BİRLEŞMIŞ MİLLETLER
GENEL KURULU, 10 ARALIK 1948'DE TOPLANARAK, İNSAN HAKLARI EVRENSEL
BİLDİRGESİ'Nİ YAYINLAMIŞTIR.
MADDE 1 :Tüm insanlar özgür, değer ve hak bakımından eşit olarak
doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler. Birbirlerine karşı kardeşlik düşünceleriyle
davranmalıdırlar.
MADDE 2 : Herkes; ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da
başka inançlarına bakılmaksızın eşit haklara sahiptir. İnsanlar ulusal ve
toplumsal kökenleri, zenginlikleri, doğuş farklılıkları ya da her hangi başka
bir ayrım gözetilmeksizin bu bildirgede belirtilen tüm haklardan ve
özgürlüklerden yararlanabilirler.
MADDE 3 : Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
MADDE 4 : Hiç kimse kölelik ya da kulluk altında bulundurulamaz;
kölelik ve köle ticareti her türlü biçimiyle yasaktır.
MADDE 5 : Hiç kimseye işkence yapılamaz; kıyıcı, insanlık dışı,
onur kırıcı ceza ve davranışlar uygulanamaz.
MADDE 6 : Herkes nerede olursa olsun, yasal haklarının tanınması
hakkına sahiptir.
MADDE 7 : Herkes yasalar karsısında eşittir ve ayrımsız olarak
yasaların koruyuculuğundan eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir. Herkesin,
bu bildirgeyle belirtilen haklarına ters düşen ayırt edici davranışlar için
yapılacak kışkırtmalara karşı eşit korunma hakkı vardır.
MADDE 8 : Herkesin, kendisine anayasa ya da yasalarla tanınan temel
haklarının yok edilmesi ya da zedelenmesi girişimine karsı ulusal mahkemelere
başvuru hakkı vardır.
MADDE 9 : Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alı konamaz ya da
sürülemez.
MADDE 10 : Herkes, haklarının, görevlerinin ya da kendisine cezai
sorumluluk yükleyecek herhangi bir suçlamanın belirlenmesinde tam bir
eşitlikle, davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından adilane ve
açık olarak görülmesi hakkına sahiptir.
MADDE 11 : a) Bir suç işlemekten sanık herkes, savunması için
kendisine gerekli tüm koşulların sağlandığı açık bir yargılanma sonucunda
yasalarca suçlu olduğu saptanmadıkça suçsuz sayılır. b) Hiç kimse, işlendikleri
sırada ulusal ya da uluslararası hukuka göre suç oluşturmayan eylemlerden ya da
ihmallerden dolayı mahkum edilemez. Bunun için, suçun işlendiği sırada
uygulanan cezadan daha şiddetli bir ceza verilemez.
MADDE 12 : Hiç kimsenin özel yaşamına, ailesine konut
dokunulmazlığına ya da yazışma özgürlüğüne keyfi olarak karışılamaz; kimsenin
onur ve ününe karşı kötü davranışlarda bulunulamaz. Herkesin bu karışma ve kötü
davranışlara karşı yasalarla korunma hakkı vardır.
MADDE 13 : a) Herkesin, herhangi bir devletin toprakları üzerinde
serbestçe yolculuk yapma ve yasama hakkı vardır. b) Herkes, kendi ülkesi içinde
olmak üzere, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine yine dönmek hakkına
sahiptir.
MADDE 14 : a) Herkesin, baskı ve kıyıcılık karsısında başka
ülkelere sığınma ve bu ülkeler tarafından sığınık olarak kabul edilmesi hakkı
vardır. b) Bu hak, adi bir suçun işlenmesi ya da Birleşmiş Milletler'in ilke ve
amaçlarına ters düşen etkinliklere dayanan kovuşturmalar durumunda ileri
sürülemez.
MADDE 15 : a) Herkesin bir vatandaşlığa hakkı vardır. b) Hiç kimse
keyfi olarak vatandaşlığından ya da vatandaşlığını değiştirmek hakkından yoksun
bırakılamaz.
MADDE 16 : a) Evlilik cağına varan her erkek ve kadın, ırk,
vatandaşlık ya da din bakımlarından hiçbir sınırlamaya bağlı olmaksızın
evlenmek ve aile kurmak hakkına sahiptir. Evlilik bakımından, kadın ve erkek
evliliğin sürdürülmesinde, bozulmasında eşit haklara sahiptir. b) Evlenme bağı
ancak evlenecek kişilerin özgür ve tam isteğiyle yapılır. c) Aile, toplumun
doğal ve temel öğesidir; toplum ve devlet tarafından korunma hakkına sahiptir.
MADDE 17 : a) Herkes tek basına ya da başkalarıyla birlikte mal ve
mülk edinme hakkına sahiptir. b) Hiç kimse keyfi olarak mal ve mülkünden yoksun
bırakılamaz.
MADDE 18 : Herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkına
sahiptir. Buna göre, herkes din ya da inanç değiştirmekte özgürdür. Ayrıca
dinini ya da inancını tek başına ya da toplulukla birlikte açık olarak ya da
özel olarak öğretim, uygulama, ibadet ve ayinlerle açıklama özgürlüğüne
sahiptir.
MADDE 19 : Herkesin düşünme ve anlatma özgürlüğü vardır. Buna göre,
hiç kimse düşüncelerinden dolayı rahatsız edilemez. Ayrıca ülke sınırları söz
konusu olmaksızın bilgi ve düşünceleri her türlü araçla aramak, sağlamak ve
yaymak hakkına sahiptir.
MADDE 20: a) Herkes barışçıl yollarla toplantı yapmak, dernek kurmak
ve derneğe katılmak hakkına ve özgürlüğüne sahiptir. b) Hiç kimse bir derneğe
üye olmaya zorlanamaz.
MADDE 21 : a) Herkes, doğrudan doğruya ya da serbestçe seçilmiş
temsilciler aracılığıyla, ülkesinin devlet işleri yönetimine katılma hakkına
sahiptir. b) Herkesin, ülkesindeki devlet hizmetinden eşitlikle yararlanma
hakkı vardır. c) Hükümet yetkisinin temeli halkın iradesidir; halk bu iradesini
gizli ya da açık bir şekilde özgürce oy vermelerinin sağlandığı devreli ve
dürüst seçimlerle belirtir.
MADDE 22 : Herkesin, toplumun bir üyesi olması nedeniyle sosyal
güvenliğe hakkı vardır. İnsanların onur ve kişiliklerinin özgürce gelişmesi
için zorunlu olan ekonomik, toplumsal ve kültürel hakların, ulusal cabalar ve
uluslararası işbirliği yoluyla her devletin örgütleri ve kaynaklarıyla orantılı
olarak gerçekleştirmesine hakları vardır.
MADDE 23 : a) Herkes, çalışma, işini özgürce seçme, adil ve uygun
çalışma şartlarının sağlanması ve işsizlikten korunma haklarına sahiptir. b)
Herkesin, hiçbir ayrım gözetilmeksizin, eşit çalışma karşılığında eşit ücret
almaya hakkı vardır. c) Çalışan herkesin, kendisine ve ailesine insanlık
onuruna uygun bir yaşam sağlayan ve gerekirse her türlü toplumsal koruma
araçlarıyla da tamamlanan adil ve uygun bir ücrete hakkı vardır. d) Herkesin,
çıkarlarını korumak için sendikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakkı vardır.
MADDE 24 : Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma
süresinin uygun biçimde sınırlanmasına ve belirli devrelerde ücretli tatillere
hakkı vardır.
MADDE 25 : a) Herkesin gerek kendisine gerekse ailesi için,
beslenme, giyim, barınma, sağlık ve öteki sosyal hizmetler de içinde olmak
üzere; sağlığını ve güvencini sağlayacak, uygun bir yaşam düzeyine hakkı
vardır. İşsizlik, hastalık, dulluk, yaşlılık ya da geçim olanaklarından kendi
isteği ve iradesi dışında yoksun kalma gibi durumlarda sosyal güvenlik hakkına
sahiptir. b) Analık ve çocukluk, özel koruma ve yardım görme hakkına sahiptir.
Bütün çocuklar, evlilik içinde ya da dışında doğsunlar aynı sosyal korunmadan yararlanırlar.
MADDE 26 : a) Herkes eğitim görme hakkına sahiptir. Eğitim
parasızdır; hiç değilse ilk ve temel eğitim aşamalarında böyle olmalıdır. İlk
öğrenim ve eğitim zorunludur. Teknik ve mesleki öğretimden herkes
yararlanabilmelidir. Yüksek öğretim, diğerlerine göre herkese tam eşitlikle
açık olmalıdır. b) Eğitimin amacı, insan kişiliğinin tam ve özgürce gelişmesi,
insan hak ve özgürlüklerine saygının güçlenmesi olmalıdır. Bütün milletler, ırk
ve din grupları arasındaki anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli ve
Birleşmiş Milletlerin barışın sürdürülmesi yolundaki çalışmalarını
geliştirmelidir.
MADDE 27 : a) Herkes, toplumdaki kültürel çalışmalara serbestçe
katılmak, güzel sanatlarla ilgilenmek, bilimsel ilerlemenin getirdiği yararlara
ortak olmak ve bundan yararlanma hakkına sahiptir. b) Herkesin, sahibi
bulunduğu her türlü bilim, edebiyat ya da sanat yapıtlarından doğan moral ve
maddi çıkarların korunması hakkı vardır.
MADDE 28 : Herkesin, bu bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin
tam uygulanmasını sağlayacak bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
MADDE 29 : a) Herkesin
kişiliğinin tam ve özgür gelişmesi, içinde yaşadığı topluma karşı görevlerini
yerine getirmesiyle olanaklıdır. b) Herkes, haklarını kullanmak ve
özgürlüklerinden yararlanmak konusunda; ancak yasalarla sırf başkalarının hak
ve özgürlüklerinin tanınmasını ve bunlara saygı gösterilmesini sağlamak
amacıyla ve toplumun ahlak, düzen ve genel gönencinin gereklerini karşılamak
için belirlenmiş kurallara bağlıdır. c) Bu hak ve özgürlükler hiçbir şekilde
Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine ters düşecek biçimde kullanılamaz.
MADDE 30 : Bu bildirgenin hiçbir yargısı, içinde yayınlanan hak ve
özgürlüklerin bir devlet, sınıf ya da kişi tarafından yok edilmesini güden bir
çalışmaya girişmeye ya da eylemli olarak bunu islemeye herhangi bir hak getirir
nitelikte yorumlanamaz.
No comments:
Post a Comment