.-F-
Bilgi sahibi olmak istediginiz
bitkiyi asagidaki menüden seciniz.
|
| Feslegen: (Basilienkraut /
Basilic / Sweetbasil / Reyhanotu / Ocimum basilicum ) Haziran-eylül aylari arasinda,
pembemsi veya sarimsi-beyaz renkli çiçekler açan, 20-40 cm yüksekliginde, çok
senelik, kuvvetli kokulu, otsu bir bitkidir. Reyhan otu olarak da bilinir.
Vatani Iran ve Hindistan’dir. Gövdeleri dik, tüysüz veya hafifçe tüylü, çok
dalli ve yapraklidir.Yapraklar karsilikli ve uzunca sapli olup, hos
kokuludur. Çiçekler üst yapraklarin koltugunda ekseriya 6 çiçekli durumlar
hâlinde toplanmistir.Çanak ve taç yapraklari tüp seklinde ve 2
dudaklidir.Meyveleri oval sekilli, küçük ve parlak siyah renklidir. Türkiye’de yetistigi yerler: Yerli degildir. Süs bitkisi olarak yetistirilir. Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kisimlari, tâze çiçekli dallari ve tohumlaridir. Uçucu yag tasimaktadir. Bu yag içinde estragol,linalol, cineol ve pinen vardir. Feslegen midevî, yatistirici ve barsaklarda gaz tesekkülüne mâni olucu özelliklerinden dolayi % 1-2 lik çay hâlinde kullanilir. Uçucu yagda da ayni hassalar vardir.Idrar yollari hastaliklarina karsi tesirlidir. Tohumlarindan öksürük kesici olarak istifade edilir. Baharat olarak salata ve çorbalarda kullanilir. Ete, baliga ve sosise konur. Süte ve hardala karistirilir.Anadolu’da aroma vermesi için pekmez yapilirken içine konulur. Uçucu yagi parfümeride de kullanilir. Ayrica öksürügü kesici, hazimsizligi ve bas dönmeleri giderici özelligi de bilinir. ari sokmalarina karsi da faydalidir. |
| Findik: (Haselnuss /
Noisetier / Hazel-tree / Corylus avellana / Cobnut / Noisetier) Kuzey yarimkürenin iliman
bölgelerinde yetisen, çalimsi veya alçak boylu, tek evcikli, erkek ve disi
çiçek ayri agaçta, ayri yerlerde olan bitkiler. Findigin erkek çiçekleri
tirtilsidir. Disi çiçekler ayri agaçta ve tomurcuk hâlinde küçüktür. Genel
olarak çiçekler yapraklardan önce açarlar. Yapraklari yuvarlak, oval veya
yürek biçiminde, tüylü, yaprak kenarlari dislidir. Disi çiçeklerin çanak
yapraklarindan olgunlasan findiklarin toplanmasi temmuz ve agustos
aylarindadir. Findik agaci türlere bagli olarak çali formunda oldugu gibi,
15-20 m’ye kadar da boylanir. Kültür çesitlerinin çogu 3-4 m boyundadirlar.
Bununla beraber bazi memleketlerdeki tek gövdeli agaç seklinde yetistirilir.
Findiklar, meyvelerin iriliklerine ve sekillerine göre isimlendirilir. Yurdumuzda yetistirilen baslica kültür çesitleri; tombul findik, sivri findik, badem findik, kan findigi ve fosa findigidir. Türkiye’de yetistigi yerler: Dogu Karadeniz bölgesi (Ordu, Trabzon, Giresun); Zonguldak, Bolu. Kullanildigi yerler: Iç findigin bilesiminde ortalama olarak % 4’ü su, % 65,4’ü yag, % 15,6 protein, % 2,6 selüloz, % 0,98 azotsuz ekstrak maddeler ve % 1,55 kül vardir.Yag ve proteinler bakimindan önemli bir besin maddesidir. Findik, vitamin bakimindan da iyi bir kaynaktir. En fazla Bvitamini bulunur. 100 gram iç findikta 0,54 mg B vitamini, ayrica az miktarda A ve C vitaminleri de vardir. Külünde % 0,29 Ca, %35 P ve % 0,0041 Fe bulunur. Zengin bir besin maddesi olan findigin 1000 grami 725 kalori saglar. Bu özellikleriyle findik, bedeni ve zihni yorgunluklari giderir. Vücuda kuvvet verir. Hamilelik ve variste de tavsiye edilir. Findik yagi: Böbrek agrilarini giderir. Kum ve tas düsürülmesine yardimci olur. Barsak solucanlarini düsürür. Mideleri rahatsiz olanlar, damar sertligi olanlar veya yüksek tansiyondan sikayet edenler, çok az yemelidir. |
| Filiskin: (Yarpuz /
Mentha pulegium) Akdeniz
bölgesinde yetisen, üzeri tüylü, 10-15 cm boyunda kuvvetli kokusu olan bir
bitkidir. Yapraklari kisa sapli olup, oval seklindedir. Çiçekleri morumsu
pembedir. Terkibinde uçucu yag (Pulegon) vardir. Kullanildigi yerler: Mide agrilarini keser. Kusma ve bulantiyi önler. Iktidarsizligi giderir. Vücudun dinç kalmasini saglar. |
| Frenk maydanozu: (Caerefolium / Chervil / Carfeuil) Maydanozgillerden, itirli bir
bitkidir. Birçok çesidi vardir. Kullanildigi yerler: Idrar ve aybasi kani söktürür. Basur memelerinin verdigi sikayetleri giderir. Suyuyla kirpiklere kompres yapilirsa, uzamalarini saglar. |
| Frenküzümü: (Stachelbeere / Groseille / Currant / Ribes rubrum / Currant / Groseille) Çogunlugu kisin yapragini döken,
bâzilari da her zaman yesilligini muhafaza eden bodur çalilardir. Kökleri
saçak seklinde olup, fazla derine inmezler. Dallari zayiftir. Her sene dipten
yeni sürgünler meydana getirir. Meyveleri küçük salkimlar hâlindedir.
Salkimlar üzerinde tâneler yuvarlak ve çok parlak renklidir. Kabuk yari
saydam oldugundan, tânenin içerisindeki çekirdek fark olunabilir. Meyveler
mayhos ve tatlidir. Frenküzümü mahsûlünü dâima genç sürgünler üzerinde verir
(budamada bu hususa dikkat etmelidir). Yapraklari el biçimindedir. Frenküzümü
en iyi sekilde mutedil iklimlerde yetisir. Fazla rutûbetli ve fazla kuru
topraklari sevmez. Ilkbaharda erken uyandiklari için, dikimi sonbaharda
yapmak iyi netice verir. Bahçe zirâatinda frenküzümü, 1,20x1,40 m aralik ve
mesâfeyle dikilmelidir. Budanmayan frenk üzümleri iyi mahsul vermezler. Onun
için yasli dallari budanir. Genç sürgünleri yerlerinde birakarak iyi bir
aralama yapmak gerekir. Köklerden süren piçleri kesip atmali, ortada
olanlarindan bir veya iki tânesini birakmalidir. Birakilan bu sürgünler
fidani gençlestirir. Baslica dört çesit taninmis frenküzümü vardir: 1) Küçük kirmizi frenküzümü, 2) Büyük kirmizi frenküzümü, 3) Siyah frenküzümü, 4) Sari frenküzümü. Bunlardan en makbulü büyük tâneli kirmizi frenküzümüdür. Bu üzüm çesidi tesirlidir ve suyu çoktur. Surup yapmaya elverislidir. Frenküzümlerini iyice olgunlastirdiktan sonra toplamalidir. Türkiye'de yetistigi yerler: Hemen hemen bütün bölgelerde. Kullanildigi yerler: Istah açar, hazmi kolaylastirir. Idrar söktürür. Vücüda rahatlik verir. Böbreklerdeki taslarin düsürülmesine yardimci olur. Karinda toplanan suyu söker. Karaciger sisligini indirir. Surubu çok besleyicidir. |
| Funda: (Süpürgeotu / Erika / Bruyére / Heath / Erica / Galluna vulgaris / Buruyere
) Fundagiller
familyasindan, alçak boylu, yaprak dökmeyen 500 kadar çali türünün ortak adi.
Türlerinin bâzilari süs bitkisi olarak kullanildigi halde, bâzilari da orman
alti zararli florasindandir. Gök funda (Erica cinerea) adli türü, evcil
hayvanlar için altlik olarak kullanilir. 1-3 m boyunda, beyaz renkli güzel
kokulu çiçekleri vardir. Erica scoporia isimli özel bir tür olan funda,
yesilimsi çiçeklidir. 2-3 m boylu olup, süpürge yapiminda kullanilir. Türkiye’de yetistigi yerler: Trakya, Marmara ile Anadolu’nun hemen bütün sâhil bölgelerinde yetisir. Kullanildigi yerler: Bâzi türlerinin dallari ipek böcekçiliginde aski olarak kullanilir. Cezayir’de yetisen bir türünün köklerinden dünyâca meshur “Bruyere” pipolari yapilir. Dallari çali süpürgesi yapiminda, ayrica yakacak olarak kullanilir. Ihtivâ ettigi “ericolin” isimli bir glikozit maddesi, idrar yollari taslarina karsi idrar söktürücü olarak, sulu hülâsâ halinde kullanilir. Funda ayrica, ishal ve böbrek taslari tedavisinde kullanilir. Zeytinyagi ile hazirlanan merhemi çiban ve egzamada faydalidir. Zayiflamak için de kullanildigi bilinmektedir. |
No comments:
Post a Comment