.-G-
Bilgi sahibi olmak istediginiz
bitkiyi asagidaki menüden seciniz.
|
| Gelincik: (Klatschmon /
Coquelicot / Corn poppy / Corn rose / Papaver rhaeas / Poppy / Coquelicot) Mayis-agustos aylari arasinda,
kirmizi renkli çiçekler açan, 20-30 cm boyunda bir veya bâzan çok senelik
otsu ve beyaz sütlü bir bitki. Bugday tarlalarinda, ekilmemis yerlerde çok
rastlanir. Gövdeleri dik ve tüylüdür. Çiçekler dallarin uçlarinda bulunur.
Çanak yapraklari çiçek açma esnâsinda dökülür. Çiçekleri de çabuk dökülür.
Meyveleri sarimsi esmer renkli olup, deliklidir ve bu deliklerden tohumlar
saçilir. Türkiye’de yetistigi yerler: Hemen hemen her yerde yetismektedir. Kullanildigi yerler: Kullanilan kisimlari çiçekleridir. Çiçekler güneste ve mümkün oldugu kadar çabuk kurutulur. Bilesiminde zamk, seker, müsilaj ve çok az miktarda alkaloit bulunur. Hafif yumusatici ve uyusturucu bir tesiri vardir. Öksürük ve nezle gibi hastaliklarda yumusatici olarak surup hâlinde verilir. Uykusuzlugu giderir. Yaniklari iyilestirir. Çiçekleri su içinde siselerde güneste bekletilerek serbeti çikarilir. Içine limon tuzu konursa rengi çabuk ve daha güzel çikar. Yazin serbet olarak içilir. |
| Gözlükotu: (Gözotu / Euphraia
rostkovina ) Kirlarda
kendiliginden yetisen bir çesit bitkidir. Çiçekleri, ufak, beyazimtirak mavi
ve kirmizi benekli olup, yapraklarinin ortasindadir. Çiçekleri yaz aylarinda
toplanip kurutulur. Kullanildigi yerler: Göz nezlesi ve göz iltihaplarinda kullanilir. Mide ve barsak gazlarina faydalidir. |
| Greyfurt: (Papmelmuse /
Grapfefruit / Pamplemousse / Grapefruit, shaddock / Altintop / Kizmemesi /
Citrus grandis / Citrus decumana / Citrus aurantium) Vatani Çin ve Hindistan olan, fakat
bugün birçok çesit ve kültür formlariyla bütün subtropikal memleketlerde
yetistirilen, yaprak dökmeyen, uçucu yag tasiyan küçük agaçlar. Yapraklari
derimsidir.Çiçekler, beyazimsi renkli, meyveleri büyük, toparlak yassi, açik
sari renkli, ince kabuklu, bol usârelidir.Meyvelerinin çekirdekli ve
çekirdeksiz cinsleri bulunur. Meyve dilimlerinin kabuklari soyulunca acilik
kalmaz, rahatlikla yenebilir.Kizmemesi veya altintop gibi isimlerle de
taninir. Türkiye’de yetistigi yerler: Güney, Güneybati, Kuzeydogu Anadolu’da yetistirilir. Kullanildigi yerler: C vitamini bakimindan zengindir. Meyve kabuklarindan marmelat yapilir. Karacigerin normal çalismasini saglar. Hazmi kolaylastirir. Vücudda biriken suyu ve zehirli atiklari atar. Kani temizler. Bedeni ve zihni yorgunluklari giderir. Akciger ve gögüs hastaliklarinda faydalidir. |
| Gül:
(Rosa
/ Damaszener Rose / Hundsrose / Rose / Damask rose / Dorgrose herbrose /
Rosaceae / Rosier) Mayis-haziran
aylari arasinda, pembe, beyazimsi, sari, kirmizi renkli çiçekler açan, güzel
kokulu çok senelik, çalimsi ve dikenli bir bitki. Gövdeleri silindir biçimli,
yesilimsi, esmer renkli, çok dalli ve dallar sik dikenlidir. Dikenlerin
uçlari kivrik ve genellikle kirmizi renktedir. Yapraklar sapli ve kulakçikli,
5-7 yaprakçiklidir. Çiçekler dallarinda tek tek veya kümeler hâlinde bulunur.
Çanak yapraklari 5 parçali, taç yapraklari ise çok parçalidir. Deniz
seviyesinden îtibâren, 3500 m yükseklige kadar, kâfi derecede rutûbetli ve
geçirgen topraklarda yetisir. Türkiye’de yabânî olarak yetisen 23 türü
bulunmaktadir. Çok eski bir kültür bitkisidir. Mensei kesin olarak
bilinmemekle birlikte, çogu gül çesitlerinin menseinin Asya’nin mutedil
bölgeleri oldugu kabul edilmektedir. Çiçeklerine göre: Yalin kanat, yarim katmerli ve katmerli güller. Boylarina göre: Bodur, yüksek ve sarilici güller. Çiçeklenme zamanina göre: Yilda bir çiçek açanlar, yilda birden fazla çiçek açanlar ve yediveren güller diye siniflandirilmaktadirlar. Isparta gülü (Rosa damascena): Çok eski bir kültür bitkisi oldugu için mensei belli degildir. Halen Isparta çevresinde bol miktarda yetistirilmektedir. Isparta veya yag gülü, Isparta çevresinde, 1,5-2 m aralikla siralar hâlinde ekilmektedir. Üretilmesi çelikle yapilir. Çelikler de kasim ve aralik aylarinda ekilir. Ürün ikinci yildan îtibâren alinmaya baslar. Üçüncü ve dördüncü yaslarda verim en fazladir. Daha sonra bu yasli güller kesilerek gençlestirme yoluna gidilir. Gül bahçelerinden gençlestirme sûretiyle 15-20 sene faydalanilabilir. Yabânî gül (Rosa canina): Memleketimizde oldukça yaygin bir gül çesididir. 2-3 m yüksekliginde, pembe veya beyaz çiçekli bir agaççiktir. Meyveleri parlak kirmizi renktedir. Bu gülün olgun meyvelerini saran, baslangiçta agizi dar bir bardak seklinde olan çiçek ekseni, çiçek tablasi olgunlasinca etlenip, kirmizi bir renk alir. Bu meyvelere “kusburnu” adi verilir. Bilesiminde tanen, pektin, vitamin C, sekerler ve organik asitler vardir. Kabiz edici, idrar söktürücü olarak, böbrek ve safra taslarina karsi, C vitamini yönünden zengin oldugu için de bâzi bölgelerde marmelât yapiminda kullanilir. Türkiye’de yetistigi yerler: Anadolu ve Trakya. Kullanilan kisimlari: Gülün kullanilan kisimlari çiçegi, çiçeklerinden elde edilen gülyagi ve gülsuyudur. Çiçekler sabahin erken saatlerinden günes dogmadan toplanip gölgede kurutulur. Su buhari ile distilasyona tâbi tutulur. Elde edilen kismin üst tarafinda gül yagi toplanir. Alttaki sulu kisim ise gül suyunu teskil eder. Genellikle 3000-3500 kg çiçekten, 1 kg gülyagi, 500 kg gül suyu elde edilmektedir. Kullanildigi yerler: Gül çiçeginin taç yapraklarinda uçucu yag, tanen, gallik asit, kuarsitrin, siyanin, seker ve mum vardir. Gülyagi tibbî bir tesire sâhib olmamakla berâber, bilhassa parfümeri ve kozmetik sanâyiinde bâzi pomatlar ile galenik preparatlarin kokusunu degistirmede çok kullanilir. Antiseptik (mikrop öldürücü) etkisi vardir. Bogaz ve bademcik iltihaplarini giderir. Göz kanlanmalari ve göz nezlesinde etkilidir. Dâhilen ise hafif müshil etkilidir. Gülsuyu, gül reçelleri halk arasinda yaygin olarak kullanilir. |
| Gülhatmi: (Althaea rosa / Hubbaze) Ebegümecigillerden, yapraklari
genis ve yuvarlak, çiçekleri büyük ve türlü renklerde olan bir süs
bitkisidir. Kullanildigi yerler: Balgam söktürür. Vücuda rahatlik verir. Nezle ve öksürükten kaynaklanan sikayetleri giderir. Bogaz, bademcik ve dis eti iltihaplarinda kullanilir. Barsak iltihaplarinda etkilidir. |
| Günlük: (Buhur / Boswellia
/ Styrax / Frankincense / Encens /) Tropik
bölgelerde yetisen "Sigala
(Amber) Agaci"ndan elde edilen yagdir. Sigala yaginin
mart ayindan itibaren sekiz ay süre ile üretimi yapilmaktadir. Bu yag agacin
salgi hücrelerinde meydana gelir. Salgi hücreleri bitkide tabii olarak fakat
az miktarda bulunmaktadir. Agaçlarda yaralama sonucu balsam meydana gelir ve
bu yaralama sirasinda salgi hücrelerinin sayisi da artar. Yaralama kepçe gibi
biçaklarla yapilmaktadir. Yara yeri 15-20 günde bir derinlestirilmektedir.
3-4 yaralamadan sonra balsam tesekkül eder. Agacin kabuk kismi, odun kismina
kadar siyrilmak süretiyle balsam toplanir. Bir kazanda yarim ile bir saat
kaynatilir. Böylece kabuklardan ayrilan balsam, dibe çöker, kabuklar suyun
üzerinde kalir. Bu kabuklar yabalarla alinarak bir preste sikilir ve akan
balsam ile su havuzlarda toplanir. Bir süre dinlendirilince, balsamin bir
kismi dipte, bir kismi suyun üstünde olmak üzere toplanarak sudan ayrilir.
Kazanin dibinde kalan balsam ile havuzlarda biriken balsam birlestirilir.
Kalan yongalar kurutulduktan sonra “buhur” veya “günlük” adi altinda
satilmaktadir. Kullanildigi yerler: Nefes darligini giderir. Tütsü olarük kullanilir. |
| Güvercinkökü: (Jatrorrhiza
palmata / Racine de colombo)
"Jatrorrhiza
palmata" Adli bitkinin köküdür. Terkibinde
"kolombin" ve "Barberin" denilen maddeler vardir. Tadi
acidir. Kullanildigi yerler: Ishali keser. Istahi açar. Mideyi kuvvetlendirir. Fazla kullanildigi takdirde, mide ve barsaklara zarar verir. |
| Güveyfeneri: (Gelinfeneri /
Fenerçiçegi / Gelinotu / Askelmasi / Kis kirazi / Physalis alkakengi / Winter
cherry / Lanterne) Patlicangillerden,
kireçli topraklarda yetisen bir
çesit bitkidir. Çiçekleri pembe-beyaz renklerdedir. Yemisleri kiraz ya da
küçük domateslere benzer. C vitamini içerir. Lezzeti acimtiraktir. Meyveleri
Eylül-Ekim aylarinda toplanip kurutulur. Kullanildigi yerler: Idarar ve ter söktürür. Karinda toplanan suyu bosaltir. Böbrek taslarinin düsürülmesine yardimci olur. Sarilikta da faydalidir. |
| Güzelavratotu: (Belladon / Atropa
belladonna / Deadly nightshade) Patlicangillerden,
kireçli topraklarda yetisen 180 cm kadar boyunda birkaç sene yasayan nahos
kokulu bir bitkidir. Meyveleri kiraz gibi yuvarlak ve siyah renktedir.
Çiçekleri boru seklinde, koyu kirmizimsi veya sarimtiraktir. Terkibinde bir
çesit zehir
olan "Atropin"
vardir. Sadece tibbi maksatla kullanilir. Bir hekim tavsiyesi olmadan kesinlikle
kullanilmamalidir. Kullanildigi yerler: Agri kesici ilaç yapiminda kullanilir. Ayrica, mide, barsak, astim, kalp, sinir ve beyin hastaliklarinin tedavisi için yapilan ilaçlarda du kullanilmaktadir. |
No comments:
Post a Comment