metot ekmek yemektir. Ekmek bu yağı absorbe eder ve mideye taşır.
Bir diğer etkili yol da süt içmektir. Sütün içindeki kasein maddesi bir deterjan görevini üstlenir, biberin yağı ile karışarak ağzı temizler. Bu da yeterli değilse rakı içilmesi Önerilir. Rakı da diğer alkol içeren sıvılar gibi yağı çözer ve sorunu giderir, ama sonuçları ertesi sabah ortaya çıkacak başka sorunlar getirir.
7.02 Hamburgerin adı nereden geliyor?
'Ham' kelimesinin İngilizce'deki anlamı 'domuzun bacağının üst kısmından tuzlanarak ve kurutularak yapılan yemek' demektir. Öyleyse hamburger domuz etinden yapıldığı için mi bu adı almıştır?
Kesinlikle hayır! Hamburgerin tarihi Orta Asya'ya Tatar diye bilinen Türk toplumlarına kadar uzanır. O zamanlar savaşçı Tatar atlıları çiğ et yiyorlardı. Zamanla bu eti eğerlerinin altına koyduklarında, uzun seferlerde atın hareketleri sonucunda bu etin bir şekilde az da olsa piştiğini ve daha kolay çiğnenebilir hale geldiğini keşfettiler.
Yıllar geçtikçe, Asya steplerindeki uzun seferlerinin sonunda bu eti eğerin altından çıkarttıklarında ona tuz, biber ve soğan da ilave ettiler ve sonunda bugünkü bilinen 'Tatar Bifteği' ortaya çıktı.
Almanya'nın Hamburg şehrinden bir tüccar, ticaret amacı ile gittiği Orta Asya'da 19. yüzyılın ortalarında Tatar Bifteği'ni görür ve Almanya'ya getirerek Hamburg Bifteği olarak sunar. Daha sonraları bir aşçı bu eti kızartarak servise sunar ve ona 'Hamburg'a ait' anlamında hamburger adını verir.
Hamburger Almanya'yı iki yolla terk eder. Yine 19. yüzyılda bir fizikçi ve aynı zamanda yemek geliştirme uzmanı olan Dr. J. H. Salisbury hamburgeri İngiltere'ye getirir. Salisbury sağlıklı bir yaşam için günde üç kere, önceden sıcak su ile yıkanmış biftek yenilmesi gerektiğine inanıyordu. Bu şekilde hazırlanan hamburgere İngiltere'de 'Salisbury Bifteği' adı verildi.
Diğer yolla ise, 19. yüzyılın sonlarında Alman göçmenleri ile Amerika'ya gitti. Hamburger etinden yapılan köftelerin ismi burada hamburger olarak yerleşti. Yani tarihinin hiçbir safhasında hamburgerin içinde domuz eti olmadı. Gerisin geriye Türkiye'ye döndüğünde ise tarihinin atalarımıza dayandığını bilmeyenler geleneksel damak tadımıza uygun olmadığını ileri sürdüler.
Bu arada belirtelim ki, Birinci Dünya Savaşı sonrası ABD'de İngilizce'deki Alman kökenli kelimeleri ayıklamak için yapılan çalışmada, hamburgerin ismi de 'Salisbury Bifteği' olarak değiştirilmeye çalışıldı, ama tutmadı.
7.03 Yiyecekler tuzlanarak nasıl saklanabiliyor?
Yiyeceği tuzlamak insanlık tarihinde bilinen en eski muhafaza metodudur. Arkeolojik kazılarda bu usulün taş devrinde bile bilindiğine dair bulgular elde edilmiş, hatta Çin'de bu konuda MÖ 2000 yıllarına dayanan kayıtlar bulunmuştur. Romalılar eti, balığı, zeytini, karidesi ve peyniri tuzlayarak saklıyorlardı. Eski Mısır'da da ölülerin vücutları bozulmamaları için tuzla kaplanıyordu.
Tuz, suyu çok seven bir kimyasaldır. Yiyecekteki suyu emerek, bakterilerin gelişmek için muhtaç oldukları nemli ortamı ortadan kaldırır ve bakterilerin yiyeceği bozmalarını önler. Tuz aynı zamanda bu bakterileri kendisi de doğrudan öldürür. Günümüzde eti muhafaza etmek için tuza kuvvetli bir bakteri düşmanı olan 'potasyum nitrat' da ilave edilir.Aslında tuzlama bir tür pişirmedir. Et ve balığı tuzladığımızda aynen onları pişirmişiz gibi kimyasal bir reaksiyon oluşur (lakerdayı hatırlayın). Tuzlanan ette proteinler gevşer ve çözünür ki, bu, et ısıtıldığında olan olay ile aynıdır.
7.04 Soğan doğrarken niçin gözümüz yaşarır?
Soğanın anavatanının Güneydoğu Asya olduğu sanılıyor. Günümüzde ise dünyanın her yerinde, özellikle sıcak iklim kuşaklarında yetiştirilmekte ve tüketilmektedir. Soğanın tarihi o kadar eskiye gitmektedir ki, kayıtlı tarihten de önce Çin, Hindistan ve Ortadoğu'da yiyecek olarak kullanıldığı tahmin ediliyor.
Soğan besleyici bir gıda olmasının yanı sıra müthiş bir aromatik özelliğe de sahiptir. Bu aromada içindeki kükürtlü maddelerin büyük etkisi vardır, ancak aroma tek başına kükürtlü maddelerden kaynaklanmamaktadır. Soğan ve sarmısakta sülfür ihtiva eden aminoasitlerin türevleri de vardır.
Bir soğanı kestiğinizde bunlardan 'S1 propenylcysteine-sulphoxide' adı verilen kısım çözülür ve gözlerimizi tahriş eden 'proponal-S oxit' adlı kısmı ortaya çıkar. Kimya ilminin karışık kelimeleri aklımızı karıştırmadan esasa geçersek, bu maddenin gözümüze değmesi ile bir çeşit hidroliz olur ve içinde eser miktarda bulunan sülfrik asit gözümüzü yakar ve yaşarmasına neden olur.
Bu bileşimler çok dengeli değillerdir. Örneğin çok düşük bir ısı işlemi sonucunda dahi tamamen yok olurlar. Bu nedenle de pişmiş soğanda hiç bulunmazlar ve göz yaşartamazlar. Soğan doğrarken gözlerinizin yaşarmaması için önerilen birçok önlem vardır.
Önce en ciddisini söyleyelim. Bazı aşçılar soğanı kesmeden önce ıslatmayı, keserken de ıslak tutmayı veya soğanı çeşmeden akan suyun altında kesmeyi öneriyorlar. Bir başka görüş ise soğan doğrarken ağızdan nefes almayı tavsiye ediyor. Bu görüşe göre gaz nefesimizle birlikte burnumuza girip gözümüze yaklaşmak yerine doğrudan ciğerlerimize girer ve çıkarmış. Bunu sağlamak için de dişlerimizin arasına bir metal kaşık koymak yeterliymiş.
Soğan doğrarken gözlerin yaşlanmasını önlemek için, dudaklar arasında bir limon dilimi, dişler arasında bir kesme şeker veya dörtte bir dilim ekmek bulundurmayı önerenler de var. Böylece ağzımıza alacağımız bu gibi şeylerin, aldığımız nefesteki sülfür gazını emdiğini iddia ediyorlar.
Diğer görüşler ise, soğanın doğranılmasına tepesinden başlanılması ve cücüğünün en sona bırakılması veya soğanın doğramadan önce yarım saat buzdolabında tutulması şeklinde. Soğan doğrarken deniz gözlüğü veya kontakt lens takılmasının faydalı olacağını ileri sürenler de var. Bu kadar çok önlem seçeneğinin içinde, siz bir tanesini bile uygulamıyorsanız, yapacak bir şey yok, soğanı ağlaya ağlaya doğramaya devam edeceksiniz.
7.05 İnsanlar yiyeceklerini niçin pişirerek yerler?
Vejetaryenler, yani etyemezler lobisine göre, et yemek insan doğasında yoktur. Et yemenin insan sağlığı üzerine olumsuz etkisi olduğu gibi damakta tat alma hissini de bozmaktadır. Ancak etoburların gözleri önde, ot oburların ise yanda olur teorisine göre, insanın ot obur olduğunu iddia etmek biraz haksızlık olur. İnsanlar et de yer, ot da. Ama niçin pişirerek? İnsandan başka yiyeceğini pişirerek yiyen, bilinen hiçbir hayvan türü yoktur.
Genel açıklamalara göre, pişirildikçe yiyecekler yumuşamakta, yemek ve hazım kolaylaşmaktadır. Bu şekilde onları küçük parçalara ayırarak yiyebildiğimiz için, zaman ve enerji kaybı en aza indirilmiş olur. Ayrıca pişirilen yiyeceklerde, bazı hoş olmayan kokular ve sağlığımıza zararlı toksik bakteriler de yok olmaktadır.
Bu görüş insanların pişmiş yiyeceklerden niçin daha çok tat aldıklarını tam olarak açıklayamaz. Bu konu kimya ilminin kapsamına girer. Yiyecekler ısıtıldıkça, bünyelerinde bulunan şeker ve amino asitler parçalanır ve her biri ayrı tat ve kokuya sahip yeni moleküller oluştururlar. Örneğin şekeri yeteri kadar ısıtırsanız rengi kahverengiye dönmeye başlar ve etrafa çok güzel bir koku yayılır. Şeker moleküllerinin içindeki karbon, hidrojen ve oksijen atomları, havanın içindeki oksijen ile reaksiyona geçerek, ağzımıza ve burnumuza hoş gelen yüzlerce moleküler yapı oluştururlar.
Pişmiş bir biftekte en az 600 değişik ve hoşumuza giden koku türü oluştuğu ileri sürülüyor. Bunu sadece birkaç değişik koku türü taşıyan buğday ve arpa ile karşılaştırırsak, pişirmenin lezzete yaptığı katkının büyüklüğü ortaya çıkar. Tabiattaki hali ile çok koku türüne sahip yiyecekler sadece meyvelerdir. Bir çilekte yaklaşık 300, ahududunda ise 200 koku çeşidi bir aradadır.
Yiyeceklerin pişirilmeleri sırasında, sağlığımıza zararlı bakterilerin yanında, vücudumuz için gerekli vitaminler de ölür. Yanlarına sadece iyice pişirilmiş et alarak yola çıkan kutup kaşiflerinde, vitamin eksikliği problemlerinin yaşandığı tespit edilmiştir. Bu nedenle pişirilmiş yiyeceğin yanında salata, meyve veya haşlanmış sebzeler de yiyerek bu vitamin açığı kapatılmalıdır. Tost ve kahve makinelerinde veya mangalda çok ısıtılan her şeyde vitaminler yok olur ama lezzet artar. Yiyecekleri çok fazla sıcakken yemenin sindirim sistemimize verdiği zararın dışında hiçbir faydası yoktur.
7.06 Bira içenler niçin sık sık tuvalete giderler?
Bira, insanlığın en eski ve en güzel içeceklerinden biridir. Ama bu güzel içkinin küçük bir kusuru vardır. İki bardağı bitirene kadar en az iki kere de tuvalete gitmek zorunda kalınır. Neredeyse içilen bira kadarı tuvalete bırakılıp, gidilir.
Aslında bu olayın biranın sıvı kısmı ile pek alakası yoktur. Bira içince tuvalete gitme ihtiyacını hissettiren 'antidiuretic' denilen bir hormondur. Biz buna kısaca 'ADH' diyeceğiz. Vücudumuzda üretilen bu hormon idrar miktarını ayarlar ve doğrudan olmasa da kanımızdaki su miktarını etkiler.
Susuz kaldığımız zaman 'ADH' böbreklerimize sinyal gönderip idrar üretimini durdurtur. Böylece su harcaması kesilerek kanımızdaki su miktarı korunur ve plazmadaki tuz miktarının yükselmesine mani olunur. Yani 'ADH' vücudumuzdaki su ve tuz miktarını dengeleyen, koruyucu bir işlev görür.Halk arasında idrar söktürücü adı da verilen bazı maddeler 'ADH'nin salgılanmasına mani olur. Bu durumda böbrekler idrar üretip üretmeyeceklerine karar veremezler ve sonunda üretmeye devam ederler. Mevcut dengenin bozulduğunu bilmeden suyu dışarı atarlar, insanı tuvalete gitmeye mecbur bırakırlar ve vücudun kurumasına sebep olurlar.
Vücudumuzdaki bu hormonu en çok etkileyen maddelerden biri de alkoldür. Birayı bolca içince, içindeki alkol nedeni ile 'ADH'den sinyal de gelmeyince böbrekler fazla mesai yaparak vücuttaki suyu idrar haline getirirler. Tabii biranın sıvı kısmının da buna katkısı vardır, ama aynı sürede, aynı miktarda su içildiğinde bu kadar tuvalet ihtiyacı duyulmaz.
Aslında aynı durum tüm alkollü içeceklerde de geçerlidir. İçilme zamanı ve miktarı biraya eşdeğer olduğunda aynı etki onlarda da görülür. Bu hormonu etkileyen bir diğer önemli madde de kafeindir. Kahve ile birlikte yeterli kafein alındığında 'ADH' salgılanması durur ve böbrekler idrar üretmeye devam eder.
Görüldüğü gibi içki içmenin sonuçlarından birisi de vücudun kurumasıdır. Buna karşı vücutta susama ile birlikte acıkma duyusu da uyarılır. Kaybedilen suya karşı gece yarısı yemek yeme ihtiyacı duyulur. Durum buna uygun değilse sabah kalkıldığında bir sürahi su içilir.
7.07 Diyet kola suda nasıl yüzebiliyor?
Tabii evinizdeki teneke kutu kolaları suya atıp, yüzme bilip bilmediklerini test etmek gibi bir merakınız yoksa bilemezsiniz. Suya atılan bir teneke kutu diyet kola batmaz ama aynı hacim ve ebattaki normal kola batar. Bunun doğruluğunu ABD'deki kola üreticilerinin yetkilileri de onaylamışlardır. Peki diyet kola yüzmeyi nasıl öğrendi?
Her iki kolayı da suya koyduğunuzda (attığınızda değil) diyet kola yüzeye doğru çıkar ama, klasik kola da taş gibi dibe oturmaz. Yüzeye çıkayım mı, çıkmayayım mı dercesine salınır durur.
Üreticilerin bu durumu, diyet kolalarda kullanılan suni tatlandırıcıların yoğunluklarının şekere göre daha az olması ve bu nedenle de bir kutuda daha az miktarda kullanılmaları şeklinde izah ediyorlar. Gerçekten 'aspartame' denilen tatlandırıcı, şekerden 200 kez daha tatlıdır. Yani bir kolayı tatlandırmak için 10 çay kaşığı şeker koymanız gerekiyorsa, aynı tatlılığı bir çay kaşığının yirmide biri kadar suni tatlandırıcı katarak verebilirsiniz.
Aslında diyet kola ve kutunun yapıldığı alüminyumun yoğunlukları ayrı ayrı sudan fazladır ama kutunun içindeki hava ve gaz kabarcıkları, onun ortalama yoğunluğunu, suyun yoğunluğunun biraz altına indirir. Arşimet'e göre ortalama yoğunluğu sudan az olan her şey yüzebilir.
Bu arada biradan da bahsetmeden geçemeyeceğiz. Evinizdeki aynı hacimdeki teneke kutu biraları suya koyun, hepsinin farklı derinliklerde kaldıklarını göreceksiniz. Bunun nedeni suyun kaldırma gücünden ziyade tüketici yasalarıdır. Kutunun kenarında yazan hacim miktarı yasal olarak en az olanıdır.Doldurma sistemindeki hassasiyet pek iyi değilse, daha çok dolanlar daha ağır olabilirler.
Kutu biralar eğer üzerlerinde yazan yasal minimum miktar kadar doldurulurlarsa, içlerindeki hava ve karbondioksit sayesinde yüzebilirler. Ancak üreticiler, yasadan çekinmeleri nedeni ile, biraları minimumdan değil de, biraz fazla doldurmayı tercih ettiklerinden kutuların çoğunluğu suda dibe gider.
7.08 Elma kesilince niçin kararıyor?
Meyve ve sebzelerin bazılarında kesildiklerinde, kabukları soyulduğunda veya herhangi bir şekilde zedelendiklerinde farklı tonlarda renk değişimleri oluşur. Elma, armut, ayva, patates gibi birçok sebze ve meyve bu özelliği gösterir.
Eğer canlılardaki hücre yapısını biliyorsanız, her bir hücrede binlerce enzim olduğunu da biliyorsunuz demektir. Enzimler hücrenin yaşaması için gerekli her türlü görevi yerine getirirler. Elmaların veya patateslerin kesildiklerinde kararmaları işte bu enzimlerden birinin 'polifenol oksidaz' diye adlandırılanın (biz kısaca -PPO- diyeceğiz) yarattığı bir sorundur. Bu enzim, yani PPO, havanın oksijenini alıp, elmada bulunan 'tanin' adlı kimyasalla birleştirerek kararmaya neden olur.
Elmayı kestiğiniz veya kabuğunu soyduğunuz zaman, kesilme yüzeyindeki hücreler de bölünür, açılır. Buradaki PPO'lar havanın oksijeni ile birleşerek aynen demirin paslanması gibi bir renk değişimi olayı yaratırlar. Yere düşen elmaların yüzeyinde oluşan kahverengi noktaların nedeni de aynıdır.
Kahverengi renge dönüşmeyi önlemenin bir yolu onları keser kesmez suya koymak ve hava ile ilişkilerini kesmektir, ancak sudan çıkarıldıklarında yine koyulaşmaya devam ederler. C vitamini kararmayı önleyebilir. Meyvenin kararan kısmına limon dökerseniz, içindeki C vitamini, taninin oksijen ile temasını önler ve kararma hızını azaltır. Bu nedenle meyve ve sebze işleyen yerlerde kabuklar soyulduktan veya dilimleme işlemi yapıldıktan sonra meyve ve sebzeler limon tuzu içeren suya atılır.
Bütün enzimlerin ortak özelliği 75 derece sıcaklığın üzerinde etkisiz hale gelmeleridir. Yani ısıtmak da bir çaredir. Bu tip sebze ve meyveler haşlandıklarında enzimlerin faaliyetleri durur ve 'enzimatik esmerleşme' denilen bu olay görülmez.
Şimdi müjdemizi verelim. Meyve işleyicilerini, salata hazırlayıcılarını, ev kadınlarını deli eden bu olayın da çaresi bulundu. Çekirdeksiz meyve yetiştirebilmek için çalışmalarını sürdüren genetik mühendisleri, meyve sineğinin oluşumu ve bu esmerleşme üzerine de gittiler. Özellikle beyaz üzümden şarap ve şeker kamışından şeker elde etmede sorun olan bu esmerleşmeyi genetikçiler enzim klonlayarak önlemeyi başardılar.
Pratikte uygulandığında büyük bir ekonomik fayda da sağlayacak bu araştırma sonuçları, kesildiklerinde benzer esmerleşmeyi gösteren ağaçlara da uygulanacak ve böylece kağıt üretimindeki bir sorun daha ortadan kalkacaktır.Bileşimlerinde okside olabilecek enzim bulunmayan turunçgillerde, yani portakal, limon ve mandalinada esmerleşme olayı görülmez.
7.09 Patlamış mısır nasıl patlıyor?
Patlamış mısırın hikayesi beş bin yıl evveline, Amerika kıtasına kadar uzanıyor. Amerika yerlileri gıda için kullanılacak mısır ile içi daha sulu olan patlayabilir mısırların arasındaki farkı biliyorlardı.
Kolomb kıtaya ayak bastığında yerlilerin mısır kültürünü gördü, ama asıl ilgi 1510'lu yıllarda Güney Amerika'da terör estiren Hernanda Cortes'in Aztek'lerin dini ayinlerde ipe dizilmiş patlamış mısırları yediklerini görmesi ile başladı. Üstelik yerliler mısırı bir çeşit şişe geçirerek, tekrar tekrar ısıtarak veya kızgın kuma gömerek değişik şekillerde patlatarak yiyorlardı.
Amerika kıtasının keşfinden sonra Avrupa'ya getirilen ürünlerin içinde en ünlüleri patlamış mısır ve tütündü. Birincisine çok fazla yağ ve tuz ilave etmezseniz, kesinlikle ikincisinden daha sağlıklıdır. Ancak tüm mısır taneleri patlamaz. Patlayan mısırın gizemini yaratan iki faktör vardır: Mısır tanesinin içinin çok güzel bir ısı geçiş özelliği ve müthiş bir mekanik mukavemete, yani sağlamlığa sahip kabuğu.
Mısıra dikkatli bakıldığında, etrafında kalın ve su geçirmez bir kabuk olduğu görülür. Bunun altında iki tabaka daha vardır. Tanenin bu iç kısımlarındaki moleküllerin sıralanış biçimi, normal mısır tanelerine göre daha düzenlidir. Bu sayede ısı normal tanelere oranla neredeyse iki misli hızla içine yayılabilir.
Kalın kabuk ısıtıldığında, tanenin içi de süratle ısınır ve içindeki su, basınçlı bir su buharı oluşturur. Isınma süresince gittikçe artan bu basınç, sonunda kalın kabuğun adeta infilak ederek yırtılmasına yol açar. Tane ilk boyutundan yaklaşık 30 misli büyür, içi dışına gelir, yani tanenin içindeki yumuşak kısım dışarı çıkarak yenilebilir kısmı oluşturur. Bu özelliği tabiatta başka hiçbir şeyde göremezsiniz. Belki biraz ekmeğin oluşumunu buna benzetebiliriz.
Bir mısır tanesinin ideal bir şekilde patlayabilmesi için, içinde en az yüzde 14 oranında su olması gerekir. Bunun altındaki oranlarda yine patlar ama kısmen açılır, istenen sonuç alınamaz. Mısırın içersindeki su oranını artırmak için, kapalı bir ortamda üzerine su serpiştirilmesi ve beklemeye bırakılmasının faydalı olacağı söylenir ama bu işlem mısırın içindeki su oranını en fazla yüzde l arttırır. Bir mısırı iğneyle delerseniz, bir fırında veya güneş altında bekletirseniz, 150 derecenin altında ısıtırsanız, yukarıda bahsedilen suyun buharlaşması, basınç ve infilakın hiçbiri gerçekleşmez.
7.10 Domates niçin meyvedir?
Genellikle meyveler çiğ olarak (tabii yıkandıktan sonra), sebzeler ise pişirildikten sonra yenilir. Bu da bazı yiyeceklerin meyve mi, yoksa sebze mi olduklarına dair karışıklıklara yol açar. Örneğin domates salatada çiğ olarak yenilebilir, bunun yanında tencere yemeği olarak dolması da yapılır. Bu durumda domates meyve
midir, yoksa sebze mi? Genel kanının ikincisi olmasına rağmen aslında domates bir meyvedir.
Çarşı, pazar anlayışına göre, tabiatta bulunduğu şekilde yenilen ve tadı tatlı olan yiyecekler meyvedir. Çarşıda, pazarda, marketlerde elma, çilek, üzüm ve muz meyve olarak kabul edilirlerken, taze fasulye, domates, kabak ve patates, sebze reyonlarında bulunur.
Ancak bilim insanları, yani botanistler, sebze-meyve ayırımını böyle yapmıyorlar. Onlara göre meyve, içinde etli veya kuru, çoğunluğunu çekirdek diye adlandırdığımız, kendi tohumu veya tohumları bulunan yiyecektir. Bu tanıma göre kayısı, şeftali, üzüm, taze fasulye, domates, salatalık (hıyar) ve benzeri gıda maddeleri teknik olarak meyvedir. Yani kısaca çekirdeği olan tüm yiyecekler meyvedir. Geriye kalanlar, yani patates, havuç, şalgam, soğan, sarımsak gibi bitki kökleri, lahana, marul gibi bitki yaprakları, hatta aslında bir çiçek olan karnabahar bile birer sebzedir.
Bu arada belirtmekte fayda var; biz bitkilerin değişik kısımlarını yeriz. Örneğin, maydanoz yetiştiği bitkinin yaprak kısmı iken, karabiber ağacın meyvesi, tarçın kabuğu, susam ise bitkisinin tohumudur.
7.11 Un niçin çok tehlikeli bir patlayıcıdır?
Tarihte kayda geçen ilk un patlaması 1785 yılında İtalya'da Turiri'de bir ekmek fırınında, bir lambanın un tozunu tutuşturması sonucu oldu. Ölüme ve fazla zarara yol açmayan bu patlamadan sonra konu unutuldu gitti. Modern günlerimizin başlangıcında, insanlık tarihinin ana gıdası ekmeğimizin en önemli girdisi olan unun çok ciddi bir şekilde yanarak patlayabileceğini kime söyleseniz herhalde şaka kabul eder gülerdi. 1981'de ABD'de büyük bir hububat silosu infilak edip, 9 kişi ölüp, 30 kişi de yaralanınca gülmeler durdu. 1988'de hububat bulunan yerlere belirli bir emniyet standardı getiren kuralların uygulanmasına başlanılmasına rağmen 90'lı yıllarda sadece ABD'de undan kaynaklanan ortalama yılda 13 patlama oldu.
Peki nasıl oluyor da un bu kadar tehlikeli bir şekilde patlayabiliyor? Sebebi basit. Çünkü o bir karbonhidrat. Havada toz olarak asılı duran karbonhidratın miktarı, bir metreküpte 50 gramı aşınca herhangi bir şekilde tutuşturulduğunda patlar. Un tozları o kadar küçüktür ki, anında yanar ve bu yangın diğerlerine zincirleme yayılır. Bu da toz bulutunda, ortama da bağlı olarak, patlayıcı bir güç oluşturur. Benzer durum şeker, puding ve hatta çok ince testere talaşlarında bile oluşabilir.
Bir yangının çıkması için üç şeyin bir arada olması gerekir. Hava (içindeki oksijen), yanıcı madde (burada un oluyor) ve tutuşturucu. Silolarda insanların çalıştıkları yerlerde tutuşmak için gereken metreküpte en az 50 gram un tozu miktarına pek ulaşılamaz. Tabii burada unutulmaması gereken patlamaya sebep verenin yanıcı maddenin havada asılı duran toz miktarı olduğudur, yoksa yere serilen unda böyle bir tehlike yoktur.
Silolarda tutuşmaya sebep olan şeyler, bilinçsizce yapılan bir kaynak, bir kesme işlemi, sigara, asansörler ve konveyörlerin mekanizmalarından çıkan kıvılcımlar olabilir. Şüphesiz ortamın da çok önemi vardır. Patlamanın yarattığı büyük basınç boşalacak yer bulamazsa binayı bile yıkabilir. Açık havada ise patlama olmaz ama yine de tehlikeli bir alevlenme olur.
Hanımlar, endişelenmeyin, kurabiye veya börek yapmak için aldığınız bir kilo undan 50 gramı havaya uçmaz. Bu olay için tonlarca un gerekir. Hamur yoğurmak için balkona çıkmanıza hiç gerek yok!
8
DÜNYAMIZ
8.01 Gökyüzü neden mavidir?
Bu işin daha ilginç bir yanı var. Güneşin ışığı ne renktir, hiç düşündünüz mü? Çoğunuzun sarı diyeceğine eminim. Güneş ışığı beyazdır, yani bir renk değildir, bütün renklerin karışımıdır.
Bunun ispatı ise çok kolaydır. Eğer evinizde kristal bir avize varsa, bir parçasını annenize belli etmeden alın ve güneşe doğru tutun. Kristalin ışığı kırarak aynı gökkuşağının renkleri gibi ayrıştırdığını göreceksiniz.
Bilindiği gibi, güneşin beyaz ışığı aslında mor, mavi, yeşil, sarı, turuncu ve kırmızı renklerin karışımıdır. Güneşten çıkarak atmosferimize kadar yol alan güneş ışınlarının çoğunluğu teğet geçerken, bir kısmı atmosferimiz tarafından emilir.
Bu ışık atmosferden geçerken mor tarafındaki ışıklar, kırmızı tarafındakine göre daha fazla dağılırlar ve atmosferde çoğunlukla mavi renk kırılarak yeryüzüne yansıtılır. Bu durumda biz gökyüzünü mavi renkte görürken, güneşi de beyaz-sarı karışımı bir renkte görürüz.
Atmosferimiz olmasaydı, güneşi yine parlak bembeyaz renkte görecek ancak bütün gökyüzü geceleri olduğu gibi karanlık olacak, güneşle beraber diğer yıldızlar da görünüyor olacaktı.
Peki aslında beyaz renk olan güneş ışınları yukarıda bahsedilenler nedeniyle sarı renk görülüyor da, güneş ufka yaklaşıp batarken nasıl turuncu, hatta kıpkırmızı bir renk alabiliyor?
Güneş ufukta alçaldığı zaman, açısı nedeni ile gözümüze ulaştığı mesafe de uzadığından, ışınları ona bakanlara daha çok yol kat ederek ulaşır. Bu, ışınların havada daha çok molekül ve parçacık arasından geçmesi, onlar tarafından daha çok yansıtılması ve dağıtılması demektir.
Böylece güneş ufukta alçalmaya, batma noktasına doğru gelmeye başlayınca, o anda tepesinde bulunduğu yerlerde kırmızı dışındaki renkler atmosfer tarafından emildiği için gökyüzü mavi, güneş sarı renkte görüldüğü halde, güneşi ufukta görenlere kırmızı ve biraz da turuncu renkler ulaşır.
8.02 Arzın merkezine seyahat nasıl olurdu?
Eğer dünyanın merkezinden geçen ve öbür tarafa açılan bir kuyu kazabilseydik ve de bu kuyunun ağzından içeri atlasaydık ne olurdu?Kesin olan bir şey var ki, dünyanın merkezine ulaştığımızda, erimiş magma içinde eriyip yok olacaktık. Biz yine de magmayı ve hava sürtünmesini unutup, bu boş kuyuda yapacağımız yolculuk nasıl olurdu, ona bakalım.
Dünyanın merkezine ulaştığımızda ağırlığımız sıfırlanırdı. İnsanı dünyanın merkezine çeken yer çekimi bu noktada her yönde aynı olduğundan, ağırlığımız sıfır olur, ama ilk hızla merkezi geçer Öbür uca doğru seyahate devam ederdik.
Kuyudan atladığımızda süratimiz gittikçe artar, merkezi geçtikten sonra gittikçe yavaşlamaya başlar, kuyunun öbür ucunda, yani başladığımız noktadan yaklaşık 13.000 kilometre sonra hızımız sıfırlanır, kuyunun kenarına iyi tutunamazsak, gerisin geriye düşer ve bu hareket kuyunun iki ucu arasında sonsuza kadar devam ederdi.
Ama unutmayalım ki, başlangıçta hava sürtünmesini hesaba katmadığımızı söylemiştik. Sürtünme nedeni ile her seferinde merkezden daha az uzaklaşır ve sonunda merkezde hareketsiz kalırdık. Siz, siz olun, her gördüğünüz kuyunun içine atlamayın!
8.03 Deniz suyu niçin tuzludur?
Yirminci yüzyılın başlarında bilim insanları bu konuyu çok basit bir şekilde açıklıyorlardı. Bu açıklamaya göre, her ne kadar nehirlerin suları tatlı ise de içlerinde bir miktar da erimiş mineral vardır. Yataklarındaki bu mineralleri ve içlerinde tuz bulunan kayaları erozyona uğratarak okyanuslara taşırlar. Bu mineraller içinde en çok olanı kimya dilinde sodyum klorür (NaCl) diye adlandırılan bildiğimiz sofra tuzudur ve bir daha karaya geri dönmez.
Bilim insanları bu teoriden yola çıkarak dünyanın yaşının da hesap edilebileceğine inanıyorlardı. Ancak nehirlerdeki tuz oranı ile okyanuslardaki tuz oranı mukayese edilerek yapılan hesaplamalarda dünyanın yaşı 300 milyon yıl çıktı. Dünyamız ise gerçekte 4,5 milyar küsur yaşındadır.
Ayrıca bu teoriye göre denizlerdeki tuzun her geçen yıl artması gerekir. Her ne kadar denizlerdeki tuz oranı bölgelere ve zamana göre değişiklik gösterse de içindeki belli başlı elementlerin yoğunluklarının yüz milyonlarca yıl hemen hemen aynı kaldıkları bilinmektedir. Öyleyse bu yüksek miktardaki tuz başlangıçta denizlere nereden gelmiştir? Bilim insanları da tam olarak bilemiyorlar ve emin değiller ama iyi bir tahminleri var.
Tuz iki çeşit atomdan yapılmıştır. Sodyum (Na) ve Klor (Cl). Bilim insanları Sodyum'un ilk teoride olduğu gibi nehirler yolu ile karalardan denizlere taşındığını, Klor'un ise dünya tarihinin ilk dönemlerinde, yer kabuğu ile yer merkezi arasında kalan katmanlardan, okyanusların diplerindeki çatlaklar ve volkanlar yolu ile denize karıştığını ve bu ikisinin birleşerek denizin tuzunu oluşturduklarını tahmin ediyorlar.
Ama hala niçin denizlerin gittikçe tuzlu olmadığının cevabını alabilmiş değiliz. Bilim insanları bunun açıklamasını da şöyle yapıyorlar: Tuz nehirler yolu ile denizlere ilave edilmektedir,ama aynı zamanda denizdeki diğer kimyasallarla birleşerek, okyanus tabanındaki kayalar tarafından emilerek veya deniz suyunun çözeltisinden ayrılıp çökelti haline gelerek bir şekilde deniz suyunun içinden eksilmektedir.
Yüz milyonlarca yıl, eksiltme ve ilave etme yolu ile deniz suyunun tuzluluk oranını hep aynı tutan bu müthiş ayar gerçekten çok etkileyici.
8.04 Güneşe yaklaştıkça hava niçin soğuyor?
Dünyamızdaki ısının kaynağı güneş olduğuna göre ve bir dağın tepesi güneşe daha yakın iken orada hava niçin daha soğuk oluyor? Öncelikle şunu söyleyelim ki, güneş ile dünya arasındaki mesafeyi düşünürsek, bir dağın tepesine çıkmakla bu mesafedeki azalış çok önemsiz kalır. Güneş dünyamızdan 149,5 milyon kilometre uzakta iken dünyamızdaki en yüksek dağın yüksekliği 9 kilometreyi bile bulmaz. (Everest: 8.846 metre)
Biz zaten her gün evimizde otururken dünyanın kendi çevresinde dönmesinden dolayı, dünyanın çapı kadar, güneşe 12 bin kilometre yaklaşıp uzaklaşıyoruz. Elips şeklindeki yörüngesinde dünya güneşin etrafında dönerken güneşe en fazla yaklaştığı mesafe 147 milyon, en uzaklaştığı mesafe ise 152 milyon kilometredir. Yani dünya zaten bir yıl içinde güneşe 5 milyon kilometre yaklaşıp uzaklaşmaktadır. Bu durum dünyamızdaki ısıyı pek etkilemez, mühim olan ışınların dik gelmesidir.
Güneşin dünyamızda yarattığı sıcaklık, ışınlarının yeryüzünden yansıması ile olur. Ondan sonra yükseldikçe nemli havada her bir kilometrede yaklaşık 6-7 derece düşer. Yani Everest'in dibi ile tepesi arasında 50 dereceden fazla sıcaklık farkı olması doğal. Bu sıcaklık düşüşü atmosferin birinci katmanına kadar böyle sürüyor. Yani yeryüzünde ısı 25 derece iken 11 kilometre tepemizde -50 dereceye kadar düşüyor. Bundan sonra sıcaklık değişiminin akıl almaz dansı başlıyor.
Atmosferin ikinci tabakası olan ve içinde ozon tabakası da bulunan 11. ve 48. kilometreler arasında hava ısısı bu sefer tam tersi yükseldikçe artıyor, tekrar sıfır dereceye kadar çıkıyor. 48. kilometreyi geçip 3. tabakaya girince ta 88. kilometreye gelene kadar tekrar düşüşe geçiyor. Bu tabakanın sonunda, yani 88. kilometrede -80 derecelere kadar düşüyor. Bundan sonra da sürekli yükselişe geçerek güneşe yaklaştıkça artıyor.
Güneşin yüzeyinden 2 milyon derece sıcaklıkla çıkan ışığın 149,5 kilometre yol kat ettikten sonra dünyamız yüzeyine yaşayabileceğimiz bir ortamı yaratacak şekilde bu kadar ince ayarla gelmesi hakikaten inanılmaz.
Yeryüzünde ısınan havanın yükseldiği doğrudur, ama hava bu enerjisini yükselirken harcar ve dağın tepesine ulaştığında çevre hava ısısı ile aynı ısı derecesine gelir. Dağ tepelerinin soğuk olmasının bir başka nedeni dağ yüzeylerinin şekilleri dolayısıyla güneş ışıklarını dik alamamalarıdır. Bu nedenle dağların etekleri bile serin olur, burada ısınıp yükselen bir hava tabakası bile oluşamaz. Ayrıca dağdaki kayalarla birlikte kar ve buz da güneş ışınlarını fazla emmez ve çoğunu yansıtırlar.Yeryüzünün ısınmasında bulutlar da önemli rol oynarlar. Dikkat ederseniz bulutsuz geceler, bulutlu gecelerden daha soğuktur. Çünkü bulutlar yerden gelen ısıyı tekrar yere yansıtırlar. Dağ zirvelerinde ise ne bu sıcaklığı yere tekrar yansıtacak bulut vardır, ne de onu tutacak yoğunlukta atmosfer.
8.05 Suyun hacmi, donunca niçin küçülmüyor?
Günümüzde ilim o kadar gelişmiştir ki, atomun, çekirdeğinin, çevremizdeki her şeyin, dünyamızın hatta gökyüzündeki yıldızların hareketlerinin şimdiye kadar keşfedilen ve bilinen fizik kuralları ile izahı mümkündür. Bildiğimiz her şey fizik kurallarına uyar. Bir şey hariç. Yaşamımızın ayrılmaz bir parçası olan su.
Fizik kurallarına göre bir madde ısıtıldığında genişler, genleşir. Soğutulduğunda da büzüşür, yani hacmi azalır. Ancak su bu kurala uymaz, aksine sıfır derecenin altına soğutulduğunda donar ve buz olarak hacmi azalacağına artar. Saf su buza dönüşürken, hacminin yüzde 9'u oranında genişler. Buzda su molekülleri olağanüstü gevşek bir oluşum içinde yer alırlar. Buz, arada deliklerin kaldığı bir yapıya sahiptir.
Bilindiği gibi, bilimsel formülü 'H2O' olan su, iki hidrojen ve bir oksijen atomundan oluşmuştur. Bu iki hidrojen atomu, oksijen atomu ile birleştiklerinde, kendi aralarında 105 derecelik bir açı meydana getirirler. Yapı olarak iki hidrojen atomunu birleştiren başka elementler de vardır ve onlar fizik kurallarına uyarlar. Örneğin aynı yapıdaki 'H2S' eksi 83 derecede donar ve eksi 60 derecede gaz haline geçer. Ancak su hidrojen atomlarının dipol bağlantıları nedeni ile sıfır derecede donar, artı 100 derecede gaz haline geçer, donarken de hacmi küçüleceğine büyür.
İşte bu fizik yasalarına aykırı özellik dünyamızdaki yaşamı sağlar. Eğer buz sudan daha yoğun, yani daha ağır olsaydı, suyun içinde dibe batardı. Soğuk bölgelerde denizlerde, göllerde ve nehirlerdeki dibe batan buzlar, güneş ışığı alamayacaklarından eriyemeyeceklerdi. Böylece yıllar süren birikimlerle her tarafı buzlar kaplayacak ve buzullar devri başlayabilecekti.
Ancak buz, yoğunluğunun azlığı nedeni ile suyun üzerinde kalır. Bu durumda buzlar altlarındaki suların donmalarına engel oldukları için dünyamızdaki ani ısı değişikliklerini de önlerler, gece ve gündüz arasındaki ısı farklarını azaltırlar ve yaz günlerindeki güneş ışığı ile kolayca erirler.
Eğer buz sudan daha ağır olmuş olsaydı, gezegenimizdeki tüm su rezervleri donmuş olurdu. Belki de başlangıçtaki buzul devrinde öyleydi de, tabiat ana kendi koyduğu kurallara aykırı olarak, hidrojen atomlarının arasındaki açıya biraz dokundu, buzun suyun üstünde kalmasını sağladı ve dünyamızı bizim için yaşanır hale getirdi.
8.06 Yaşanmış en düşük ve en yüksek sıcaklık kaç derecedir?
Şimdiye kadar dünyamızda tespit edilebilen en düşük sıcaklık güney kutbunda eksi 89.6 derece ile Antarktika Vostok istasyonunda ölçülmüştür. Sanılmasın ki güney kutbu devamlı kar yağışı aldığı için dünyanın en soğuk yeridir. Antarktika daima karla kaplı olmasına rağmen dünyanın en az yağış alan çöllerinden daha kuraktır. Soğuk hava çok uzun aralıklarla da olsa düşen her yağışı dondurup, koruduğu için sürekli kar ve buzlarla örtülüdür.
Ortalama sıcaklık olarak güney kutbu eksi 49 derece ile kuzey kutbundan 2 derece daha soğuktur. Çünkü güney kutbu deniz seviyesinden daha yüksektir, güneşten daha az ışık alır ve güneşin gittiği zamanlarda bu ışığın getirdiği ısıyı süratle kaybeder. Dünyadaki buzların yüzde 90'ı güney kutbundadır, buzlar denizin altında 600 metre derinliğe kadar iner. Yaşam ancak buz parçalarının kıyılarında penguen ve fok sürüleri olarak görülür.
Kuzey kutbu, altında hiçbir kara parçası olmaksızın, denizin üstünde yüzen bir buz kütlesidir. Kuzey kutbunda bulabileceğiniz her taş mutlaka göktaşıdır.
Dünyamızda ölçülebilecek en düşük soğukluk eksi 273 derecedir. Bundan daha düşük sıcaklıkta moleküller hareket edemeyeceği için buna 'mutlak sıfır' denilir.
Dünya üzerindeki ortalama sıcaklık 5-10 derece artsa Grönland ve Antarktika'daki buzullar erir, okyanuslardaki su düzeyi 100 metre artar ve tabii dünya haritası da önemli bir şekilde değişirdi.
Dünyada bugüne kadar saptanabilen en yüksek sıcaklık gölgede 58 derece olarak 13 Eylül 1922 tarihinde Libya'da El-Azizia'da ölçülmüştür.
Tabii en yüksek sıcaklık insanı en fazla rahatsız eden sıcaklık anlamına gelmez. Burada havadaki nemin, yani rutubetin çok önemli bir rolü vardır. Göremeyiz ama havanın içinde su da, daha doğrusu su buharı da vardır. Atmosferde bulunan su miktarı toplanabilseydi, dünya yüzeyini 2,5 santimetre kalınlığında bir su tabakası kaplardı.
Ancak havanın içine alabileceği su miktarının bir sının vardır. Bu suya doyma seviyesine gelince hava artık içine su alamaz. İnsanlar terleyince ter buharlaşıp havaya karışamaz ve artık terleyemezler, rahatlayamazlar. Çok kuru bir havada 35 derecede terleyebildiğiniz için fazla bir rahatsızlık duymaya bilirsiniz de, nemli, suya doymuş havada 25 derece bile bunalma hissi verebilir.
8.07 Bulutlar nasıl oluşuyor ?
Tepenizde gördüğünüz orta büyüklükte, yaklaşık l kilometre çapındaki bir bulutun hacmi 4 milyar metreküptür ve içinde l-5 milyon kilogram su vardır. Peki nasıl oluyor da bu kadar su başımıza kovadan dökülür gibi dökülmüyor, bu kadar tonlarca ağırlık havada durabiliyor? Gerçekten bulutlar gökyüzünün inanılmaz ve harika süsleridir.
Hiçbir bulut diğeri ile şekil ve hacim olarak aynı değildir. Çünkü oluşumlarına etki eden hava akımları, sıcaklık, basınç, havadaki toz miktarı v.b. gibi o kadar çok etken vardır ki, çok değişken olan atmosferde iki yerde bütün bu şartları eşit olarak sağlamak mümkün değildir.
Isınan yeryüzünden buharlaşan su, havadan hafif minik su buharları şeklinde doğruca gökyüzüne yükselir. Belirli bir yükseklikte basınç azaldığı, hava da soğuduğu için minik su damlacıkları haline geçerler ve bulutları oluştururlar. Başlangıçta bu damlalar o kadar küçüktür ki, çapları birkaç mikrometredir. (İnsan saçı 100 mikrometredir.) Ortalama bir yağmur damlasının oluşabilmesi için bunlardan milyonlarcasının birleşmesi gerekir.Bulutların bu kadar ağırlığa rağmen gökyüzünde asılı kalabilmelerinin sebebi bu damlacıkların çok küçük olmalarıdır. Her ne kadar bir kilometre çapındaki bir bulutta en azından 1.000 ton su varsa da bu hacimdeki hava 1.000.000 tondur, yani bin kez daha ağırdır. Bu nedenle de bulutlar içerlerindeki yağmur taneleri iyice oluşup, ağırlaşıp yere düşene kadar tepemizde gezinip dururlar. Aslında yağmur yağarken yağmur damlası oluşma işlemi devam ettiğinden bulut içindeki suyu boşaltıp bir anda kaybolmaz.
Bulutun oluşumunda başlangıçta oluşan su damlacıkları o kadar küçüktür ki, üzerlerine gelen ışıkları doğrudan yansıtırlar ve bu tip bulutlar pamuk gibi beyaz görünürler. Su damlacıkları birleşip büyüdükçe, yani kalınlaştıkça ışığı daha az yansıtırlar, bu nedenle de yağmur bulutları daha koyu, gri hatta siyaha yakın renkte görünür. Gittikçe büyüyerek ağırlaşan bu damlalar bulutun altında toplandığından, bu tip bulutların tabanları üst taraflarına nazaran daha koyu renktedirler.
Havadaki sıcaklık yatay olarak genellikle aynıdır. Bu nedenle havanın içine suyu alabileceği yükseklik yatay olarak hemen hemen aynı olduğundan bulutların altları daha düzdür. Bulutun ortası ile üst kenarı arasındaki ısı farklı olduğu ve üst tarafında su damlası oluşumu devam ettiği için üst taraflar kıvrımlıdır.
Bulutlar şekillerine ve yüksekliklerine göre sınıflandırılırlar. Genelde üç ana grupta toplanırlar. Bu sınıflandırmaya göre, ince, tutam tutam, ufak bulutlara 'sirüs', kümeler halinde olanlara 'kümülüs', ufukta tabaka halinde görünenlere de 'stratus' deniliyor. Ayrıca iki tane de yükseklik kategorisi var. Bulutun tabanı yerden 2.000 - 6.000 metre yükseklikte ise ön ismi 'alto', 6.000 metreden daha yükseklikte ise de 'sirro' oluyor. Yağmur bulutlarına da diğerlerinden ayırmak için 'nimbo, nimbus' gibi isimler ekleniyor.
8.08 Niçin yağmur yağıyor ?
Herhalde siz de haberlerin sonunda hava durumunu merakla izliyorsunuzdur. Acaba yarın yağmur yağacak mı? Şemsiyemi yanıma alayım mı? Yağmur günlük yaşantımızın çok önemli bir parçasıdır. Bazı yerlerde kuraklıktan yağmur duasına çıkılırken, bazı yerlerde de caddelerde sandallarla dolaşılıp, sel basan evlerden, eşyaları kurtarmaya uğraşırlar. Peki nasıl oluyor da başımıza böyle gökten sular geliyor?
Aslında mekanizma basit. Güneş ışığının etkisi ile yeryüzünden su buharlaşıyor, yani gaz haline geçiyor. Bu durumda havadan hafif olduğundan atmosferde yükseliyor. Yükseldikçe hava soğuyor ve hava basıncı azalıyor. Su buharı soğudukça havadaki toz parçacıklarına tutunarak su damlası haline dönüşüyor ve bunların milyonlarcası havada birleşerek gözümüze bulut olarak görülüyorlar.Bulutları oluşturan bu su damlacıkları hemen yakınlarındakilerle sürekli birleşiyorlar, büyüdükçe büyüyorlar, ağırlıkları artıyor, yeterli ağırlığa ulaşınca yer çekiminin etkisi ile yere düşmeye başlıyorlar. Yeryüzünden buharlaşıp, bulut oluşturup sonra yağmur olarak yeryüzüne dönen su buharının havada geçen bu macerası ortalama 8 gün sürüyor.
Ancak bulutun içindeki su damlacıklarının tümü yağmur olarak yeryüzüne inmiyor. Bir bulutun en fazla yarısı yağmur olarak yağabilir ve bu da normalde 30 dakika sürer ama bulut devamlı olarak yeniden oluştuğundan yağmur saatlerce, hatta günlerce sürebilir. Bu arada rüzgara bağlı olarak bulutlar devamlı hareket ettiklerinden yağmur çok geniş bir alana yağabilir. Bugüne kadar dünyamızda tespit edilebilmiş en yoğun yağış 26 Kasım 1970 tarihinde Guadaloupe'de olmuş, sadece bir dakikada 3.81 santimetre yağmur yağmıştır.
Atmosferde, yani başımızın üzerindeki havada 13 milyar ton su buharı bulunuyor. Bunun hepsinin bir anda yeryüzüne indiğini düşünebiliyor musunuz? Dünyamızda yağmurun çoğu, yani yüzde 78'i okyanusların üzerine yağıyor. Bu da çok normal, çünkü havanın içindeki su miktarının kaynağı hemen hemen aynı oranda okyanuslardan geliyor.
Yağmur damlalarının yarı-çapları 0.5 milimetreden 6.35 milimetreye kadar değişebiliyor. 5.0 milimetre yarı-çapındaki bir yağmur damlasının 1800 metre yükseklikteki bir buluttan çıkıp başınızın üstüne düşmesi için geçen zaman yaklaşık 3 dakikadır. Yani aslında şemsiyenizi açabilmeniz için yeterli süre vardır.
Suni yağmur yaratabilmek için günümüzde bazı teknolojiler geliştirildi ki, temeli su damlacıklarının yapışabilmesi için çekirdek görevi yapabilecek tozları bulutun içine gönderebilmektir. Bunun için bulut uçak veya helikopterden gümüş iyodür ile bombalanıyor. Bu işte de en usta olan İsrailliler. Onlar bu yöntemle yağmur miktarını yüzde 13 oranında arttırabilmişler. Yağmurun oluşabilmesi için ana etkenlerden biri olan toz parçacıklarının, yani hava kirliliğinin artması ise tam ters etki yapıyor, bu durumda damlacıklar küçülüyor ve yağmur olarak yere düşmeyi başaramıyorlar.
8.09 Niçin kar yağıyor ?
Kış aylarında güneş ışınları çok güçlü olmadığı için, bulutların bulundukları yüksekliklerde hava sıcaklığı çok düşük olunca, yükselen su buharı, sublime denilen şekilde sıvı hale geçmeden, bu aşamayı atlayarak doğrudan buz kristali haline dönüşür. 0. l milimetre çapındaki buz kristalleri birbirlerine yapışarak kar tanelerini oluştururlar.
Eğer bulut ile yer arasındaki hava sıcaksa bu kar taneleri yere düşene kadar yağmur tanesi haline dönüşebilirler, ama soğuksa yere kadar kar tanesi olarak inmeyi başarabilirler. Hafiflikleri nedeniyle yere o kadar yavaş inerler ki 3000 metreden inmeleri 2 saat alabilir. Bazen bulutun altındaki sıcaklık öyledir ki, bir kısmı kar, bir kısmı yağmur damlası halinde düşerler, biz buna 'sulu sepken' diyoruz. Yani yağmur veya kar yağmasını belirleyen ana unsur, bulut ile yer arasındaki hava sıcaklığıdır.Genel kanının aksine kar yağması havayı ısıtmaz, aksine ısınan hava karın yağmasına sebep olur. Çok soğuk havanın içine su alma kapasitesi daha azdır. İçine alamadığı su ya 'don' şeklinde yeryüzünde kalır ya da 'kırağı' oluşur. Bu şartlarda kar kesinlikle oluşamaz. Hava 3 derece gibi biraz ısınınca, su buharı yeryüzünden yükselebilir, çok yüksekliklerdeki soğuk hava tabakalarına ulaşabilir ve kar yağışı meydana gelebilir. Biz de sanki kar yağdığı için hava ısınmış gibi algılarız.
Kar tanesinin oluşumu hakikaten bir tabiat mucizesidir. Gerçi bazı kayak merkezlerinde, kar yağışı yetersiz olduğu zamanlarda suni kar üretiliyor ama bu görüldüğü kadar kolay değil. Doğal kar tanelerinin ortasında çekirdek olarak toz parçacıklarının olduğunu biliyoruz. Eğer bunlar olmazsa saf su -40 derecede bile kristalleşemiyor.
İlk olarak 1975 yılında Berkeley, California Üniversitesinden Prof. Steve Lindow 'snomax' denilen bir proteini toz parçacıkları yerine kullanarak suni kar üretmeyi başardı. Bu madde sayesinde daha hafif ve kuru kar tanelerinin üretilmesi sağlandı ve Norveç'te yapılan 1994 kış olimpiyatlarında çok yaygın olarak kullanıldı.
Kar kristalleri altıgen bir şekil içindedirler. Her bir koldan 3 ve 12'li kollar çıkar. Bu dizilişin sebebinin oksijen atomlarının diziliş şekli olduğu sanılıyor.
Dolu yağışı daha ziyade ılıman iklimlerde ve bahar aylarında görülür. Isınan hava ile yükselen su buharı, hava akımları ile daha da yükselerek 12.000 metre civarında -50 derece hava sıcaklığında buz kristallerine dönüşür. Buradaki güçlü hava akımları ile bu buz kristalleri de birleşerek buz tanelerini oluşturur.
Bu buz taneleri ağırlıkları nedeni ile o kadar hızlı düşerler ki bulut ile yer arasındaki sıcaklık ne olursa olsun eriyecek zaman bulamazlar. Çapı 5 milimetreden büyük dolular halinde yeryüzüne ulaşırlar. Aslında tüm bu şartların oluşması çok enderdir ve bu nedenle dolu yağışı hem çok az görülür, hem de çok kısa sürer.
8.10 Yıldırım nasıl düşüyor?
Gökyüzünde yılda 3 milyar şimşek veya yıldırım oluşmaktadır. Bir diğer deyişle yılın herhangi bir zamanında dünyanın üstünde 2000 yıldırım bulutu vardır ve dünyamıza her saniyede 100 yıldırım düşmektedir. Güçlü bir fırtına, Hiroşima'ya atılan atom bombasından 100 kat daha fazla enerji açığa çıkarmaktadır. Kim bilir? Belki bir gün gelecek yıldırımları da enerji kaynağı olarak kullanmayı öğreneceğiz.
Bu gök olayı insanlığın ilk tarihinden itibaren ilahi bir işaret olarak görülmüştür. Yıldırım düşmesi insanlar için tehlikeli olmasına rağmen insan yaşamına faydası da vardır. Yıldırımlar yeryüzündeki bitkiler için faydalı maddeler olan nitratlar ve oksijenin de yeryüzüne inmesine neden olurlar.
Her şey güneş ışıkları ile yeryüzünde ısınan havanın yükselmesi ile başlıyor. Tabii içinde buharlaşan suyu da yukarı taşıyarak. Bu yükselen hava yaklaşık 2-3 kilometreye ulaşınca havanın soğuk katmanlarına rast geliyor. Soğuk havalarda nefes verince nefesimiz nasıl buharlaşıyorsa aynen o şekilde buharlaşıyor ve gördüğümüz bulutu oluşturuyor. Bu bulutlar daha sonra hava akımları ile 20.000 metreye kadar tırmanabiliyorlar.Aslı tam bilinememesine rağmen bulutların bu yükselişleri sırasında içlerinde oluşan buz kristallerinin birbirlerine sürtünerek bir statik elektrik enerjisi açığa çıkardıkları öne sürülüyor. Bu elektrik enerjisi bulutların üst katmanlarında pozitif(+), alt katmanlarında ise negatif(-) yüklü olarak birikiyor. Bulutun içindeki yük havayı iyonize edecek güce ulaştığında şimşek oluşuyor.
Yağmur bulutlarının alt yüzeylerindeki büyük negatif yük içindeki elektronları iterek orayı da pozitif yüklü hale getiriyor ve bu yük saniyede 1000 kilometre hızla toprağa iniyor, yani kısa devre yapıyor. Yıldırımın bu andaki ısısı 30.000 derece olup güneşin yüzeyindeki ısının 5 katı kadardır.
Yıldırım düşerken çok şaşırtıcı bir şey oluyor. Yerden de buluta doğru bir boşalma oluyor. Yerden 100 metre yükseklikte bu iki akım birleşiyor ve iletkenliği çok fazla olan bir koridor oluşuyor. İşte bundan sonra yıldırımı hiçbir şey durduramaz, pozitif yük hızla buluta doğru onu nötr hale getirmek için yükselir. İşte yıldırımın havadan yere mi, yoksa yerden havaya mı oluştuğunu yaratan soru bu.
Bu koridordan yerden göğe doğru neredeyse ışık hızının üçte biri hızla yükselen akım yıldırımın göze gelen şiddetli ışığını da yaratır. Ardından yine yukardan yere iner ve iki taraf arasındaki potansiyel farkı sıfırlanana kadar bu olay 10-12 kez tekrarlanabilir.
8.11 Niçin gök gürlüyor?
Kış aylarında kar yağarken şimşek, yıldırım ve gök gürültüsü nadiren olur. Yıldırım ve gök gürültüsü en çok yaz aylarında, hava ılık ve nemli iken yükselen havanın etkisiyle olur. Kış aylarında havanın alçak ve yüksek kısımları arasında ısı farkı az, alçak seviyelerde ise nem de fazla olduğundan şimşek, yıldırım ve sonucunda gök gürültüsü olayı daha az görülür.
Şimşek veya yıldırım etraflarındaki havayı saniyenin milyonda biri kadar bir sürede 30.000 dereceye kadar ısıtırlar. Isınan bu hava aniden genleşir, genişler. Normal atmosfer basıncının neredeyse 100 misli bir basınçla, ses hızından çok hızlı ses dalgaları yayar. Bu aynen ses hızını geçen uçaklarda olduğu gibi kulağımıza bir nevi patlama sesi olarak ulaşır. Buna gök gürlemesi diyoruz.
Şimşek de, yıldırım da tek bir olay değil bir seri olayın birleşimidirler. Yıldırımın ilk çakışından sonraki yukarı doğru olan dönüş çakışında, elektrik akımı daha güçlü olduğundan kulağımıza gelen ikinci ses birincisinden güçlüdür.
Yıldırım veya şimşeğin görülmesi ile gök gürlemesinin duyulması arasında geçen süre saniye olarak ölçülür ve üçe bölünürse uzaklık kilometre olarak bulunabilir. Çünkü gök gürültüsünün sesi bize ses hızı ile ulaşırken, şimşek ve yıldırımın görüntüsü gözümüze ışık hızıyla ulaşır.
Gök gürlemesi normal şartlarda 24 kilometreden daha fazla mesafelerden işitilmez.
8.12 Niçin ayı bazen gündüz de görüyoruz?
Ay sadece gece görülebilir diye bir şey yok. Gündüzleri de periyoduna bağlı olarak ay da tepemizde, bütün yıldızlar da. Ama güneşin atmosferimizde yansıyan ışınları onları görmemize mani oluyor. Atmosferimiz olmasaydı gökyüzü gündüzleri de karanlık olacak, güneşle birlikte yıldızları da görebilecektik.
Ay dünyamıza çok yakın olduğundan gökyüzünde görüntü olarak yıldızlardan çok büyük görünür. Eğer konumuna göre güneşten iyi ışık alabilirse gündüzleri de gökyüzünde rahatlıkla görünebilir. Ayın yüzeyi bir asfalt yol yüzeyi gibi yansıtıcıdır. Koyu renktedir ama tam siyah da değildir. Biz gökyüzünde aya baktığımızda sadece onun güneşten yansıttığı ışığı görüyoruz. Güneş kadar ışık saçmıyor ama yine de gökyüzündeki en parlak yıldızdan 100.000 kat daha fazla ışık yansıtabiliyor.
Gündüz havanın aydınlığı yıldızların parıltısını yok eder. Aslında parlak yıldızların olduğu bölgede gökyüzünün parlaklığı da biraz daha farklıdır ama bu farkı pek algılayamayız. Ama ayın olduğu bölgede ışık yeterli ise geceki gibi çok parlak olmasa da onu görebiliriz. Hatta hava şartlarının olumlu olduğu durumlarda hava aydınlıkken Venüs gezegenini bile görebiliriz.
Güneşi büyük bir ampul, ayı da büyük bir ayna olarak düşünebiliriz. Bazı durumlarda ampulün ışığını doğrudan görmesek bile, aynanın yansıttığı ışığını görebiliriz. Bu, geceleri olan durumdur. Güneşi göremeyiz, çünkü dünyamız ondan gelen ışığı bloke etmiştir. Ayı, yani aynadan yansıyan ışığını görebiliriz. Ampulü de, aynayı da birlikte gördüğümüz durum ise ayın gündüz görünme durumudur.
Genellikle 'ayın karanlık yüzü' diye kullanılan deyiş şekli yanlıştır. Doğrusunun 'ayın arka yüzü' olması gerekir. Ayın dünyamız etrafındaki dönüş süresi ile kendi etrafındaki dönüş süresi hemen hemen aynı olduğundan, biz ayın hep bir yüzünü görürüz ama ay dünya ile güneş arasındayken bize bakan yüzü karanlık, güneşe bakan arka yüzü aydınlıktır.
8.13 Yıldızların ışıkları gece niçin kırpışıyor?
Geceleri gökyüzünde gördüğümüz yıldızların birçoğu bizim güneşimizden de büyüktürler ama o kadar uzaktadırlar ki, ancak birer nokta olarak gözükürler. Gezegenlerin yıldızlardan farkları, güneş sistemimiz içinde bizimle beraber güneşin etrafında dönüyor olmalarıdır. Bu nedenle çok uzak olan yıldızlar gökyüzünde 'sabit' dururken, gezegenler sürekli yer değiştirirler. Bu gezegenler güneşe yakınlık sırası ile Merkür, Venüs, dünyamız. Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüto'dur.Güneş sistemimizde bile mesafeler o kadar büyüktür ki. dünyamıza 8 dakikada gelen güneş ışığı, Neptün'e ancak 4 saatte ulaşır. Zaten güneş sistemimizde bulunmalarına rağmen Neptün ve Plüto teleskop kullanmadan dünyamızdan görülemezler. Güneş Neptün'e o kadar uzaktır ki, bu gezegenden bakıldığında görünümü parlak bir yıldızdan farksızdır. Güneş ışıklarının dünyamıza gelmek için 8 dakikada aldığı bu yolu, saatte 1000 kilometre hızla giden modern bir jet uçağı ancak 17 yıl civarında gidebilirdi.
Güneş sistemimizin dışındaki mesafeler ise inanılmaz. Örneğin, Andromeda galaksisinin ışığı dünyaya 2.2 milyon yılda ulaşmaktadır. Yani biz bu galaksiyi bu kadar yıl evvelki hali ile görüyoruz. Şimdi ne yapıyorlar acaba?
Aysız berrak bir gecede gökyüzünde gözle görülebilen yıldız sayısı 7000'dir. Küçük bir teleskopla 25 milyon yıldız görülebilir. Ama örneğin ABD'deki Mount Palomar gözlem evindeki teleskopla tüm gökyüzü taranabilse 2 milyar yıldız görülebilir. Halbuki sadece Samanyolu galaksisinde 100 milyar yıldız olduğu tahmin edilmektedir.
Yıldızların göz kırpıyormuş gibi ışıklarının kırpışmasının sebebi, çok uzaktan geliyor olmaları ve atmosferimizdir. Yeryüzünde nispeten ılınan hava devamlı olarak yükselme meylindedir. Bu durum gece de devam eder. Yıldızların zayıf ışıkları bu yükselen hava dalgası içinde kırılırlar. Bazen gözümüze tam olarak ulaşamazlar, yani kesik kesik gelirler.
Bu evimizdeki sıcak radyatörün veya bir ateşin ya da yazın çok sıcak yolların üzerindeki yükselen havanın arkasındaki şekillerin görüntüsünü dalgalandırmasına benzer. Gerçi görülebilir gezegenlerden gelen ışıklar da yükselen hava dalgaları ile kırılır ama onların ışıkları daha güçlü olduklarından gözümüze ulaşmada kesinti olmaz ve göz kırpmazlar.
8.14 Lavabodan su niçin sağa dönerek boşalıyor?
Lavabonuzu veya küvetinizi su ile doldurun ve tıkacı aniden çekin. Su düz olarak delikten boşatmayacak, döne döne bir hortum oluşturacak şekilde boşalacaktır. Bu dönüş yönü kuzey yarımkürede sağa doğru, yani saat yönünde, güney yarımkürede ise tam tersidir. Bilim insanları buna 'Coriolis' kuvveti diyorlar. Her iki yarımkürede böyle birbirine ters yönde hava akımlarının ve okyanus akıntılarının olduğu herkes tarafından kabul ediliyor da, bir lavabodan boşalan suda, böyle küçük bir ortamda dünyanın dönüşünün etkili olup olamayacağı tartışma konusu.
Dünya kendi etrafında dönerken her tarafındaki hız aynı değildir. Ekvatordaki biri, bir günde dünya çapı kadar yani 40.000 kilometre giderken bir diğer ifade ile saatte 1670 kilometre hızla yol alırken, tam kutuptaki bir insan sıfır hızla sadece kendi etrafında dönmektedir. Aynı şekilde gökyüzünde asılı gibi duran bulutlar rüzgarın etkisini katmazsanız yere göre hareketsizdirler ama altlarındaki kara parçası ile birlikte dönerler. Bu durumda ekvatordaki bulutlar da kutuptakilere nazaran hızlı dönmektedirler.
http://erdoganakbiyik.blogspot.com/
https://www.youtube.com/channel/UCDsUnmBfVdEPkcC8FlzPKcg
Cyclam manufacturers in india | Cyclam (1,4,8,11-tetraazacyclotetradecane) is an organic compound with the formula (NHCH2CH2NHCH2CH2CH2)2. It is classified as an aza-crown ether It is white and easily soluble in water. It is a macrocyclic ligand. it is a strong binder to many Cations of transition metals. The substance was initially made through the reaction of 1,3-dibromopropane, ethylenediamine, and 1.
ReplyDeleteThanks for your comment.
Delete