.-D-
Bilgi sahibi olmak istediginiz
bitkiyi asagidaki menüden seciniz.
|
| Dalakotu: ( Gemeiner /
Gamander / Germander / Kurtluca /
Duvarsedefi / Teucrium chamaedrys / Yermesesi ) Haziran-eylül aylari arasinda pembe
veya beyazimsi renkli çiçekler açan, 10-30 cm boyunda, çok senelik, otsu bir
bitki. Kisamahmuz, yer mesesi ve yer palamudu gibi adlarla da taninir. Orman
altlari ile kurak çayirlarda rastlanir. Gövdeleri yatik, gövdeden çikan
dallar ise dik, alt kisimlari yuvarlak üst kisimlari ise dört köseli ve
tüylüdür. Çiçekler yapraklarin tabaninda gruplar teskil ederler. Pembemsi
renkteki çiçekler tüp seklindedir. Dalakotunun tüylü olani ”Teucrium polium”
mayasil otu olarak taninmaktadir. Bitki, üzerini tamâmen kaplamis olan
tüylerden dolayi beyaz-gri renktedir. Yapraklarin kenarlari bilhassa uca
dogru disli ve içe dogru kivriktir. Çiçekleri beyaz renkli olup oval
durumlarda toplanmistir. Anadolu’da çogu yerde yaygindir. Ayni dalak otu gibi
kullanilmaktadir. Türkiye’de yetistigi yerler: Marmara, Karadeniz, Orta Anadolu ve Akdeniz bölgesi. Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kismi, toprak üstü kisimlari, yâni çiçekli bitkidir. Çiçek açma mevsiminde çiçekli dallar toplanir, demet yapilip havadar bir yerde kurutulur. Istah açici, uyarici, yaralari iyi edici ve ates düsürücü olarak kullanilir. Bitki uçucu yag, aci maddeler, tanen, glikozit ve saponinler tasir. |
| Damkorugu: (Dach-Hauwurz /
Orpin / brûlant / Joubarbe / Des toits / Wallpepper / creeping jack /
Kulokotu / Saksigüzeli / Sedum / Sempervium) Etli
yapraklari olan, bir veya çok çiçekli bir bitkidir. Beyaz-sari-pembe
renkli olan çiçekleri, kürevi veya salkim durumunda bulunurlar. Çogunlugu
kuzey yarimkürede bulunan 600 türü vardir. Türkiye’de 35 türü bulunur. Tek
veya çok yillik bitkilerdir. Yapraklari tabanda rozetler meydana getirirler. Türkiye’de yetistigi yerler: Trakya ve Anadolu. Kullanildigi yerler: Basir memelerini gidermek ve nasir tedavisi için kullanilir. |
| Defne: (Lorbeer / Laurier
/ Sweet bay laurel / Laurus nobilis ) 6-18
m yüksekliginde, yuvarlak tepeli ve sik dalli bir agaç veya agaççiktir.
Almasik sapin iki yaninda karsilikli degil de aralikli olarak bir sagda, bir
solda bitmis yapraklar seklinde dizilmis, 7.5-10 cm uzunlugundaki yapraklar
oval biçimli, donuk renkli derimsi ve sert kenarlari da genellikle
dalgalidir. Bitkinin sarimsi veya yesilimsi beyaz renkte küçük çiçekleri,
olgunlastiginda rengi koyu mora dönen tek tohumlu, etli meyveleri vardir. Türkiye’de yetistigi yerler: Bütün Akdeniz çevresi, özellikle nemli bogazlar. Vatani Anadolu’dur. Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kismi yaprak ve meyveleridir. Yapraklari uçucu yag yönünden zengindir. Baharat olarak kullanilir. Defne meyvelerinde de uçucu yag ve diger yaglar, aci maddeler bulunur. Meyveleri midevî ve sinir agrilarina karsi kullanilir. Meyve yapraklarindan elde edilen yag cildi tahris edici merhemlerin içine konur. Ayni maksat için veteriner hekimlikte de, bundan baska sabun ve sampuanlara koku vermek için de kullanilir. Ayrica, ates düsürücü, terletici, istah açici, ve hazmi kolaylastirici özellikleri bilinmektedir. Hamilelerin kullanmasi tavsiye edilmemistir. |
| Demirhindi:(Tamarindearinde /
Tamarinier / Tamarind / Tamarin /
Tamarindus indica / Pulpa tamarindorum cruda ) Hindistan ve tropikal bölgelerde yetisen, yayik dalli
boyu 20-25 metreye ulasan sicak iklim agacidir. Anayurdunun Habesistan oldugu
tahmin edilmekte ise de bugün bütün tropikal bölgelerde yetismektedir. Çiçek
açtigi zaman çok güzel bir görünümü oldugundan yetistigi bölgelerde, yol
kenarlarina park ve bahçelere dikilir. Çiçekleri sari veya kirmizi renkte
olup, dallarin ucunda salkim seklinde bulunurlar. Meyveleri 20 cm civarinda,
kahverengi, çok tohumlu olup, olgunlasinca açilmazlar. Gövde kismi tahta
isleri ve oymacilikta kullanilir. Türkiye’de yetistigi yerler: Güney bölgelerde yetisir. Kullanildigi yerler: Yapraklari kaynatilarak elde edilen suyu solucan düsürmede ilâç olarak kullanilir. Meyvelerinden ise ilâç yapiminda istifâde edilir. Meyvenin bilesiminde elma asidi, sitrik asit, asetik asit, seker ve pektin bulunur. Tibbî kullanilmasinin disinda seker ve tatlicilikta ve vücuda serinlik ve rahatlik verdigi için serbet olarak kullanilir. Ayrica, susuzlugu giderici, ve müshil etkileri de bilinmektedir. |
| Deniz kadayifi: (Alaria esculenta / Carrageen ) Esmer su yosunlarindan bir çesit
deniz bitkisidir. Kullanildigi yerler: Solunum ve hazim sistemi nezlelerini giderir. Vücudu besleyici olarak kullanilir. |
| Deniz üzümü: (Meerträrubchen /
Ephédre / Sand Cherry / Sea Grape / Ephedra campylopoda) Dünyanin kurak yerlerinde yetisen
bir bitkidir. Yesil ve çok dalli olan sürgünlerinde pul seklinde karsilikli
iki yaprak bulunur. Yapraklar terlemeyi azaltmak maksadiyla çok küçülmüs ve
pul seklini almistir. Bu sebeple dallar özümleme vazifesini üzerine almis ve
yesillenmistir. Bu dallar dügüm ve dügümler arasi kisimlara ayrilmislardir.
Ephedralar normal olarak iki evciklidir. Fakat bir evcikli hatta erdisi
çiçekli olanlar da vardir. Ephedra cinsinin orta Asya’dan Akdeniz çevresi
memleketlerine kadar olan bölgede, Orta Avrupa’da Kuzeybati Amerika, Meksika
ve G.Amerika And Daglarinda yetisen 40 kadar türü, memleketimizde yetisen üç
türü vardir. Ephedra campylopoda (Sarkik denizüzümü): Akdeniz ikliminin bulundugu kiyi bölgelerimizde, mese ve ardiç türleri üzerinde sarilici olarak yetisir. Dallari 1-4 mm çapinda, silindir seklinde, çiplak, boyuna hafif çizgilidir. Meyveleri ekim ayinda olgunlasan, ates kirmizisi renkli, iki tohumlu, 8-10 mm çapinda yalanci üzümsü bir meyvedir. Ephedra major (Dik denizüzümü, dagburugu): Iç Anadolu’da özellikle tasli ve çakilli yamaçlarda yetisir. 0.3-2 m boyunda, çali görünüsünde, odunlu bir bitki. Dallar sik, 1-1.5 mm çapinda, koyu yesil renkli ve çiplaktir. Yapraklar derimsi ve küçük, meyve kirmizi, nâdiren sari renkli, küre seklide ve üzümsüdür. Ephedra distachya: Vatani Akdeniz çevresi memleketleridir. Memleketimizde Kars, Kayseri, Çanakkale çevresinde yetismektedir. Ephedra sinica: Çin’de 5000 yildan beri taninan ve halk tibbinda kullanilan önemli bir bitkidir. Bu bitki özellikle Güney Çin’de deniz kenarina yakin yerlerde yetisir. Bugün Kuzey-Bati Hindistan ve Bati Pakistan’da yetismektedir. Bitki 60-90 cm yüksekliktedir. Türkiye’de yetistigi yerler: Marmara, Ege, Akdeniz ve Iç Anadolu. Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kismi kuru dallaridir. Bilesiminde, Ephedrin alkaolidi ve tanen vardir. Ephedrin astima karsi kullanilir. Eski devirlerden beri Çin’de ve Orta Asya’da terletici, ates düsürücü, romatizma agrilarini ve astim nöbetlerini dindirici olarak kullanilmistir. Fakat bugün çogunlukla astim nöbetlerini dindirici ve yüksek atese karsi kullanilmaktadir. |
| Dereotu: (Dill / Aneth /
Anet / Tereotu / Anethum / Anethum graveolens / Peucedanum graveolens) Nisan-haziran aylari arasinda,
sarimtrak renkli çiçekler açan 30-70 cm boyunda, güzel kokulu, bir senelik
otsu bir bitkidir. Dereotu, durakotu olarak da bilinir. Rutubetli, sulak ve
gölgeli yerleri sever. Gövdesi dik, dalli, tüysüz, üstü çizgili ve içi
bostur. Yapraklar ince ve dar parçali, koyu yesil renkli ve etlidir. Yaprak
sapinin alt kisminda gövdeyi saran genis bir yaprakçik bulunur. Alt
yapraklari sapli, üst yapraklar sapsizdir. Çiçekler bilesik semsiye durumunda
toplanmislardir. Türkiye’de yetistigi yerler: Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerinde bahçelerde yetistirilir. Yetistirilmesi: Dereotu ekilecek yer, ilkbaharda bellenir ve yanmis gübre ile gübrelenir. Hazirlanan yere serpmek sûretiyle tohum ekilir. Bir tahta yardimiyla bastirilarak, tohumlarin toprakla temasi saglanir. Ekilen tohumlar, 3-4 hafta geçtikten sonra çimlenir. Yabanci otlar görüldügü zamanlarda elle yolunarak temizlenir, sulamalar yapilir. Hasadi, yapraklari kesmek suretiyle olur ve yikanip demet hâline getirilerek pazara sevk edilir. Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kismi meyveleridir. Meyveler eylül sonunda toplanir ve gölgede kurutulur. Meyvelerinde sâbit ve uçucu yag, pektin ve azotlu bilesikler vardir. Meyveler yatistirici, mide ve bagirsak gazlarini önleyici olarak kullanilir. Hazimsizlik ve hiçkiriga da tesiri iyidir. Yapraklari da yemek ve salatalarda kullanilir. |
| Devedikeni: (Circium arvense /
Chardon / Yabani enginar) Bilesikgillerden,
tarlada yetisen 1 metre kadar boyunda bir bitkidir. Ince ve çengelli bir
yapiya sahiptir. Yasken güzel koku verir. Kuruyunca kokusunu kaybeder. Kullanildigi yerler: Atesdüsürücü, terletici ve vücüda rahatlik verici olarak kullanilir. |
| Dolamaotu: (Pronychia
serpilifolia) Karanfilgiller
familyasindan, yesil ve beyaz renkte küçük çiçekleri bulunan bir bitkidir.
Yapraklari beyazimtirak yasil renklidir. Köklerinden faydalanilir. Kullanildigi yerler: Dolama ve çiban tedavisinde kullanilir. |
| Dulaptalotu:(Daphne mezereum) Çiçekleri güzel kokulu olaün bir
agaççiktir. Yüksek yerlerde yetisir. Meyveleri kirmizimtirak, yapraklaaçik
yesildir. Kabuklari kullanilir. Kullanildigi yerler: Zona (arpacik) tedavisinde kullanilir. |
| Dügünçiçegi:(Hahnenfuss /
Rénoncule / Buttercup ranunculus / Giritlalesi / Sekayiklalesi / Turnaayagi /
Kurbagaotu / Sütlüceotu)
Nisan-temmuz aylari arasinda, ekseriya parlak sari, nâdiren beyaz renkli
çiçekler açan bir veya çok senelik otsu bitkilerdir. Çiçekleri ekseriya tek
baslarina 5 veya daha çok parçalidirlar. Taç yapraklari genellikle parlak
sari renktedir. Yapraklar elsi dilimli veya tam kenarlidir. Memleketimizde 78
türü bulunmaktadir. Kullanildigi yerler: Dügünçiçegi (Ranunculus) türleri yakici, tahris edici, kizartici ve zehirli bitkiler olarak taninmislardir. Tedâvi sahasinda nâdiren kullanilir. Tedâvi maksadiyla kullanilmakta olan türler sunlardir: Yakici dügünçiçegi (R. acer), yumrulu dügünçiçegi (R. bulbosus), bâsurotu (R. icaria) bataklik dügünçiçegi (R. scelerotus). Bâsurotu ortaçagdan beri bâsura karsi kullanilmaktadir. Saponin, glikozit ve yakici bir uçucu yag tasir. Kavak merhemi ile birlikte hâricen basura karsi verilmektedir. Bataklik dügünçiçegi ise zehirli olarak taninmis bir türdür. Hâricen kizartici ve kan toplayici olarak kullanilir. |
No comments:
Post a Comment